Tản mạn tiếng Việt và dịch thuật.

Hôm nay tớ cũng tìm được một cớ để viết bài []:

...looked like a nymphet in the act of undressing before a co-operative mirror...(Nabokov)

...tựa như một tiểu nữ thần đang cởi quần áo trước một tấm gương đồng lõa...(DT)..

Câu chuyển ngữ này gợi nhớ đến thời bao cấp, các hợp tác xã với biển đề "Cửa hàng thịt thanh niên" (!?) Có lẽ tiếng Việt trong sáng đã được Tây hóa ngay từ thuở ấy...

...tựa như nàng nim-phét đang cởi quần áo trước một tấm gương quay về phía tôi như muốn hợp tác...

Cũng là một cách để duy trì topic:

Cuối chương 10:

...the juvenile breasts ...(Nabokov)

...đôi bầu vú thanh tân (DT)

Đoạn này Ham bất ngờ gặp Lolita đang nằm phơi nắng qua mái hiên nhà Charlotte. Lưu ý là bé Lolita mới có 12 tuổi và chữ "juvenile" của Nabokov cũng phải chính xác hơn chữ "thanh tân" của DT...

...đôi nhũ hoa mới chớm...

Giữa chương 11:

If I close my eyes I see but an immobilized fraction of her, a cinematographic still, a sudden smooth nether loveliness, as with one knee up under her tartan skirt she sits tying her shoe (Nabokov).

Nếu nhắm mắt lại, mình chỉ thấy một phần bất động của em, một khuôn hình trong phim, một chớp lóe của nét đẹp mượt mà ngầm ẩn, như khi em ngồi thắt dây giày, đầu gối nhấc cao dưới chiếc váy ca rô (DT).

Nhật ký Ham-mờ như những thước phim, trong đó có những cảnh dừng...Ham đúng là ***** của những kẻ săn ảnh hay quay phim lén ngày nay...Có thể hiểu như vầy không?

Nếu nhắm mắt lại, mình chỉ thấy một phần bất động của em, một cảnh trích từ phim, vẻ đẹp trơn mượt chết lặng dưới chiếc váy ca rô, khi em ngồi thắt dây giày với một đầu gối nhấc cao.

Ặc ặc, quote lại để lưu trữ về vụ việc hiểu hoàn toàn ngược nghĩa này, nhất là lại trong một tình huống dễ hiểu đến không thể dễ hơn được nữa.

1/ Con cá sấu sống NGOÀI môi trường nước, TÁCH KHỎI môi trường nước, hay nói dễ hiểu hơn là sống TRÊN CẠN, CHẢ CÓ TÍ NƯỚC NÀO.

Đó là live OUT OF X: Sống bên ngoài X.

OUT OF mà lệ thuộc con khỉ khô gì chứ. Sống KHÔNG LỆ THUỘC thì có.

2/ Một anh chàng lập 1 topic nói rằng mình sẽ bớt đc tiền nhà nếu đầu tư ăn uống ngủ nghỉ trong xe: http://www.yelp.com/topic/san-francisco-how-long-could-you-live-out-of-your-car

Trong khi chủ topic ( Alan "Baby, Why so Jaded?" Y. ) hả hê với ý tưởng này, thì có người khen "ờ, cũng hay hay", có người thì vạch ra các khó khăn (VD "mày tập gym ở đâu trong xe bây giờ?") thì anh chàng chủ topic lại chia sẻ: Tao á, tao nghĩ tao mà sống ở ngoài xe hơi thì tao sẽ sớm điên lên thôi. (= Tao thích sống trong xe!) yeah, actually, i think that living out of a car would drive me nuts, quickly

Đừng nói với tôi là bạn ngày xưa học chuyên Anh của cái trường của bạn nhé. Hức.

Ad nói đúng rồi. Cảm ơn !

Giữa chương 27:

...a handsome young Negress slipped open the elevator door, and the doomed child went in followed by her throat clearing father and crayfish Tom with the bags.

Parody of a hotel corridor. Parody of silence and death. (Nabokov)

...một cô gái da đen xinh đẹp mở cửa thang máy và bé gái xấu số bước vào, theo sau là người cha hậm hừ hắng giọng cùng Bác Tom-Tôm-Càng xách hành lí.

Nhại giễu một hành lang khách sạn. Nhại giễu im lặng và chết chóc (DT).


Đoạn này Ham dắt Lo vào khách sạn nhận phòng...Tự sự của Ham về một người "cha" và đứa "con gái" cùng tâm trạng khấp khởi khiến Ham đôi chút xấu hổ trong thâm tâm, như vọng đến từ hành lang, từ sự im lặng và cái chết của Charlotte...Có thể hiểu như vầy:

...một cô gái da đen gọn gàng lách vô mở cửa thang máy và bé gái xấu số bước vào, theo sau là người cha hậm hừ hắng giọng cùng chú Tom tôm càng xách hành lí.

Một hành lang chế nhạo, sự chế nhạo của im lặng và cái chết.

Phần 2, chương 3 (trang 228, giữa trang):

Now that I have an altogether different mess on my conscience...(Nabokov).

Giờ đây khi đang có trên lương tâm một vụ bê bối với tính chất hoàn toàn khác...(DT).

Giờ đây là lúc ở trong nhà giam, Ham đang tổng kết toàn bộ "tình trạng bừa bộn, bẩn thỉu" đã trải qua, với một góc nhìn khác...Có thể hiểu như vầy:

Giờ đây, khi lương tâm tôi, trong tình trạng hỗn độn hoàn toàn khác...

Trang 321, ở giữa:

And I also knew that the child, my child, knew he was looking, enjoyed the lechery of his look and was putting on a show of gambol and glee, the vile and beloved slut (Nabokov).

Và tôi cũng biết rằng cô bé, cô bé của tôi, biết hắn đang nhìn, khoái cái dâm đãng trong ánh nhìn của hắn và biểu thị niềm thích thú đó bằng cách tung tăng vui nhởn, cái con điếm đê mạt, yêu dấu ấy. (DT)


Không biết có phải do Ham-mờ có chút máu ăn vạ của Chí Phèo, hay do Lolita đôi khi trông cũng giống Thị Nở mà Ham lại buông lời (dù là tự sự) táng tận đến thế, hết "gái đĩ rẻ tiền" rồi lại "con điếm đê mạt". Phen này thì đến Nabokov cũng phải vái DT. Có thể hiểu như vầy không?

Và tôi cũng biết rằng đứa trẻ, đứa trẻ của tôi, biết hắn đang nhìn, thích thú cái nhìn phóng đãng của hắn nên đã trình diễn màn nô đùa hân hoan, cái con bé hư hỏng khó ưa.

Tôi cũng sẽ cố gắng duy trì một thứ biểu tượng, ảo và nhỏ nhoi trong cái topic này.

Tiếp tục dạo trong thế giới của Nabokov, cuối chương 31, phần 2:

The moral sense in mortals is the duty
We have to pay on mortal sense of beauty (Nabokov).

Ý thức đạo lý là thuế mà người phàm chúng ta phải trả
Cho ý nghĩa chết người của cái đẹp siêu phàm vô giá (DT).

Câu chuyển ngữ của DT không sai, song chưa nói lên tính cách văn chương của Ham. Về điểm này thì người Âu-Mỹ, cụ thể người Pháp cũng khá giống những kẻ sĩ Việt Nam xưa kia, rất thích chơi chữ, cạnh khóe tài năng nhau qua khả năng chơi chữ. Có một đoạn kẻ sĩ Ham cảm thấy sỉ nhục thế nào khi một đối thủ đã muốn qua mặt mình trong trò chơi chữ nghĩa...Có thể hiểu như vầy:

Lương thức của lương nhân là tiền thuế
Mà ta phải chi cho tử thức về cái đẹp.

Đoạn này thì dịch đúng nhưng chú thích lại...ngớ ngẩn !

...dumbest Rita imaginable. In comparison to her, Valechka was a Schlegel, and Charlotte a Hegel...(Nabokov)

...Rita...đần độn nhất, mà ta có thể tưởng tượng. So với nàng, Valechka là một Schlegel và Charlotte là một Hegel (1) (DT)

Đây là dòng chú thích cho đoạn trên trong sách Lolita (trang 352).

1. Friedrich Schlegel (1772-1829) và Georg Wihelm Friedrich Hegel (1770-1831), hai nhà triết học Đức này chẳng liên quan gì với ngữ cảnh này, mà chỉ là một sự gieo vần tùy tiện vô nghĩa của H.H.

Nếu đọc qua thì ta đều biết 2 người vợ trước của Ham, Valechka và Charlotte, đều là con nhà gia giáo, nề nếp và mộ đạo, cho nên so sánh trên của Ham là hoàn toàn có cơ sở, nghĩa là nó liên quan một cách sâu sắc đến ngữ cảnh của toàn bộ câu chuyện trước đó.