Ba mươi năm gọi tên gi?? cho cuộc chiến?

Ba mươi năm gọi tên gi? cho cuộc chiến?

Cuộc chiến 1945-1954 giữa thực dân Pháp và các phong trào kháng chiến giành độc lập của các dân tộc Việt Nam, Cam-pu-chia và Lào thường được các nhà viết sử gọi chung là chiến tranh Đông Dương.

Đối với từng quốc gia Đông Dương, cuộc chiến này còn mang những tên khác nhau nhưng cùng một ý nghĩa.

Thư cu?a GS. Lê Xuân Khoa gư?i các độc gia? đa?i BBC

Chẳng hạn trong trường hợp Việt Nam, đây là chiến tranh giành độc lập, chiến tranh chống đế quốc Pháp hay ngắn gọn hơn, chiến tranh Việt-Pháp. Tất cả những cách gọi tên này đều đúng và không có gì cần phải tranh luận. Khi cuộc chiến 1955-1975 tiếp diễn trên lãnh thổ Đông Dương được gọi là chiến tranh Đông Dương lần thứ hai thì cách gọi không sai nhưng nội dung của nó không đơn giản như lần trước, vì thành phần tham chiến và thời gian chiến tranh ở mỗi quốc gia Đông Dương không giống nhau.

Trên chiến trường Đông Dương, Hoa Kỳ thay thế Pháp nhưng chỉ trực tiếp tham chiến ở Việt Nam từ 1965 đến 1972 và hỗ trợ những lực lượng chống CS ở Lào và Cam-pu-chia. Ngay cả những cuộc dội bom ở hai quốc gia này cũng không ngoài mục đích chính là ngăn chặn Bắc Việt sử dụng lãnh thổ hai nước láng giềng làm căn cứ tiếp viện cho bộ đội côïng sản ở miền Nam.


Điện Biên Phu? báo hiệu sự kết thúc cu?a cuộc chiến Đông Dương lâ?n một

Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất được giải quyết chính thức và toàn bộ bởi Hiệp định Genève 1954 với Việt Nam là trọng điểm. Trong chiến tranh Đông Dương lần thứ hai, tình trạng ba nước Lào, Việt Nam và Cam-pu-chia đuợc quốc tế giải quyết vào ba thời điểm cách xa nhau: Lào bằng Hiệp định Genève năm 1962, Việt Nam bằng Hiệp định Paris năm 1973, và Cam-pu-chia bằng Hiệp định Paris năm 1991. Mặc dù những đặc tính khác biệt đó, gọi cuộc chiến tranh 1955-1975 là chiến tranh Đông Dương lần thứ hai cũng vẫn đúng trong ý nghĩa tổng quát của chiến trường.

Trong trường hợp Việt Nam, vấn đề gọi tên cuộc chiến sau hiệp định Genève 1954 đã được tranh cãi dai dẳng cho đến nay, ba mươi năm sau chiến tranh, vẫn chưa đạt được đồng thuận. Những quan điểm bất đồng được xoay quanh nhiều tên gọi: chiến tranh chống cộng, chiến tranh chống Mỹ-Ngụy, nội chiến, chiến tranh của Mỹ, chiến tranh Việt Nam, chiến tranh ủy nhiệm. Bỏ qua một bên chiến tranh "chống cộng" và "chống Mỹ-Ngụy" chỉ thích hợp trong thời chiến, ở đây chỉ cần thảo luận về bốn tên gọi còn lại thường được tranh cãi nhiều nhất.

Cuộc chiến 1955-1975 ở Việt Nam được gọi là nội chiến vì sau khi đất nước bị chia đôi, chính quyền miền Bắc đã để lại cán bộ, chôn dấu vũ khí và hoạt động bí mật đàng sau các phong trào tranh đấu ở miền Nam; trong khi đó, chính quyền Ngô Đình Diệm cũng phát động chiến dịch tố cộng sâu rộng và mãnh liệt. Đảng CS phản công bằng những hành động khủng bố và ám sát các viên chức Việt Nam Cộng Hoà. Đầu năm 1959 thì miền Bắc bắt đầu mở đường xâm nhập bộ đội và vũ khí vào miền Nam qua đường mòn Hồ Chí Minh và phát động công cuộc đấu tranh vũ trang với phong trào "Đồng khởi".

Năm 1960, Mặt trận Giải phóng miền Nam ra đời được miền Bắc hỗ trợ kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang ở các tỉnh miền Nam. Năm 1963, sau khi chính quyền Ngô Đình Diệm bị lật đổ, tình hình chính trị và quân sự ở miền Nam càng ngày càng tồi tệ dẫn đến việc Mỹ quyết định đưa quân vào yểm trợ quân đội VNCH nhưng thực tế nắm vai trò chủ động. Đây là giai đoạn "Mỹ hoá" cuộc chiến cho tới năm 1969 thì chính quyền Nixon trở lại chương trình "Việt Nam hoá" chiến tranh và bắt đầu rút quân về nước. Trận chiến quốc-cộng tiếp tục cho tới khi miền Nam hoàn toàn sụp đổ vào tháng Tư 1975.

Cuộc nội chiến vì lý tưởng khác biệt, CS và không CS, có mầm mống từ những năm cuối thập kỷ 1920 khi Việt Nam Quốc Dân Đảng do Nguyễn Thái Học cầm đầu được thành lập năm 1927 và Đảng CS Việt Nam do Nguyễn Ái Quốc thành lập ở Hong Kong năm 1930. Sự khác biệt ban đầu về chủ trương chỉ trở thành đối nghịch (nhưng chưa giết hại nhau) sau khi cuộc khởi nghĩa Yên Bái của VNQDĐ bị thất bại năm 1930 và phong trào Xô-viết Nghệ Tĩnh của Đ CS VN bị Pháp dẹp tan năm 1931 khiến những người còn sống sót của hai đảng đều phải bỏ chạy sang Tàu.
Vì sống chung dưới chính thể Trung Hoa Dân Quốc của Tưởng Giới Thạch, các đảng viên CS Việt Nam đều phải hoạt động âm thầm trong khi các lãnh tụ không CS thì hoạt động công khai với sự giúp đỡ của Trung Hoa Quốc Dân Đảng (THQDĐ), một số còn được đào tạo tại trường quân sự Hoàng Phố ở Quảng Châu và lên đến cấp tướng trong quân đội Trung Hoa.
Nhược điểm của các đảng phái quốc gia là không có tổ chức qui củ và đường lối minh bạch, chỉ trông cậy vào sự che chở của THQDĐ để chống Pháp trong khi Trung Hoa dù không ưa Pháp nhưng đang là đồng minh của Pháp chống Nhật ở Đông Dương. Các lãnh tụ quốc gia lại không đoàn kết được với nhau trong khi không có hoạt động gì đáng kể ở trong nước.
Tình trạng đó kéo dài cho đến khi THQDĐ quá thất vọng với các phe nhóm quốc gia nên đã giúp cho Hồ Chí Minh đại diện Việt Nam Cách Mệnh Đồng Minh Hội đưa người về Việt Nam tăng cường hoạt động chống Nhật năm 1944. Nhân dịp này Hồ Chí Minh củng cố được Mặt Trận ********* thành lập từ năm 1941.
Cuộc tranh chấp giữa các đảng phái quốc gia và ********* trở thành những cuộc thanh toán đẫm máu giữa đôi bên trong năm 1946 và lực lượng quốc gia đã bị tiêu diệt gần hết trước khi chiến tranh Việt Pháp bùng nổ trên toàn quốc vào cuối năm đó. ********* hoàn toàn lãnh đạo cuộc chiến chống Pháp và cuộc xung đột quốc-cộng chỉ tái diễn chính thức và qui mô sau khi đất nước bị chia đôi và chính thể Việt Nam Cộng Hòa được thành lập ở miền Nam.
Mặc dù cuộc xung đột 20 năm giữa những người Việt Nam CS và không CS đã rõ ràng là một cuộc nội chiến có gốc rễ sâu xa, tên gọi này vẫn không được giới lãnh đạo miền Bắc chấp nhận. Để xây dựng và bảo vệ chính nghĩa của mình, nhà nước CS đã gọi cuộc chiến này là chiến tranh chống Mỹ cứu nước hay chiến tranh chống Mỹ-Ngụy. Sau chiến tranh, vì nhu cầu bang giao, thì gọi là chiến tranh của Mỹ hay do Mỹ gây ra (American war), nhất là trong trường hợp sử dụng tiếng Anh. Cách gọi "American war" còn có ngụ ý nhắc nhở lỗi lầm của Hoa Kỳ và phủ nhận cách gọi của người Mỹ là "Vietnam war" (chiến tranh Việt Nam).
Trong một cuộc trao đổi ý kiến gần đây giữa một số học giả quốc tế gồm cả người Mỹ và Mỹ gốc Việt, có người đã dùng tên gọi "American war" để chỉ định cả hai cuộc chiến trong thời gian từ 1945 đến 1975, vì ngoài việc viện trợ và tham chiến trực tiếp trong cuộc chiến lần thứ hai, chính phủ Mỹ đã viện trợ tiền bạc và vũ khí cho Pháp trong suốt cuộc chiến lần thứ nhất. Nhưng nếu đặt tên chiến tranh bằng tên của quốc gia viện trợ thì cũng phải gọi tên cuộc chiến này là chiến tranh của Liên Xô và Trung Quốc vì hai nước này đã viện trợ kinh tế và quân sự rất quan trọng cho chính phủ Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa.

Cũng hiểu theo cách rộng rãi như thế thì cuộc chiến lần thứ hai phải được gọi là chiến tranh của Mỹ và các đồng minh Úc, Tân Tây-Lan, Đại Hàn, Phi- Luật-Tân và Thái Lan. Bởi vậy không nên đặt tên chiến tranh bằng tên của những quốc gia viện trợ hay dự phần vào cuộc chiến, mặc dù có lý do chính đáng để gọi giai đoạn Mỹ hoá chiến tranh (1965-1972) là "American war".
Cũng nên ghi nhận là Mỹ bắt đầu rút quân từ 1969, và tên gọi "Vietnam war" chỉ có nghĩa là chiến tranh ở Việt Nam chứ không phải là "Vietnamese war" tức là chiến tranh của Việt Nam hay do Việt Nam gây ra.
được mltr_sg sửa chữa / chuyển vào 20:50 ngày 28/08/2007

Hm, sinhnham càng ngày càng tệ. Mấy cái này thì có gì phải bàn. Quốc tế nó gọi Indochine war hay là vietnam war vì vấn đề địa lý. Còn là người dân VN thì là kháng chiến chống Pháp/chống mỹ cứu nước chứ còn gì nữa. Đừng nói 30 năm chứ 100 năm nữa vẫn vậy.

Bác Mèo ạ. Theo tôi hiểu thì chủ topic đang muốn chọn một cái tên mang chính xác bản chất của cuộc chiến. Mà điều này hiện nay không hề dễ khẳng định. Hiện nay, sự tồn vong của chế độ phụ thuộc lớn vào việc đánh giá quá khứ. Sự sòng phẳng trong khoa học là đương nhiên, nhưng nó mâu thuẫn với quyền lợi chính trị. Tất cả những tên gọi vừa nêu đều mang đúng góc nhìn bên thắng và bên bại. Khi tất cả thành phần tham gia cuộc chiến đều còn tồn tại, cả thể chế (thắng), cả về sinh học(người), lòng thù hận là rất khó đánh giá sòng phẳng. Chỉ khi người cuối cùng tham gia cuộc chiến về cõi vĩnh hằng, thể chế thắng cũng không tồn tại nữa thì dễ bàn hơn một chút. Cách gọi cuộc chiến tranh Đông Dương chỉ là cách gọi "đánh dấu" để mà nhớ chứ không tải nổi được bản chất của cuộc chiến.

Cái chỗ vàng vàng của bác thì chẳng có tên gọi nào là xong cả.
Còn chuyện tôi nói với người dân VN thì cuộc chiến tranh đó là kháng chiến chông Mỹ cứu nước chẳng bao giờ sai cả, tôi bảo đảm với bác đấy, ít nhất là khi mà tôi và bác còn trên cõi đời này. Tôi không có nói với nhân dân Đông Dương hay là mọi người trên thế giới nghĩ sao. Thằng Bush mà còn phát biểu một câu láo toét đổ thảm hoạ thuyền nhân và diệt chủng ở Cam cho Cs thì bác cũng biết là thế nào rồi. Chuyện rõ ràng như ban ngày vậy mà còn tráo trở trắng trợn thế thì chuyện gì mà chả nói được...
Nhân tiện nói thêm để khỏi mấy ông anti + nhảy chồm chồm lên: cái vụ thuyền nhân là hậu quả của lịch sử từ 54-sau 75:trong đó có nhiều ssai lầm của các bên, không phải như Bush ỉa đó một đống rồi đứng dậy bảo chỗ này hôi vì sẵn nó hôi rồi.

Cái này cãi nhau mấy lần rồi mà, từ hồi BBC đăng bài của ông Khoa. Các bác thích gọi đúng thực chất đến mấy thì gọi, nhưng đầu tiên đề nghị các bác xem từ xưa đến nay có bao nhiêu nước X, bao nhiêu dân tộc X trên thế giới gọi một cuộc chiến trên đất nước mình là cuộc chiến X. Nếu câu trả lời là chưa có ai như thế (hoặc chỉ có 1,2 trường hợp) thì tại sao người VN lại phải đi tiên phong?

Sinhnham hay bày trò hỗn loạn để gây sự cho vui thì không sao. Chỉ có điều mấy cái chỗ này không đùa giỡn vậy được. Huống gì cái vụ này lâu rồi bới lại làm gì. Tôi phản đối sinhnham lập topic này. Đề nghị mod khoá vì không có ý nghĩa gì cả.

Bác mèo nóng tính nhể. Em cho rằng topic này sớm muộn cũng sẽ tranh cãi về chính trị, đằng nào thì cũng bị lock thôi, không nhất thiết bác Mèo phải nóng lòng gọi mod. Về mặt thái độ mà nói thì cho đến bây giờ chưa thấy Sinh nhầm đùa cợt ai cả. Về phần em thì em cho rằng đây là cuộc chiến của ý thức hệ. +hay chống + thì cũng chỉ là hình ảnh của ý thức hệ mà thôi. Chống Mỹ, chỉ là cách cụ thể, sinh động hóa một khái niệm.
Gọi tên sao cho hợp là cả một vấn đề.

Em thấy em là ôn hòa nhất trên này đấy. Không hăng máu vịt như mix và ok. Không gây sự sinh chuyện kiểu sinhnham. lại không nhiệt tình như chauphi, chắc em và bác giống nhau. Có điều hình như bác hơi lệch về bên anti+ một chút, em lại hơi lệch sang pro+ một chút. có điều so với tòan cục thì có lẽ hai đứa mình đứng trung gian.

Quy luật 1 năm của box Lịch sử Văn hoá lại tiếp tục. Những chuyện như thế này bàn nhiều lắm rồi. Nhất là cái chủ đề Con đường đau khổ. Tiếc là giờ nó chìm nghỉm trong 5nam mà không lôi lên được.
Dạo này nhà đang ế khoá, hôm nay mới bán được 1 cái.