Các vấn đề tâm lý - Lý thuyết và ứng dụng. (Phần 2)

Nói đến Thế hệ trẻ chúng ta k0 khỏi bức xúc khi đọc câu chuyện sau đây:
Đề thi Văn trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2012 có một câu rất hay nói về sự dối trá: “Thói dối trá là biểu hiện của sự suy thoái về đạo đức trong đời sống xã hội - Viết một bài văn ngắn (khoảng 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý kiến trên”.
& Cách đây vào năm (2009), trong kỳ thi đại học cũng có một câu tương tự: Câu II (3 điểm): Trong thư gửi thầy hiệu trưởng của con trai mình, Tổng thống Mĩ A. Lin-côn (1809-1865) viết: “Xin thầy hãy dạy cho cháu biết chấp nhận thi rớt còn vinh dự hơn gian lận khi thi”. Từ ý kiến trên, anh/chị hãy viết một bài văn ngắn (không quá 600 từ) trình bày suy nghĩ của mình về đức tính trung thực trong khi thi và trong cuộc sống.

Ngày đó, 1 cô thí Sinh đã viết bài này.

Bài làm: (600 chữ)

Em biết, thầy sẽ… im lặng!

Em biết, thầy sẽ im lặng vì trung thực rất cần sự dũng cảm và giá của nó không hề rẻ. Lời nói thật đã hơn một lần chết chém.
Nhưng may mắn thay, được sống một cuộc sống trung thực đang, đã và mãi là khát vọng lớn nhất của nhân loại.

Vâng. Giả dối là “mối nhục lớn” nhưng chúng ta đang phải sống chung với sự giả dối dù trong sâu thẳm, mỗi người đều khao khát được sống trung thực với mọi người, trung thực với chính mình.
Thế nhưng ai cho họ sự trung thực? Làm sao có thể sống trong sự trung thực khi xung quanh tràn lan sự lọc lừa, dối trá?
Thưa thầy, khi cái bào thai mới ba tháng tuổi là em ngo ngoe trong bụng đã thấy mẹ vo vo tờ polime dúi vào tay ông bác sĩ để mua lấy câu trả lời lách luật: “Cháu đái ngồi (con gái) hay đái đứng (con trai)?”. Ngày em chào đời, hình ảnh đầu tiên mà em nhận thấy bà em gấp gấp tờ polime đút vào tay cô hộ lý để “tắm cho cháu nhẹ nhàng”. Hai tuổi, em đi mẫu giáo, ba em cầm cuốn “Sổ vàng” mặt ghệt như người vừa bị trấn lột.
6 tuổi, em đi học. Đó là cuộc đua chạy trường, chạy lớp mà phương tiện là những chiếc “phong bì” lặc lè ngoại tệ...
Và cho khi em chết, con em sẽ làm như bố em làm ngày ông em mất: Lo lót cái phong bì để có chỗ nằm trong nghĩa địa.

Hành trình làm người là hành trình giả dối.
“Dân tộc Việt Nam không có truyền thống giả dối”. Thạch Sanh 3 lần bị phản bội vẫn ơn Lý Thông như một ân nhân. Mị Châu mất đầu vẫn giữ niềm tin ở tên gian ngoại bang Trọng Thủy. Cô Tấm ba lần bị lừa vẫn tin ở tình yêu thương nơi mụ dì ghẻ độc ác.
Dân tộc Việt Nam không chỉ trung thực mà thành thực đến ngây thơ.
Sự dối trá đến với dân tộc ta từ bao giờ? Ai đầu têu và nuôi dưỡng sự dối trá này, thưa thầy?
Sống trong đảo người gù, ai thẳng lưng là dị dạng. Nếu không muốn bị coi là dị dạng, bị cộng đồng xua đuổi đương nhiên không gù cũng phải còng xuống thành gù. Ai cho họ thẳng lưng? Ai cho họ trung thực? Có nơi đâu mà sự trung thực bị coi như một nhược điểm, thậm chí ngu xuẩn, điên rồ, thưa thầy?

Dù muốn có một kỳ thi trung thực nhưng làm sao em trung thực được khi bên cạnh em là sột soạt tiếng mở bài dưới sự che chở của giám thị?
Cả việc phải làm đề thi này cũng lại là một lần nữa thầy lại bắt chúng em phải nói dối bằng những lời sáo rỗng,
không phải của mình bởi nếu viết suy nghĩ trung thực, chắc chắn em sẽ bị điểm 0.
Trung thực rất cần sự dũng cảm. Thầy có đủ dũng cảm để cho bài thi này dù chỉ là 1/2 điểm?
Em biết, thầy sẽ im lặng vì trung thực rất cần sự dũng cảm và giá của nó không hề rẻ. Lời nói thật đã hơn một lần chết chém.
Nhưng may mắn thay, được sống một cuộc sống trung thực đang, đã và mãi là khát vọng lớn nhất của nhân loại.

Vâng, em biết thầy sẽ vẫn… im lặng!

Tản mạn Về Chân lý.
Chân lý là gì?
Thưa tiến sĩ Adler,

Tôi cảm thấy khó mà định nghĩa được CHÂN LÝ là gì. Một vài người bạn của tôi nói rằng CHÂN LÝ là điều mà hầu hết mọi người cùng nghĩ như nhau.
Nhưng điều đó đối với tôi thật vô nghĩa, bởi vì đôi khi đa số lại sai lầm. Thậm chí những gì mà mọi người cùng đồng ý có thể không phải là CHÂN LÝ.
Hẳn phải có những định nghĩa tốt hơn về CHÂN LÝ? Nó là gì?

A.N.

A.N. thân mến,

Ông hoàn toàn đúng khi cảm thấy không thỏa mãn. Bạn bè ông đã không đi tới một định nghĩa về CHÂN LÝ, họ mới đến được một trong những dấu hiệu của CHÂN LÝ. Tuy nhiên trong một số trường hợp việc đa số người khẳng định điều gì đó về CHÂN LÝ là một chỉ dẫn cho thấy nó có thể là CHÂN LÝ.
Nhưng đây chỉ là một trong những dấu hiệu của CHÂN LÝ, và hoàn toàn không phải là dấu hiệu tốt nhất. Nó không trả lời được câu hỏi của ông và của Pilate(1) – “CHÂN LÝ là gì?”

Xem xét cái gì dính dáng tới việc NÓI DỐI có thể sẽ giúp cho chúng ta hiểu được bản chất của CHÂN LÝ.
Nếu một người đàn ông nói với một người phụ nữ “Tôi yêu em” nhưng ông ta không yêu, thì ông ta đang NÓI DỐI.
Khi một đứa trẻ đã lấy trộm hộp bánh nhưng lại nói với mẹ nó “Con không lấy” thì nó đang NÓI DỐI.

NÓI DỐI là nói trái với những gì bạn biết, bạn nghĩ hoặc cảm nhận. Nó khác với sự lầm lẫn thành thực,
chẳng hạn một trọng tài phạt một cầu thủ phạm lỗi trong khi thực sự cầu thủ ấy không phạm lỗi và ngược lại.

Josiah Royce(2), nhà triết học vĩ đại người Mỹ vào đầu thế kỷ 20 định nghĩa kẻ NÓI DỐI là kẻ cố tình đặt không đúng chỗ các thuộc từ; nghĩa là, anh ta nói “có” trong khi muốn nói “không có”, hoặc nói “không có” trong khi muốn nói “có”. Định nghĩa của Royce về kẻ NÓI DỐI nhanh chóng dẫn chúng ta đến một định nghĩa mang tính triết học về CHÂN LÝ nổi tiếng nhất của Plato(3) và Aristotle(4) cách đây hai mươi lăm thế kỷ; nó được lặp lại theo nhiều cách khác nhau kể từ thời ấy nhưng chưa hề bị vượt qua.

Plato và Aristotle nói rằng những ý kiến được coi là đúng khi nào chúng khẳng định điều gì có, thì có, hoặc điều gì không có, thì không có; ngược lại, những ý kiến của chúng ta là sai khi chúng khẳng định điều gì có, thì không có, hoặc điều gì không có, thì có.
Một khi cái “có” trong phát biểu của chúng ta phù hợp với phương cách mà sự vật có, lúc đó phát biểu của chúng ta là đúng, và CHÂN LÝ của phát biểu nằm ở chỗ nó tương ứng với những dữ kiện hiện có của giới tự nhiên hay thực tại.
Khi chúng ta nghĩ rằng một cái gì hiện hữu hoặc đã xảy ra mà nó lại không hiện hữu hoặc không xảy ra, thì chúng ta mắc sai lầm và do đó điều chúng ta nghĩ là sai.

Vì vậy, như bạn thấy, CHÂN LÝ rất dễ dàng định nghĩa, và để hiểu định nghĩa ấy cũng không khó lắm. Có lẽ Pilate thiếu kiên nhẫn hẳn đã vui lòng chờ đợi câu trả lời nếu ông ta biết rằng câu trả lời dành cho ông lại ngắn gọn đến thế. Nhưng cũng có thể ông ta đã nghĩ tới một câu hỏi khác,
“Làm thế nào chúng ta chỉ ra được một phát biểu là đúng hay sai?” Đây chính là thắc mắc mà ông và các bạn của ông nêu ra và đòi được trả lời.

Đối với thắc mắc này có ba mẫu câu trả lời chính.

Mẫu câu thứ nhất khẳng định rằng một vài phát biểu là đúng một cách hiển nhiên, chẳng hạn, “Toàn thể thì lớn hơn thành phần.” Những phát biểu như thế hiển lộ CHÂN LÝ cho ta một cách trực tiếp bởi một điều rõ ràng là ta không thể nào nghĩ trái với chúng được. Khi ta hiểu thế nào là một toàn thể và thế nào là một thành phần, ta không thể nghĩ rằng thành phần lớn hơn toàn thể (mà nó thuộc về) được. Bằng cách đó chúng ta biết được ngay lập tức CHÂN LÝ của lời phát biểu rằng toàn thể lớn hơn bất cứ thành phần nào của nó.

Một mẫu câu trả lời khác nói rằng CHÂN LÝ của những lời phát biểu có thể kiểm chứng bằng kinh nghiệm và quan sát. Nếu một người nói rằng trời không mưa ở Chicago vào một ngày nào đó trong tháng qua, ta có thể kiểm chứng CHÂN LÝ của lời phát biểu đó bằng cách tìm đọc sổ sách ghi chép những bản tin thời tiết. Hay như ta có thể nhúng một bàn chân xuống hồ bơi để xem nước có ấm như lời người bạn nói hay không. Tương tự, một sự tổng quát hóa có tính chất khoa học được coi là đúng chỉ khi nào ta không quan sát thấy những sự kiện trái ngược.

Mẫu câu trả lời thứ ba có liên quan đến những lời phát biểu vừa không đúng một cách hiển nhiên, vừa không thể kiểm chứng bằng các sự kiện quan sát được. Đó có thể là thắc mắc về tính cách của một người, loại sản phẩm gì được ưa thích nhất cho những mục đích nào đó, hoặc con ngựa được ưa chuộng nhất có thắng trong đợt chạy tới hay không. Trường hợp này cho phép tìm kiếm sự nhất trí của một nhóm người nào đó, các nhà chuyên môn chẳng hạn. Một ý kiến được đa số đồng thuận có thể được coi như là dấu hiệu cho thấy ý kiến đó có khả năng đúng.

Mẫu câu trả lời thứ ba là mẫu mà bạn ông đã làm. Tuy nhiên việc nó thể hiện sự nhất trí của một nhóm người không làm cho nó trở thành câu trả lời chính xác cho câu hỏi, “CHÂN LÝ là gì?”, cũng không phải là câu trả lời đầy đủ cho thắc mắc, “Làm thế nào để chỉ ra được một phát biểu đúng hay không đúng?” Định nghĩa CHÂN LÝ thì dễ; biết một phát biểu cụ thể nào đó có đúng hay không thì khó hơn nhiều; và theo đuổi CHÂN LÝ là khó khăn nhất.

(1) Pontinus Pilate: Nhà kinh doanh người La Mã. Theo Kinh Thánh, ông làm biện lý xứ Judaea và kết án tử hình Chúa Jesus

(2) Josiah Royce (1855 – 1916): triết gia Mỹ. Là người ủng hộ thuyết Duy tâm, ôngviết nhiều tác phẩm triết học, trong đó có The Religious Aspect of Philosophy ( “Khía cạnh Tôn giáo của Triết học”; 1885).

(3) Plato (428?) – 347 tr. CN): Triết gia Hy Lạp. Là học trò của Socrates và là thầy của Aristotle, ông lập ra trường học đặt tên là Academy (ngày nay có nghĩa là Viện Hàn Lâm) Athenes. Các tác phẩm của ông, viết theo hình thức đối thoại, gồm có Phaedo, Symposium và Republic.

(4) Aristotle (384 – 322 tr. CN): Triết gia và nhà bách khoa Hy Lạp. Ông là một trong số những triết gia có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất trong lịch sử triết học Tây phương.

Nguồn: Chungta.com

Theo SCOTT DUKE HARRIS
(1 nhà báo người Mỹ từng ở trong nhóm đoạt giải Pulitzer), đả có 1 số fát biểu sau:

Nói về SỰ GIẢ DỐI, theo tôi, là một điều thú vị, bởi đây là điều tồn tại ở mọi xã hội, trong không ít người nhưng người ta thường lên tiếng chỉ trích chứ ít ai dám thừa nhận.

Đầu tiên phải xác định là không phải lời NÓI DỐI nào cũng đáng lên án. Trong tiếng Anh có một câu nói vui và rất phổ biến là “lies, damn lies and statistics”, đại khái chúng tôi chia NÓI DỐI ra làm ba dạng:
“lies” là những lời NÓI DỐI vô hại hoặc chấp nhận được, “damn lies” là lời NÓI DỐI dẫn đến hậu quả đáng kể.
Còn từ “statistics” (thống kê) trong ngữ cảnh này để diễn tả những kẻ giả dối tột đỉnh, ngay cả những con số, bảng thống kê (thứ được cho là rất rõ ràng và đáng tin cậy) cũng bị họ bóp méo, đổi trắng thay đen để xoay chuyển tình huống phục vụ mưu đồ riêng.

Xã hội Mỹ tân tiến nhưng cũng từng và đang tồn tại nhiều sự dối trá. Đơn cử như trường hợp bản tuyên ngôn độc lập Hoa Kỳ ra đời vào thế kỷ 18 và vang danh khắp nơi vì đề cao quyền được sống bình đẳng của mọi người thì xã hội Mỹ sau đó lại phát hiện nhiều cá nhân tuy ký bản tuyên ngôn trên nhưng vẫn thản nhiên sở hữu nô lệ. Điều này hiển nhiên gây ra nhiều hậu quả đáng kể.

Cá nhân tôi, thú thật cũng từng NÓI DỐI nhiều lần. NÓI DỐI vô hại cũng có, NÓI DỐI vì sự ích kỷ hoặc muốn che giấu lỗi lầm, cứu vớt danh dự cũng có.
Chỉ có điều khi nhìn lại, tôi luôn cảm thấy cắn rứt về những lần “nhúng chàm”.

Ý thức được hậu quả của việc thỏa hiệp với dối trá, chúng tôi hiện rất quan tâm tới việc uốn nắn người trẻ phải biết sống TRUNG THỰC từ nhỏ.
Phụ huynh lẫn giáo viên đều dành những hình phạt nghiêm khắc nhất cho giới trẻ trong các lỗi như đạo văn, gian lận trong thi cử... Bên cạnh điểm số cho thành tích học tập, chúng tôi cũng cho điểm về nhân cách của học sinh.

Nhiều người cho rằng TRUNG THỰC trong xã hội hiện tại là xuẩn ngốc, bản thân tôi lại nghĩ những kẻ thiếu khôn ngoan lại là người thích nghe lời mật ngọt.
Tiếc là số người muốn nghe sự thật ngày một ít, ai cũng thích được bao bọc trong những lời hoa mỹ hơn.

Nói về VN, nơi tôi đã ở hai năm, tôi thấy người Việt chỉ thích nói ra suy nghĩ thật về những điều nhỏ nhặt, còn trước những vấn đề quan trọng trong cuộc sống thì họ lại tránh né.
Theo quan sát của tôi, sự giả dối cũng tồn tại và được thỏa hiệp một cách đa dạng tại VN. Từ những Ông lái taxi thường “tận thu” du khách tới những cá nhân đang theo ngành nghề đáng quý khác trong xã hội.

Tôi yêu nghề báo nên muốn lấy một ví dụ về lĩnh vực này. Theo tôi được biết, phóng viên ở VN thường được gửi phong bì (bên trong có khoản tiền từ vài trăm ngàn tới hàng triệu đồng) mỗi lần đi tham dự sự kiện, họp báo.
Tôi không có ý nói nền báo chí Mỹ là tốt lành hơn hẳn nhưng theo nguyên tắc và luật, chúng tôi không nhận tiền của ai khác ngoài cơ quan chủ quản. Tôi tin việc nhận những khoản tiền trên sẽ khiến ngòi bút của nhà báo khó lòng đứng vững trước sự thật.
Phân tích một cách đơn giản, khi bạn cầm tiền của ai đó là bạn đã “mắc nợ” và khi bạn “mắc nợ” thì làm sao giữ được sự khách quan, tỉnh táo cần thiết khi viết về người ấy?
Và có mấy ai ở đây nghĩ rằng việc cầm phong bì trước khi viết bài là phần nào thỏa hiệp với giả dối?
Dĩ nhiên cũng có một số “con sâu làm rầu nồi canh” trong ngành công nghiệp báo chí Mỹ nhưng con số đó không nhiều và thường rơi vào những blogger hoặc tờ báo quy mô nhỏ...

Làm báo là bạn phải đi tới cùng với sự thật. Chúng ta có thể NÓI DỐI để phục vụ mục đích điều tra, trà trộn tìm hiểu đề tài chứ đừng để bài viết thể hiện sự gian dối bởi những yếu tố ngoại cảnh như phong bì.

Tôi hi vọng chúng ta đừng chỉ khơi gợi đề tài lên rồi sau đó mọi thứ lại chìm vào quên lãng. Hãy nhìn lại, hành động kèm lời nói để xã hội ngày một tốt đẹp hơn.

CÔNG NHẬT ghi

Đả từng có 1 Bài viết nghiên cứu NGƯỜI LỪA DỐI theo dòng link

http://www.ttvnol.com/threads/niem-vui-cua-nguoi-lua-doi.837313/

TẠI SAO CON NGƯỜI LỪA DỐI KHI PHẦN THƯỞNG LÀ NHỎ?

ChƯa có Bài nghiên cứu khi phần thưởng K0 là nhỏ

Câu chuyện “NÓI VẬY MÀ KHÔNG PHẢI VẬY”; "Nói một đàng, làm một nẻo" & việc “Nói và Làm”
đến mục "LÀM MỘT NẺO, ĐI MỘT ĐÀNG", hay "LÀM MỘT ĐÀNG, ĐI MỘT NẺO" vừa được giới báo chí khai thác triệt để
& qua đó đọat Giải Biếm họa Báo chí Việt Nam lần thứ II (khu vực phía Nam) - Cúp Rồng tre :


NOP

Để khỏi fải sa đà vào việc thảo luận quá nhiều về Chân lý trong đề mục này;
chúng ta có thể tiếp tục trong chuyên đề sau đây (cùng trong Box này):

Chân lý là gì?

http://www.ttvnol.com/threads/chan-ly-la-gi.366462/

Trong các V/đ Chân Lý Ng viết đả bàn khái quát sơ qua (với hàm ý triết) về các đề mục sau đây:

Bản thể luận (Ontology)

Nhận thức luận (Epistomology)

Hiện tượng luận (Phenomenology)

Phương pháp luận (Methodology)

Tuy nhiên có 1 đề mục giá trị luận (Axiology) là chưa được đề cập 1 cách thỏa đáng

Nếu chúng ta chịu khó để ý 1 chút thì trong các từ gốc Hi La trên
đều có cùng tiếp vĩ ngữ -Logy hay là Logos trong tiếng Hy lạp có nghĩa là những lập luận chặt chẽ
Tâm lý Học cũng cùng loài (Psychology)

Vê đề mục giá trị luận (Axiology) có thể tham khảo bài viết của 2 tác giả sau đây;
- GS.TSKH. Trần Ngọc Thêm (Khoa Văn hoá học, Trường Đại học KHXH và NV - ĐHQG Tp. HCM)
* GIÁ TRỊ VÀ SỰ CHUYỂN ĐỔI HỆ GIÁ TRỊ VĂN HOÁ TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM
http://www.vanhoahoc.vn/nghien-cuu/...yen-doi-he-gia-tri-van-hoa-truyen-thong-.html

- Hồ Sĩ Quý GS.TS. Viện Thông tin Khoa học xã hội
* GIÁ TRỊ CHÂU ÂU: NHỮNG GỢI Ý CHO SỰ PHÁT TRIỂN *
http://vanhoahoc.edu.vn/nghien-cuu/van-hoa-the-gioi/van-hoa-chau-au/1634-ho-si-quy-gia-tri-chau-au.html

[

Đáng chú ý là trong bài viết tác giảTrần Ngọc Thêm đề cập đến 2 Đặc trưng phi GIÁ TRỊ cần thay thế cấp bách đó là:
thói tùy tiện và thói giả dối.

Tản mạn về Giá trị trong Hệ thống Giáo Dục VN:

Nói đến Các bậc thang giá trị trong GD fải trích ngang sau đây các bài fỏng vấn thông qua Báo chí :
http://vietnamnet.vn/vn/giao-duc/16...-luan--chan-duong--bang-gia-nhu-the-nao-.html
– Khi nhận xét về phát ngôn của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận tại cuộc họp của Hội đồng quốc gia về giáo dục và phát triển nhân lực về cái gọi bằng thật chất lượng giả

http://vietnamnet.vn/vn/giao-duc/164065/3--chuong-ngai-vat--khi-triet-bang-rom.html

Tạm gọi bằng thật chất lượng giả là “bằng rởm”, GS Hoàng Tuỵ cho rằng nạn bằng giả, bằng rởm
“Là một trong những biểu hiện của tính gian dối từ mấy chục năm qua đã trở thành “đặc tính” của người Việt Nam”..
Ông cho biết: Có chuyện là một người ngoại quốc khi được hỏi không thích điều gì nhất ở Việt Nam đã trả lời là “tính gian dối”.

Đó không còn là tính xấu bình thường, mà là tính xấu phổ cập đến mức nhiều người gian dối nhưng lương tâm không chút day dứt, coi đó là bình thường.

Nguy hiểm đến mức nó tồn tại không phải ở tầng lớp người dân không học thức, ít văn hoá mà ở cả tầng lớp trí thức, và phần nào tầng lớp trí thức cao cấp, hơn nữa ở cả cấp cao trong hệ thống chính trị.