Around the world - Vòng quanh thế giới.

Bác Xuân Phong chơi trội quá, bác post hẳn một bài dài nên cho thiên hạ đọc mỏi cả mồm mới thích chứ.
Bài này có chất lượng đấy, nhưng em nghĩ nó chung chung quá, những thông tin như vấy thì đối với dân du lịch thì ai trả biết, nhất là những người như em và bác cùng ngồi chung một mái trường.
Bác cố xem xem có gì mới và thật hay thì gửi nên cho bà con coi với nhé, chẳng hạn như bác làm hướng dẫn viên thì kể nhưng kinh nghiệm adau thương trong những tour với khách cho đàn em học hỏi chuẩn bị thử sức.

Châu âu​

Châu âu là châu lục nhỏ thứ hai trên trái đất sau Australia, nó là phần bán đảo phía tây của lục địa á-âu và chiếm gần 1/5 diện tích đất liền trên trái đất. Châu âu phía bắc giáp Bắc Băng Dương; phía tây giáp Đại Tây Dương; phía nam giáp biển Địa Trung Hải, biển Đen, đồng bằng Kuma-Manych và biển Caspia. Đường biên giới phía đông của lục địa chạy dọc phía đông dãy núi Ural và con sông Zhem. Các hòn đảo và quần đảo của Châu âu là Novaya Zemlya, Iceland, quần đảo Anh, Corsica, Sardinia, Sicily, Crete, Malta và Cyprus. Các bán đảo lớn của Châu lục là Scandinavia, Iberia, Italia, Balkan và Jutland. Bờ biển Châu âu dài 38.000 km. Toàn bộ diện tích Châu âu là 10.400.000 km2. Tổng số dân ở Châu âu là 718.500.000 người.

Đặc điểm địa hình​

Phần lớn lục địa Châu âu là đất thấp với khoảng 3/4 diện tích đất đai nằm ở độ cao dưới 180 m so với mực nước biển và khoảng 1/3 diện tích đất nằm ở độ cao từ 180 và 900 m. Châu âu có thể chia làm hai phần địa lý là phần Châu âu bán đảo ở phía tây và phần Châu âu lục địa phía đông. Châu âu còn có thể chia thành nhiều vùng địa lý khác nhau là vùng núi phía tây bắc, vùng đất thấp, vùng cao nguyên miền trung, vùng núi phía nam miền trung và vành đai phía nam. Vùng cao nguyên nằm ở phía bắc và phía tây bắc Châu âu có những vùng núi và cao nguyên rất lâu đời. Vùng này gồm phần lớn bán đảo Scandinavia, Iceland, Ireland và nước Anh. Hơn một nửa diện tích Châu âu là các vùng đất thấp trong đó có đồng bằng Đông âu nằm ở phía đông rộng hơn 3.200 km; đồng bằng Bắc âu nằm ở Ba lan, miền bắc nước Đức, miền nam bán đảo Scandinavia, Bỉ, Hà lan, miền tây và miền bắc nước Pháp; các đồng bằng Romania, Bulgaria và Hungaria. Vùng cao nguyên trung tâm gồm các dãy núi đã bị sói mòn và các cao nguyên trong đó có cao nguyên miền nam và miền trung nước Đức, khối núi ở miền trung nước Pháp, dãy núi Meseta ở miền trung Tây Ban Nha.
Châu âu là lục địa có hệ thống tưới tiêu tốt nhất có rất nhiều những con sông nhưng rất ít hồ nước lớn. Hầu hết các hệ thống tưới tiêu ở châu lục đều đổ ra Đại Tây Dương thông qua nhiều hệ thống sông lớn. Sông ngòi ở Châu âu có thể chia ra làm 3 nhóm: nhóm thứ nhất cung cấp nước cho miền tây và miền bắc rồi đổ trực tiếp vào Đại Tây Dương; nhóm thứ hai cung cấp nước cho miền nam và đổ vào Địa Trung Hải; nhóm thứ ba cung cấp nước cho miền đông và đông nam rồi đổ vào biển Đen và biển Caspia. Sông Volga là con sông dài nhất Châu lục (3.529 km) và có vùng lòng chảo rộng lớn nhất (1.359.750 km2). Các con sông lớn khác là sông Danube, Dnieper, Don, Rhine, Vistula, Elbe, Rhune và Oder. Rất nhiều các con sông ở Châu âu còn là các con đường vận tải được nối với nhau qua hệ thống kênh đào. Các hồ nước, chỉ chiếm gần 2% diện tích lục địa Châu âu, chủ yếu là các hố băng hà. Hồ Ladoga ở miền tây bắc nước Nga là hồ nước lớn nhất châu lục với diện tích 17.678 km2. Băng hà bao phủ một vùng rộng khoảng 116.000 km2 ở phía bắc.
Nằm ở phía nam vòng cực Bắc và ở phía bắc vành đai khí hậu nhiệt đới, Châu âu có rất nhiều loại khí hậu. Dãy núi liên tục chạy theo hướng tây đông cắt ngang lục địa đã cản trở sự tác động qua lại giữa vùng khí hậu địa cực và khí hậu nhiệt đới. Châu âu có 4 kiểu khí hậu khác nhau là vùng khí hậu đại dương ở phía tây với lượng mưa lớn và nhiệt độ thấp trong cả mùa đông và mùa hè; vùng khí hậu chuyển giao ở vùng Trung âu với lượng mưa bình quân hàng năm từ 500 đến 1.000 mm, mùa đông lạnh giá và mùa hè ấm áp; vùng khí hậu lục địa ở phía đông bắc với lượng mưa bình quân hàng năm từ 250 đến 500 mm, mùa đông dài và lạnh, mùa hè nóng bức; vùng khí hậu Địa Trung Hải ở bờ biển phía nam với mùa đông ẩm và mát, mùa hè nóng và khô.
Châu âu có 5 vành đai thực vật. Dải hẹp nhất là vùng lãnh nguyên ở phía cận bắc nước Nga, bán đảo Scandinavia và Iceland; trong vùng này có rất ít cây cối chỉ có một ít địa y, rêu và các loại cỏ giành cho tuần lộc, cáo Bắc cực và gấu. Những cánh rừng tùng phương bắc (với các loại cây vân sam, cây linh sam, cây thông, cây liễu), loại rừng rộng lớn nhất Châu âu, nằm ở phía bắc nước Nga và bán đảo Scandinavia và là nguồn gỗ chủ yếu cung cấp cho Châu âu. Loại rừng hỗn hợp rụng lá theo mùa (gồm cây sồi, cây gỗ thích, cây thông, cây bulô, cây đu, cây đoan) nằm vắt ngang lục địa từ quần đảo Anh đến phần lãnh thổ của Nga ở Trung âu; phần lớn loại rừng này đã được loại bỏ để phục vụ nông nghiệp. Vùng thảo nguyên ở Ukraine và miền đông nam Nga; nơi đây thảo nguyên đã bị thay thế bởi các loại cây như ngô, lúa mỳ và củ cải đường. Vùng Địa Trung Hải ở miền nam Châu âu; hầu hết các loài cây tự nhiên nơi đây bị thay thế bằng các cây nông nghiệp như lúa mỳ, ôliu và nho.
Khoảng 1/3 diện tích Châu âu có thể canh tác. Khoảng một nửa diện tích đất trồng được giành cho sản xuất lương thực trong cuối thế kỷ 20. 1/3 tổng diện tích Châu âu là rừng trong đó một phần khá lớn nằm rải rác trong các khu dân cư và nông nghiệp. Đồng cỏ chỉ chiếm 1/5 tổng diện tích nhưng đàn lợn, cừu và gia xúc ở đây lại rất lớn.
Châu âu rất nghèo tài nguyên thiên nhiên trừ than, dầu mỏ, khí thiên nhiên, quặng sắt, đồng và chì ở một số nơi. Nhưng Nga lại là một quốc gia được thiên nhiên ưu đãi nhất về tài nguyên thiên nhiên với rất nhiều loại khoáng sản nằm trong vùng núi Ural, ở phần Châu Á và đặc biệt là tây Siberia. Nguồn tài nguyên quan trọng nhất ở Tây âu là dầu mỏ nhưng nó chỉ chiếm khoảng 2% tỗng trữ lượng của thế giới.

Con người​

Số dân ở Châu âu chiếm 1/7 tổng số dân trên thế giới trong đó phần lớn là những chủng tộc người Châu âu. Châu âu cũng là châu lục có mật độ dân số đông thứ hai trên trái đất dù cho tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên ở đây rất thấp.
Tây âu và Trung âu lại có mật độ dân số lớn hơn cả ở Nga. Vùng đất có mật độ dân số lớn nhất ở Châu âu là từ Anh qua Pháp đến các quố gia vùng Rhine-Ruhr của Đức và miền nam Italia. Châu âu là châu lục có mức độ đô thị hóa cao nhất tương ứng với tốc độ công nghiệp hóa. Vương quốc Anh và Đức là các quốc gia có mức độ đô thị hóa cao nhất còn Albania và Bồ Đào Nha có mức độ đô thị hóa thấp nhất.
Vì Châu âu có người sinh sống từ rất lâu đời và ít sự di cư nên của các nhóm thiểu số nên Châu âu có hệ ngôn ngữ và dân tộc phong phú nhất. Tất cả khoảng 60 ngôn ngữ ở Châu âu được chia thành ba nhóm: ngôn ngữ Roman, ngôn ngữ German và ngôn ngữ Slavic, tất cả chúng đều bắt nguồn từ hệ ngôn ngữ Ấn-âu được những người di cư đầu tiên từ Tây Nam Á mang đến. Nhóm ngông ngữ Roman, bắt nguồn từ ngôn ngữ Latin, gồm tiếng Pháp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Italia và Roman. Nhóm ngôn ngữ German, bắt nguồn từ thứ ngôn ngữ của những người cổ xưa sống ở miền nam bán đảo Scandinavia và Đan mạch, gồm tiếng Đức, Anh, Hà lan, Đan mạch, Na uy, Thụy điển và Iceland. Nhóm ngôn ngữ Slavic ra đời ở miền đông và đông nam Châu âu gồm tiếng Nga, Ba lan, Czech, Slovak, Ukrainia, Belorussia, Bulgaria, Slovene và Serbo-Croatia.
Châu âu còn có rất nhiều cộng đồng dân cư và cơ sở kinh tế của Châu mỹ, Nam phi, Australia và New Zealand. Từ đầu những năm 1800, khoảng 60 triệu dân từ các vùng khác di cư đến Châu âu. Làn sóng này lên cao nhất trong khoảng từ năm 1846 đến 1932 và đông đảo nhất vào năm 1913 với khoảng 1,5 triệu người di cư. Mặc dù mật độ dân cư ở Châu rất cao nhưng nó vẫn tiếp tục thu hút người dân từ các châu lục khác đến đây tìm kiếm việc làm và đời sống cao.

Kinh tế​

Châu âu là nơi đầu tiên phát triển kinh tế dựa trên một nền nông nghiệp theo hướng thương mại và phát triển công nghiệp. Ngày nay đây vẫn là một trung tâm công nghiệp lớn nhất thế giới với thu nhập bình quân đầu người cao nhất thế giới. Các quốc gia Tây âu là các nước giàu có nhất và kinh tế phát triển nhất trong khi đó các nước Nam và Đông âu đang bị tụt hậu.
Nền kinh tế các quốc gia Châu âu phần lớn đều theo định hướng kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước. Trước khi Liên bang Xô viết sụp đổ, các nước Đông âu đều có nền kinh tế mệnh lệnh tập trung nhưng từ khi Liên bang Xô viết sụp đổ các quốc gia này phải đối mặt với việc xây dựng nề kinh tế thị trường, xem xét nghiêm túc lại các ngành công nghiệp nặng, thúc đẩy sản xuất hàng hóa và các ngành dịch vụ.
Nông nghiệp chỉ thu hút gần 1/8 lược lượng lao động ở các nước Châu âu nhưng nó được cơ giới hoá rất cao. các hoạt động nông nghiệp ở vùng đồng bằng Bắc âu chủ yếu là trồng cây lương thực, rau và hoa tươi, chăn nuôi gia xúc lấy thịt và sữa. Hoạt động nông nghiệp ở đồng bằng Nga lại tập trung chủ yếu vào các loại cây ngũ cốc.
Lâm nghiệp tập trung ở bán đảo Scandinavia và Nga. Ngành ngư nghiệp Châu âu cũng tập trung ở Bắc Đại Tây Dương và các vùng biển Na uy, biển Bắc và vịnh Biscay. Nga, Na uy, Đan mạch, Tây Ban Nha và Iceland chiếm phần lớn sản lượng đánh bắt cá của Châu âu.
Công nghiệp khai khoáng ở Châu âu chủ yếu là than và quặng sắt tuy nhiên rất nhiều mỏ than ở Châu âu đã bị khai thác hết. Các khu khai thác dầu khí có quy mô lớn nhất Châu âu nằm ở ngoài khơi bờ biển Bắc của vương quốc Anh, Na uy và Nga. Hầu hết các nước Châu âu đều phụ thuộc rất nhiều vào dầu mỏ nhập khẩu.
Châu âu là lục địa tạo ra 1/4 sản lượng điện của thế giới, điện năng chủ yếu được tạo ra là nhiệt điện và khoảng 1/4 là điện hạt nhân.
Ngành công nghiệp của Châu âu rất phát triển dù cho nó phụ thuộc chủ yếu nhập khẩu nguyên liệu thô. Tây âu chuyển từ phát triển công nghiệp nặng sang thời kỳ hậu công nghiệp dựa chủ yếu vào ngành dịch vụ, chế tạo máy công nghệ cao, các sản phẩm điện tử, dệt may, xe có động cơ, máy bay và máy vi tính. Nền kinh tế Đông âu kém phát triển hơn, nó dựa chủ yếu vào ngành công nghiệp nặng và chế biến thực phẩm, ngành dịch vụ rất nhỏ bé.
Châu âu chiếm gần một nửa tổng giá trị thương mại của thế giới. Xuất khẩu chiếm hơn 1/5 tổng thu nhập quốc dân của toàn Châu âu gộp lại. Các sản phẩm nhập khẩu chủ yếu của Châu âu là thực phẩm, dầu thô và nguyên liệu thô còn sản phẩm xuất khẩu chủ yếu của Châu âu là tất cả các loại hàng từ vốn đến hàng tiêu dùng như máy móc, xe gắn máy, thiết bị điện tử, hoá chất và hàng may mặc.

Lịch sử​

Lục địa Châu âu quá nhỏ bé đối với giống người Neanderthal trước khi họ bị loài người hiện đại chiếm mất chỗ khoảng 40.000 năm trước đây. Cuối thời kỳ tiền sử, Châu âu vẫn là cái đích di cư của những người đến từ Châu á. Những người di cư này dùng hệ ngôn ngữ ấn-âu, họ đang trong thời kỳ Đồ đồng và họ thuộc chủng tộc Caucasia. Nông nghiệp và chăn nuôi gia súc đầu tiên xuất hiện ở vùng gần biển Aegean trong khoảng thên niên kỷ thứ 7 trước Công nguyên. Giữa thiên niên kỷ thứ 6, các khu định cư bắt đầu phát triển ở phía nam bán đảo Balkan. Nông nghiệp bắt đầu phát triển ở vùng Trung âu trong thiên niên kỷ thứ 5 trước Công nguyên.

Châu phi​

Châu phi là lục địa lớn thứ hai trên trái đất và chiếm giữ 1/5 tổng diện tích đất đai trên trái đất. Từ bắc đến nam, lục địa này được đường xích đạo chia làm hai phần gần bằng nhau nhưng phần Tây phi phìng ra nằm ở phần phía bắc. Lục địa này phía bắc giáp biển Địa Trung Hải, phía tây giáp Đại Tây Dương, phía đông giáp biển Đỏ và Ấn Độ Dương, phía nam là điểm tiếp xúc của Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương. Tại phía đông bắc, Châu phi nối với Châu á bằng bán đảo Sinai cho đến khi người ta xây dựng kênh đào Suez. Lục địa Châu phi còn có rất nhiều hòn đảo bao quanh trong đó hòn đảo lớn nhất Madagascar nằm ở phía đông nam. Toàn bộ diện tích Châu phi là 30.365.700 km2. Tổng số dân trên lục địa Châu phi là 683.021.000 người.

Đất đai​

Lục địa Châu phi nằm trên một nền đá cổ cứng ngay phía dưới vùng cao nguyên rộng lớn trên lục địa. Cao nguyên này hạ thấp xuống ở các vùng ven biển tạo nên các dải đồng hẹp ven biển. Các vùng đất thấp này ăn sâu vào nội địa đến đồng bằng Mozambique ở phía đông nam, đến lòng chảo Mauritania-Senegal ở phía tây bắc, đến vùng trũng Qattara ở phía bắc, và đến vùng đồng bằng Benadir ở phía đông. Độ cao trung bình của lục địa là 670 m nhưng trên lục địa cũng có những dãy núi cao đến 6.100 m ở Tanzania.
Hệ thống thung lũng Đông phi là một trong những đặc điểm địa hình nổi bật nhất và điển hình nhất của châu lục. Hệ thống này gồm có Thung lũng phía tây và Thung lũng phía đông. Hệ thống này chạy dọc theo chiều dài lục địa hình thành nên lòng chảo biển Đỏ, giáp với cao nguyên Ethiopia và bao quanh vùng núi lửa Virunga rồi chạy ra tận bờ biển Ấn Độ Dương gần cửa sông Zambezi của Mozambique.
Dãy núi Ruwenzori cao 4.900 m nằm ở phía đông của Trung phi và dãy núi Drakensberg cao 3.350 m nằm dọc bờ biển phía đông nam là một trong những vùng núi ấn tượng nhất Châu phi. Bên cạnh dãy núi Atlas cao khoảng 4.000 m nằm ở bờ biển phía tây bắc, các dãy núi khác ở phía tây bắc ít khi vượt quá độ cao 900 m. Sa mạc Sahara, sa mạc lớn nhất trên thế giới, chiếm gần 1/4 tổng diện tích châu lục. Các sa mạc lớn khác ở Châu phi là Namib và Kalahari nằm ở phía tây nam lục địa.
Các con sông lớn ở Châu phi là sông Nile nằm ở phía bắc xích đạo và lòng chảo sông Congo, hai con sông này cung cấp nước tưới cho gần 1/4 diện tích đất đai trên lục địa. Nằm ở phía nam vùng phân nước của hai con sông lớn này là một số hồ nước ngọt lớn nhất thế giới. Hồ Victoria, cái hồ lớn nhất Châu phi, là nơi dự trữ nước chủ yếu của sông Nile. Hồ Tanganyika và Nyasa là hai cái hồ lớn nhất trong chuỗi các hồ nước nằm trong vùng thung lũng lớn nhất Châu phi. Sông Niger ở Tây phi, sông Zambezi và Orange nằm ở phía nam cùng với các nhánh của nó cung cấp nưpức tưới cho phần còn lại của lục địa. Hồ Chad ở phía bắc và vùng đầm lầy Okavango ở phía nam nằm trong hai vùng lòng chảo nội địa lớn nhất Châu phi.
Khí hậu Châu phi bị ảnh hưởng rất mạnh do nó nằm ngang đường xích đạo. Nhiệt độ rất cao quanh năm nhưng chúng đã được làm dịu mát đi bởi độ cao và ảnh hưởng của các dòng hải lưu ven biển là dòng biển lạnh Benguela và dòng biển ấm Mozambique.
Chỉ khoảng 6% diện tích đất đai trên lục địa là có thể canh tác được, còn gần 1/4 diện tích là rừng rậm và rừng thưa. Lục địa này còn có hệ động vật rất phong phú. Một số khu bảo tồn tự nhiên đẹp nhất thế giới được xây dựng ở Kenya, Uganda, Tanzania, Zambia, Nam phi và một số nước khác.
Châu phi còn là một lục địa rất giàu khoáng sản với khoảng 8% tổng trữ lượng dầu mỏ, 27% trữ lượng bauxite của thế giới, 29% tổng trữ lượng uran và 20% trữ lượng đồng và rất nhiều loại khoáng sản khác.

Người dân​

Người dân Châu phi có lẽ là những người dùng nhiều ngôn ngữ khác nhau nhất thế giới. Vùng dân cư thuần nhất nhất ở Châu phi, xét về ngôn ngữ, là Bắc phi, nơi đây người Arập chiếm đa số, họ sống từ Ai cập đến Mauritania và Sudan. Trong vùng Maghrib, dọc bờ biển Địa Trung Hải, người dân nói tiếng Berber tập trung chủ yếu ở Moroc và Algeria nhưng họ vẫn dùng tiếng Arập.
Những người dân sống ở vùng cận sa mạc Sahara cũng dùng rất nhiều ngôn ngữ khác nhau. Người dân nói tiếng Chari-Nile sống dọc sông Nile và vùng hồ Đông phi. Những người Pích-mê sống trong các khu rừng ở Đông phi, hình thành nên những nhóm dân tộc thiểu số và nhóm văn hoá nhưng họ không có ngôn ngữ riêng. Những người dân nói tiếng Bantu sống ở đông và nam Châu phi bằng nghề chăn nuôi gia xúc.
Mật độ dân số ở Châu phi thấp hơn mức bình quân của thế giới vì ở đây có những vùng sa mạc không có người ở.

Kinh tế​

Toàn bộ Châu phi đang là một nền kinh tế đang phát triển. Nền kinh tế Châu phi còn có thể chia thành các vùng nhỏ là các nền kinh tế phát triển nằm ở vùng Địa Trung Hải ở Bắc phi và Nigeria; các nền kinh tế mới phát triển một phần là Cute d''Ivoire, Gabon, Reunion, Kenya, Zaire, Cameroon, Ghana, Zimbabwe, Namibia và Mauritius; còn phần còn lại là các nước kém phát triển. Nam phi cũng là một quốc gia có nền kinh tế rất phát triển.
Nông nghiệp là ngành kinh tế quan trọng nhất trong nền kinh tế ở hầu hết các quốc gia và thu hút tới 2/3 lực lượng lao động. các hoạt động cang tác truyền thống vẫn là chủ yếu trong nền kinh tế, qúa trình cơ giới hóa tiến triển rất chậm chạp. Các sản phẩm mang lại thu nhập chủ yếu cho Châu phi là mía đường, cà chua, lạc, chuối, cam, cotton, nho, dầu cọ, dầu ôliu, dưa, cà phrê, chè và ca cao. Các sản phẩm khác là sắn, ngô, kê, lúa mỳ, gạo, khoia tây, hành,... Rất nhiều quốc gia không sản xuất đủ lương thực cho nhu cầu nội địa dẫn đến phải nhập khẩu.
Đát đai ở vùng núi và đồng cỏ chiếm khoảng 1/4 diện tích Châu phi nhưng chúng thường gần các sa mạc. Các thảo nguyên ở Trung phi còn phải chịu sự tàn phá của một loài ruồi nhiệt đới. Vật nuôi chủ yếu là gia xúc, cừu, dê và lợn; ở phía đông và bắc Châu phi là lạc đà, lừa và trâu nước. Các sản phẩm sữa cùng rất hạn chế, hầu hết các nước phải nhập các sản phẩm này.
Hầu hết lượng gỗ khai thác trong rừng đều dùng làm củi. Lâm nghiệp chỉ phát triển ở Nam phi, Cute d''Ivoire và Gabon.
Ngành công nghiệp chế biến chỉ đóng góp một phần nhỏ vào nền kinh tế các nước Châu phi.
Zaire, Nam phi và Botswana sản xuất ra một nửa lượng kim cương của thế giới; Nam phi, Ghana và Zimbabwe sản xuất một nửa lượng vàng của thế giới.
Du lịch là một ngành rất quan trọng với kinh tế nhiều quốc gia Châu phi, trong đó các quốc gia có ngành du lịch phát triển nhất là Tunisia, Moroc, Ai cập, Nam phi, Botswana, Kenya, Zimbabwe, Algeria và Cute d''Ivoire.

Đời sống văn hóa​

Truyền thống văn hoá xã hội của Bắc phi bắt nguồn từ văn hoá của người A rập và người Hồi giáo. Vùng này còn rất nổi tiếng về nghệ thuật truyền thống như dệt, thêu, chạm khắc trên kim loại và các sản phẩm da. Các thiết kế mang tính hình học kỳ lạ xuất hiện rất nhiều trên các bức tranh đắp nổi và các tấm ngói lợp trong các nhà thờ Hồi giáo ở vùng Bắc phi.
Tại các vùng cận sa mạc Sahara Châu phi, các điệu nhảy, nhạc kịch truyền thống và nghệ thuật điêu khắc là các hình thức lâu đời nhất và sôi động nhất của nghệ thuật truyền thống. Hầu hết các dân tộc trong vùng này đều có một đời sống văn học rất sống động với rất nhiều tác phẩm được các tác giả viết bằng cả tiếng bản xứ và tiếng của các chế độ thực dân trước đây.

Lịch sử​

Rất nhiều các nhà nghiên cứu cho rằng Châu phi là cái nôi ra đời của loài người. Trên hầu hết lục địa cách đây từ 25 triệu đến 15 triệu năm có rất nhiều dạng khỉ không đuôi Dryopithecine sinh sống trong đó có những loài được các nhà khoa học khẳng định là tổ tiên của loài người và của các loài khỉ không đuôi ngày nay. Dạng người đầu tiên xuất hiện ở đây là người Autralopithecus cũng xuất hiện ở Trung đông và nam Châu phi có niên đại từ cách đây 8 triệu năm. Dạng người này sống ở một vùng rất rộng lớn ở Châu phi trước và trong kỷ Pleistocene, dạng cổ xưa của người tinh khôn xuất hiện cách đây từ 500.000 đến 300.000 năm. Đến cuối kỷ Pleistocene, các chủng tộc riêng của người Châu phi hiện đại xuất hiện.

Bắc Mỹ​

Bắc Mỹ là lục địa lớn thứ ba trên thế giới, lục địa này nằm giữa vòng cực Bắc và vùng khí hậu nhiệt đới với tổng diện tích là 24.230.000 km2. Xung quanh lục địa toàn là các vùng biển; phía tây lục địa giáp với Thái Bình Dương; phía tây bắc là eo biển Bering ngăn cách lục địa này với Nga và lục địa Châu á; phía bắc là Bắc Băng Dương cùng rất nhiều hòn đảo thuộc lục địa này; phía đông là Đại Tây Dương; phía đông nam là biển Caribbean và vịnh Mexico. Tổng số dân sống trên đảo là 424.523.000 người -khoảng 1/12 dân số thế giới.

Đất đai​

Bắc Mỹ là lục địa đầu tiên có hình dáng và kích thước như ngày nay. Lục địa này nằm trên một nền đá cứng Precambria. Phía đông nam lục địa là vùng núi già Appalachia, phía tây là vùng núi Cordilleras trẻ hơn và cao hơn.
Vùng núi Cordilleras chạy theo chiều dài lãnh thổ lục địa từ đảo Aleutia ở phía tây bắc qua Panama ở phía nam đến Nam mỹ và chiếm khoảng 1/3 toàn bộ diện tích lãnh thổ. Là một hệ thống núi phức tạp, vùng núi Cordilleras gồm hai nhánh chính là nhánh Tây Cordillera và nhánh Đông Cordillera. Vùng núi này có một số đỉnh núi cao nhất trên lục địa như núi McKinley cao 6.194 m.
Vùng núi Đông Cordillera gồm dãy núi đá, dãy núi Sierra Madre Oriental của Mexico và dãi núi ở miền Trung Mỹ. Nằm xen kẽ trong vùng núi Cordillera ở Bắc mỹ có rất nhiều cao nguyên, lòng chảo và thung lũng. Vùng cao nguyên lớn ở miền tây Hoa kỳ và miền bắc Mexico gồm có vùng cao nguyên Columbia, cao nguyên Colorado và cao nguyên miền trung Mexica.
Hai phần ba lãnh thổ phía đông của lục địa là bốn vùng đất thấp lớn là vùng cánh đồng Canadia ở phía đông bắc; vùng đồng bằng Great Plain; vùng đất trũng Interior Lowland và vùng đồng bằng ven biển. Cánh đồng Canadia chiếm toàn bộ phần đông bắc lục địa. Biên giới phía tây và phía nam cánh đồng này là vùng hồ Great Lake. Phía tây hệ thống hồ này là vùng đồng bằng Great Plain. Phía nam hồ Great Lake là vùng đất trũng Interior Lowland.
Vùng lòng chảo sông Mississippi, với các nhánh lớn của nó là sông Missouri và Ohio, rộng tới 3.250.000 km2 -chiếm hơn 1/8 toàn bộ diện tích lục địa Bắc mỹ. Ba con sông lớn, sông Mackenzie, Yukon và Nelson, kết hợp với nhau cung cấp nước tưới cho một vùng rộng hơn vùng lòng chảo sông Mississippi.
Trong khi nhiệt độ bình quân hàng năm ở vùng này thay đổi theo vĩ độ và độ cao thì lượng mưa là yếu tố quyết định đến sự thay đổi khí hậu trong vùng. Các vùng ẩm ướt với lượng mưa trên 1.600 mm nằm dọc bờ biển phía tây bắc Thái Bình Dương, ở Trung Mỹ và các hòn đảo trong vùng biển Caribbean. Các vùng cực kỳ khô cằn trải rộng từ vùng lòng chảo Great Basin ở miền tây và tây nam Hoa kỳ đến miền bắc Mexico. Các vùng khá ẩm ướt với lượng mưa từ 1.300 đến 1.600 mm nằm ở phía đông nam Hoa kỳ và vùng Caribbean.

Người dân​

Những người dân đầu tiên sống ở Bắc mỹ là các bộ tộc người da đỏ. Trước đây, Bắc Mỹ có rất ít người sinh sống và kinh tế cũng không phát triển nhưng kể từ khi người Châu âu đặc biệt là người Tây Ban Nha, người Pháp, người Anh và người Phi sang với từ cách là các nô lệ bị bán sang thì lục địa này mới bắt đầu trải qua quá trình biến đổi sâu sắc. Thực dân Châu âu cho rừng lục địa này cần sự xuất hiện của họ để làm cho nó thịnh vượng nên họ bắt đầu đuổi người da đỏ ra khỏi vùng đất của họ. Quá trình đánh đuổi người da đỏ khỏi các vùng đất họ ở Hoa kỳ đã dẫn đến những cuộc xung đột lớn và làm cho lãnh thổ của người da đỏ thu hẹp lại. Tại Canada các khu định cư của người da đỏ đều nằm ở phía đông lãnh thổ -các vùng nông nghiệp rất trù phú. Các cuộc hôn nhân giữa người da trắng và người da đỏ xuất hiện rất nhiều ở Mexico, Hoa kỳ và Canada; hiện nay những người có chung dòng máu da đỏ và da trắng chiếm 3/5 dân số Mexica.
Dân số Canada chỉ chiếm 6% dân số của toàn bộ Bắc mỹ và bằng một nửa dân số nước Anh. Khoảng 2/3 dân số Canada nói tiếng Anh và 1/4 nói tiếng Pháp. Dân số Hoa kỳ chiếm gần một nửa dân số cả châu lục. Tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức và trong có cấu dân số Hoa kỳ, khoảng 12% là con cháu của người Châu phi và khoảng 9% là người có nguồn gốc Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Mexico, vùng Caribbean và Trung Mỹ chiếm 1/3 tổng số dân trên châu lục và số dân di cư đến đây cũng đang ngày càng tăng.

Kinh tế​

Nền kinh tế Bắc mỹ có cả các nền kinh tế rất phát triển như Canada và Hoa kỳ; các nền kinh tế đã phát triển một phần như Mexico, Trung mỹ và các hòn đảo trong vùng biển Caribbean; các nền kinh tế đang phát triển ở các quốc gia còn lại. Nền kinh tế của các nước phát triển dựa chủ yếu vào công nghiệp và dịch vụ còn nền kinh tế các nước mới phát triển một phần và đang phát triển lại dựa vào nông nghiệp và khai khoáng. Nền kinh tế Hoa kỳ còn lớn hơn tất cả các nền kinh tế còn lại trong khu vực cộng lại.
Bắc Mỹ có hầu hết các nguồn tài nguyên kim loại và là nguồn dự trữ can xi, đồng, chì, bạc và kèm lớn nhất thế giới. Trữ lượng dầu mỏ và khí thiên nhiên của Bắc mỹ bằng 1/10 tổng trữ lượng của thế giới. bắc mỹ còn có khoảng 1/4 trữ lượng than và một lượng rất lớn chất uran. Sản lượng điện do Bắc mỹ tạo ra bằng khoảng 1/3 tổng sản lượng của thế giới.
Đất canh tác của Bắc mỹ chiếm khoảng 1/8 tổng diện tích đất đai. Vì có đất đai màu mỡ và thời tiết ổn định nên cây nông nghiệp ở Bắc mỹ luôn cho năng suất cao nhất thế giới.
Bắc mỹ cũng là nơi sản xuất lương thực hàng đầu thế giới do cơ khí hóa và khoa học kỹ thuật được áp dụng rất rộng rãi trong nông nghiệp đặc biệt là ở Hoa kỳ và Canada. Hệ thống thuỷ lợi rất được trú trọng ở Hoa kỳ, Mexico và Cuba. Sản lượng ngũ cốc của Bắc mỹ chiếm 1/5 tổng sản lượng của thế giới và dẫn đầu về các sản như ngô, đậu tương và nho. Bắc mỹ còn đứng hàng đầu thế giới về sản lượng lúa mỳ, lúa mạch, yến mạch, gạo, mía đường, củ cải đường, khoai tây, cà chua, chuối, nho cam, ...
Đồng cỏ chiếm khoảng 1/6 diện tích lục địa và nằm chủ yếu ở Canada, Hoa kỳ và Mexico. Chế biến sữa cũng là một ngành kinh tế quan trọng ở Canada và Hoa kỳ; chế biến thịt bò và thịt lợn ở Canada, Hoa kỳ và Mexico.
Mặc dù diện tích rừng ở bắc mỹ đã bị giảm mạnh do sự tăng nên của số người định cư từ xa xưa nhưng nó vẫn bao phủ 1/3 diện tích bề mặt châu lục. Các quốc gia sản xuất gỗ hàng đầu châu lục là Canada, Hoa kỳ, Mexico, Guatemala, Honduras, Nicaragua, Costa Rica, El Salvador, Cuba và Haiti.
Tất cả các quốc gia ở Bắc mỹ đều có bờ biển nên đánh cá cũng là một ngành rất quan trọng ở đây. Hoa kỳ, Canada và Mexico là các quốc gia có sản lượng đánh bắt nhiều nhất thế giới. Rất nhiều quốc gia ở vùng Caribbean coi hải sản là ngành mang lại ngoại tệ chủ yếu.
Khai khoáng cũng là một ngành quan trọng ở Bắc mỹ. Khai thác năng lượng hoá thạch như than, dầu thô và khí thiên nhiên tập trung chủ yếu ở Canada, Hoa kỳ, Mexico, Guatemala và Trinidad và Tobago. Sản lượng sản xuất một số kim loại ở Bắc mỹ còn lớn hơn tất cả phần còn lại của thế giới cộng lại và tập trung chủ yếu ở Hoa kỳ, Canada và Mexico.
Công nghiệp là ngành rất quan trọng ở các nước phát triển. các nước này tập trung chủ yếu vào công nghiệp nặng và công nghiệp kỹ thuật cao còn công nghiệp nhẹ và nông nghiệp tập trung vào các nước nhỏ. Dịch vụ tài chính, bảo hiểm và các dịch vụ hợp pháp khác cũng phát triển rất mạnh trong khi đó các ngành công nghiệp nặng truyền thống, đóng tàu và chế biến thép đang thu hẹp lại.
Du lịch trong nội địa và ra nước ngoài đang là nguồn đem lại thu nhập rất quan trọng cho các quốc gia Bắc mỹ, đặc biệt là với các quốc gia vùng Caribbean. Phần lớn các hòn đảo trong vùng biển Caribbean, Mexico, Hawaii, Florida và California mù đông hàng năm thu hút một lượng khách du lịch rất lớn từ Hoa kỳ, Canada và Châu âu.