Ải Lê Hoa oai hùng xưa, nay ở đâu?

Trong lịch sử, ải Lê Hoa đã từng được biết đến từ buổi củng cố nền độc lập tự chủ của Đại Việt:

Thời nhà Trần, trong ba lần chiến đấu chống quân Nguyên Mông, mặc dù chúng lôi kéo được nước Đại Lý (vùng Vân Nam) nhưng vùng biên ải Lê Hoa của Đại Việt vẫn vững vàng.

Thời nhà Lê, Trong cuộc kháng chiến chống quân Minh (1418-1427), khi ra Đông Đô (1426), Bình Định Vương Lê Lợi 平定王藜利̉ đã chia đất Đông Đô làm 4 đạo và lúc đó vùng Hưng Hoá, Tuyên Quang thuộc Tây đạo. Nhận rõ vị trí xung yếu của vùng Tây Bắc nên khi cuộc khởi nghĩa Lam Sơn phát triển thành chiến tranh giải phóng, từ tháng 9/1426 một trong 3 đạo quân tiến ra Bắc, Lê Lợi đã cho đạo quân thứ nhất gồm 3.000 quân và 1 voi chiến do Phạm Văn Xảo 范文巧̃ chỉ huy đã tiến quân lên vùng Gia Hưng, Quy Hoá, Đà Giang vừa giải phóng đất đai, vừa uy hiếp phiá Tây Bắc Đông Quan lại vừa ngăn chặn viện binh từ Vân Nam sang. Tiếp theo, “Mùa Hạ tháng 4 Vua sai phòng ngự sứ Trần Ban đôn đốc tu sửa ải Lê Hoa (犁艮花, ?).

Cuối năm 1427, viện binh của Liễu Thăng và Mộc Thạnh lại sang cứu Vương Thông.Tháng 10/1427, sau khi đánh bại giặc Minh ở Xương Giang, Phạm Văn Xảo chủ trại Quy Hóa cùng Lê Khả 黎可, Lê Trung, Lê Khuyển từ ải Lê Hoa đã tung quân ra phá giặc ở ngòi Nước Lạnh và Đan Xá. Trong trận này ta đã chém hơn một vạn thủ cấp, bắt sống hơn nghìn tên, nghìn ngựa, còn quân giặc chết đuối không kể xiết; Mộc Thạch phải một mình một ngựa tháo chạy. Quân ta lập công lớn, thúc đẩy cuộc chiến đến toàn thắng.

Trong Bình ngô đại cáo Nguyễn Trãi viết: 丁未九月柳昇遂引兵猶邱溫而進，本年十月木晟又分途自雲南而來。…日月慘以無光。其雲南兵為我軍所扼於梨花，自恫疑虛喝而先以破腑. Đoạn này đã được Ngô Tất Tố dịch như sau: “Đinh mùi tháng chín, Liễu Thăng đem binh từ Khâu Ôn kéo lại. Năm ấy tháng mười, Mộc Thạnh chia đường từ Vân Nam tiến sang. ...Thảm đạm thay! Ánh nhật nguyệt phải mờ . Bị ta chặn ở Lê Hoa, quân Vân Nam nghi ngờ khiếp vía mà vỡ mật!.”

Sau khi giành được độc lập, nhà Lê càng tăng cường củng cố vùng biên ải Lê Hoa, thực hiện chính sách “nhu viễn” một cách hiệu quả hơn, thiết lập các hệ thống đồn binh ở biên ải, bổ dụng các quan trông coi, phòng ngừa việc lôi kéo các tù trưởng từ phía bên kia biên ải.

Dưới thời Quang Trung Nguyễn Huệ, một lần nữa quân dân châu Thuỷ Vĩ lại tích cực sát cánh cùng quân Tây Sơn, đánh đuổi quân Thanh, dẹp trừ tàn quân phản nghịch Lê Trịnh, cửa ải Lê Hoa một lần nữa được tăng cường.
Sau này các triều vua nhà Nguyễn tiếp tục củng cố, phòng thủ cửa ải Lê Hoa, thiết lập Bảo Thắng Quan, hệ thống đồn binh.

Ải Lê Hoa, chiến thắng Lê Hoa có tầm cỡ như vậy nhưng thường ít được biết đến so với Chi Lăng, Xương Giang và Ải Lê Hoa là ải ở đâu? Xuất phát tên gọi từ đời nào? Thì sử liệu chưa rõ.

Theo các chú thích của cuốn Đại Việt sử kí cương mục thì có 2 điểm nói về địa danh này:

1413 Theo Sử ký X, 48a, thì cửa ải Lê Hoa thuộc Tuyên Quang. Như vậy tức là thuộc tỉnh Lào Cai ngày nay, vì hồi bấy giờ địa bàn Tuyên Quang gồm cả Lào Cai.
1507 Ải Lê Hoa: là một địa điểm ở ven sông Lô chảy qua vùng biên giới tỉnh Hà Tuyên và tỉnh Vân Nam Trung Quốc bây giờ.

Như vậy, cho đến nay vùng cửa ải này cũng chưa được xác định đích xác ở vị trí nào trên đất Vân Nam bên Trung Quốc hay Lào Cai của Việt Nam (có ý kiến đó là ******a Thôn nay thuộc đất Vân Nam?), và cũng chưa có một công trình nào ghi nhận dấu tích của chiến thắng này. Đây có phần thiệt thòi cho hậu duệ của những dân binh vùng cửa ải. Liệu có ai tìm được tư liệu để bổ khuyết không? ~X

Là một công dân Lào Cai, tôi rất muốn biết và đến thăm nơi đây nhưng tìm mãi chưa ra. Ai biết xin trao đổi và cung cấp tư liệu để đầy đủ hơn về lịch sử Lào Cai. .

Mình nhớ là bác CoDep với bác menthuong đã có topic nói về cái này rồi mờ?

Ừ nhỉ, đọc sách nói đến ải Lê Hoa mà chẳng biết nó ở đâu

Nào đã thấy ai chỉ vẽ gì đâu nên vấn đề vẫn bỏ ngỏ và cần được làm rõ tiếp!~X

nếu không thấy có lẽ nó đã về đất tầu mất rồi

Có lẽ ở bên Vân Nam chứ nhỉ? hồi đó đất đai vẫn kéo dài chứ đâu nằm ở Lào Cai như bây giờ đâu.
-----------------------------Tự động gộp Reply ---------------------------
Có lẽ ở bên Vân Nam chứ nhỉ? hồi đó đất đai vẫn kéo dài chứ đâu nằm ở Lào Cai như bây giờ đâu.

Tôi không có nói gì về ải Lê Hoa cả .
*
Tôi cho rằng các ải của ViệtNam không được xây dựng kiên cố
và có thể lâu dài. Các vua chúa và tướng lĩnh của ta thường
đánh theo lối du kích, nên các trại lính chỉ tạm bợ, giỏi lắm
vài chục năm, mỗi lần giặc vào, thì bị phá huỷ hết, giặc đi,
thì dựng tạm lều lên không có ý chặn được giặc lần sau lại đến.
*
Riêng mạn Tây Bắc, đường về thủ đô Hà Nội còn hiểm trở gấp mấy
lần đường Lạng Sơn. Ải Chi Lăng là một đường từng mai phục phá
giặc nhiều, chính vì nó dễ đi, chứ không phải khó. Địch vì chủ
quan mà bị thua, chứ nó đi cẩn thận thì ta chỉ có lùi chứ không
đánh lại được nó. Đường từ Lào Cai về Hà Nội, có nhiều chặng,
nếu ta đóng trên đỉnh núi lăn đá, thì không một tên địch nào qua
nổi, nếu không đánh lên núi trước, mà đánh lên núi, chẳng biết
bao giờ mới được, vì lúc ấy chưa có pháo, tên lửa, và máy bay
như bây giờ.
*
Tôi không rõ quân ta làm sao mà đánh địch được ở gần ải Lê Hoa,
vì không biết đường đi bên kia có dễ đi không? Hay là Sử cũng
chỉ là viết mà nên? Có Sử nào của TQ viết về các trận thua này
không? Nếu có, thì viết ra sao? Có thể dựa vào sử TQ mà mò tìm
ra ải Lê Hoa không?
*

Có bạn đã trả lời thế này:
[quote author=doiviendukichmat link=topic=10268.msg277356#msg277356 date=1292546469]
Theo mình biết trên cuốn Lịch sử Việt Nam bằng tranh thứ 35, của nhà xuất bản trẻ có ghi:

Từ tháng 5-1427, tướng Trần Ban được Lê Lợi phái lên tận ải Lê Hoa ở lào Cai, là nơi thông thương giữa Lào Cai và Vân Nam, nằm gần nơi sông Hồng bắt đầu chảy vào nước ta, để sửa sang đồn lũy và tích trữ lương thực, chuẩn bị chiến trường.

Do đó bạn nên xem thử lại trên thực tế có nơi nào như vậy không vì sách không nói rõ là viết theo tư liệu ở thời nào. Tài liệu của mình tuy không hay nhưng có lẽ sẽ giúp được bạn chút đỉnh trong hành trình đi tìm lời giải đáp. Chào bạn!
[/quote]
Tôi chưa tìm thấy cuốn sách này, không biết thế nào!

Xin lỗi bạn cho hỏi cuốn sách đó tên gì? Và bạn tiếp xúc với nó ở đâu? Đã có lần tôi gặp 1 câu hỏi tương tự nhưng ko thể trả lời . Tôi đành nói để về nhà đọc thêm sách đã nhưng ko tìm thấy tài liệu nào chú thích như vậy!

Normal 0 false false false MicrosoftInternetExplorer4 /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman"; mso-ansi-language:#0400; mso-fareast-language:#0400; mso-bidi-language:#0400;} Trong “Đại Việt Quốc Tổng Lãm Đồ” 大越國總覽圖 đăng trên một trang mạng và chú: Là bản-đồ nước ta do hai Đại-tướng nhà Minh, Chinh-nam tướng-quân kiêm Quốc-công Mộc-Thạnh và Tân-binh-hầu Trương-Phụ phác-họa trong niên-hiệu Vĩnh-Lạc (1403-1424) không biết nguồn đích thực ra sao nhưng xem thấy khá hay.
Trong đó có một địa danh được ghi là 連 花 隘 (Liên Hoa Ải) gần 鎮安, 昭 賓, 水尾 (Trấn An, Chiêu Tân, Thuỷ Vĩ ) và xem trên bản đồ thì nó tương ứng vùng Lào Cai nay.
1. Có phải đây chính là ải Lê Hoa không? (tất nhiên chữ “Liên” 連 viết khác chữ “Lê” 梨 rồi và vấn đề này có lẽ cũng lý thú!
2. Nếu đúng thế thì đến thời nhà Hồ ải này vẫn hiện diện và nó thuộc Đại Việt!