Bóng đá: Thưởng thức bóng đá Nga một chút nhỉ! (Dinamo Kiev)

Bóng đá: Thưởng thức bóng đá Nga một chút nhỉ! (Dinamo Kiev)

Ngày 6/11/1943, Hồng quân Liên Xô quét sạch những tên lính Đức cuối cùng, giải phóng hoàn toàn thủ phủ Kiev của Ukraina trong cuộc chiến tranh Thế giới thứ hai. Lửa vẫn cháy khắp thành phố. Ukraina không có thời gian để đau buồn trước cảnh điêu tàn, bởi cuộc chiến chống Phát-xít vẫn còn rất ác liệt. Gót giày của lính Đức vẫn còn hiện diện trên lãnh thổ Liên bang Xô viết.
Chỉ trong 3 tuần, số liệu thu được từ mớ hồ sơ mà phát-xít Đức chưa kịp thủ tiêu cùng lời kể của các nhân chứng đã đủ để khắc họa sự dã man của quân xâm lược. ?oĐịa ngục? Babi Yar, nơi từng có lúc thiêu sống hơn 3.000 người, được tái hiện. Trại tập trung Siretz cũng tàn bạo không kém. Sau 2 năm chịu đựng ách thống trị, dân số Kiev đã giảm đến 80% và hầu như mọi người Ukraina gốc Do Thái đều bị giết sạch. Trong thời gian thu thập chứng cứ về tội diệt chủng này, những ai hợp tác với quân Đức trong thời gian chiếm đóng lần lượt lộ diện. Tất cả đều bị trừng phạt bằng cách này hoặc cách khác.

Cũng trong thời gian thu thập hồ sơ chiến tranh ấy, câu chuyện về một vài trận bóng đá đặc biệt đã được truyền miệng, ban đầu là ở hậu phương, sau đó lan dần ra tiền tuyến, đến tai các lực lượng Hồng quân đang ngày càng gia tăng sức ép về phía Berlin. Người ta bảo rằng không phải một mà là rất nhiều trận bóng đã diễn ra ngay tại Kiev trong thời gian bị Đức chiếm đóng. Đấy là các trận bóng đá giữa các cầu thủ từng là ngôi sao của bóng đá Ukraina, đa số khoác áo Dynamo Kiev trước chiến tranh, với các chiến binh Đức. Thế thì đáng giận thật. Họ thản nhiên tận hưởng niềm đam mê bóng đá trong lúc hàng triệu đồng hương, anh em, đồng đội của họ phải ngày đêm chiến đấu trước làn đạn Phát-xít trong đói lạnh. Tệ hơn nhiều, họ lại chơi bóng với chính quân thù, những kẻ hàng ngày vẫn tàn sát đồng bào, thân nhân họ. Suy nghĩ lúc ấy của nhiều người là thế.




ich liebe Deutschland
I love Germany
j' aime Allemagne

Câu chuyện về các trận bóng đá đáng ?okhinh bỉ? ấy cứ sống mãi theo năm tháng. Mười năm sau khi chiến tranh kết thúc, nó vẫn lan truyền khắp Liên Xô. Ít ai tận mắt chứng kiến các trận đấu ấy. Người ta chỉ nghe kể lại. Nhưng nào phải chuyện bịa đặt? Danh sánh những cầu thủ ấy được ghi rành rành: Makar Goncharenko, Mikhail Putistin, Feodor Tyutchev, Ivan Kuzmenko, Nikolai Trusevich, Alexei Klimenko... Ngoài một số đã bị lính Đức bắn chết ?ovì ăn cắp? như Trusevich, Klimenko, những cầu thủ khác như Goncharenko hoặc Putistin vẫn còn sờ sờ ra đó. Họ vẫn sống trong âm thầm, lặng lẽ, bị hắt hủi và không kiếm được việc làm.
Đa số thanh niên, chiến sĩ, giới chức lãnh đạo Liên Xô đều nghe kể về những cầu thủ đáng ghét ấy trong suốt những năm 1945 - 1956. Nhưng không phải tất cả đều tin đấy là sự thật. Cũng có người tin vào câu chuyện xúc động hơn, được ghi chép cẩn thận bằng bút chì vào cuốn sổ tay cũ rích của một người đàn ông tên là Vladimir Klimenko. Ông ta thường lang thang đến các công viên và kể cho bất cứ ai muốn nghe về câu chuyện do chính tay mình ghi chép. Ông ta là một cổ động viên bóng đá cuồng nhiệt, không bỏ sót bất cứ trận đấu nào trong đời, kể cả thời kỳ Đức chiếm đóng Kiev. Đáng nói hơn, ông ta là anh ruột của Alexei Klimenko - một trong các cầu thủ đã chơi bóng với lính Đức và sau đó bị sát hại trong trại tập trung
( còn nữa )

ich liebe Deutschland
I love Germany
j' aime Allemagne

So với Vladimir Klimenko, địa vị của Timofei Strokach và Timofei Malsevich cao hơn hẳn. Strokach là người đứng đầu ngành thể thao Ukraina sau chiến tranh. Ông từng cầm súng bảo vệ Kiev trong những ngày đầu bị Đức tấn công, và khi ấy Strokach luôn nhớ rõ, sát cánh với ông có không ít cầu thủ đang khoác áo Dynamo Kiev. Strokach luôn muốn ?olàm một điều gì đó? khi nghe chuyện về các cầu thủ phản quốc. Nhưng cũng như chuyện truyền miệng, những gì ông nhớ không được ghi vào bất cứ hồ sơ nào. Malsevich còn quan trọng hơn Strokach. Ông là người cầm đầu lực lượng du kích Kiev trong suốt 2 năm bị Đức chiếm đóng. Chính Malsevich đã lập danh sách những ai hợp tác với địch trong chiến tranh. Ông biết rõ 3 cầu thủ Klimenko, Trusevich, Kuzmenko bị Đức giết hại không phải vì tội ăn cắp. Ông cũng biết rõ đồng đội của họ không phải là những người tham sống sợ chết. Đắn đo suốt 14 năm, Malsevich và Strokach mới quyết định đưa sự thật mà họ biết ra ánh sáng. Họ cung cấp tư liệu cho ?oTrận đấu cuối cùng? - cuốn sách xuất bản năm 1959 ở Liên Xô và ngay lập tức được cả thế giới chú ý. Từ cuốn sách ấy, sự thật về các cựu cầu thủ Dynamo Kiev được phơi bày. Họ chẳng những không ?ođáng khinh bỉ?, mà còn đích thực là những anh hùng.
Còn có 2 tên tuổi lớn, quan trọng hơn cả Malsevich và Strokach. Đó là Nikita Khruschev, Bí thư thứ nhất đảng C/ộng s/ản Ukraina từ năm 1938, sau này là Bí thư thứ nhất đảng C/ộng s/ản Liên Xô; và Leonid Brehznev, Tổng bí thư Đảng c/ộng s/ản Liên Xô. Cả hai đều là người Ukraina. Sau khi thay Stalin vào năm 1953, Khruschev chính thức công nhận ?ohuyền thoại về trận đấu tử thần?. Bảy năm sau khi thế chỗ Khruschev (1971), đến lượt Brehznev cho xây đài tưởng niệm các cầu thủ bên ngoài SVĐ Dynamo
( Hic còn nhiều lắm ... )

ich liebe Deutschland
I love Germany
j' aime Allemagne

Dynamo Kiev từng đoạt cúp C2 (1975 và 1986), Siêu Cúp châu Âu (1975), có 2 cầu thủ từng đoạt Quả Bóng Vàng châu Âu: Blokhin (1975) và Belanov (1986), nghĩa là không hề vô danh trong thời còn thuộc Liên Xô. Song, có một điều mà Dynamo Kiev còn có thể tự hào hơn hẳn nhiều CLB khổng lồ khác: Một thế hệ cầu thủ của họ đã được dựng tượng để đời sau còn tưởng nhớ và tự hào về họ với tư cách là những biểu tượng bất diệt của lòng yêu nước và fair-play trong thể thao.
Dynamo Kiev - Một tập thể ăn ý
Trước Chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ 3 năm, Liên Xô tổ chức giải Vô địch bóng đá quốc gia lần đầu tiên. Có 2 giải VĐQG diễn ra trong năm 1936. Tại các giải ấy, Dynamo Kiev (vừa thành lập trước đó 9 năm) lần lượt xếp thứ nhì và ba. Ở các giải kế tiếp, Dynamo Kiev xếp thứ 5 (năm 1937) và thứ 4 (năm 1938). Đội có đến 7 thành viên có tên trong danh sách cầu thủ tiêu biểu của giải Vô địch Liên Xô năm 1938 sau khi ghi đến 76 bàn - một kỷ lục ở giải này.
Dynamo Kiev không phải là CLB Bóng đá đầu tiên ra đời ở Ukraina, nhưng luôn luôn là CLB mạnh nhất. Vào giữa những năm 30, các hội đoàn công nhân ở Bỉ và Pháp mời Ukraina làm một ?otua? du đấu. Kết quả, với 8 cầu thủ Dynamo Kiev trong đội hình, Ukraina chẳng những trở thành đội bóng nghiệp dư đầu tiên trong lịch sử bóng đá Liên Xô thi đấu với các đối thủ chuyên nghiệp, mà còn chiến thắng một cách vẻ vang. Chuyến đi của họ khởi đầu bằng trận thắng 6-1 trước CLB Red Star Olympic của Pháp và kết thúc với tổng số 88 bàn thắng trong khi chỉ thủng lưới 3 bàn. Cũng trong thời gian ấy, Dynamo Kiev đã thắng ĐTQG Thổ Nhĩ Kỳ 9-1 khi đội này thi đấu hàng loạt trận giao hữu tại Liên Xô
(Vẫn còn ...)

ich liebe Deutschland
I love Germany
j' aime Allemagne

Nikolai Trusevich là một trong những cầu thủ nổi bật của Dynamo Kiev thuở ấy. Trusevich có lẽ là thủ môn đầu tiên trên thế giới khai sinh lối chơi rời xa khung thành. Trong thời buổi mà các thủ môn đều hiếm khi rời khỏi vạch cầu môn, Trusevich lại thường xuyên lao lên phá bóng như một hậu vệ, rất hiệu quả. Ngoài Trusevich, hàng thủ Dynamo Kiev thời ấy còn có Alexei Klimenko, một hậu vệ rất điêu luyện về kỹ thuật và Fyodor Tyutchev rất nổi tiếng. Các cầu thủ tỏa sáng ở tuyến trên là tiền đạo Ivan Kuzmenko, tiền đạo Nikolai Makhinya, cầu thủ chạy cánh Makar Goncharenko, các tiền vệ Shylovsky, Fomin, Konstantin Shchegotsky... Sự xuất sắc của các ngôi sao ấy thật ra vẫn chưa phải là điểm mạnh đáng kể nhất của Dynamo Kiev. Trên hết chính là lối chơi đồng đội rất ăn ý của họ. Idzkovsky, thủ môn từng khoác áo Dynamo Kiev giữa những năm 30 kể lại: ?oKhi ấy, Dynamo vẫn chưa vươn đến đỉnh cao thật sự, bởi đa số các cầu thủ giỏi của đội đều còn khá trẻ. Nếu sinh hoạt bóng đá vẫn diễn ra bình thường, có thể Dynamo Kiev đã là một trong những CLB mạnh nhất châu Âu vào đầu những năm 40?.
Chiến tranh Thế giới thứ hai bùng nổ gần 2 năm thì Đức bắt đầu tấn công Liên Xô. Loạt đạn đầu tiên bắn vào Ukraina được ghi nhận lúc 3 giờ sáng ngày 22/6/1941. Lviv, Kiev, Odessa đều bị đánh bom vào buổi sáng sớm hôm ấy, khi các cầu thủ Dynamo còn đang say giấc nồng, không ít người mơ đến trận đấu tuyệt vời vào buổi chiều cùng ngày. Theo kế hoạch, SVĐ mới Republic Sports Stadium sẽ được khai trương vào đúng hôm ấy. Ngoài trận bóng đá hấp dẫn giữa Dynamo Kiev với CDKA (tiền thân của đội CSKA Moskva sau này), còn có các trận quyền Anh cũng rất hứa hẹn và các bài biểu diễn thể dục, môn thể thao mà Ukraina bao giờ cũng là một trung tâm mạnh của Liên Xô. Mới chiều hôm trước, Shchegotsky và đồng đội còn đang mải khen mặt cỏ quá đẹp trong buổi tập làm quen sân. Vậy mà giờ đây...
( còn nữa ) .......

ich liebe Deutschland
I love Germany
j' aime Allemagne

Trusevich là một trong những cầu thủ đầu tiên của Dynamo Kiev hay tin chiến tranh bùng nổ. Ai đó hay được thông tin từ Lviv (thành phố của Ukraina nằm sát biên giới Ba Lan) đã gọi điện báo tin chiến tranh cho Trusevich lúc 6 giờ sáng. Anh lập tức chạy đến khách sạn Continental để gặp HLV Mikhail Pavlovich Butusov. Nhưng không ai có thể đưa ra một quyết định hay. Thế là cả hai lại trực chỉ SVĐ Dynamo để gặp gỡ toàn đội. Phản ứng đầu tiên của Trusevich cũng không khác mấy so với mọi thanh niên yêu nước lúc bấy giờ. Hai ngày sau khi Đức bắt đầu oanh tạc Ukraina, Trusevich cùng các đồng đội Makhinya, Kuzmenko đã tình nguyện gia nhập quân đội. Các cầu thủ lớn tuổi hoặc đang chấn thương, không hội đủ điều kiện chiến đấu với quân thù thì tình nguyện giúp chính quyền trong việc di tản dân chúng. Đa số cầu thủ Dynamo đều quyết tâm ở lại, tham gia bảo vệ thành phố Kiev sau khi đã thu xếp đưa gia đình đến Odessa, nơi được xem là an toàn hơn. Sân vận động Dynamo được trưng dụng làm nơi tập kết và di tản dân cư. Dù trong bóng đá hay trong cuộc chiến gian khổ mà ai nấy đều đã thấy trước mức độ khốc liệt, các cầu thủ Dynamo vẫn siết chặt tay nhau hẹn ước: họ sẽ mãi mãi là đồng đội của nhau, chơi bóng cũng như chiến đấu, trong cũng như ngoài sân cỏ, đều vì nhau
( chưa hết ...)

ich liebe Deutschland
I love Germany
j' aime Allemagne

Ngày 19/9/1941, thành phố Kiev mà Liên Xô đã phá hủy tất cả những gì quân thù có thể sử dụng, chính thức rơi vào tay quân Đức. Cũng như ở những nước khác đã bị Đức chiếm đóng, khôi phục cơ sở hạ tầng và phân chia đẳng cấp xã hội là 2 việc làm đầu tiên của bọn phát-xít. Lò bánh mì số 3, nơi từng là xí nghiệp bánh mì nổi tiếng nhất Ukraina, được khôi phục với mục tiêu đầu tiên là cung cấp lương thực cho quân xâm lược, kế đến là duy trì nguồn thực phẩm - trên mức độ chết đói một tí - cho dân địa phương. Ba trăm công nhân và toàn bộ công việc ở nhà máy này được giao cho Iosif Ivanovich Kordik. Đối với một số người thuộc giới thể thao Ukraina ngày nay, Iosif Kordik có ý nghĩa gần như Oskar Schindler đối với người Do Thái.

Kordik là người Séc, sinh ra ở Moravia vào cuối thế kỷ 19, khi vùng này thuộc về đế quốc Áo - Hung. Trong chiến tranh thế giới lần thứ nhất, Kordik chiến đấu cho Hapsburgs (dòng họ trị vì Áo - Hung đến năm 1918). Kordik bị thương và dòng đời đưa đẩy ông đến định cư ở Kiev. Thông thạo tiếng Đức, Kordik đã đổi tên lót Ivanovich thành Jorganovich và khai với quân chiếm đóng rằng ông là người Áo, sinh ra ở một nơi rất gần gũi với Đức. Thế là Kordik được liệt vào loại Volksdeutsche - ?ođẳng cấp số 2? trong xã hội, chỉ xếp sau người Đức chính hiệu Aryan! Những người thuộc nhóm Volksdeutsche như Kordik chẳng những không bị bắn bỏ bất cứ lúc nào như 2 tầng lớp phía dưới (dân chúng ở nơi bị chiếm đóng là tầng lớp thứ 3 và quan chức ở nơi bị chiếm đóng trước chiến tranh là tầng lớp thứ 4), mà còn được ưu tiên trong vài lĩnh vực, chẳng hạn buôn bán. Các cựu cầu thủ Ukraina có một cái may, bảo rằng định mệnh cũng được: Kordik rất thích thể thao và hâm mộ Dynamo Kiev một cách cuồng nhiệt.
(Chưa hết ...)

Nhắc đến nền bóng đá Xô viết là nhắc đến những tên tuổi một thời như Rinat Dasaev, Oleg Blokin, Betsonov, Lobanovski, Trivatdze và nhiều người khác.
Hỡi ôi, thời oanh liệt nay còn đâu!
Hasta La Vista

Vào một ngày cuối năm 1941, khi đang dạo bước trên đường Mikhaiyovskaya ở Kiev, Kordik bỗng nhận ra một thân hình tiều tụy mà ông chắc chắn đã gặp nhiều lần nhưng không thể nhớ ra. Lục mãi trong ký ức vốn dành nhiều chỗ cho thể thao hơn bất cứ điều gì khác trên đời, cuối cùng Kordik cũng nhớ ra đấy là Nikolai Trusevich, thủ môn Dynamo Kiev có một cái sẹo trên má phải. Trusevich từng rất cao to, thanh lịch và luôn vui tươi đấy ư? Kordik mời ngay cái người có thân hình còm nhom và phải lê bước vì chấn thương ấy vào quán cà phê, cũng do ai đó thuộc loại Volksdeutsche làm chủ. Việc đầu tiên là Kordik kêu ngay một thứ gì đấy ăn được.
Họ nói chuyện với nhau. Hóa ra Trusevich cũng như bao cầu thủ khác của Dynamo còn ở lại thành phố sau ngày Kiev thất thủ đều bị đưa vào danh sách 630.000 tù binh. Chưa bao giờ trong lịch sử thế giới có một trận đánh có nhiều tù binh như thế. Để giải quyết, bọn phát-xít đưa một phần trong số tù binh ấy sang Đức, lao động như những nô lệ. Số còn lại thì dồn vào các trại tù lộ thiên được dựng lên nhan nhản. Trusevich và Nikolai Balakin, một cầu thủ của CLB Lokomotiv, cùng 32.000 người khác bị đưa đến Darnitsa, một trong các trại như thế. Họ bị đánh đập, tra tấn dã man. Có một ngày, lính Đức gọi hết số tù binh trong một ?ongăn tù? ra ngoài, bảo là đưa đến trại Siretz, nhưng thật ra tất cả đều bị bắn quét. Trusevich và Balakin nhanh chân trốn vào nhà xí và thoát nạn - đúng hơn là tạm thoát khỏi cái ngày hành quyết ấy chỉ để chờ đợi đến một ngày nào khác mà họ cũng sẽ chịu chung số phận. Bỗng một hôm, chính quyền Đức tuyên bố những ai đồng ý ký bản cam kết tuân thủ mọi quy định mới của nhà cầm quyền sẽ được tạm tha, được phép đi lại một số nơi trong thành phố. Trusevich tất nhiên không còn lựa chọn nào khác.
(Còn nữa ...)