800 ngày trên Mặt trận phía Đông - Hồi ký lính cặn WW2

(Tiếp)
Vào những ngày cuối tháng 1, trong khi quân ta vẫn đang cố gắng chuyển các lực lượng còn lại qua sông Vistula, chúng tôi nhận được 1 mệnh lệnh kỳ lạ: "Dzhandzhgava, chuyển 1 trong các trung đoàn của anh trở lại bên này sông - 1 lực lượng khoảng 10.000 tên Đức đang di chuyển về hướng hậu tuyến Tập đoàn quân 65 dọc theo bờ đông." Đây là số quân Đức đã chạy khỏi Torun và đang tìm cách vượt vòng vây . Vào lúc đó, 3 trung đoàn bộ binh của sư đoàn cùng 1 số pháo hạng nhẹ đã vượt sông Vistula nhưng lực lượng hậu tuyến và phần lớn pháo binh vẫn còn đóng trên bờ phải nằm ngay trên đường đi của bọn Đức. Dzhandzhgava ngay lập tức rút Trung đoàn Bộ binh 1199 khỏi đầu cầu qua sông Vistula và phối hợp với các đơn vị của Sư 193 Bộ binh cùng 1 số đơn vị khác tiêu diệt toàn bộ lực lượng Đức. Hơn 7.000 tên Đức đã bị bắt làm tù binh.
Với việc gỡ bỏ được mối đe dọa này, chúng tôi đã rảnh tay quay lại với nỗ lực đưa các bộ phận còn lại qua bờ trái sông Vistula. Khi việc đó thực hiện xong, sư đoàn tôi tiến về phía bắc nhằm hướng Danzig. Khu vực phòng thủ Danzig nằm ngay trên đường tiến của quân ta và chúng tôi được lệnh phải tới đó trước khi quân địch kịp củng cố trận địa. Thời tiết trở nên ấm hơn, gần như mùa xuân mặc dù lúc đó mới là tháng 1. Chúng tôi dùng mọi cách để tiến nhanh nhất có thể. Pháo đài Graudenz đã ở phía sau nhưng chúng tôi phải để lại 1 lực lượng đủ để vây hãm thành phố và cuối cùng là buộc chúng đầu hàng.
Theo các bản đồ được đưa trong bài viết "Tổng quan chiến dịch Đông Phổ" của Glantz, các đơn vị Đức bị vây tại Torun là Sư 31 và 73 Bộ binh và tất nhiên là cả các bộ phận bị cắt rời, vô tổ chức của các đơn vị quân đội Đức khác đang rút lui. Ngày 31/1/1944, các đơn vị đóng giữ Torun trong vòng vây, tổng cộng khoảng 30.000 người, đã cố gắng chọc về hướng tây bắc để rút qua sông Vistula tại Kulm. Họ đã chọc thủng vòng vây ở khu vực sau lưng Tập đoàn quân 70 thuộc Phương diện quân Belorussia 2 khiến cho lực lượng pháo binh và hậu tuyến của Tập đoàn quân 65 vẫn đang nằm bên bờ đông Vistula bị đe doạ.

Lời chú của Britton:
Khi Tập đoàn quân 2 Đức rút qua sông Vistula, đơn vị mới được tăng cường cho nó là Sư 83 Bộ binh đã rút về Graudenz. Trong 2 tuần đầu của tháng 1, Sư 83 Bộ binh cùng với cái gọi là Lữ đoàn Thay thế Herman Goering đã chống giữ thành phố như 1 đầu cầu tại bờ trái Vistula của Tập đoàn quân 2. Lực lượng phòng thủ thành phố chỉ có liên lạc duy nhất với đơn vị bạn là Sư 252 Bộ binh ở bờ bên kia sông Vistula. Cuối cùng, do bị ép mạnh Sư 252 phải rút về phía bắc. Ngày 15/1, Tập đoàn quân 2 lệnh cho Sư 83 bỏ Graudenz để rút lui. Tuy nhiên, Hitler bãi bỏ lệnh đó khi công bố Graudenz là thành phố "pháo đài" và cấm rút lui. Sau khi bị chỉ huy Tập đoàn quân 2 phản đối, Hitler chấp thuận cho 1 phần Sư 83 và Lữ đoàn Thay thế Herman Goering rút nhưng cũng lệnh cho mỗi đơn vị phải để lại 1 trung đoàn phòng thủ thành phố cùng với 1 số đơn vị Volksturm. Dù rất ngoan cố nhưng với quyết định phòng thủ sai lầm này, Graudenz cũng chỉ chống cự được cuộc vây hãm của quân Soviet thêm 6 tuần trước khi đầu hàng vào ngày 8/3 sau 3 tuần lễ đánh nhau từ nhà này đến nhà khác trong thành phố.
Tường thuật ngắn gọn về trận đánh Pháo đài Graudenz được lấy trong cuốn "Gotterdammerung 1945: Germany''s Last Stand in the East", tác giả Russ Schneider, NXB Philomont, 1998, trang 269 - 276.

TẠI ĐIỀN TRANG BÁ TƯỚC
Khi quân ta tiến về Danzig, tôi phải nói thêm rằng sở chỉ huy đã dừng lại 48h tại điền trang của 1 ông bá tước thực sự, ông ta lúc đó ko ở đó mà đang phục vụ trong quân đội Đức. Đó quả là 1 góc thiên đường với 1 khu rừng trồng bao quanh, 1 bức tường đá vây lấy điền trang, 1 toà nhà 3 tầng bằng đá trắng đứng sừng sững giữa sân, 1 nhà thờ Công giáo với cột đàn organ tráng lệ nằm bên cạnh tòa nhà chính. Khu điền trang hoàn toàn vắng lặng nhưng để phòng hờ, Kostia Alekhin và tôi vẫn lăm lăm súng ngắn khi đi kiểm tra căn nhà chính. Nó thật lộng lẫy, trong đó trưng bày những vũ khí xưa và những bộ giáp thời trung cổ. Có 1 bức chân dung đen trắng Hitler treo trên tường, Kostia đề nghị tiến hành 1 cuộc tập bắn bia nho nhỏ và chúng tôi làm liền. Mỗi người bắn 3 phát nhưng ko phát nào trúng được mặt Hitler, khi tôi đang chuẩn bị bắn phát thứ tư thì tướng Dzhandzhgava đi vào. Ông quát lác chúng tôi vì đã nổ súng bậy bạ rồi rút khẩu Mauser chiến lợi phẩm khỏi bao nã 1 phát vào bức chân dung, viên đạn găm chính giữa trán Hitler.
Lại tiếp tục đi xem xét nhà thờ cùng với Kostia, chúng tôi thấy mọi thứ vẫn nguyên vẹn. Thật đáng ngạc nhiên vì bọn Đức bao giờ cũng cướp sạch các nhà thờ, mang đi hết những thứ có giá trị như tượng, đèn treo và đồ dùng mạ vàng. Chúng tôi ko động vào thứ gì trong nhà thờ. 1 chiếc đàn organ khổng lồ được gắn trên tường, đường kính ống đàn lớn nhất phải hơn 30cm và cao hơn 10m. Kostia biết chơi piano và ngồi xuống trước phím đàn. Cậu ta gõ thử vài nốt nhưng ko có tiếng động nào phát ra. Kostia bèn bấm 1 nút trên có ghi chữ "Motor" nhưng chẳng có động cơ nào khởi động: ở đây làm gì có điện. Tôi đành phải ra chỗ cái cần phía sau để bơm khí vào cây organ. Khi đã có khí vào, Kostia thử chơi 1 điệu nhạc nhảy Nga quen thuộc là "Komarinskii" nhưng ko ra sao cả, điệu nhạc nhảy sôi động ko thích hợp với âm thanh trầm và dài của đàn organ. Tiếp đến chúng tôi chơi nhạc của Bach, âm thanh uy nghi của giai điệu đã làm Dzhandzhgava chú ý và đi sang nhà thờ. Ông đề nghị Kostia chơi bài hát Georgian được nhiều người biết là "Suliko", Kostia hát bằng tiếng Nga còn Dzhandzhgava bằng tiếng Georgian. Sau đó Kostia chơi tiếp 1 điệu nhảy Georgian nổi tiếng, Lezginka, và Dzhandzhgava nhảy theo 1cách xuất sắc! Tôi đã từng thấy ông biểu diễn điệu nhảy này lần đầu tại 1 buổi lễ của lực lượng SMERSH trong làng Vul''sk-Zatorsk, lần thứ 2 tại lễ kỷ niệm 3 năm thành lập sư đoàn, và lần thứ 3 là khi đến thăm tướng Frolenkov.

(tiếp)
Trong các tủ và ngăn kéo, chúng tôi tìm thấy rất nhiều quần áo xịn. Viên sĩ quan tùy tùng cho chúng tôi chọn vài thứ để gửi về cho gia đình làm quà và chúng tôi sung sướng làm theo. Tôi gửi 2 bộ vét và 2 chiếc áo khoác cho 2 đứa em trai, chúng đang làm việc tại các nhà máy quốc phòng. Sau này, mỗi khi chúng tôi phát hiện được chiến lợi phẩm, chỉ huy lại cho phép gửi về nhà mỗi tháng 1 thùng đồ ko quá 10kg. Tôi đã gửi về nhà 1 số đồ hậu cần, chủ yếu là quần áo vì trong thời chiến ko tìm đâu ra cái thay thế cho những bộ quần áo sờn rách.
Sau khi vượt sông Narev, chúng tôi đi xuyên qua đất nước Ba Lan mà hiếm khi gặp những người dân thường. Chúng tôi di chuyển liên miên và thường là chẳng có thời gian đâu mà làm phiền dân địa phương. Cũng có vài trường hợp 1 viên sĩ quan mất tích: ai đó nghỉ qua đêm ở đâu đó, rớt lại phía sau và "biến mất" 1 thời gian.
Lời chú của Britton:
Tình hình thay đổi khi Hồng quân tiến vào nước Đức. Ham muốn báo thù trỗi dậy mạnh mẽ ở phần lớn trong số họ, sau nhiều năm chiến tranh và sự chiếm đóng tàn bạo của người Đức đã hủy diệt vô số trang trại, làng mạc và gia đình người Liên Xô. Litvin có nói về chủ đề này nhưng ko đưa ra bằng chứng cá nhân nào về những hành động tàn bạo chống dân thường như các nguồn tài liệu khác. Các bằng chứng từ cả 2 phía dân thường và cựu binh Nga cho biết chỉ có các lực lượng tiếp quản đi sau mới phải chịu trách nhiệm về những hành động tàn bạo quá mức đối với dân thường. Nhiều người trong số họ vốn là tù nhân được vơ vét vào Hồng quân hoặc đã từng sống lâu dài trong vùng tạm chiếm, bị quân Đức chiếm đóng đối xử tàn bạo. Sự giáo dục và kỷ luật quân đội trong những đơn vị lính phần lớn là tân binh nghĩa vụ này cũng thấp hơn nhiều cánh lính cựu phục vụ tại các đơn vị tuyến đầu.

Quân ta có cướp bóc ko? Ko rõ. Trong nhiều tính huống cần đánh giá 1 cách thận trọng vì đó thường chỉ là việc vượt quá quy định 1 chút. Ko việc gì phải cướp bóc cả; sau tất cả, những người lính chỉ thỉnh thoảng cần 1 chút gì đó để ăn và uống cho thích đáng. Khi bạn tấn công, bao giờ cũng thu được chiến lợi phẩm. Chúng tôi đã bắt gặp rất nhiều kho hậu cần và hàng hóa của bọn Đức dọc đường tiến quân nhưng nhà bếp quân ta bao giờ cũng cung cấp gấp 3 lần số cần thiết.
Lúc đó và sau này cũng có phụ nữ bị cưỡng bức, tôi xin kể lại 1 chuyện xảy ra gần Vistula, trong 1 khu định cư của người Đức. Chúng tôi định nghỉ đêm tại 1 ngôi làng ven đường. Chỉ huy trinh sát quyết định cho vài trinh sát tiến vào làng để chắc rằng ko còn quân địch ở đó. Ông ta cử 3 trinh sát thực hiện nhiệm vụ này - 2 chiến sĩ và Masha, 1 phụ nữ người Cossack trong đội trinh sát. Họ rời đường cái vào làng và ko tìm thấy tên lính Đức nào ở đó, chỉ có những căn nhà yên ắng. Trong 1 trong những ngôi nhà đó nhóm trinh sát tìm thấy 1 phụ nữ trung niên sống cùng 2 cô gái trẻ, 1 trong 2 cô là con gái bà ta, cô kia là con dâu vợ người con trai đang là sĩ quan Đức. Nhóm trinh sát hỏi họ vài câu rồi quay ra để về sở chỉ huy báo cáo. Khi cả nhóm đã ra ngoài hành lang ngôi nhà, Masha đột nhiên nói: "Lũ ngu! Các anh do dự cái gì thế? Chồng cô ta đang chiến đấu chống lại các anh mà các anh để cô ta lại 1 mình thế àh? Hãy nhìn xem: Máu cô ta có pha sữa đấy!" 2 tay trinh sát trao đổi vài câu ngắn gọn rồi hiếp trước hết là vợ viên sĩ quan Đức, sau đó là cô gái kia.
Vài giờ sau khi nhóm trinh sát quay lại sở chỉ huy sư đoàn, bà mẹ người Ba Lan xuất hiện tại sở chỉ huy cùng 2 cô con gái và đòi gặp sư trưởng Dzhandzhgava. Ông đưa bà ta vào văn phòng và nghe hết câu chuyện về vụ hãm hiếp, sau đó lệnh cho toàn đội trinh sát xếp hàng trước sở chỉ huy để bà mẹ nhận mặt thủ phạm. Đi dọc hàng lính, người phụ nữ Ba Lan nhận ra 2 kẻ đã cưỡng bức con bà và Masha. Dzhandzhgava lệnh cho họ bước khỏi hàng rồi đưa họ vào văn phòng mình để thẩm vấn, những người này đều nhanh chóng nhận tội.
Dzhandzhgava mời những người phụ nữ Ba Lan tới và nói với bà mẹ: "Chúng tôi đã tìm ra những kẻ thủ ác. Theo luật của chúng tôi, tội ác phải bị trừng phạt nghiêm khắc. Hình phạt là hành quyết." Nghe thấy từ "hành quyết", người phụ nữ Ba Lan trở nên bối rối. Bà ta liếc nhìn 2 cô con gái rồi hỏi: "Có cách nào để giữ cho họ khỏi bị bắn ko?" Chính ủy Butsol trả lời: "Các đồng chí đó chỉ được sống trong trường hợp các con gái bà đồng ý lấy họ." Cô con dâu của người phụ nữ Ba Lan đã lập gia đình, vì thế cô ta chỉ đơn giản là tha tội cho 1 trong 2 kẻ hiếp dâm. Cô con gái còn lại miễn cưỡng chấp nhận sự dàn xếp này và chịu chia sẻ cuộc đời với tay trinh sát kia. Chúng tôi ko kiếm đâu ra 1 linh mục, vì vậy sĩ quan kiểm sát viên quân sự được đề nghị đứng ra làm "chủ lễ" và anh ta nhanh chóng tuyên bố 2 người là vợ chồng. Để hoàn tất vụ dàn xếp, Dzhandzhgava giao 1 xe ô tô cho đám trinh sát và cho phép họ tới nhà của người phụ nữ Ba Lan để cử hành lễ cưới. Sáng hôm sau, các trinh sát quay lại sư đoàn và tiếp tục tiến quân, để lại phía sau các cô gái Ba Lan.
Tại sao Masha lại thúc giục đồng đội tiến hành vụ hãm hiếp? Chắc chắn chị ta đã từng chứng kiến những gì bọn Đức chiếm đóng đã làm khi còn ở vùng Kuban trên sông Volga. Sự chiếm đóng của người Đức trên đất nước chúng tôi thật sự cực kỳ tàn bạo.
Lời khen thông dụng của người Nga dành cho những cô gái trẻ hấp dẫn, thường dùng ở vùng nông thôn.

Hay quá bác Maseo ơi! Em đọc suốt từ hôm qua đến giờ kô biết chán. Thế cái cậu này có đến được Berlin kô hả bác?

Đến được thì mới có hồi ký hay như thế này chứ bác, ai lại đem chuyện của 1 chú tèo dọc đường post cho anh em đọc thì buồn chết .

TỚI DANZIG
Lời chú của Britton:
Quyết định chuyển hướng Phương diện quân Belorussia 2 của Rokossovskii về phía bắc nhằm hướng Danzig và khu vực ven biển Baltic là 1 quyết định gây tranh cãi ngay từ khi nó mới được đưa ra. Cả Rokossovskii và Zhukov đều phản đối việc phân tán các lực lượng đang trực chỉ Berlin. Khi các tập đoàn quân 65 và 70 cùng với Quân đoàn Xe tăng Cận vệ 1 "Sông Đông" ngoặt về hướng bắc, họ đã tách rời khỏi cánh phải Phương diện quân Belorussia 1 của Zhukov khiến Phương diện quân này bị hở sườn khi tiến về phía tây nhằm hướng Berlin. Việc đề ra quá nhiều mục tiêu tham vọng kiểu như vậy trong 1 chiến dịch đã từng gây những hậu quả tai hại cho Hồng quân trước đây. Chỉ có sự yếu kém của quân đội Đức vào thời điểm đó mới ngăn được những tai họa tương tự xảy ra. Mặc dù vậy, quyết định tách Phương diện quân Belorussia 2 khỏi Phương diện quân Belorussia 1 chắc chắn cũng khiến cho việc tiến quân của Zhukov chậm lại. Các nhà sử học chiến tranh cũng phê phán quyết định này. Nhà sử học Max Hastings mô tả việc chuyển hướng Phương diện quân Belorussia 2 tách khỏi cánh phải của Zhukov là "quyết định chiến lược tồi tệ nhất của Tổng hành dinh trong giai đoạn cuối cuộc chiến - và Tổng hành dinh ở đây đương nhiên chính là Stalin."
Phương diện quân Belorussia 2 trở nên lúng túng vì phải 1 mình tiêu diệt toàn bộ cụm quân Đông Phổ của lực lượng Đức và chiếm cứ Danzig. Tuy việc này thành công nhưng nó lại khiến cho Phương diện quân Belorussia 1 phải 1 mình chống chọi với 1 cuộc tấn công ko mong đợi từ phía bắc. Ngày 15/1/1945, Tập đoàn quân Thiết giáp SS số 11 do Felix Steiner chỉ huy đã thử lợi dụng điểm hở sườn trên cánh phải Phương diện quân Belorussia 1 tại khu vực Stargard. Tập đoàn quân Thiết giáp SS 11 là 1 tập hợp hỗn tạp các sư đoàn SS đã suy giảm sức chiến đấu, trong số đó có rất nhiều các đơn vị lính ngoại quốc gồm các sư "Wallonian", "Nederland" và "Nordland". Với tổng cộng 300 xe tăng vào pháo tấn công, Tập đoàn quân Thiết giáp SS 11 vẫn còn là 1 lực lượng tấn công mạnh của quân Đức vào thời điểm đó. Tuy nhiên nó vẫn là quá yếu dù chỉ là để tấn công vào 1 mục tiêu nhỏ hơn. Sau khi đã thọc được vào cánh phải của Zhukov, Tập đoàn quân Thiết giáp SS 11 đã ko thể khép miệng cái túi mà họ cố gắng tạo ra và Chiến dịch phản công "Sonnenwende" đã phải hủy bỏ chỉ sau 3 ngày đánh nhau dữ dội. Mặc dù vậy, cuộc tấn công này cũng đủ để cảnh báo cho Stalin cần giảm nhịp độ tấn công của Zhukov và Konev vào Berlin. Tổng hành dinh đã lệnh cho Konev và Zhukov chỉ tiếp tục tăng tốc tiến về Berlin sau khi đã giải quyết mối đe dọa từ 2 cánh tại Ponerania và Silesia.
Hastings, Armageddon, trang 275.

Tuyến đường tới Danzig phải vượt qua nhiều con sông và nhiều nơi đi xuyên qua rừng. Quân ta phải tiến từng km, qua từng đoạn sông suối và khu dân cư bằng những trận đánh với quân thù. Thời tiết thay đổi thất thường, tuyết đang tan và thỉnh thoảng có mưa - mà bây giờ mới là tháng 1 - cũng có lúc lại có tuyết rơi.
Lời chú của Britton:
Tình trạng đáng báo động của quân Đức tại Prussia cuối cùng đã buộc Hitler phải chấp nhận chuyển 1 số sư đoàn đang bị giam chân trong cái túi Courland sang Đông và Tây Phổ. Tập đoàn quân 2 Đức, lực lượng đang dần tan rã dưới sức ép ko ngừng từ các tập đoàn quân thuộc cánh trái của Rokossovskii, nhận được sự tăng cường đều đặn từ các sư đoàn đang rút khỏi Courland này. Với việc rút khỏi Graudenz, Tập đoàn quân 2 thu lại được Sư 83 Bộ binh, 1 trung đoàn của nó đã bị mất vì phải bảo vệ thành phố "pháo đài" này. Sau khi cánh trái của Phương diện quân Belorussia 2 vượt sông Vistula và chuyển hướng về phía Danzig, Tập đoàn quân 2 tiếp tục nhận được lực lượng tăng cường từ cái túi Courland, bao gồm các sư 32 và 215 Bộ binh cùng với Sư 4 Thiết giáp. Phần lớn các sư đoàn này đã ko có đủ thời gian giành lại chỗ đứng chân mà chúng đã mất vào cuối năm 1944.
Với sự tăng cường từ Courland, Tập đoàn quân 2 cố gắng tổ chức 1 tuyến phòng ngự tại Tuchelder Heide, 1 vùng rừng lớn nằm về phía tây Vistula và phía nam Danzig. Địa hình tại đây cho phép bố trí các trận địa phục kích và phòng ngự có khả năng gây thiệt hại nặng cho quân tấn công. Nhưng các sư đoàn của Rokossovskii lại chọn tấn công vào các đơn vị Volksturm được tổ chức vội vàng, trang bị yếu kém và ko có kinh nghiệm chiến đấu vốn được người Đức dùng chỉ đề củng cố phụ thêm cho tuyến phòng ngự. Mỗi khi có 1 vị trí do các đơn vị Volksturm trấn giữ bị chọc thủng là dẫn tới các sư đoàn chính quy lọt vào vòng vây. Do liên tục bị đe dọa bao vây và sức ép ko ngừng từ Phương diện quân Belorussia 2, các sư đoàn chính quy của Tập đoàn quân 2 đã phải chạy khỏi hết vị trí này tới vị trí khác, tới tận Danzig và bờ biển Baltic.

Đâu đó giữa sông Vistula và sông Cherek, chúng tôi nghỉ đêm trong 1 khu trại. Tay điện đài viên đặt máy xuống và đưa tai nghe cùng microphone cho sư trưởng. Tướng Frolenkov, Anh hùng Liên Xô và là sĩ quan chỉ huy Sư 193 Bộ binh ở bên trái chúng tôi đang gọi. Lúc đó là khoảng 5h chiều, trung đoàn cánh phải của Sư 193 đã bị tụt lại sau trung đoàn cánh trái của chúng tôi là Trung đoàn 1203 khoảng 10km và đang gặp nhiều vấn đề. Quân địch đã thọc vào lỗ hổng đó và đang cố gắng cắt rời để tiêu diệt trung đoàn đang tụt lại của Sư 193. Tướng Frolenkov đề nghị được giúp đỡ.
Hôm đó là 1 ngày ướt át, tình trạng đường sá tồi tệ. Các bộ phận của sư đoàn tôi đã dừng lại và giữ nguyên đội hình hành tiến. Dzhandzhgava lệnh cho chỉ huy Trung đoàn 1203 Bộ binh tấn công thọc sườn và bọc hậu quân địch bằng 1 tiểu đoàn và 1 pháo đội 76mm để giúp trung đoàn bên cạnh chọc thủng vòng vây. Tướng Frolenkov muốn cuộc tấn công bắt đầu vào 9h tối.
Trước khi trận tấn công đêm bắt đầu, Dzhandzhgava muốn tất cả binh lính tham gia trận đánh được nhận thức ăn nóng và nghỉ ngơi 1h. 7h30 tối, tôi được lệnh mang chiếc Willy tới. Chúng tôi phóng xe đến Trung đoàn 1203 để Dzhandzhgava có thể kiểm tra sự chuẩn bị cho trận tấn công đêm sắp tới. Chỉ có 2 người chúng tôi đi với nhau - ko sĩ quan tùy tùng, ko hộ tống và ko điện đài viên. Khi chúng tôi bắt đầu đi trời đã nhá nhem tối, bóng đêm đang tới gần nơi tiểu đoàn xung kích tập trung.
Ngay trước khi chúng tôi tới ngôi làng mà tiểu đoàn nói trên được lệnh nghỉ lại thì thấy 1 hàng quân đang di chuyển - mọi người đều ướt như chuột, bẩn thỉu và mệt mỏi. Cả 4 khẩu đại bác của pháo đội 76mm đều ngập trong bùn ngay bên trái con đường dẫn vào làng. Mấy con ngựa đang cố gắng kéo 1 trong số các khẩu pháo lên khỏi bãi lầy 1 cách vô vọng. Thật là 1 cảnh tượng khốn khổ.
Chúng tôi dừng lại gần chỗ mấy khẩu pháo và nhận ra hàng quân và pháo đội đang sa lầy này chính là tiểu đoàn được chỉ định tiến hành cuộc tấn công. Tướng quân hỏi đám pháo thủ: "Sao các anh lại mắc vào chuyện lộn xộn này?" 1 người lính già khoảng 45 tuổi trả lời: "Đồng chí Thiếu tướng, tiểu đoàn trưởng của chúng tôi vừa qua đây với vài quý cô Ba Lan và buộc các khẩu pháo phải tránh ra vệ đường. Đó là lý do chúng tôi bị sa lầy."
Trong khi tướng quân nói chuyện với các pháo thủ, tôi giúp họ kéo những khẩu pháo khỏi bãi lầy và đưa lên mặt đường rải sỏi. Khi tướng quân hỏi tiểu đoàn trưởng đâu, người lính già trả lời ông ta vừa lái xe qua khoảng 7 phút về phía đầu hàng quân của tiêu đoàn. Giờ thì cũng đã rõ là chẳng có thức ăn nóng nào cho binh lính.