Đọc báo Cờ giùm bạn

Đọc báo Cờ giùm bạn

Thỉnh thoảng gặp những bài báo hay về cờ, về cuộc đời, cuộc sống thường nhật của các kì thủ? nhưng chẳng biết post vào đâu để mọi người cùng đọc vì post vào mục Tin tức thì không hợp. Vì thế topic này sẽ là nơi để mọi người trao đổi thông tin về những gì liên quan đến cờ mà mình lượm lặt được (tuy nhiên, nếu là tin tức thì nên post vào mục Tin tức). Ai đọc được cái gì hay hay thì vào đây share cho mọi người với nhé!

Cờ vua trong trường học​

?oChơi cờ vua không chỉ đơn thuần là một trò giải trí?, Benjamin Franklin đã viết như thế vào năm 1779. ?oMôn cờ vua giúp người chơi rèn luyện trí não, tạo ra những phẩm chất rất hữu ích cho khả năng xử lí nhiều tình huống trong cuộc sống. Những phẩm chất này ngày càng được củng cố đến mức trở thành những thói quen, sẵn sàng cho mọi tình huống, vì cuộc đời cũng giống như bàn cờ vậy.?
Ngoài ra, môn cờ vua còn giúp nâng cao kỹ năng đọc, khả năng toán học, phân tích tư duy sáng tạo.
Tất cả những yếu tố trên, cùng với sự chuyển mình của cờ vua chuyên nghiệp thế giới đã thúc đẩy khuynh hướng đưa môn cờ vua vào chương trình học ở hơn 30 quốc gia.
Cờ vua có đúng thật là môn học hấp dẫn?
Tim Redman, Tổng thư kí Uỷ ban Cờ vua khối trường học của Liên đoàn cờ vua Thế giới, nói rằng: ?oKhi trẻ con học chơi cờ vua, chúng chỉ muốn biết cách chơi cờ. Chúng không hề biết rằng, việc ấy giúp cho trí não chúng phát triển hơn?. Ông gọi đó là một phương pháp dạy ?okín đáo?.
Nghiên cứu của Robert Ferguson ở bang Pennsylvania trong khoảng 5 năm đầu của thập niên 80 cho thấy kỹ năng lý luận nhận xét của những trẻ học môn cờ vua tăng 17,3% so với 4,56% của những học sinh ở lớp bình thường.
Năm 1996, nhà tâm lý giáo dục học Stuart Margulies đã chứng minh sự tiến bộ trong kỹ năng đọc của trẻ qua chương trình nghiên cứu ?oCờ vua trong trường học?. Chương trình này bắt đầu được thực hiện ở New York năm 1986, cho đến nay có cả thảy 38.000 học sinh từ mẫu giáo cho đến lớp 8 ở 160 trường học tham gia.
Ở Canada, số lượng trường học đưa môn cờ vua vào giảng dạy kết hợp với môn toán như một phần của giáo trình từ lớp hai đang tăng lên.
Gần đây, Trung Quốc cũng có bước chuyển hướng đối với môn cờ vua, lại còn có cả một chương trình cờ vua trong trường học rất quy mô.
Trong khi đó, Thuỵ Sĩ sẽ là nước chủ nhà của cuộc thi Cờ vua học đường quốc tế và Hội nghị các giáo viên môn cờ vua trong trường học từ khắp nơi trên thế giới vào tháng Tư.
Cờ vua ?" món ăn tinh thần trong đời sống hàng ngày
Dù khó khăn các trường học vẫn có thể phát triển chương trình cờ vua theo cách của họ nhờ vào niềm say mê của các giáo viên yêu thích bộ môn này.
Cờ vua không giống như những môn thể thao khác. Những ván cờ có thể được thể hiện lại chính xác từng nước đi để mọi người cùng phân tích. Phân tích một ván cờ cũng giống như giải một bài toán đại số.
Các nhà vô địch cờ vua quốc gia và quốc tế đang chuyển dần sang dạy môn cờ vua trong các trường học vì số tiền kiếm được từ các trận đấu không đủ cho họ sinh sống.
Một đứa trẻ có thể đánh bại người lớn trong một ván cờ. Điều này giúp bố mẹ nhận ra rằng đứa trẻ thừa hưởng được những giá trị của bố hay mẹ nó. Mặc dù nó chỉ là một đứa trẻ nhưng nó chơi rất tốt. Nó có trí tuệ, có suy nghĩ và nó vẫn luôn trau dồi và học hỏi.

Bài này rất có giá trị, xin tặng bạn 5*! Còn bài nào tương tự post tiếp lên đi bạn. Đồng thời cũng xin lỗi vì làm loãng topic, nhưng mà thiết nghĩ cũng nên cổ vũ 1 ít

Cám ơn metalari đã cổ vũ động viên và cả những ai đã vote * cho mình nữa. Có lẽ mọi người hơi bị ưu ái mình vì mình cũng chỉ mới post 1 bài trong topic này thôi mà. Dù sao myluyi cũng sẽ cố gắng không để cái topic này trôi dạt như cái topic trước (có lẽ phải hơn nửa năm rồi thì phải). Hi vọng mọi người cũng sẽ tích cực đóng góp bài vì nếu để mỗi myluyi tung hoành ở đây thì buồn lắm
Hôm nay lục lọi đống báo cũ thấy một số bài về cờ cũng khá hay. Tuy cũ nhưng tính thời sự thì không cũ chút nào

Đại kiện tướng cờ sử dụng não bộ khác người thường ​

Người chơi cờ nghiệp dư chủ yếu huy động "bộ nhớ tạm thời" ở thuỳ thái dương của não để phân tích tình huống và quyết định nước đi. Ngược lại, các đại kiện tướng lại phát huy tối đa hoạt động của thuỳ đỉnh và thuỳ chẩm, khu vực chịu trách nhiệm lưu giữ thông tin dài hạn của não.
Đó là kết quả nghiên cứu của Giáo sư Thomas Albert và cộng sự, Đại học Constance (Đức).
Nhờ kỹ thuật từ tính có thể khoanh vùng và đo chính xác các hoạt động của não bộ, các nhà khoa học đã phát hiện, ở người chơi nghiệp dư, thuỳ thái dương của não - chịu trách nhiệm phân tích các tình huống mới - hoạt động rất mạnh. Trong khi các kiện tướng lại chủ yếu lại vận động ở thuỳ đỉnh và thuỳ chẩm (nằm sau gáy) - là nơi lưu giữ các thông tin cũ.
Trước mỗi thế trận mới, não bộ của người chơi nghiệp dư phải làm việc cật lực để phân tích và giải mã thông tin. Ngược lại, não bộ của đại kiện tướng rà lại các tình huống đã được phân tích kỹ và lưu giữ trong bộ nhớ trước đó. Vì vậy, đại kiện tướng có thể quyết định nhanh hơn và chính xác hơn người chơi nghiệp dư rất nhiều. Nhóm khoa học đã mời 20 người chơi cờ, trong đó có nghiệp dư và kiện tướng, thi đấu với máy tính. Kết quả, chỉ có các kiện tướng mới có thể hoà hoặc thắng máy tính, còn người chơi nghiệp dư đều thua.
Theo các nhà nghiên cứu, trong vòng 10 năm, một đại kiện tướng có thể lưu giữ trên 100.000 thế trận trong não bộ. Vì vậy, lẽ đương nhiên, đại kiện tướng có thể nhìn ra các thế trận cơ bản trong một tình huống phức tạp nhanh hơn người khác rất nhiều. Chỉ cần lướt qua bàn cờ, họ đã nhớ được đến 1/4 vị trí các quân, trong khi người thường chỉ nhớ được khoảng 5%. Tuy nhiên, chúng ta cũng nên biết rằng, cách nhớ của kiện tướng là cách nhớ hệ thống. Trong trường hợp trên, nếu ta xếp các quân cờ lộn xộn, thì kiện tướng và người thường cũng không khác gì nhau.
Học đánh cờ không khác gì học ngôn ngữ. Nếu bắt đầu từ lúc còn trẻ, sẽ nhớ được nhiều thế trận. Tuy nhiên, cũng như việc học ngôn ngữ, biết nhiều từ không có nghĩa là sẽ nói hay, mà phải biết ghép các từ ấy lại với nhau một cách hợp lý. Trong đánh cờ, điều quan trọng là phối hợp các thế trận. "Chúng tôi nghĩ rằng, điều đó phụ thuộc vào năng khiếu bẩm sinh", Albert nói.

CỜ TƯỚNG, CỜ VUA - MỘT HAY HAI THẾ GIỚI
Từ khi Cờ vua du nhập vào nước ta, đã có những cuộc tranh luận sôi nổi so sánh cờ Tướng với cờ Vua.
Cờ vua cuốn hút lớp trẻ, vì sao vậy?
Một số người chơi cờ Tướng tìm hiểu cờ Vua, nhưng cuối cùng phần đông vẫn thích quay về với cờ Tướng.
Hiện tại học sinh phần đông thích chơi cờ Vua, người lớn thích chơi cờ Tướng, tất cả đều có những lí do của nó. Vậy thực chất của 2 loại cờ này là như thế nào? Cờ Tướng và cờ Vua khác nhau điểm nào, giống nhau ở điểm nào và vì sao?
Phiếm đàm về những vấn đề trên không chỉ thoả mãn trí tò mò mà còn cung cấp và lý giải nhiều điều bổ ích và lý thú cho những người chơi cờ cũng như bạn đọc gần xa.
Tướng hay là Vua?
?oNhập gia tuỳ tục? là câu tục ngữ cửa miệng ở ta, hình như đó còn là qui luật tự nhiên. Chữ Hán sang đến nước ta liền biến thành chữ Nôm, chữ Latinh (Pháp) khi sang ta thì mọc ra thêm đủ loại ?odấu má?, ?orâu ria? để trở thành được chữ Quốc ngữ bây giờ.
Khi trò chơi Saturanga, tiền thân của cờ được phát minh ở Ấn Độ từ 15 thế kỉ trước được truyền bá sang châu Âu vào khoảng thế kỉ 10, được đón nhận nhiệt liệt, nhưng người châu Âu chỉ nắm lấy cái tinh thần cốt lõi của nó, phần còn lại được cải cách hầu hết, từ tên quân cờ, hình dạng quân cờ, luật chơi một cách triệt để tới mức nếu đem so với Saturanga thì không còn ai nhận ra được nữa!
Sự thể đó cũng xảy ra khi Saturanga được truyền bá vào Trung Quốc, một đất nước thâm nghiêm, kín cổng cao tường với những luật lệ kỷ cương nghiêm ngặt theo những quan niệm ?otrung quân ái quốc? ?otam cương ngũ thường? thì Saturanga bị xét nét tới tận chân tơ kẽ tóc. Rốt cuộc đã được chấp nhận vì sự tuyệt vời về mọi phương diện nằm ngay trong chính bản thân nó, tuy nhiên nó cũng bị cải tổ toàn diện, được ?oTrung Hoa? hoá bằng những tư tưởng, triết lý và tập tục ở đất nước bao la này để có thể trở thành cờ Tướng hoàn toàn mang màu sắc phương Đông.
Trung Hoa cả ngàn năm sống trong cảnh bề dâu, lấn đất, đoạt quyền, tranh giành ngôi báu, giặc giã triền miên nên màu sắc chiến trận của Saturanga làm cho người Trung Hoa cảm thấy hết sức gần gũi với mình. Nhưng nhìn vào Saturanga các vị Hoàng Đế ở đây không tài nào chịu nổi cái cảnh Vua trên bàn cờ Saturanga bị rượt đuổi, chạy loạn trên bàn cờ và bị chém đầu ngay trên bãi chiến trường. Thật là một sự phạm thượng có thể dẫn tới ?otác loạn?, nhất là ngay cả ?oanh kéo xe, chị bán tương? cùng đám tiểu yêu con nít đều có thể cầm một quân bất kì giáng một cái ?ochát? lên đầu Vua khiến Vua chết lăn quay rồi phá lên cười hể hả.
Hoặc là phải biến mất, hoặc là tồn tại nhưng phải thay đổi. Trên bàn cờ không thể có một quân nào được phép xưng Vương. Không mấy khó khăn, các nhà thông thái Trung Hoa đã khôn khéo tìm ngay được cái tên thích hợp cho quân cờ này: nó sẽ mang tên là Tướng hay Soái và mãi mãi chỉ được phép dùng tên đó mà thôi. Tên của trò chơi đánh trận mới này được đổi thành ?oTượng kỳ?.
Nhưng thật ra đó chỉ là sự ?okỵ huý? một cách hình thức. Bởi xét về nội dung thì đó vẫn là Vua. Vua trăm phần trăm.
Bởi làm sao đã là Tướng lại không bao giờ ra trận? Trong lịch sử muôn đời của Trung Hoa, Tướng phải luôn ?olãnh ấn tiên phong?, xông pha trận mạc. Quân chỉ dàn hai bên, còn ?ochoảng? nhau thật sự phải là hai Tướng. Chẳng phải Quan Công vác đao chém Hoa Hùng, Trương Phi cởi trần đánh Mã Siêu đó sao. Đằng này tướng ung dung trong màn trướng, chẳng hề hay biết thế nào là mùi khói lửa. Tướng gì mà có 2 ?oquan văn? chầu chực hai bên (Sĩ) và trong ngoài canh phòng cẩn mật (2 tượng)
Thật rõ ràng, ai cũng có thể dễ dàng nhận ra: đấy không phải là Tướng mà là một ông Vua. Và xin các bạn chớ ngạc nhiên khi ta nói rằng đấy mới chính là cờ Vua!
Thế còn cờ Vua?
Xin thưa, cờ Vua mới chính là cờ Tướng, theo đúng nghĩa của nó, nhất là khi ta xét vai trò của quân đứng đầu bàn cờ.
Ta hãy tạm rời Trung Quốc sang châu Âu, nơi Vua (tiếng Anh: King, tiếng Pháp: Roi, tiếng Nga: Karol?) cùng Hoàng Hậu ngự trị trên bàn cờ.
Nhưng có điều là Vua không sống trong cung điện, không có quần thần vây quanh. Vua được thoải mái chạy lông nhông khắp trận địa. Đã có môt thuật ngữ rất hay được dùng trong cờ vua là ?oVua lang thang?. Vua cũng chen lấn trong đám lính tráng, ngựa xe? hỗn loạn trên bàn cờ. Bất kỳ quân nào tới gần Vua là Vua vung gươm chém liền, nếu không chém thì Vua cũng toi mạng.
Vua còn hỗ trợ đắc lực cho các quân khác chiến đấu, nhất là vào tàn cuộc, lắm lúc Vua phải lom khom hộ vệ cho một chú Tốt ?olỏi con? (thật chẳng còn ra thể thống gì cả!) để chú có cơ may vào tận tới sào huyệt đối phương nhằm được phong cấp (thành Xe hay Hoàng Hậu) đặng cứu Vua khỏi cơn khốn đốn. Có lúc Vua phải xông thẳng ra bãi chiến trường để chặn đường Vua đối phương hay giơ lưng ra cản đám lính địch đang tràn tới. Thật chẳng còn chút đường bệ nào như Tướng bên cờ Tướng!
Ngoài ra bên cờ Vua còn có Hoàng Hậu, tuy tên là như thế nhưng cũng chẳng có ai đi theo bảo vệ hay hầu hạ đức bà cả, ngược lại ?onàng? cũng phải xông pha trận mạc, đánh đông dẹp bắc, lắm khi còn oai phong hơn Vua nhiều.
Tóm lại, về thực chất Vua chính là Tướng, Hoàng Hậu cũng là Tướng, chỉ khác nhau ở chỗ dù ?obà? có hi sinh thì cờ vẫn còn, nhưng nếu ông hi sinh thì thất bại hoàn toàn. Việc toàn thể các quân cờ đều xông pha trận mạc dưới sự chỉ huy của một nhân vật khiến cho người ta dễ dàng nhận ra: cờ Vua đúng là cờ Tướng chính hiệu!
Cũng phải nói thêm một chút về sự ra đời của Hoàng Hậu trên bàn cờ Vua:
Vào khoảng 1400 năm trước đây, khi Saturanga hình thành thì vị trí của quân Hoàng Hậu là một quân khác có tên là Mantri, khi cờ được truyền bá sang Ba Tư thì người Ba Tư gọi nó là Firzan nghĩa là ?oông cố vấn?? Đây là quân yếu nhất trên bàn cờ vì nó chỉ được phép đi chéo tới 4 ô lân cận nơi nó đang đứng mà thôi. Khi cờ Vua sang châu Âu thì người châu Âu lấy làm lạ lùng về vai trò của một quân quá mức ?ovô thưởng vô phạt? như thế. Họ bèn thay đổi vai trò của nó. Vào khoảng năm 1475, khi nền văn hoá Phục Hưng đang ở thời kì rực rỡ, vai trò của phụ nữ trong văn hoá nghệ thuật được tôn vinh, người Italia và Tây Ban Nha đã đi tới một quyết định táo bạo là phế truất ?oông cố vấn? khỏi bàn cờ và biến nó thành Hoàng Hậu và cho nó quyền ngang dọc tung hoành, kể cả theo các đường chéo, trở thành lực lượng chiến đấu hùng mạnh nhất trên bàn cờ. Hoàng Hậu giữ vững vị trí của mình hơn 500 năm qua và nhờ có nó mà bàn cờ sôi động hẳn lên.
Ta cũng dễ dàng nhận ra rằng quân cố vấn trong Saturanga không khác mấy quân Sĩ trong cờ Tướng, nó lại là một bằng chứng cho thấy cờ Tướng xuất phát từ Saturanga.
(còn tiếp)
Được myluyi sửa chữa / chuyển vào 13:47 ngày 16/04/2004
Được myluyi sửa chữa / chuyển vào 14:58 ngày 16/04/2004

Đơn giản là một trận đánh hay cuộc chiến giữa 2 quốc gia?
Cứ nhìn cách đánh, cách đi của Vua ở cờ Vua, ta cảm nhận rằng bàn cờ Vua không hề biểu thị cho một chủ quyền của 2 quốc gia. Hai bên tuy dàn quân xa nhau nhưng không có tường cao hào sâu, không có sông ngăn cách. Toàn bộ bàn cờ gồm 64 ô đều chằn chặn, trắng đen xen kẽ bát ngát như một cánh đồng. Không có một quân nào chuyên trấn thủ giữ nhà, quân nào cũng có thể rời vị trí của mình rất dễ dàng để sang trận địa bên kia. Bản chất cờ Vua biểu thị đơn thuần một trận đánh, nói cách khác là hai vị tướng cùng binh lực của mình xáp chiến trên một bãi chiến trường.
Trong lúc đó bạn hãy nhìn kỹ bàn cờ Tướng mà xem. Đó là 2 quốc gia rất hoàn chỉnh được phân định rành rành bằng giới tuyến: trên bàn cờ được them hẳn một giải phân cách nằm ngang, định mốc biên giới rất rõ mà người chơi thường gọi là ?ohà? hay sông. Vì sao lại phải gọi là hà, là sông? Bởi vì sông là sự ngăn cách nổi bật nhất cho lãnh thổ đã được phân định. Chẳng phải Đông Ngô nhờ sông Trường Giang mà hùng cứ được một phương, đương cự được với cả Tào Tháo lẫn Lưu Bị đó sao?
Triều đình của 2 bên được thiết kế và kiến trúc rất công phu và đối xứng. Nằm ở trung tâm và xa hẳn biên cương là một toà thành đồ sộ: đó chính là Cửu cung với đủ đường ra lối vào đầy ngóc ngách được biểu thị bằng những đường chéo. Tướng là chủ nhân của Cửu cung, hai cận thần (Sĩ) luôn bị nhốt chặt trong cung cấm cùng với vua như những thị lang hay hoạn quan và nếu cần thì phải hi sinh cứu Vua khi bị Tốt nhập cung. Thêm một vòng ngoài đảm bảo an toàn nữa cho Vua là cặp Tượng, Tượng cũng chỉ giữ nhà, không được phép vượt qua biên ải. Tuy vậy nó có thể vừa lên tận ?ohà? để diệt Tốt 3 và Tốt 7, vừa có thể ra 2 cạnh bàn đề phòng đòn Pháo nguy hiểm của đối phương vừa có thể quay về cung bất cứ lúc nào để ?ohộ giá? an toàn cho Tướng mình.
Tướng là nhân vật tối thượng nên không thể có một nhân vật thứ hai ở một vị trí ngang hàng với Vua (như Hoàng Hậu trong cờ Vua). Quân Tướng (tức Vua) nằm ở ?ochính đạo? (đường trung tâm). Tả hữu hai bên Sĩ, Tượng, Mã, Xe đối xứng nhau. Chính vì cách sắp xếp theo kiểu chầu Vua như thế nên số đường (hay cột) phải là số 9. Như thế trong tống số 16 quân của mỗi bên sẽ còn lại có 7 quân. Việc sắp xếp 7 quân còn lại sẽ ra sao đây? Vấn đề này đã được các nhà thông thái Trung Quốc giải quyết một cách sáng tạo, xin xem ở phần sau.
Xa xôi chốn biên thùy, gần bờ sông đối diện với quốc gia bên kia bao giờ cũng có quân lính đóng ở các đồn ải bảo vệ biên cương của quốc gia. Lực lượng tinh nhuệ dùng để vừa bảo vệ triều đình cũng như tấn công xâm chiếm quốc gia đối phương (Xe, Mã) bao giờ cũng được đóng quanh khu cung cấm của Vua. Đại bác được bố trí bên tả và bên hữu của thành trì. Đánh một ván cờ có nghĩa là xâm lăng quốc gia kia nhằm chiếm đất, bắt Tướng đối phương.
Quả là các quần thần tướng lĩnh Trung Hoa qua nhiều thế hệ nghiên cứu đã dựng nên một quốc gia vô cùng hoàn chỉnh trên một bàn cờ. Mỗi một vị trí, mỗi một ?otấc đất? đều được sắp xếp đầy ý nghĩa đến từng chi tiết. Ý nghĩa của bàn cờ phương Đông sâu sắc và hoàn thiện hơn bàn cờ phương Tây nhiều vì nó mang trong lòng một ý đồ sâu xa và ẩn ý cho cả một quan niệm chính thống.
Các tuyến phòng vệ được bố trí thành 3 lớp: ngoài cùng là lính tráng (Tốt), lớp tiếp theo là Pháo, Mã (vừa thủ vừa công), lớp thứ 3 là lớp cận vệ gồm Sĩ và Tượng. Hai tuyến phòng thủ ngoài cộng với Xe sẽ mau chóng biến thành quân tiến công khi cần.
Ở đây cũng nên chú ý đến sự đối xứng, cân bằng và hài hoà vốn là truyền thống trong mọi kiến trúc từ mỹ thuật hội họa, xây dựng cho tới binh pháp của Trung Hoa.
Trên bàn cờ, bên tả cũng như bên hữu của đấng Kim thượng luôn đối xứng. Trong quốc gia chỉ có duy nhất một trung tâm, đó là Tướng (tức là Vua).
Sự bình ổn, tránh thái quá, quân nào cũng có đặc trách riêng nên không quân nào được lộng hành (vừa đi ngang, đi dọc, đi chéo như quân Hoàng Hậu bên cờ Vua, nó phù hợp với quan niệm: phụ nữ không được tham chính và tham chiến của phương Đông)
Sự cân đối hài hoà trong cờ Tướng còn thể hiện ở khía cạnh tổng thể: Đã là một quốc gia thì dù có hay không có chiến sự thì vẫn phải có tiền tuyến và hậu phương. Không thể tổng động viên toàn bộ lực lượng ra trận. Nước một ngày không thể không có vua nên lực lượng canh phòng có vai trò chủ yếu là ?ohộ giá?, không được phép ra trận (Sĩ, Tượng)
Trong cờ Tướng, đã định ra một tỷ lệ thích đáng để cân bằng giữa phòng thủ và tấn công. Nó khác hoàn toàn với cách tấn công, dốc toàn lực, di chuyển cả ?otrăm họ? của quốc gia mình sang quốc gia đối địch trong cờ Vua (tuy nhiên đây là một thế mạnh của cờ Vua, khiến trận đánh rất phức tạp và lí thú). ?oCân bằng là gốc của vạn vật?, chính thuyết âm dương ngũ hành của phương Đông từ cổ xưa đã thể hiện rất rõ trên bàn cờ Tướng.
Một cải cách tuyệt vời nữa là người phương Đông đã dám vứt bỏ hẳn bàn cờ 64 ô đen trắng xen kẽ (trong tài liệu cổ của Trung Quốc còn lại thì thủa ban đầu cờ Tướng cũng đi theo 64 ô vuông giống như cờ Vua) không sử dụng ô mà chuyển hẳn sang một bàn cờ dạng hoàn toàn mới: dùng các giao điểm cột và hàng để đặt quân.
Hệ quả của sự cải cách này là hết sức to lớn: Bố trí lại được toàn bộ cấu trúc quân của bàn cờ và tăng thêm đáng kể diện tích ?ođi quân?, khiến bàn cờ thoáng rộng hơn, những cuộc giao tranh trên bàn cờ trở nên năng động, thu hút đông đảo người chơi, nhất là tầng lớp bình dân. Các bạn hãy xem: khắp chợ cùng quê, không có nơi nào người ta không chơi cờ Tướng.
Tuy nhiên, theo các nhà khảo cổ học thì cách bày quân như cờ Tướng như ngày nay còn mang nhiều dấu vết của Saturanga hơn là cờ Vua bởi vì ở thời kỳ Saturanga có một quân đứng cạnh Vua gọi là ?ocố vấn?, quân này chỉ quanh quẩn ở 4 ô lân cận nó theo đường chéo giống như quân Sĩ ngày nay. Thêm nữa vào thời Saturanga, quân Vua chỉ được di chuyển trong một khu cấm địa hẹp gồm khoảng 8 ô, nghĩa là Vua không được qua trận địa đối phương.
Các cụ ta ngày xưa khi đánh cờ không chỉ chú ý tới tính mỹ thuật, bền đẹp của quân cờ mà ngay cấu tạo bàn cờ Tướng cũng chắc chắn đánh cả đời không hỏng, thường làm bằng gỗ tốt, dày dặn, có ghép các gờ cao chung quanh để có thể đẩy một hơi các quân ra sát mép mà không bị lệch hay rơi tuột ra ngoài, nhiều khi quân chạm vào mép bàn tạo ra một tiếng ?ocách? dứt khoát, khi ăn quân đập một tiếng ?ochát? hả hê và sảng khoái. Những nhà sản xuất theo kiểu công nghiệp và chạy theo lợi nhuận ngày nay không hiểu hết được cái bền, cái cân đối, cái mỹ thuật, cái ?otầm cao? của cờ Tướng, không cảm nhận được cái thú, cái say, cái hào hứng của người chơi cờ nên các loại quân cờ ngày nay rất mỏng mảnh, ẽo ợt bằng vật liệu rẻ tiền, còn bàn cờ hoặc làm bằng nilông mỏng dính hoặc giấy giả da khiến quân dễ bị nghiêng lệch, nước đi phải rón rén, ẻo lả không xứng với cách xử sự vừa trí vừa dũng của cờ Tướng chút nào.
(còn tiếp)
Được myluyi sửa chữa / chuyển vào 14:28 ngày 17/04/2004

Đất rộng người thưa, pháo xuất hiện
Nếu bạn lấy con số 64 so sánh với số 90, bạn thấy số nào lớn hơn? Tất nhiên là số 90. Bạn thấy chưa, quốc gia của cờ Tướng rộng hơn trận địa của cờ vua nhiều. Người Trung Hoa ưa sắp xếp hợp lý, chặt chẽ. Họ đặt các quân cờ đi trên đường chứ không phải trong ô. Chính nhờ điều đó mà họ có được 9 đường cho phù hợp với quan điểm chính thống của mình như bài trên đã nói. Hàng ngang cũng vậy, ngoài 9 đường ngang thông thường, lại bổ sung thêm đường ?ohà? nên thành 10 đường. Nhờ sự đặt quân đi theo đường chứ không phải theo ô như ở cờ Vua mà cờ Tướng có được tới 90 điểm để các quân di chuyển. Việc hơn bàn cờ Vua tới 26 vị trí (một con số không nhỏ chút nào, gần gấp rưỡi của bàn cờ Vua) khiến cho lãnh thổ của cờ Tướng được mở rộng rất đáng kể.
Đất đã rộng như vậy thì việc bày quân cũng phải được nghiên cứu kĩ lưỡng. Về mặt này thì ta buộc lòng khâm phục các nhà thông thái của các triều đại Trung Hoa. Nếu cứ bày theo kiểu cờ Vua thì thật không ổn chút nào. Hàng dưới cùng với 9 quân cờ được xếp thành một hàng chữ ?onhất?. Nơi Tướng (tức là Vua) thống trị là cột trung tâm, Vua phải ở ngôi độc tôn, theo đúng triết lý của người Trung Quốc. Còn lại chỉ có 7 quân? Nếu xếp thành một hàng nữa thì sẽ so le, xộc xệch, một điều không thể nào chấp nhận được. Như thế 7 quân còn lại buộc phải được xếp theo một cấu trúc và trình tự khác. Điều này buộc các nhà thông thái phải dày công suy nghĩ và sáng tạo.
Lính tráng tất nhiên là phải lên trên giữ biên ải rồi, nhưng để bố trí cân đối với 7 quân cờ còn lại thì chỉ có cách là bố trí một hàng 5 (cách 1 điểm có 1 quân) hay một hàng 4 (ở hai biên không có quân). Nhưng việc bố trí 4 thì sẽ còn thừa lại 3 quân, việc bố trí tiếp theo sẽ rất khó khăn. Như vậy phương án 5 Tốt đứng cách nhau một đường dọc là hợp lý nhất. Thế nhưng còn thừa 2 quân, chẳng lẽ lại cho chúng làm lính nốt thì rất dở? Mà dù đặt ở đâu thì nó cũng phải mang một ý nghĩa.
Chính từ tình hình này mà người Trung Hoa nghĩ tới những khẩu thần công oai vệ, đầy uy lực, là thứ vũ khí không thể thiếu được trong những cuộc chiến để công phá những thành trì kiên cố được bảo vệ cẩn mật lớp trong lớp ngoài như Cửu cung. Không có pháo thì đám lính tráng và kị binh dù có bắc thang trèo lên mặt thành cũng chưa chắc đã ăn thua. Và thế là quân Pháo tuyệt diệu đã ra đời, đặt vào 2 vị trí cực kỳ cân đối, nằm giữa bộ binh và các binh chủng khác, đối kháng thẳng sang trận địa đối phương đồng thời hết sức dễ dàng di chuyển theo đường ngang và dọc, nhất là vào chính đạo để phát huy uy lực tối đa. Nó đánh dấu sự khác biệt lớn nhất giữa cờ Tướng và cò Vua. Nó nói lên tính sáng tạo phi thường và cả cấu trúc hoàn chỉnh về binh chủng quân sự của phương Đông. Thế là phương Đông đã mở ra cho mình một chương mới về nghệ thuật cờ sau khi đưa được quân Pháo cực kỳ độc đáo vào cuộc và đã phát huy được hết công lực mạnh mẽ của quân cờ kỳ ảo này.
Nói đúng ra thì pháo binh đã được châu Âu phát minh từ lâu, trên các chiến trường pháo binh cũng đã tung hoành với nhiều chiến tích, nếu ai đã đọc về lịch sử những cuộc chiến tranh thời xưa ở châu Âu đều rõ. Hẳn đó là một binh chủng chủ đạo trong chiến trận. Trên bàn cờ đã có kị binh, bộ binh, chiến xa thì tại sao lại không có pháo binh kia chứ?
Vấn đề là ở chỗ: nếu trong cờ Vua có thêm pháo binh thì sẽ đặt nó vào đâu? Với cách bày quân của cờ Vua thì ở bất cứ vị trí nào mà đặt Pháo vào đều thấy không ổn. Vả lại bàn cờ Vua đã chật như nêm cối, thêm Pháo vào chỉ tổ ngáng đường, tắc lối nhau, không khéo ?oquân ta lại bắn quân mình? thì khốn. Ấy chính là lý do làm cho cờ Vua dù có muốn Pháo thì cũng không biết chen chân vào đâu.
Trái lại cờ Tướng ?ođất rộng người thưa?, chính là nơi lý tưởng để Pháo thả sức tung hoành. Pháo có thể được kéo đi khắp nơi, phát huy thế mạnh của mình được, tầm xa hoặc tầm gần, thoả thích ngắm thẳng vào thành trì nơi đấng Quân vương đang ẩn núp để nhả đạn theo đường cầu vồng mà tiêu diệt.
(Còn tiếp)

Nếu cờ mà giống thật thì người ta không những phải đổi cách đi của các quân mà còn phải thay đổi cả hình dạng quân cờ nữa. Ví dụ bàn cờ của thế kỉ 21, thế kỉ đánh dấu sự bành trướng của Mỹ và sự bùng phát của khủng bố, sẽ có hình dạng như thế này:

Quân Trắng có tên là The Coalition (tạm dịch là Liên quân), trong đó:
Vua: George W. Bush; Hậu: Tony Blair; Xe: Colin Powell; Tượng: Donald Rumsfeld; Mã: Kofi Annan; Tốt: lực lượng liên quân
Còn quân Đen có tên là Axis of Evil (tạm dịch là Trục tội ác), trong đó:
Vua: Osama Bin Laden; Hậu: phụ nữ Afganishtan; Xe: Saddam Hussein; Tượng: Mohamed Khatami (Tổng thổng Iran); Mã: Mohamed Said Al-Sahaf (cựu Bộ trưởng Bộ thông tin Iraq); Tốt: những người đánh bom tự sát
Có ai muốn chơi bộ bàn cờ này không?

CỜ TƯỚNG, CỜ VUA - MỘT HAY HAI THẾ GIỚI? (tiếp)
Nghệ thuật cao cường của đòn đánh pháo
Pháo xuất hiện đã mở ra một chương hoàn toàn mới trong cờ Tướng, tách nó xa hẳn gốc gác là Saturanga và trở thành một loại cờ hoàn toàn mang màu sắc phương Đông, đã thổi vào bàn cờ không khí nóng bỏng khét lẹt mùi thuốc súng, với những trận hoả công kinh hồn. Pháo đã trở thành linh hồn công phá trong cờ Tướng đến nỗi nếu ngay từ đầu trận mà cả 4 quân Pháo của 2 bên bị loại sớm ra khỏi vòng chiến, nghĩa là bị vứt ra khỏi bàn cờ thì ván cờ coi như bị ?oxỉu đi? tới 50%. Chẳng khác nào đọc Tam Quốc diễn nghĩa mà mất đi trận Xích Bích hay Khổng Minh chọc giận Chu Du.
Quyển kỳ phổ nổi tiếng nhất thiên hạ trong 700 năm qua có tên là Quất Trung Bí cũng chủ yếu nói về cuộc chiến bằng Pháo trên bàn cờ. Sau này cả những kỳ phổ khác như Mai Hoa Phổ, Phản Mai Hoa, Bách cục Tượng kỳ, Thích tình nhã thú, Trúc Hương trai, Tượng kỳ trung phong, Tượng kỳ hậu vệ? không có quyển nào là không nói tới nghệ thuật đánh Pháo.
Những quyển sách nghệ thuật chơi cờ nói về những đòn tấn công của Pháo, quyển nào cũng hay, quyển nào cũng thú, mỗi một quyển lại có những khám phá mới. Pháo là sự khác biệt kì lạ nhất giữa cờ Tướng với cờ Vua, là niềm tự hào của phương Đông với phương Tây, nó cho thấy trình độ sáng tạo, tính độc lập và sự biến hoá đến mức diệu kì khi Sangturanga rơi vào tay những ?opháp sư? cao cường phương Đông, đã hoá phép cho đứa con nuôi Sangturanga trở thành đứa con ruột thịt và thân yêu của mình trong gần 1000 năm qua.
Trong khi điều binh khiển tướng bằng 16 quân cờ, bên nào mà chẳng muốn nhanh chóng tiêu diệt địch. Người ta đã đặt Pháo ở vị trí ?ohiếu chiến?. Pháo ngay từ nước đi đầu tiên đã được phép di chuyển vô cùng tự do: lên, xuống, sang phải, qua trái một cách cực kì thoải mái. Và nếu muốn Pháo có thể khai hỏa ngay lập tức. Lúc đó hai ?obinh đoàn Kỵ Mã? của đối phương có thể bị tiêu diệt sạch sành sanh chỉ trong giây lát. Nhất Pháo là quân cờ tiêu biểu. Ấy là khi một bên cho rằng kị binh là vũ khí lợi hại và tinh nhuệ nhất của đối phương, hoặc nếu không diệt sạch Mã đối phương ngay từ đầu thì chí ít việc vào Pháo đầu cũng đủ uy hiếp trục giữa, tức là trục nhằm vào Tướng đối phương. Hoặc khiêm tốn hơn, việc di chuyển Pháo vào lộ 3 hay lộ 7 nhằm vào 2 Tốt của đối phương cũng khiến đối phương phải vào thế phòng bị cẩn thận.
Tất cả những sự việc này không có một quân nào ở cờ Vua có thể so sánh nổi. Hoàng hậu ở cờ Vua dù có sức mạnh ghê gớm như thế nào chăng nữa thì cũng phải ru rú nằm im đó mà chờ thời, tức là chờ cho tới trung cuộc và tàn cuộc mới dám xuất đầu lộ diện, chứ ngay khai cuộc mà lò dò ra trận thì dễ mất mạng như chơi, bởi vì cờ Vua chỉ có 64 ô chật hẹp và có cả 16 quân Tốt chen lấn ngăn cản, nên Hoàng hậu ra trận sớm rất dễ bị dồn vào thể bí và bị tóm sống. Vả lại Hoàng hậu dù có muốn ra trận sớm cũng khá khó khăn, phải có những quân Tốt đi trước mở đường, dọn lối và dù Hoàng hậu có lên được thì cũng không phát huy được tác dụng đáng kể.
Còn như Xe của cờ Vua muốn tham gia chiến trận thì còn khó khăn hơn rất nhiều. Chính vì bị ngăn cản quá nhiều như thế mà cực chẳng đã, sau một thời gian dài châu Âu mới nghĩ ra được nước ?onhập thành? để cứu vãn tình hình.
Thể nhưng Pháo không phải hiện thân của ?osát khí đằng đằng? hay tư tưởng nóng vội công kích của cờ Tướng. Người phương Đông sử dụng vũ khí hạng nặng này cũng rất cẩn trọng, đúng lúc, đúng đối tượng chứ không phải theo kiểu ?odùng dao giết trâu để mổ gà?. Anh nào ngay từ đầu dùng Pháo mình triệt hạ 2 Mã đối phương thì đều là kẻ khờ khạo vì ngoài việc tự nhiên mất đứt hai khẩu thần công quý giá, hai con ?oát chủ bài? của mình, còn tạo cho đối phương xuất được 2 quân Xe rất nguy hiểm khống chế ngay lộ 2 và lộ 8. Sự hấp tấp và ?oháu ăn? đã phải trả giá không nhỏ. Hai con Pháo còn lại của đối phương sẽ là mối đe doạ trường kì trong ván cờ.
Chính sự xuất hiện của Pháo đã nâng đỡ vai trò của nhiều quân ?oyếu đuối? trên bàn cờ Tướng mà quân Sĩ là một điển hình tiêu biểu nhất. Thoạt nhìn, hình ảnh của 2 con Sĩ thật thiểu não, chúng khiêm tốn đến mức trong cờ Vua (được gọi là quân ?ocố vấn?) người ta đã vứt béng nó đi để thay vào đó quân Hoàng hậu hùng mạnh. Còn trong cờ Tướng người ta đã ví chúng như 2 ?ohoạn quan?, là 2 chiếc bia đỡ đạn cuối cùng cho Tướng và là 2 quân làm vật tế thần cho Tướng khi Tướng hết đường thoát hiểm. Thế nhưng vì Pháo luôn vẫn phải có ?ongòi? để công phá đối phương, nên trong nhiều trường hợp, nhất là ở cờ tàn khi mà quân trên bàn cờ đã hầu như cạn kiệt hoàn toàn thì Sĩ chính là một ?ongòi nổ? vô cùng lợi hại của Pháo. Pháo được ?otriệu hồi? về cung, nếu trong cung còn 2 Sĩ thì càng tốt, nếu không dù chỉ còn duy nhất 1 Sĩ mà thôi thì cũng đủ để vị ?ohoạn quan? này châm ngòi cho khẩu thần công bắn những phát đạn ?ovọt cầu vồng? quyết định để tiêu diệt Tướng đối phương đang nấp trong cửu cung cách xa nghìn dặm. Uy lực của Sĩ lúc này còn hơn Xe, hơn Mã rất nhiều và lúc đó Sĩ mới tỏ rõ được vai công thần của mình. Cờ Vua không có được những đòn quái chiêu như vậy.
Trong quan niệm của người phương Đông việc chém.giết ngay từ nước đi đầu tiên được cho là hiện tượng xui xẻo. Ở nhiều làng xã Việt Nam ta còn có tập tục chơi cờ người, người ta đã cấm hẳn đòn ?osát? ở nước đầu tiên. Ở một vài hội làng có cờ người truyền thống lân cận thủ đô Hà Nội nếu một bên vào Pháo đầu, bên kia không lên Mã hay vào Pháo đối công mà để cho bên đi tiên ?ochém? ngay Tốt giữa thì làng cho đó là điểm ?ođại hung?, bên đi hậu sau đó phải làm lễ tạ lỗi và quần áo của quân Tốt giữa được đem đốt, thay bằng bộ mới vì người ta nghi rằng ?oquân? Tốt đó có thể bị chết trẻ.
Cho nên suy đi tính lại về mọi lẽ thiệt hơn, hầu như không bao giờ người ta ?onóng ăn? khờ dại khai hoả theo những kiểu như trên.
Tuy nhiên Pháo được nghiên cứu để đánh những đòn thông minh và ác hiểm hơn nhiều mà trong làng cờ đã có những tên gọi để người chơi thuộc lòng như Pháo trùng (Pháo ***g), Pháo lăn, Pháo song tiên, tiền Mã hậu Pháo, Pháo đầu Mã đội, Pháo góc (Pháo giác)? Những thế cờ dùng Pháo tấn công, phản công và chống Pháo đối phương đã được bàn luận và phân tích rất nhiều. Các trận như Thuận Pháo, nghịch Pháo? được bàn đến từ đời này qua đời kia, từ thời Quất Trung Bí cho mãi tới các tác phẩm cận đại ngày nay. Người ta cũng bỏ không biết bao công sức để nghiên cứu phá trận đánh Pháo nguy hiểm của đối phương như Bình phong Mã chống Pháo đầu, Pháo đầu phá đơn đề Mã, Pháo đầu phá triền giác Mã, Pháo đầu phá thuận Pháo và Sĩ giác Pháo?
Ngoài ra còn có hàng loạt sách khác viết về các đòn liên hợp giữa Pháo và các quân khác như Mã Pháo công sát, Xe Pháo công sát, Xe Pháo Mã công sát? và hàng loạt các sách dạy cách kết hợp Pháo ở cờ tàn như Tàn cuộc Pháo Tốt, tàn cuộc Pháo Mã, tàn cuộc Xe Pháo, Sĩ Tượng toàn chống Pháo Tốt? được người đọc hết sức hâm mộ.
Mục tiêu của Pháo thông thường nhằm vào việc tiêu diệt quân địch, công phá thành trì, hạ thủ Tướng đối phương để giành thắng lợi quyết định. Tầm hoạt động của Pháo rất lớn. Xe có thể bị quân mình cản nhưng Pháo thì không. Từ trận địa bên này Pháo có thể bắn vọt sang tận sào huyệt đối phương bên kia, phá tung hàng thủ của địch, hay lọt thẳng vào Cửu cung đối phương để lót đường cho Pháo thứ hai tấp tập nhả đạn. Trong lịch sử cờ Tướng đã ghi danh nhiều đại cao thủ có lối chơi Pháo ?oquỷ khốc thần sầu?, họ đi sâu nghiên cứu và phát kiến ra những thế trận sử dụng Pháo tới mức hoàn hảo.
Tuy nhiên nói như thế không có nghĩa là Pháo là ?ovũ khí vạn năng? làm được mọi việc trên bàn cờ, bởi càng về tàn cuộc, khi quân trên bàn cờ vãn đi nhiều rồi thì tác dụng của Pháo cũng giảm dần. Nhất là khi hai bên đã cụt Tượng hay khuyết Sĩ hoặc bên địch có Sĩ Tượng toàn thì Pháo đành chịu ?onằm rỉ sét? một xó, hết thời oanh liệt!
Nhưng dù sao đi nữa thì nhờ có Pháo mà chiến cuộc trên bàn cờ Tướng sôi động hẳn lên. Nhờ có Pháo mà sự thụ động của quá nhiều quân phải ?onằm nhà? của cờ Tướng được giảm bớt đi đáng kể. Nhờ có Pháo mà các đòn phối hợp cùng với các quân Xe và Mã trở nên vô cùng diệu ảo, biến hoá và bất ngờ, tạo ra được cho cờ Tướng muôn vàn đòn chiến thuật lạ lùng được ghi danh từ đời này qua đời khác trong các quyển kỳ phổ cổ điển và hiện đại trong cờ thế giang hồ.
Nếu cờ Tướng có Pháo độc đáo và dũng mãnh với dạng cầu vồng rót lửa của những khẩu thần công huyền thoại như thế thì bên cờ Vua cũng có những độc chiêu không kém mà chúng ta sẽ được nghe nói tới trong những phần sau. Bởi nói cho cùng mỗi loại cờ đều có những sáng tạo tuyệt vời của nó.
(còn tiếp)
Được myluyi sửa chữa / chuyển vào 09:18 ngày 22/04/2004

Có từ một gốc sinh ra?
Chính từ một số dị biệt như đã nói trên và mỗi loại cờ lại có một số quân lạ (cờ Vua có Hoàng Hậu, cờ Tướng có Sĩ, Pháo, cách xếp quân, cấu trúc bàn cờ?) nên đã có câu hỏi được đặt ra khá dai dẳng trong suốt mấy thế kỷ: ?oCờ Vua và cờ Tướng có cùng nguồn gốc, cùng xuất phát từ Saturanga ở Ấn Độ hay không? Hay là hai sự sáng tạo hoàn toàn độc lập với nhau??. Người cho cùng gốc ra sức tìm hiểu, lần mò khảo cứu theo dấu vết còn sót lại. Người phản bác thì gắng sức đưa ra những luận cứ của mình. Qua bao nhiêu năm câu hỏi này vẫn còn gây được hứng thú rất lớn cho người chơi cờ.
Những người châu Âu, qua nhiều thế hệ các học giả, các nhà nghiên cứu lịch sử cờ? bằng những công trình khoa học nghiêm túc và những công cuộc khảo cổ đáng tin cậy đã hoàn toàn thừa nhận rằng cờ Vua mà ngày nay họ đang chơi là bắt nguồn từ trò chơi Saturanga được phát minh ở Ấn Độ từ thế kỉ thứ 5 hay thứ 6. Ở đây phải nói tới công lao to lớn của nhà nghiên cứu Đức Antonius Van de Linde (1833 ?" 1897) đã dành cả cuộc đời mình để dựng nên bức tranh đúng đắn về lịch sử cờ. Sau 20 năm bền bỉ đọc ở những thư viện nổi tiếng ở châu Âu, ông chỉ ra: ?oLịch sử lâu đời của cờ Vua phần nhiều dựa vào truyện thần thoại, huyền thoại hoàn toàn xa lạ với thực tế?.
Sau đó ông đi tới hàng chục quốc gia Âu, Á để khảo cứu, khai quật, nhất là Ấn Độ, Ba Tư, Ả Rập? và đi đến kết luận một cách chắc chắn rằng cờ Vua bắt nguồn từ Saturanga, được phát minh tại Ấn Độ vào thế kỉ thứ 6 sau Công nguyên. Ông viết: ?oTrên cơ sở đó tôi khẳng định rằng châu Âu vào những thế kỉ trước vẫn còn chơi cờ theo kiểu Saturanga. Mãi đến đầu thế kỉ 16 mới có những cải cách để trở thành cờ Vua châu Âu. Sau khi châu Âu phát minh ra việc in sách báo, tìm ra châu Mỹ và cải cách nhà thờ thì cờ Vua đã được định hình rõ nét và những quy tắc giống như ngày nay?.
Như vậy phải trải qua 2 giai đoạn: bác bỏ những ý kiến vô căn cứ trước đó và tìm ra được chân lý đúng đắn mới.
Riêng về cờ Tướng thì có vẻ khó khăn hơn. Trước tiên là do sự bảo thủ của một số học giả Trung Hoa trước đây. Họ khăng khăng cho rằng cờ Tướng là thuộc độc quyền của người Trung Hoa (trong lịch sử, Trung Hoa từng được chia thành nhiều quốc gia nhỏ), chẳng dính dáng gì tới Saturanga cả. Những người này còn cho rằng cờ Tướng được phát minh tại đây từ 3000 hay 4000 năm trước, từ thời vua Nghiêu, vua Thuấn và để chứng minh cho luận điểm của mình họ dẫn ra những truyền thuyết dân gian, những truyện cổ tích, thậm chí cổ sử như ?oTừ 3000 năm trước Công nguyên, vua Thần Nông đã từng sáng tạo ra Tượng kỳ, thời nhà Đường hoà chỉnh thành cờ Tướng như bây giờ?, nào là chuyện nàng Chung Vô Diệm đánh cờ với Hầu Vương để tranh giành đất đai, chuyện Quan Vân Trường đánh cờ với thần y Hoa Đà mổ cánh tay và cứ việc ép cho những nhân vật này phải chơi cờ Tướng cả. Thật là những nhầm lẫn tai hại.
Một số sách báo ở ta cũng chép lại thuyết trên. Từ một trò chơi thông thái trí tuệ, người ta ***g vào đó không ít điều thần bí, cao xa, nào là thuyết âm dương, ngũ hành, tư tưởng Khổng giáo chính thống, khái niệm đạo lý như nhân nghĩa trí dũng, tự đặt ra thêm những quy tắc thiếu cơ sở như cấm chiếu hậu, thậm chí cấm đi Tốt đầu, quy ước ?ohắc giả tiên hành? được giải thích khá tuỳ tiện. Những bức màn như thế khiến cờ Tướng bị tách rời hoàn toàn nguồn gốc đích thực của nó.
Trong lúc người châu Âu coi cờ Vua là một trò chơi giải trí, rèn luyện trí thông minh, tập cho những thói quen tốt và cao hơn nữa là qua cuộc cờ mà thấy bóng dáng cuộc đời, thế thôi, thì ở châu Á có một số người muốn biến hết thảy những người chơi cờ thành những bậc ?ochính nhân quân tử?, rồi nhìn bàn cờ cứ như ?othâm cung bí sử? đầy những ý nghĩa triết học cao xa, chẳng khác nào một số ?othánh nhân? do cha mẹ người trần mắt thịt sinh ra hẳn hoi nhưng lại cố tự chứng minh rằng mình do ?okhí linh thiêng của trời đất hội tụ lại mà thành?.
Lại có người cho rằng cờ Tướng xuất phát từ cờ Vây! Quả là một chuyện hoang đường. Ai đã từng chơi cờ Vây cũng đều hiểu giữa cờ Vây và cờ Tướng có khoảng cách một trời một vực, chẳng có bất cứ mối liên hệ nào, và cũng không thể tưởng tượng được rằng xuất phát từ cờ Vây mà cải tiến được thành cờ Tướng. Những truyện dã sử về những nhân vật như đã nói ở trên đều là chơi cờ Vây chứ không phải chơi cờ Tướng như một số người lầm tưởng. Quả là cờ Vây có nguồn gốc cổ đại tới 3000 hay 4000 năm ở Trung Quốc, nhưng cờ Vây là cờ Vây, cờ Tướng là cờ Tướng, chứ không thể nhập nhằng đánh lận con đen, à uôm muốn nói sao thì nói, viết sao thì viết.
Cho nên tận ngày nay, chưa ai đưa được ra một minh chứng khoa học hay khảo cổ học chứng minh được rằng cờ Tướng có trước Saturanga cả.
Trong những công trình nghiên cứu khoa học kết hợp với khảo cổ, những bức hoạ Trung Quốc xưa còn lại, người ta thấy tiền thân của cờ Tướng là một bàn gồm 64 ô y như kiểu Saturanga, trên đó không hề thấy mặt quân Pháo và cách xếp đặt các quân cũng khác xa ngày nay, nhưng lại hao hao như kiểu quân của Saturanga.
Dù có cố công tới mấy thì những tài liệu lịch sử và những dấu vết khai quật được dưới lòng đất cũng chỉ đem lại được một lời khẳng định rằng cờ Tướng có sớm nhất ở Trung Quốc là vào thế kỉ thứ 8, thứ 9 chứ không thể sớm hơn. Như vậy nó phải sau Saturanga đến 300, 400 năm.
Nhưng có lẽ tốt nhất ta cứ nhìn thẳng vào bàn cờ. Biết bao người chơi cờ Tướng chỉ cần có 10, 15 phút là có thể hiểu được ngay nước đi của cờ Vua (với những người chơi cờ Vua cũng chỉ cần chút ít thời gian là họ nắm ngay được nước đi của cờ Tướng). Vì sao? Bởi vì chúng giống nhau quá thể, giống đến 90%. Như thế không thể 2 nơi cùng lúc sáng tạo ra 2 loại cờ như ?ohai anh em ruột? vậy.
Trên thế giới này, biết bao loại cờ, loại bài dính dáng đến bói toán, chiêm tinh, cầu may, đoán tiền vận, hậu vận, xem quẻ? Một số khác thì dựa vào việc gieo quân xúc xắc đầy may rủi. Chỉ riêng có cờ Tướng cờ Vua là hoàn toàn không có những trò này. Đó là trò chơi sòng phẳng, ngang bằng, đường hoàng, khí phách, trí tuệ và cao thượng nhất trong tất cả các trò chơi trí tuệ.
?oCây ngay không sợ chết đứng?, chính bản chất tuyệt vời đó khiến cho cả hai loại cờ đã đứng vững trong đời sống của nhân loại và ngày càng nảy nở phát triển suốt 1500 năm, vượt qua biết bao biến cố thăng trầm của lịch sử nhân loại (ví dụ trong thời kì ?ocách mạng văn hoá? của Trung Quốc, người ta đã cấm chơi cờ Tướng, cờ Vua vì coi chúng là ?osản phẩm của Phong kiến và Tư sản??!)
Cả hai loại cờ có cùng một mục đích duy nhất là tiêu diệt được thủ lĩnh (Vua hay Tướng) của đối phương. Cả hai vị thủ lĩnh này đều được bảo vệ bằng một thế trận ban đầu rất chặt chẽ. Bàn cờ tuy có khác nhau chút ít nhưng cũng gồm toàn đường thẳng và một số nước đi chéo. Diện tích tuy có khác nhau, nhưng thật ra chỉ do cờ Tướng có thêm hà, còn số điểm di chuyển quân cờ có chênh lệch nhau nhiều chẳng qua vì cờ Tướng lấy vị trí quân là các đường chứ không phải là các ô (nếu tính ô thì chỉ 8, còn tính đường thì thành 9). Quân hai bên không để ngoài như cờ Vây mà được sắp toàn bộ vào ngay thế trận. Mỗi loại cờ đều có 32 quân (cùng chia làm 2 màu, mỗi màu 16 quân). Thế và lực hai bên lúc ban đầu hoàn toàn cân bằng nhau và đều lấy ý tưởng quân sự làm nền tảng. Các loại cờ khác đều khác xa cờ Tường và cờ Vua. Ví dụ như cờ Vây: cờ Vây lúc bắt đầu chơi không có một quân nào trên bàn cờ, cả trăm quân giống nhau như hạt đậu ván, chẳng quân nào được đặt tên. Nước đi thì chỉ có một nước duy nhất là đặt thêm từng quân một vào. Các loại cờ nhảy, cờ Đam, cờ gánh? đều chẳng có một nét nào tương đồng với hai loại cờ mà ta đang nói tới.
Ở cờ Tướng và cờ Vua các binh chủng hầu như giống nhau: có chủ tướng, có cận thần, có kị binh, có Xe, có bộ binh (các Tốt). Nước đi của mỗi quân cũng rất tương ứng với nhau: Mã cờ Vua đi giống với Mã cờ Tướng, Tượng giống với Tượng (đi chéo), Xe giống với Xe (đi ngang, dọc), Tốt giống với Tốt từng bước, chỉ tiến không lùi (thân phận của Tốt không thể ngang với Vua hay Tướng được). Có một vài quân có nước đi hơi khác nhưng cũng cùng một nguyên tắc (Tướng hay Vua chỉ được đi từng nước một). Tất nhiên 2 loại cờ này không thể giống hệt nhau được (như thế thì còn làm gì có hai nữa!) nhưng về tổng thể thì tuy trên thế gian này có tới gần 100 loại cờ (riêng ở Việt Nam có đến gần chục loại) thì không tìm đâu ra được hai loại cờ lại giống nhau tới như thế. Ngay cả quan niệm về khu trung tâm, về các đòn chiến thuật, về chiến lược tổng thể cũng có khá nhiều điểm trùng hợp (tất nhiên về chi tiết cụ thể, về một số điều luật cũng có những dị biệt)
(còn tiếp)
Được myluyi sửa chữa / chuyển vào 15:07 ngày 24/04/2004