Chiến tranh ở Lào từ 1954 đến 1975

Xứ Lào: Đất và Người:::Hàn Lệ Nhân:::

(...)
Dân tộc Lào, quí vị là ai? Người nào biết ăn xôi, ở nhà sàn và thổi khèn, người đó chính là người Lào. (thành ngữ Lào) Ai Lao hay Pathet Lan Xang (xứ triệu thớt voi) nằm ở trung tâm lục địa Đông Nam Á. Diện tích hiện nay: 236.800 cây số vuông ( dài 1162 cs, rộng 478 cs. Dân số: 6.200.000 người (2005) gồm chung 49 bộ tộc (Phầu) chính như Lào (1.800.000 người, bộ tộc chủ thể, chiếm lĩnh đồng bằng), Khà-mú (506.250 người), H''mông (360.000 người) Phu-thay (150.000 người), Dao, Lôlô, La-u, Ka-tu, Phuan ..., Thay đèng (Thái đỏ), Thay đằm (Thái đen), Thay kháo (Thái trắng) (1) ... và ngoại kiều như Tàu (21.350 người ) và Việt (89.300 người).
Thủ đô: Vientiane (2).
Cố đô: LuangPrabang. (Unesco công nhận là di sản thế giới từ năm 1995) Ngôn ngữ và văn tự chính thức: Tiếng và chữ Lào (3). Tôn giáo: Phật giáo tiểu thừa (Theravada): Quốc giáo (60%); các tôn giáo khác: 40% (Linh Hồn giáo và các tín ngưỡng khác - Thiên Chúa giáo: 1,5%) Thổ ngữ : Môn-Khmer, Miến-Tạng. Ngoại ngữ: Anh, Pháp, Việt và Hoa. Tiền tệ: Kíp (1 Euro = 12.600Kips ; 1 USD = 10.000Kips; 1 VND = 0.63Kip - 16/05/05) Tài nguyên thiên nhiên: Rừng, Kẽm, Sắt, Than, Vàng, Đá quí, Thạch cao ... Xuất khẩu: 332 tỉ/USD ; Nhập khẩu: 492 tỉ/USD (2003) Lực lượng lao động: 2.6 triệu (2001) Lạm phát: 7.8% (2001) Thu nhập bình quân: 330USD/người/năm (2003) Lãnh thổ Lào có chung biên giới với các nước lớn mạnh hơn mình như : Đông: Việt nam (2069 cs) Tây Bắc: Trung Hoa (505 cs) và Miến Điện ( 236 cs) Đông Nam: Kampuchia (435 cs), Tây: Thái Lan (1835 cs). Riêng biên giới Thái-Lào dọc theo hữu ngạn sông Mêkông phía Đông Bắc xứ Thái hiện nay có 1.800 cây số là biên giới nhân tạo vô cùng oan nghiệt do thực dân Pháp-Anh toa rập cắt của Vương Quốc Lào ký ráp vào đất Thái từ tháng 5 năm 1941. Địa danh vùng biên giới nầy, gồm 16 tỉnh thành (síp hôốc chăng wặt), nơi tập trung đông đảo người Việt, và dân số các bộ tộc Lào ở đây (tục gọi là Thay I-Xán ) đông gấp 3 lần (21 triệu năm 2004) tổng số dân bên mẫu quốc (6.2 triệu). Bao giờ châu trở về hợp phố đây? Đất Lào không có ngõ ra biển, lại chưa có đường xe lửa. Một dải Trường Sơn rộng lớn từ miền Đông Bắc trải dài xuống tạo thành cột xương sống thiên nhiên kiên cố phân ranh tổ quốc Việt Nam và quê hương Lào, ngăn chống cho đất nước nầy khỏi nạn thiên tai, bão lụt hàng năm như các nước láng giềng. Tả ngạn sông Mêkông, từ Huội-Sai phía Bắc, đặc biệt từ địa phận thủ đô Vientiane xuống các thành phố đông dân như Paksane, Thakhek (Khammouane), Savannakhet, Paksé ... ôm ấp xứ Lào như cánh tay người mẹ hiền - dài 1.800 cs - , trìu mến bảo bọc đứa con nhu hoà nhưng yếu đuối - ngoài cá và điện - hàng năm mẹ "thiên vị" gom phù sa vào đồng vào ruộng của nó cho lúa nếp xanh tốt, trù phú <khậu tềm na, pà tềm nảm> (lúa đầy đồng, cá đầy sông) mà hầu như không phải đầu tắt mặt tối, do đó chưa bao giờ nơi đây phải cất tiếng than <xôi không đủ ăn, áo không đủ mặc>. Miền đất nầy là miền của gió bấc, gió nồm với 5 tháng mưa (từ tháng 5 đến tháng 9) khí hậu ẩm ướt và nóng ; 7 tháng nắng (từ tháng 10 đến tháng 4) khí hậu mát, thỉnh thoảng, tùy vùng, có chút thay đổi thời tiết giữa tháng 7 và tháng 8 khi lúa đã được cấy lại. Trước 1975, lãnh thổ Vương Quốc Ai Lao gồm 16 khoéng (tỉnh), sắp từ Bắc xuống Nam : 1. Phong Saly, 2. Houa Khong, 3. LuangPrabang, 4. Houa Phanh, 5. Xieng Khoang, 6. Sayaboury, 7. Vientiane, 8. Borikhane, 9. Khammouane, 10. Savannakhet, 11. Saravane, 12. Wapikhamthong, 13. Sédone, 14. Champassak, 15. Sithandone và 16. Attapeu. (Các địa danh nầy và ở dưới tôi cố ý để nguyên phiên âm la-tinh). Quốc huy: Nền đỏ, ở giữa là hình voi trắng ba đầu. Voi trắng có 3 đầu tượng trưng ba vương triều quy về một mối. Hiện nay (2004) lãnh thổ Lào được chia thành 18 khoéng (tỉnh), sắp theo thứ tự ABC : 1. Attapeu, 2. Bokeo, 3. Bolikhamsay, 4. Champassak, 5. Houaphanh, 6. Khammouane, 7. LuangNamtha, 8. LuangPrabang, 9. Oudomsay, 10. PhongSaly, 11. Saravane, 12. Savannakhet, 13. Sékong, 14. Vientiane (ville), 15. Vientiane (province), 16. Saygnaboury, 17. Saysomboun, và 18. Xiêng Khoang. Quốc kỳ Cộng Hoà Dân Chủ Nhân Dân Lào (CHDCND Lào) từ 2.12.1975 : 2/4 trên và dưới màu đỏ, 2/4 giữa màu xanh dương đậm cắt ngang, trung tâm là vòng tròn trắng. Màu đỏ: tượng trưng cho máu của con dân liệt sĩ hy sinh vì độc lập; màu xanh dương đậm: Tài nguyên đất nước; màu trắng: Đồng thuận dân tộc. Kích thước chính xác theo hiến pháp 15/08/1991: Chiều dọc = 2/3 chiều ngang. Mỗi băng đỏ trên và dưới = 1/2 băng xanh dương đậm; hình tròn trắng ở giữa = 4/5 chiều dọc băng xanh dương đậm. Quốc huy CHDCND Lào từ 2.12.1975: Hình nửa cái bánh xe có răng cưa và giải băng đỏ ghi "Cộng Hoà Dân Chủ Nhân Dân Lào" ; hai bên là hai bó luá chín thắt nơ đỏ có hàng chữ "Hoà Bình - Độc Lập - Dân Chủ - Thống Nhất - Thịnh Vượng" ; nơi giao đầu của hai bó luá có hình tháp That Luang, dưới là một con đường, một đồng ruộng, một cánh rừng và một đập thủy điện. Quốc ca CHDCND Lào từ 2.12.1975: Nguyên tác nhạc & lời của Thongdy Sounthone Vichit (1905-1968), sáng tác năm 1941, trở thàng quốc ca của Vương Quốc Lào năm 1947 ; lời mới hiện nay do Sisana Sisane (1922 - ). Chú thích: (1) Thái đỏ là do màu đỏ thường thấy trên vải dùng may váy ( sà rông ) của phụ nữ tộc nầy. Thái trắng là do màu áo chẻn, áo cộc của phụ nữ tộc nầy. Còn Thái đen là do màu áo dài của phụ nữ tộc nầy. (2) Tên Ai Lao là do người Việt đặt ra cho nước Lào, phiên âm từ chữ Ngai-Lao của Tàu. Laos (với chữ S đằng sau ) là do người Pháp và người Ý đặt ra khi làm bản đồ Đông Dương để chỉ định địa danh nước Lào từ thế kỷ XVIII ( theo Histoire du Laos của Paul Lévy dẫn từ Histoires Nouvelles et Curieuses des Royaumes de Tonkin et du Laos của P. de Marini, Paris 1666, tr. 329 ). Cho tới ngày nay, khi nói tới thủ đô Vientiane, người Việt nói chung thường gọi theo phiên âm từ chữ Wentan của Tàu hay Vientiane của Tây thành thủ đô Vạn Tượng ( như khi gọi Paris thành Ba Lê, Washington thành Hoa Thịnh Đốn... ), gọi xứ Lào thành xứ Vạn Tượng. Xứ Lào hay Pathet Lan Xang tức Xứ Triệu Voi, vậy chữ Vạn trong Vạn Tượng ta dùng với nghĩa " nhiều lắm " như khi nói Vạn Dân, Vạn Sự, Vạn Thế ... (3) Xứ Lào còn một ngôn ngữ và văn tự chính thức khác là Năng Sứ Thăm, xuất phát từ Phạn-ngữ, thường được sử dụng trong tăng giới; tương tự chữ Nôm có gốc từ chữ Hán.
(...)

Trận Điện Biên Phủ chấm dứt họa thực dân, Hiệp Định Genève năm 1954 chia đôi đất nước Việt Nam: 20/07/1954. Liên Sô, Trung C ộng và CHDC Việt Nam tuyên bố công nhận nước Lào độc lập với một nội các hoàng gia với điều kiện Lào chịu đứng trung lập trên mặt quân sự và phối hợp chính trị đối ngoại và đối nội với Pathet Lào của Souphanouvong. Thoả thuận được ký ngày 21/07/1954. Thực chất của cuộc thoả thuận nầy chỉ là một thứ hoãn binh, manh mún chuẩn bị những trò hiểm độc hơn của đôi bên, từ nay sẽ là Phe Hữu và Phe tả. Trong phe hữu lại chia ra hai: Hữu bảo thủ, đại diện bởi hai ông Phoui Sananikone và Katay Sasorith, được Mỹ bao che nên mạnh nhất, phủ nhận sự trung lập quân sự của Lào và muốn ôm trọn quyền hành. Hữu ôn hoà có ông Souvanna Phouma. Tả Pathet cũng có hai ba thứ ( thân Việt C ộng, thân Liên Xô, thân Trung C ộng ...) song vì quyền lợi chung, năm 1956, chịu tụ lại dưới danh xưng Neo Lao Haksat ( Mặt Trận Lào Yêu Nước). Cuộc cù cưa kéo dài đến tháng 7 năm 1958 thì phe hữu bảo thủ buộc Souvanna Phouma từ chức, hai ông Phoui Sananikone và Phoumi Nosavan lên nắm quyền, chấm dứt ngay chính thể trung lập cũng như dẹp tức khắc sự liên hiệp chính trị với phe Neo Lao Haksat (Dân Tộc Lào Yêu Nước) bắt tay với Sàigòn và Washington. Neo Lao Haksat rút về bản doanh ở Đông Bắc nuớc Lào. Cuộc tương tàn bộc phát từ đó.
(...)
Quốc vương Sisavang Vong băng hà năm 1959. Đông Cung Thái Tử Sisavang Vatthana lên kế vị. Nội các Sananikone - Nosavan chủ trương nền chính trị bài c ộng triệt để, công khai chống Bắc Việt. Ngày 9 tháng 8 năm 1960, đại úy Kong Le đuợc sự hậu thuẩn của quân đội trung lập làm một cuộc đảo chánh chớp nhoáng, trả quyền thủ tướng lại cho Souvanna Phouma, kỳ vọng vào ông nầy để giải trừ cuộc chiến dân sự. Nhưng phe hữu bảo thủ yểm trợ bởi Thái Lan và Hoa Kỳ, đưa quân từ Savannakhet về chiếm Vientiane, lập chính phủ Boun Oum nhằm tháng 12 cùng năm. Trong lúc đó chính phủ Souvanna Phouma lại được Neo Lao Haksat, Pháp, Anh, Liên Xô, Trung C ộng, Bắc Việt và nhiều quốc gia khác ủng hộ. Qua năm 1961 / 1962, dưới áp lực quốc tế tại Vienne ( thực chất là hiệp ước Nga - Mỹ), buộc Lào tái lập chính phủ trung lập trong thế chân vạc: Souvanna Phouma - Souphanouvong - Boun Oum. Thế chân vạc đứng chẳng được bao tháng thì lại bị phe hữu lật nhào ngày 19/04/1964, dẹp hết mọi thương thuyết, chủ ý loại phe tả cho rộng đường trở lại chính thể chống c ộng và chống Bắc Việt Nam. Lần nầy Mỹ trực tiếp nhúng tay vào với dụng ý dùng Lào làm áp lực với Hà Nội, đồng thời diệt Mặt Trận Yêu Nước Lào vì cái " tội " đã bảo vệ đường mòn Hồ Chí Minh cho Hà Nội tiếp vận quân Bắc Việt trong Nam Việt Nam. Trong cảnh ngộ khó khăn nầy, phe trung lập của Souvanna Phouma yếu dần lại chia rẽ nên một số đã ngã theo Neo Lao, một số khác ngã theo phe hoàng gia tức phe hữu bảo thủ. Từ đây cuộc chiến quốc-c ộng và kết quả bi thảm của nó tại Việt Nam, qua sự lèo lái của bộ ba Nga-Tàu-Mỹ, dù muốn dù không, cũng dính liền với cuộc tương tàn tại Lào, đặc biệt chiến dịch Hạ Lào hay Lam Sơn 719 (tháng 2 và 3 năm 1971) của Mỹ và Việt Nam Cộng Hoà.

Xứ Lào: Đất và Người:::Hàn Lệ Nhân:::

(...)
Hiệp định Paris về vấn đề Việt Nam ngày 27/01/1973 ảnh hưởng tức thời đến tình hình Lào: Ngày 12/02/1973 một thoả thuận đình chiến tại chỗ giữa các phe đã được ký kết, chấm dứt cuộc oanh tạc của Mỹ trên đường mòn Hồ Chí Minh, mọi lực lượng quân sự ngoại quốc phải rời khỏi đất Lào... đưa đến việc tái lập, một lẩn nữa, chính phủ liên hiệp và cùng lúc lập một Hội Đồng Chính Trị Tư Nghị Quốc Gia (Conseil Politique Nationale Consultatif, tương tự một Quốc Hội lâm thời) ngày 14/09/1973. Ngày 03/04/1974, hoàng thân Souphanouvong trở về Vientiane đảm nhiệm quyền chủ tịch Hội Đồng Chính Trị Quốc Gia ( Conseil National Politique). Ngày 05/04/1974, hoàng thân Souvanna Phouma lập một "chính phủ lâm thời thống nhất quốc gia." Hoà Bình có vẻ đã được vãn hồi ... nhưng hỡi ôi! Tất cả những gì nhân dân Lào thấy tận mắt, nghe tận tai như Hội Đồng nầy, Chính Phủ nọ đều chỉ là thủ thuật từng giai đoạn của Pathet Lao, mặt sáng của Đảng Cách Mạng Nhân Dân Lào tức Đảng C ộng Sản Lào, được thành lập từ năm ... 1955, và tổng bí thư không phải hoàng thân Souphanouvong mà là Kaysone Phomvihane! Sự thật nầy giống hệt sự thật Mặt Trận Giải Phóng Miền năm sau 30/04/1975 ở Việt Nam Tuy nhiên, Lào là nước duy nhất trong ba nước Đông Dương " được" giải phóng bằng chính trị. Cuộc giải phóng nước Lào tuy không đẩm máu như cuộc giải phóng ở Việt Nam và Kampuchia nhưng cũng tạo nên nhiều hổn loạn tâm lý cho phe hữu trong chính quyền, các viên chức trong quân đội trung lập ... thậm chí gần nửa triệu người từ Lào (1) đến phải bỏ của chạy lấy người bằng cách qua sông xin tị nạn chính trị trên đất Thái, rồi rải rác khắp thế giới. C ộng đồng người Lào hải ngoại thành hình từ đó. Phong trào bỏ xứ Lào ra đi chỉ hoàn toàn ngưng từ 1989, sau khi chính phủ Lào hũy bỏ chính sách hợp tác xã, bao cấp ..., mở cửa và theo gương Việt Nam, áp dụng mô hình kinh tế tư nhân, kinh tế thị trường nhưng vẫn độc quyền chính trị. Khống chế toàn xứ Lào bằng chính trị rồi, ngày 29/11/1975, ĐCS của Kaysone Phomvihane buộc quốc vương Sisavang Vatthana thoái vị ở Luang Prabang. Ngày 1 và 2 tháng 12 năm 1975, qua màn kịch mệnh danh Đại Hội Quốc Gia bất thường, họ biểu quyết hũy bỏ nền quân chủ Lào và tuyên bố thành lập Cộng Hoà Dân Chủ Nhân Dân Lào do Souphanouvong (1909-1995) làm "chủ tịch" và cựu vương Sisavang Vatthana làm "cố vấn tối cao" (2); chính phủ lâm thời thống nhất quốc gia "tự động từ chức", thay vào đó là một chính phủ cách mạng do Kaysone Phomvihane (1920-1992) làm thủ tướng với "cố vấn" Souvanna Phouma (1901-1984).
(...)

Tiểu sử ba anh em hoàng tộc: 1/ Hoàng thân Rattanavongsa Phetsarath (1890-1959): Sinh ngày 19/01/1890 tại LuangPrabang, cha mẹ là Chao BounKhôông và Chao Thongdy. Trước học trường thuộc địa, sau học trung học Louis Le Grand (Paris). 1905-1913, lưu học tại Oxford, Anh quốc. Trở về Lào làm tùy viên phủ toàn quyền Pháp (1913-1931), sau làm thanh tra chính trị và hành chánh toàn Đông Dương ( 1931-1941). Là nhân vật thứ 5 trong hoàng tộc, tước Maha Ouparat hay phó vương từ 1931. Thủ lĩnh phong trào độc lập Lao Issara từ 1946 đến 1949. Khi chính phủ Lao Issara bị giải thể, hoàng thân (HT) Phetsarath ở lại Thái Lan và chỉ hồi hương vào năm 1957. Người vợ đầu của HT Phetsarath là công nương Khamvène, chị cả của vua Sisavang Vong ; sau, thời gian lưu vong tại Bangkok, ông cưới thêm một công nương người Thái. HT Phetsarath là một nhà trí thức dân tộc chủ nghĩa, khước từ mọi thoả hiệp với thực dân Pháp cũng như với *********, do đó từ 1945, thực dân Pháp không bao giờ liên lạc với ông. HT Phetsarath mất ngày 14/10/1959 tại LuangPrabang, thọ 69 tuổi. 2/ Hoàng thân Souvanna Phouma (1901-1984): Sinh ngày 07/10/1901 tại LuangPrabang, là em cùng cha cùng mẹ với hoàng thân (HT) Phetsarath, và là anh cùng cha khác mẹ của HT Souphanouvong. Lãnh đạo khuynh hướng trung lập. HT Souvanna Phouma theo học tại Grenoble ( Pháp), đậu bằng kỹ sư công chánh và điện khí kỹ thuật, có vợ người Pháp. Hồi hương năm 1931, làm việc trong sở công chánh ( 1931), trưởng phòng kiến trúc tại LuangPrabang ( 1940), giám đốc sở công chánh tại Vientiane dưới thời Nhật chiếm đóng VQ Lào. Bộ trưởng trong nội các Lào Issara năm 1945, lưu vong qua Thái Lan từ 1946 đến 1949. Ông là người đứng ra điều đình với thực dân Pháp cho các thành viên trong Lào Issara được trở về Lào và giải tán chính phủ lưu vong. Đại sứ Lào tại Paris từ 1951 đến 1956. Thủ tướng chính phủ liên hiệp hai thành phần từ 1957, gián đọan cho tới cuộc đảo chánh của đại úy Kong Le năm 1960. Nhiều lần làm thủ tướng trong chính phủ liên hiệp ba thành phần từ 1964 đến 1975. Từ 1975 đến 1981, HT Souvanna Phouma làm "cố vấn" cho tân chính quyền CHDCND Lào. Người ta nhận định ông là người thân Pháp và có cá tánh quá hoà giải, thoả hiệp. Ông mất ngày 10/01/1984, thọ 83 tuổi. 3/ Hoàng thân Souphanouvong (1909-1995): Phó vương Chao Ouparat Bounkhôông, cha của hoàng thân (HT) Souphanouvong, có tất cả 11 bà vợ, được 11 người con trai (Phetsarath và Souvanna Phouma) và 13 cô con gái. Mẹ HT Souphanouvong tên Kham Ouane, người dân thường. HT Souphanouvong nổi tiếng học giỏi và chơi thể thao, ông học trung học đệ nhị cấp tại Lycée Albert Sarraut, Hà Nội, rồi Lycée Saint Louis tại Paris trước khi theo học đại học cầu cống năm 1934. Đậu bằng kỹ sư và được bổ nhiệm về làm việc tại Nha Trang năm 1937, nơi đây, ông đã gia nhập đảng c ộng sản Đông Dương và quen biết vị hôn phối tương lai: bà Nguyễn Thị Kỳ Nam, một phóng viên báo chí. Sau hôn lễ với HT Souphanouvong năm 1938, bà Kỳ Nam có tên lào Viêng Kham Souphanouvong. Suốt đệ nhị thế chiến HT Souphanouvong sinh sống tại thành phố Vinh, có nhiều liên lạc với các lãnh đạo cách mạng VN. Ông làm bộ trưởng ngoại giao và tổng tư lệnh quân lực chính phủ Lào Issara được thành lập năm 1945. Năm 1946, khi thực dân Pháp quay trở lại Đông Dương, ông tổ chức kháng chiến tại Thakhek. HT Souphanouvong là một nhà cách mạng liêm chính và kiên cường, nổi danh Ông Hoàng Đỏ trên chính trường quốc tế. Sau 1975, ông nắm quyền ************* CHDCND Lào đến 1986 thì "từ chức vì lý do sức khoẻ". Ông mất tại Vientiane ngày 09/01/1995, thọ 86 tuổi. Sự nghiệp và công tội của ông, con dân xứ Lào sẽ định giải sau này, trong nhất thời, ta có thể tạm ví: Dã tràng xe cát biển Đông, Nhọc nhằn mà chẳng nên công cán gì. 
(1) Con số ước tính nầy bao gồm người Lào, H''Mông, Việt, Tàu và các bộ tộc sống trên đất Lào. (2) Sau 1976, quốc vương Sisavang Vattana và đông cung thái tử Soriya Savang Vong bị đưa đi cải tạo, cả hai đều mất trong trại năm 1978. Thái tử Soulivong Savang (con trai ĐCTT Savang Vong, cháu đích tôn vua Sisavang Vattana), sinh 08/05/1963, tị nạn tại Pháp từ 1981.
 Tiểu sử vài yếu nhân trong ĐCS Lào:
1/ Kaysone Phomvihane (1920-1992):
Sinh ngày 13/12/1920 tại làng NaSêng (Savannakhet), cha tên Louan (Luôn) làm công chức, mẹ tên Đốc làm nghề nông ( theo sách Kaysone Phomvihane : Lục Khoóng Passasôn = Kaysone Phomvihane: Con của Nhân Dân, trang 16 ?" VT, 1991 ). Từng học luật tại Hà Nội. Ông Kaysone Phomvihane là một trong những lãnh tụ cách mạng lịch sử của Lào: - Sáng lập viên kiêm Tổng Bí Thư ĐCS Lào từ 1955. - Sáng lập viên kiêm Tổng Tư Lệnh quân đội nhân dân giải phóng Lào từ 1954 - 1958. - Thủ tướng CHDCND Lào: 1975-1991. - ************* CHDCND Lào: 1991-1992 Ông mất tại Vientiane, ngày 21/11/1992, nắm quyền ************* vỏn vẹn được hơn một năm, thọ 72 tuổi. Sau khi ông mất, tượng đài ông được tôn tạo khắp xứ Lào.
2/ Phoumi Vongvichit (1909-1994): Phoumi Vongvichit là lãnh tụ cách mạng Lào vùng Xiêng Khoảng. Sinh ngày 06/04/1909 tại Xiêng Khoảng, cha làm công chức thời Pháp thuộc. Làm tỉnh trưởng Xiêng Khoảng năm 1939, được đìều về Vientiane (1940-1944). Sau khi Lào được Pháp trả lại nền độc lập, ông làm tỉnh trưởng Houa Phanh và theo Lào Issara làm đại biểu nhân dân. Khi chính phủ Lào Issara bị giải thể, ông theo Chao Souphanouvong qua Việt Nam. Sáng lập viên đảng Neo Lào Issara và bộ trưởng nội vụ trong chính phủ kháng chiến đến năm 1954, điều đình viên của mặt trận Pathet Lào, 1954-1955. Đại diện của Neo Lào Haksat trong chính phủ ba thành phần kiêm bộ trưởng tôn giáo và văn hoá... Năm 1986, ông lên nắm quyền lãnh đạo CHDCND Lào, thay Ông Hoàng Đỏ Souphanouvong, và trong đại hội đảng kỳ thứ 5, 1991, ông từ bỏ mọi chức vụ chính trị, về vườn để viết sách. Ông có tiếng là nhà cách mạng có học thức và phật tử thuần thành. Ông mất ngày 07/01/1994, thọ 85 tuổi.
3/ Nouhak Phoumsavanh (1914 - ):
Nouhak Phoumsavanh là lãnh tụ cách mạng miền Trung Lào. Sinh ngày 09/04/1914 tại Moukdahane (Thái Lan). Hành nghề tài xế xe đò, nhờ đó mà dễ bắt liên lạc với các nhà cách mạng đông dương khác. Có tài tổ chức. Ông đã tham gia tổ chức đoạt chính quyền trong ngày giành độc lập. Lãnh tụ mặt trận Lao Issara miền Đông Lào, ông là người tổ chức cuộc triệt thoái sau khi chính phủ lưu vong bị giải thể. Gia nhập ĐCS Đông Dương năm 1950, giữ nhiều chức vụ quan trọng trước và sau 1975. 1992, Kaysone Phomvihane qua đời, ông được đề cữ nắm chức vụ ************* CHDCND Lào, đến 1998 thì tướng Khamtay Siphandone lên thay.
4/ Khamtay Siphandone ( 1924 - ):
Tướng Khamtay Siphandone sinh ngày 08/02/1924 tại lãnh địa Champassak ( Nam Lào). Nhân viên sở bưu điện trong thế chiến thứ 2, theo mặt trận Lao Issara và gia nhập ĐCS Đông Dương năm 1945 ; tổ chức kháng chiến ở miền Nam Lào (1946) ; làm sĩ quan tùy viên quân sự trong tổng tư lệnh quân đội (1947) ... Liên tiếp nắm giữ nhiều chức vụ quan trọng trong quân đội. Sau 1975, ông là phó thủ tướng tân CHDCND Lào ; quyền thủ tướng năm 1992 và ************* CHDCND Lào từ 1998.
Tài liệu tham khảo chính: Pháp ngữ: Histoire du Laos, Paul Lévy, 1974 * Structures Religieuses lao, Charles Archaimbault, 1973 * Cambodge - Laos - VietNam, Michel Blanchard, 1990 * Migrants et Réfugiés, Jean Luc Mathieu, 1991 * Encyclopaedia Universalis, 1985-2004 * Les Origines du Laos, Võ Thu Tịnh, 1983 * Le VietNam, Lê Thành Khôi, 1995 * Bulletin des Amis du Royaume Lao từ số 1 đến số 8, 1970-1973. Lào ngữ: Chao Anou: 1776-1829, Lưởng Càu Băn Há Mày ( Chao Anou: 1767-1892: Chuyện Cũ Vấn Đề Mới), Manhouri & Phoueiphanh Ngaosivat, VT 1988 * Phongsavadan Lao (dã sử Lào), Maha Sila Viravong, VT 1957 * Seng A Thit (Ánh Măt Trời), Sithoui Souvannasy, Paris 1991. Việt ngữ: Việt Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim, 1978 ( Sống Mới, HK) * Việt Nam Khảo Luận, 1-5, Hoàng Cơ Thụy, Paris 1989. Và nhiều tài liệu Pháp-Anh cập nhật trên Internet.
Lược trích: Xứ Lào: Đất và Người của Hàn Lệ Nhân

bác kiểm tra lại cho em số liệu về XK và NK nhé, em nghĩ chia cho 100 thì hợp lý hơn.
Này nhé với dan số khoảng 6,2 tr người và GDP bình quân khoảng 400$(cứ cho là thế) thì tổng GDP của Lào mới là: 2,48 tỷ USD (hai tỷ bốn trăm tám mươi triệu USD). Trong khi đó XK đạt đến 332 tỉ USD và NK đạt 492 tỉ USD, vậy một năm Lào nhập siêu lên đến 160 tỷ USD.

Sorry! em nhìn chưa kỹ, đơn vị tỉ/USD là thế nào thế ạ? Chắc là tính bằng tiền Lào chia cho tỷ giá à? Vẫn chưa hiểu lắm, vì nếu 1USD ăn 10.000 kíp thì XK của lào vào khoảng 320 tr USD (có vẻ hợp lý)
Được denhaconha sửa chữa / chuyển vào 05:58 ngày 13/01/2009

Bạn lưu ý số liệu trong bài là của năm 2004, năm mà Hàn Lệ Nhân viết bài.
Về con số tỷ / USD, tớ kiểm tra lại thì đúng như bạn nghĩ, là tiền Lào chia cho tỷ giá.
Số liệu mới nhất của IMF cho năm 2008 thì:
2008 estimate
GDP (PPP)
- Total $13,865 billion (125th)
- Per capita $2.215,942 (130th
GDP (nominal)
- Total $5,187 billion
- Per capita $828,978
http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2008/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=38&pr.y=18&sy=2004&ey=2008&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=544&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=
Như vậy ậy một năm Lào nhập siêu lên đến 160 tỷ Kíp (2004) là đúng.

Hoàng Anh Gia Lai tài trợ cho Lào 2 tr đô để làm seagame , hì hì....

Theo CIA - The World Factbook
GDP (sức mua tương đương):    $12.8 billion (2007 est.)  GDP (bình quân - tỷ giá chính thức):   $4.028 billion (2007 est.)  GDP - tốc độ tăng trưởng:    7.5% (2007 est.)  GDP - bình quân đầu người (PPP):  $2,000 (2007 est.)  GDP - tính theo lĩnh vực: sản xuất nông nghiệp: 40.9% công nghiệp: 33.2% dịch vụ: 25.9% (2007 est.)  Lực lượng lao động:    2.1 million (2006 est.)  Lực lượng lao động - theo nghề nghiệp: sản xuất nông nghiệp: 80% công nghiệp và dịch vụ: 20% (2005 est.)  Tỷ lệ thất nghiệp:    2.4% (2005 est.)  Thu nhập hộ gia đình hoặc tiêu thụ theo tỷ lệ phần trăm chia sẻ: 10% thấp nhất: 3.4% 10% cao nhất: 28.5% (2002)  Kênh phân phối thu nhập của gia đình - Gini index:   34.6 (2002)  Ngân sách: doanh thu: $473.1 million chi tiêu: $647.2 million (2007 est.)  Tỉ lệ lạm phát giá (giá tiêu dùng):    4.5% (2007 est.)  Ngân hàng trung ương giảm tỷ lệ:    12.67% (31 December 2007)  Thương mại chính của ngân hàng cho vay tỷ lệ:    28.5% (31 December 2007)  Chứng khoán:    $327.9 million (31 December 2007)  Chứng khoán quy ra tiền:   $717.9 million (31 December 2007)  Cổ phiếu của tín dụng trong nước:    $285.8 million (31 December 2007)  Nông nghiệp - sản phẩm: khoai lang, rau quả, ngô, cà phê, mía, thuốc lá, bông, chè, lạc, gạo; trâu, lợn, gia súc, gia cầm
Các ngành công nghiệp: đồng, thiếc, vàng, và mỏ thạch cao, gỗ, điện lực, chế biến nông nghiệp, xây dựng, hàng may mặc, du lịch, xi măngTốc độ tăng trưởng sản xuất công nghiệp:    12% (2007 est.)  Điện - sản xuất:    1.639 billion kWh (2006 est.)  Điện - tiêu thụ: 1.344 billion kWh (2006 est.)  Điện - Xuất khẩu:   547 million kWh (2006 est.)  Điện - nhập khẩu:  367 million kWh (2006 est.)  Dầu - sản xuất:    0 bbl/day (2007 est.)  Dầu - tiêu thụ: 2,996 bbl/day (2006 est.)  Dầu - Xuất khẩu:    0 bbl/day (2005)  Dầu - nhập khẩu:    3,036 bbl/day (2005)  Dầu - dự trữ:    0 bbl (1 January 2006 est.)  Khí đốt thiên nhiên - sản xuất:    0 cu m (2007 est.)  Khí đốt thiên nhiên - tiêu thụ: 0 cu m (2007 est.)  Khí đốt thiên nhiên - Xuất khẩu:   0 cu m (2007 est.)  Khí đốt thiên nhiên  - nhập khẩu:   0 cu m (2007 est.)  Khí đốt thiên nhiên - dự trữ:    0 cu m (1 January 2006 est.)  Số dư tài khoản hiện tại:   -$285 million (2007 est.)  Xuất khẩu:    $970 million (2007 est.)  Xuất khẩu: các sản phẩm gỗ, cà phê, điện, thiếc, đồng, vàng  Xuất khẩu - đối tác: Thái Lan 32,7%, Việt Nam 14,3%, Trung Quốc 5,9%, Hàn Quốc 4,8% (2007)  Hàng nhập khẩu:    $1.378 billion f.o.b. (2007 est.)  Nhập khẩu: máy móc và trang thiết bị, xe cộ, nhiên liệu, hàng tiêu dùngNhập khẩu - đối tác: Thái Lan 68,5%, Trung Quốc 9,3%, Việt Nam 5,5% (2007)  Dự trữ ngoại tệ và vàng:    $540 million (31 December 2007 est.)  Nợ nước ngoài:    $3.179 billion (2006)  Tiền tệ (mã):  kip (LAK)  Tỷ giá hối đoái: kips (LAK) cho mỗi đô la Mỹ - 9,658 (2007), 10,235 (2006), 10,820 (2005), 10,585.5 (2004), 10,569 (2003) 

Cho em hỏi các bác một chút:
1. khu vực Tam Giác Vàng là 1 vùng đất có biên giới cụ thể hay là chi chung chung trừu tượng giữa 3 nước Lào Thai và Miến ạ!
2. em biêt co rât bà con Việt Kiêu ở vùng Đông Bắc Thái La, tinh thần yêu nước của ho thì khỏi nói rồi, nhưng cái vùng Đông Bắc này có liên hệ gì với Tam Giác Vàng không ạ? còn DCS Thái nữa, kêt cục của nó thi em mù tit, chỉ biêt co phân hoa dư dôi giữa những thành viên gôc Hoa và Việt
3. như vây trước kia co đên 2 thủ lãnh thuốc phiên co mau mặt ở Lào là Khun Sa và Vàng Pao??? tài liệu bác dinhphc bảo CIA "giả bộ" trở giáo với Vang Pao la đê cứu ông ta? còn Khun Sa thi sao? VN ta co lân nào đánh lên Tam Giác Vàng không ạ
4. Thật khó tin là Tưởng Giới Thạch lại có thể sai khiên đám tàn quân cuả ông ta ở tân cùng Vân Nam, với lai vôn biêt người Hoa năm kinh tê rât nhiều ở ĐNÁ nhưng em cứ nghĩ ho ủng hô Trung Công chứ không phải Đài Loan, nêu nói vây chả phải Quốc Dân Đảng co thực lực ngầm quá manh sao????
5. TQ từ khi nào bỏ DCSMiên mà băt tay vơi chính quyền Miến ạ? DCS MiếnĐiên có thê xem như FARC của Comlombia không???
P/S :văn phong tài liêu của bác dinhphc lam em nghĩ quân đội Miên và Thái sao giống....VNCH quá, vê buôn ma tuý á

Tồng chí Hồng Vệ Binh vào xem "cong tóp" Lào cũng dám đội ổi tàu nè
Ãnh này chụp cách Vientiane 50 Km trên đường đi Luong Phrabang

Được BALOO1000 sửa chữa / chuyển vào 09:47 ngày 05/03/2009

Liếc qua bài viết của Mr. hàn đã buồn cười. Dân số Lào Lùm chỉ có 1,8 triệu thôi à?
Lào oan ức vì bọn thực dân Phap-Anh đặt ra biên giới nhân tạo xén đất của Lào à? Đúng là nhảm nhí. Tồng chí về đọc lại sử Lào, Thái và xem kỹ hiệp ước Pháp-Thái năm 1893 nó thế nào nhé.
Năm 1941 xem chiến tranh Pháp-Thái (có thằng Nhật lùn chống lưng) thế nào nhé. Sau năm 1945 Thái sợ ăn đòn thù của đồng minh nên phải nhả mấy miếng đất lấn chiếm được thế nào nhé.
Bọn Lào quỳ xuống cảm ơn mẫu quốc Pháp cũng xứng đáng. Léo có Pháp thì phần lớn nước Lào ngày nay sẽ giống như vùng I sản của Thái. Vài mẩu còn lại thì Việt sát nhập nốt. Thế cho nhanh.

Nhìn tụi này ăn mặc hay nhỉ. Nhìn như quan du kích ấy, nan? thật. em nhìn thấy hìn như chúng nó đi giầy với mũ cối của Việt Nam mình hay sao ấy....