100 bài thơ hay nhất VN thế kỷ 20

NHÀ THƠ SÓNG HỒNG
Tiểu sử:
Tên thật: Đặng Xuân Khu
Sinh năm: 1907
Mất năm: 1988
Nơi sinh: Xuân Trường - Nam Định
Bút danh: Sóng Hồng (Trường Chinh)
Thể loại: Thơ, văn chính luận
Các tác phẩm
Thơ Sóng Hồng (tập I) (1966)
Thơ Sóng Hồng (tập II) (1974)
Chủ nghĩa Mác và mấy vấn đề văn hoá Việt Nam
Tin chiến thắng
Đi họp
Đồng chí Trường Chinh không chỉ là một lãnh tụ của Đảng và Nhà nước mà còn là một nhà thơ cách mạng với bút danh: Sóng Hồng. Trong tập Thơ Sóng Hồng 1 tác giả tâm sự cùng bạn đọc về thơ, rằng: ''''Thơ của một người hoặc của một dân tộc cũng ví như một vườn hoa có nhiều màu sắc và hương thơm. Có thơ trữ tình, cũng có thơ châm biếm. Có anh hùng ca mà cũng có tình ca. Điều cốt yếu không lên gân. Thơ chính trị là thơ trăm phần trăm như các thơ khác. Đó chính là loại thơ ?ocó thép'''' như Hồ Chủ tịch đã nói, chứ không phải là những bài xã luận bắt thành vần''''

Bài số 30
Bài Thơ tình ở Hàng Châu - Tế Hanh
Anh xa nước nên yêu thêm nước
Anh xa em càng nhớ thêm em
Trăng Tây Hồ vời vợi thâu đêm
Trời Hàng Châu bốn bề êm ái
Mùa thu đã đi qua còn gửi lại
Một ít vàng trong nắng trong cây
Một ít buồn trong gió trong mây
Một ít vui trên môi người thiếu nữ...
Anh đã đến những nơi lịch sử
Đường Tô - Đông - Pha làm phú
Đường Bạch - Cư - Dị đề thơ
Hồn người xưa vương vấn tự bao giờ
Còn thao thức trên cành đào ngọn liễu
Phong cảnh đẹp nhưng lòng anh thấy thiếu
Bức tranh kia anh muốn điểm thêm màu
Có hai ta cùng tựa bên cầu
Cho mặt nước Tây - Hồ trong sáng nữa
Lá phong đỏ như mối tình đượm lửa
Hoa cúc vàng như nỗi nhớ dây dưa
Làn nước qua ánh mắt ai đưa
Cơn gió đến bàn tay em vẫy
Chúng mình đã yêu nhau từ độ ấy
Có núi sông và có trăng sao
Có giận hờn và có chiêm bao
Cay đắng ngọt bùi cuộc đời kháng chiến
Nói sao hết em ơi bao kỉ niệm...
Những ngày buồn nghĩ đến thấy vui vui
Những ngày vui sao lại thấy bùi ngùi
Anh không muốn hỏi nhiều quá khứ
Ngày đẹp nhất là ngày rồi gặp gỡ
Rời Tây Hồ trăng xuống Bắc Cao Phong
Chỉ mình anh với im lặng trong phòng
Anh ngước nhìn bức thêu trên vách:
Hai bóng người đi một hàng tùng bách
Bàn tay nào đã dệt nỗi lòng anh?
Tiếng mùa xuân đem sóng vỗ bên mình
Vơ vẩn tình chăn chập chờn mộng gối
Anh mơ thấy Hàng Châu thành Hà Nội
Nước Tây Hồ Bỗng hoá nước Hồ Tây
Hai chúng mình cùng bước dưới hàng cây

Bài thơ tình ở Hàng Châu của Tế Hanh theo mình biết được viết vào năm 1956 chúng ta cùng tìm hiểu đôi chút về nhà thơ.
Tế Hanh là người trọn đời sống cho thơ. Ông sinh ngày 20-6-1921 ở xã Bình Dương, tỉnh Quảng Ngãi. Thân sinh ông một nhà nho, từng lễu chơng đi thi Hương và có tham gia phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục.
Tế Hanh xuất hiện trong phong trào Thơ Mới với tập Nghẹn ngào và được luôn giải thưởng Tự Lực Văn Đoàn. Trong Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh viết : "Tôi thấy Tế Hanh là một người tinh lắm. Tế Hanh đã ghi được đôi nét rất thần tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương. Người nghe thấy cả những điều không hình sắc, không thanh âm như "mảnh hồn làng" trên cánh buồm giương, như tiếng hát của hương đồng quyến rũ con người quê nho nhỏ".
Quả vậy, ngay từ khi mới xuất hiện, Tế Hanh đã có một giọng thơ riêng, tha thiết, đằm thắm, tinh tế, và đặc biệt là những cảm nghĩ hết sức chân thành, hồn nhiên. Những bài thơ ông viết thời rất trẻ ấy là những bài có thể xếp vào những bài thơ hay của phong trào Thơ Mới : Lời con đường quê, Quê hương, Những ngày nghỉ học...
Trong chín năm kháng chiến, Tế Hanh công tác ở khu V làm tuyên truyền, làm báo, dạy học, có chân trong ban phụ trách Hội Văn nghệ Liên khu. Ông có làm thơ, thơ ông muốn nghiêng về hơn nữa tính dễ hiểu, dân gian. Bài thơ Người đàn bà Ninh Thuận của ông cũng được nhiều người biết đến. Nhưng từ khi tập kết ra bắc, trong những năm 1954 cho đến 1975, thời chống Mỹ, cứu nước, tài thơ của Tế Hanh mới thực nở rộ. Bởi ông sẵn một tấm lòng đôn hậu, nhạy cảm, yêu quê hương đất nước, đi theo cách mạng, chỉ được bồi đắp sâu sắc thêm, đằm thắm, chín thêm. Trong một thời gian ngắn ông ra liền những tập thơ nổi tiếng : Gửi miền Bắc, Lòng miền Nam, Hai nửa yêu thương... Ông được coi như người phát ngôn của nhân dân ta, đặc biệt là những người con sinh trưởng ở miền Nam, khát khao cho đất nước thống nhất toàn vẹn, độc lập, tự chủ hoàn toàn. Thơ ông được mọi người thuộc, mọi ng_ời tâm đắc, thơ ông có trong ba-lô của các chiến sĩ, cán bộ lên đ_ờng đi đánh Mỹ. Những bài Nhớ con sông quê hương, Bài thơ tình ở Hàng Châu, Chiêm bao, Cái giếng đầu làng là những bài thơ hay, tiêu biểu trong thời điểm lịch sử này... Cho đến nay, Tế Hanh đã xuất bản hơn một chục tập thơ. Tuyển tập thơ Tế Hanh được in đi in lại nhiều lần, không chỉ ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh mà còn ở nhiều nơi khác nữa. Ông là một trong những nhà thơ tài năng, thơ ca vừa có tính hiện đại lại đậm đà bản sắc dân tộc...
Nhắc đến Tế Hanh, không thể không nhắc đến thơ tình yêu. Tế Hanh có rất nhiều bài thơ tình nổi tiếng, và có thể nói sau Xuân Diệu, anh là người làm nhiều thơ tình nhất. Ngay trong những năm đất nước còn chia cắt, đấu tranh cho thống nhất, Tế Hanh đã có những bài thơ tình thật đằm chín như : Bão, Chiêm bao, Vườn xưa, Bài thơ tình ở Hàng Châu. Có một lần trao đổi ý kiến với anh, tôi đã nói : Tình riêng của anh sao lại gắn với đất nước quê hương đến thế.
Tế Hanh cười và đáp : Thì sự chia cắt của đất nước, với sự xa cách của lứa đôi, chẳng làm tăng thêm cái xót xa trong tình yêu ?
Sau này anh còn nhiều bài thơ tình hay khác được các lớp thanh niên các thế hệ tiếp theo đều thuộc.
Cuộc đời thơ của Tế Hanh là cuộc đời gắn mình với quê hương, đất nước, sống hết mình cho thơ ca, cho cách mạng. Ông là người yêu cái mới, ham học, nhưng lại từ những học hỏi, hiểu biết, tạo được tiếng nói riêng cho mình. Thơ Tế Hanh là một giọng riêng, hồn thơ, cốt cách, con chữ, cách nghĩ đằm hơi thơ, giọng điệu của quê hương xứ sở, mà những nét hiện đại vẫn rất rõ. Thơ ông có vẻ giản dị, thậm chí có lúc dễ dãi, nhưng nhiều bài tính triết lý lại rất cao. Ông rất mê thơ Pháp, thơ Đường, yêu Baudelaire, Rimbaud, Verlaine, Eluard, Lý Bạch, Đỗ Phủ, nhưng thơ ông lại đằm chín hồn Việt. Ông rất quý và thân thiết với các lớp nhà thơ trẻ. Ông viết nhiều bài giới thiệu các nhà thơ trẻ như Xuân Quỳnh, Thanh Thảo, Hữu Thỉnh... Ông còn là dịch giả. Những nhà thơ nổi tiếng như Petofie, Kikmet, Rissos, Aragon, Eluard, v.v. từng được ông dịch và giới thiệu với độc giả Việt Nam. Hiện nay mặc dù mắt kém, sức yếu, ông vẫn sáng tác, vẫn tham gia hoạt động văn học. Tâm hồn và tình của ông với thơ, với đời vẫn thiết tha, đằm thắm.

Bài 31

Trở về quê nội - Ca Lê Hiến
Ôi quê hương xanh biếc bóng dừa
Có ngờ đâu hôm nay ta trở lại
Quê hương ta tất cả vẫn còn đây
Dù người thân đã ngã xuống đất này
Ta lại gặp những mặt người ta yêu biết mấy
Ta nhìn, ta ngắm, ta say
Ta run run nắm những bàn tay
Thương nhớ dồn trong tay ta nóng bỏng.
Đây rồi đoạn đường xưa
Nơi ta vẫn thường đi trong mộng
Kẽo kẹt nhà ai tiếng võng trưa
Ầu ơ... thương nhớ lắm
Ôi những bông trang trắng, những bông trang hồng
Như tấm lòng em trong trắng thủy trung
Như trái tim em đẹp màu đỏ thắm
Con sóng nhỏ tuổi thơ ta tắm
Vẫn còn đây nước chẳng đổi dòng
Hoa lục bình tím cả bờ sông.
Mẹ lưng còng tóc bạc
Ngậm ngùi kể chuyện ta nghe
Tám em bé chết vì bom xăng đặc
Trên đường đi học trở về.
Giặc giết mười người trong một ấp
Bà con khiêng xác chất đầy ghe
Chở lên Bến Tre đấu tranh với giặc
Làng ta mấy lần bom giội nát
Dừa ngã ngổn ngang, xơ xác bờ tre,
Mẹ dựng tạm mái lều che mưa gió
Ta có ngờ đâu mái lều của mẹ
Dưới lớp đất kia ngọn lửa vẫn còn
Mẹ ta tần tảo sớm hôm
Nuôi các anh ta dưới hầm bí mật
Cả đời mẹ hy sinh gan góc
Hai mươi năm giữ đất giữ làng
Ôi mẹ là bà mẹ miền Nam.
Ta có ngờ đâu em ta đấy
Dưới mái lều kia em đã lớn lên
Em đẹp lắm như mùa xuân bừng dậy
Súng trên vai cũng đẹp như em
Em ơi! Sao tóc em thơm vậy
Hay em vừa đi qua vườn sầu riêng
Ta yêu giọng em cười trong trẻo
Ngọt ngào như nước dừa xiêm
Yêu dáng em đi qua cầu tre lắt lẻo
Dịu dàng như những nàng tiên
Em là du kích, em là giao liên
Em chính là quê hương ta đó
Mười một năm rồi ta nhớ, ta thương.
Đêm đầu tiên ta ngủ giữa quê hương
Sao thấy lòng ấm lạ
Dù ngoài trời tầm tã mưa tuôn
Tiếng đại bác gầm rung vách lá
Ôi quê hương ta đẹp quá!
Dù trên đường còn những hố bom
Dù áo em vẫn còn mảnh vá
Ta về đây chẳng mang gì cho em cả
Chỉ có trái tim chung thủy, sắt son
Và khẩu súng trong tay cháy bỏng căm hờn.
9-1965

Bài 32:
Đêm Mưa - Tô Hoàn
Con về thăm mẹ, đêm mưa
Mới hay nhà dột, gió lùa bốn bên
Mưa rơi sợi thẳng, sợi xiên
Cứ nhằm vào mẹ những đêm trắng trời
Con đi đánh giặc suốt đời
Vẫn không che được một nơi mẹ nằm.

Bài số 34:
Cửu Long giang ta ơi
(Nguyên Hồng) Ngày xưa ta đi học
Mười tuổi thơ nghe gió thổi mùa thu
Mắt ngẩng lên trông bản đồ rực rỡ
Như đồng hoa bỗng gặp một đêm mơ
Bản đồ mới tường vôi cũng mới
Thầy giáo lớn sao, thước bảng cũng lớn sao
Gậy thần tiên và cánh tay đạo sĩ
Ðưa ta đi sông núi tuyệt vời
Tim đập mạnh hồn ngây không sao hiểu
Mê Kông sông dài hơn hai ngàn cây số mông mênh
Nguồn tự Trung Hoa có Vạn lý trường thành
Có Hy Mã lạp sơn, Ðộng Ðình hồ, Tây du, Thủy Hử
Mê Kông chảy
Cây lao đá đổ
Ngẫm nghĩ voi đi
Thác Khôn cười trắng xóa
Lan hoang dứa mật thông nhựa lên hương
Những trưa hè ngun ngút nắng Trường Sơn
Rừng Lào- Miên rộng quá
Dân Lào - Miên mến yêu
Xôi nếp nước trong sẵn sàng chia bạn đói
Ta đi... bản đồ không còn nhìn nữa
Sáng trời thu lại còn **** với trời xanh
Trúc đào tươi chim khuyên riả cánh sương đọng long lanh
Ta cởi áo lội dòng sông ta hát
Mê Kông chảy Mê Kông cũng hát
Rừng núi lùi xa
Ðất phẳng thở chan hòa
Sóng tỏa chân trời buồm trắng
Nam bộ
Nam bộ
Chín nhánh Mê Kông phù sa nổi váng...
Ruộng bãi Mê Kông trồng không hết lúa
Bến nước Mê kông tôm cá ngập thuyền
Sầu riêng thơm dậy đất Thủ Biên
Suối mát dội trong lòng dừa trĩu quả
Mê Kông quặn đẻ...
Chín nhánh sông vàng
Nông dân Nam bộ gối đất nằm sương
Mồ hôi vã bãi lau thành đồng lúa
Thành những tên đọc lên nước mắt đều muốn ứa
Những Hà tiên, Gia định, Long Châu
Những Gò công, Gò vấp, Ðồng tháp, Cà mau
Những mặt đất
Cha ông ta nhắm mắt
Truyền cháu con không bao giờ chia cắt
Ta đã lớn
Thầy giáo già đã khuất
Thước bản to nay thành cán cờ sao
Những tên làm man mác tuổi thơ xưa
Ðã thấm máu của bao hồn bất tử
Những Minh Khai, Hà Huy Tập, Lê Hồng Phong, Trần Phú
Những bông hoa dân tộc anh hùng
Mười sáu tuổi xanh
Em Ðuốc Sống đốt mình phá tan kho giặc
Võ thị Sáu vùng răng cắn chặt
Giữ trung trinh cho đến phút cuối cùng
Ðạn giặc xuyên lỗ chỗ ngực măng non
Ðỏ thắm nụ cười
Chào Bác Hồ và Việt nam bất diệt.
Ðêm nay
Cửu Long Giang vẫn âm vang sóng cát
Sao khuya lấp lánh
Lửa chài thức sáng nhịp hát hò ơ
Ðồng Tháp xa đưa những tiếng mẹ ru
Hồ Chí Minh thành ca dao bát ngát...

Bài 33
Những đứa trẻ chơi trước cửa đền-Thi Hoàng
Ông từ giữ đền ơi xin ông đấy
Chấp với bọn trẻ ranh rửng mỡ làm gì
Thế là ông cười rồi ông nhỉ
Cho chúng nó chơi đừng đuổi chúng đi.
Này thằng Tâm con nhà bố Tầm
Trước cửa đền xin đừng giồng cây chuối
Lại còn hét như giặc cái
Con bé cái Nhân con bà Nhẫn kia.
Những mắt cười vê tít lại cứ như sợi chỉ
Gạch sân đền ấm lên ửng má
Tiếng trẻ con non màu lá mạ
Vệt mồ hôi tươi mưởi quệt ngang mày.
Thật tuyệt vời thằng cháu ông Đương
Ngón tay cái rất to cho được vào lỗ mũi
Ra đây nhảy dây, ra đây trốn đuổi
Chúng như là hạt mẩy dưới hoàng hôn.
Hoa mẫu đơn cũng tưng bừng í ới
Khói hương bài thơm tỉ tê lân la
Cây vun tán lên vun xôi đóng oản
Gió liu riu cho thấm tháp chan hòa.
Chợt ngẫm thấy trẻ em là giỏi nhất
Làm được buổi chiều rất giống ban mai
Thánh cũng hân hoan ...đố ai biết được
Ngài ở trong kia hay ở ngoài này.

Bài số 35
Đêm nay Bác không ngủ
Anh đội viên thức dậy
Thấy trời khuya lắm rồi
Mà sao Bác vẫn ngồi
Đêm nay Bác không ngủ.
Lặng yên như bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm
Ngoài trời mưa lâm thâm
Mái lều tranh xơ xác.
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
Rồi bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình giật thột
Bác nhón chân nhẹ nhàng.
Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
Bóng Bác cao *********g lộng
Â''m hơn ngọn lửa hồng.
Thổn thức cả nổi lòng
Thầm thì anh hỏi nhỏ:
- Bác ơi! Bác chưa ngủ?
- Bác có lạnh lắm không?
- Chú cứ việc ngủ ngon
Ngày mai đi đánh giặc!
Vâng lời anh nhắm mắt
Nhưng bụng vẫn bồn chồn.
Không biết nói gì hơn
Anh nằm lo Bác ốm
Lòng anh cứ bề bộn
Vì Bác vẫn thức hoài.
Chiến dịch hãy còn dài
Rừng lắm dốc lắm ụ
Đêm nay Bác không ngủ
Lấy sức đâu mà đi.
- Lần thứ ba thức dậy
Anh hốt hoảng giật mình
Bác vẫn ngồi đinh ninh
Chòm râu im phăng phắc.
Anh vội vàng nằng nặc:
- Mời Bác ngủ Bác ơi!
Trời sắp sáng mất rồi
Bác ơi: Mời Bác ngủ
- Chú cứ việc ngủ ngon
Ngày mai đi đánh giặc
Bác thức thì mặc Bác
Bác ngủ không an lòng
Bác thương đoàn dân công
Đêm nay ngủ ngoài rừng
Rải lá cây làm chiếu
Manh áo phủ làm chăn...
Trời thì mưa lâm thâm
Làm sao cho khỏi ướt
Càng thương càng nóng ruột
Mong trời sáng mau mau.
Anh đội viên nhìn Bác
Bác nhìn ngọn lửa hồng
Lòng vui sướng mênh mông
Anh thức luôn cùng Bác.
Đêm nay Bác ngồi đó
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh.
(1951)

Bài số 36:
Nỗi niềm Thị Nở
(Quang Huy)
Người ta cứ bảo dở hơi
Chấp chi miệng thế lắm lời thị phi
Dở hơi nào dở hơi gì
Váy em sắn lệch nhiều khi cũng tình
Làng này khối kẻ sợ anh
Rượu be với chiếc mảnh sành cầm tay
Sợ anh chửi đổng suốt ngày
Chỉ mình em biết anh say rất hiền
Anh không nhà cửa bạc tiền
Không ưa luồn cúi không yên phận nghèo
Cái tên mơ mộng Chí Phèo
Làm em đứt ruột mấy chiều bờ ao
Quần anh ống thấp ống cao
Làm em hồn vía nao nao đêm ngày
Khen cho con Tạo khéo tay
Nồi này thì úp vung này chứ sao
Đêm nay trời ở rất cao
Sương thì đãm quá trăng sao lại nhoà
Người ta mặc kệ người ta
Chỉ em rất thật đàn bà với anh
Thôi rồi đắt lắm tiết trinh
Hồn em nhập bát cháo hành nghìn năm.
Báo Văn nghệ, 1992.

Bài số 37
Đường khuya trở bước
(Đinh Hùng) Tôi đến đêm xưa, Em vắng nhà,
Trăng vàng, mây bạc, sầu như hoa.
Tôi từ viễn phố rời chân lại,
Chỉ thấy sương nhiều như lệ sa.
Ở cũng bâng khuâng, đi chẳng đành,
Đêm trời, sao cũ sáng long lanh.
Lòng ta ngẫm truyện mười phương vậy:
Người gái khuê phòng kia mắt xanh?
Tôi cũng chưa đi hết dặm đường,
Đời dài, mới đến nửa sầu thương.
Một đêm trở bước cho lòng nghĩ,
Sao biếc rơi tàn mộng phấn hương.