Bạch Thái Bưởi, Trần Sơn Hà, Một vài câu chuyện

Năm đó, bắp trên thị trường thế giới kham hiếm và lên giá, Bưởi liền bỏ tiền ra mua bắp để cung cấp cho việc xuất cảng. Rủi cho Bưởi, giá bắp tăng lên vùn vụt vì gặp năm mất mùa. Bưởi không cung cấp đủ cho nhà thầu như giao kèo đã ký. Lần đó Bạch Thái Bưởi bị lỗ to, lại còn bị nhà thầu kiện phải bồi thường. Bưởi sạch túi và gần như sạt nghiệp. Không nản chí. Thua keo này bày keo khác, Bạch Thái Bưởi góp nhặt trong nhà còn ít vật dụng đem đi bán nốt và lãnh thầu nhà cầm đồ ở thành phố Nam Định. Thế là từ đó Bạch Thái Bưởi đụng phải sự cạnh tranh của người Hoa đang nắm độc quyền về cầm đồ, còn người Pháp thì tìm mọi cách ngăn cản.
Nhiều người thời đó đã lo ngại cho Bạch Thái Bưởi, và bảo Bưởi là người phiêu lưu trong doanh nghiệp. Chính quyền sở tại lúc đó là những tên thực dân Pháp, còn bên dưới là bọn tay sai, quan lại ăn tiền hoạnh hoẹ Bạch Thái Bưởi đủ thứ. Người Hoa ở đây thì ngồi chờ, cầu mong cho Bạch Thái Bưởi lại một lần nữa vỡ nợ.
Tiệm cầm đồ của Bạch Thái Bưởi mở ra ngay ngày khai trương đã được đông đảo khách hàng người Việt tới ủng hộ, mỗi ngày một đông. Nhân viên trong tiệm ông dùng toàn người địa phương, ăn nói nhã nhặn, lễ độ, sẵn sàng hướng dẫn khách hàng, giá cả phải chăng. Đặc biệt, Bưởi giao cho ông Lã Quý Chuẩn, một người theo nho học trông coi tiệm cầm đồ, nên được nhiều người kính trọng.
Sau thành công của Bạch Thái Bưởi trong việc mở tiệm cầm đồ, năm 1906, Bưởi còn làm trưng thuế tại chợ Nam Định đến năm 1909. Cũng năm 1906 tại Vinh-Bến Thuỷ, ông cũng lãnh trưng thuế chợ đến năm 1913. Ở Thanh Hoá, từ năm 1907 đến năm 1909, ông mở thêm tiệm cơm Tây. Ông còn lãnh nhiều công ty rượu ở Thái Bình cùng nhiều việc thầu khác.
Sau khi đã có ?oCông ty Bạch Thái Bưởi?, năm 1910 ông xuất vốn mở một nhà in ở Hà Nội để in và xuất bản sách Quốc ngữ, Pháp ngữ. Những sách này đều do ?oCông ty Bạch Thái Bưởi? xuất bản. Vào thời kỳ đó, mở một nhà in là một việc rất xa lạ đối với người Việt, thế mà ông đã thành công. Sau này ông nhường nhà in cho người em rể là Lê Văn Phúc và đổi tên là ?oĐông Kinh ấn quán?.
Nhìn xa trông rộng, Bạch Thái Bưởi đặt mua máy xay gạo tận tỉnh Hambourg bên Đức, vì ông biết Đức là nước nổi tiếng trong việc chế tạo và sản xuất máy móc tinh vi lại bền chắc, nhất là máy xay gạo. Nhưng bất ngờ cuộc chiến Châu Âu năm 1914-1918 nổ ra, việc xây dựng nhà máy xay gạo ở thành phố Nam Định của ông phải dẹp bỏ. Bạch Thái Bưởi lại nghiên cứu việc lắp đặt cống xây dựng nhà máy nước, xây dựng nhà máy điện cho thành phố Nam Định, nối liền đường sắt từ Hải Phòng qua Thái Bình, thành lập nhà máy giấy tại Hải Phòng. Những cơ sở này Bạch Thái Bưởi đều giao cho các nhà quản lý giỏi, theo Tây học trông coi và điều hành.

Lao vào cuộc cạnh tranh
Năm 1909, nhân lúc ông A.R.Marty (người Việt gọi bằng tục danh ?oTây điếc?, vì ông này điếc) mãn thầu vận chuyển khách và thư từ trên các tuyến đường sông Nam Định-Thái Bình-Hà Nội-Nghệ An (Bến Thuỷ), Bạch Thái Bưởi liền vận động thuê lại ba chiếc tàu thuỷ mang tên: Phenix, Dragon và Fai Tsi Long để khai thác. Bạch Thái Bưởi cho đổi tên là tàu Phi Phụng, Phi Long và Khoái Tử Long chạy hai tuyến đường quan trọng là Nam Định-Bến Thuỷ (Nghệ An) và Nam Định-Hà Nội.
Mới đầu người Hoa coi thường việc Bạch Thái Bưởi nhảy vào khai thác tàu thuỷ, vì họ nghĩ rằng người Việt Nam làm sao cạnh tranh nổi với họ trong việc vận chuyển tàu bè trên sông nước mà họ đã coi như vùng ?ođất cấm? không ai dám bước chân vào. Nhưng chẳng bao lâu hành khách cứ bỏ dần các tàu mang tên Bắc Kinh, Long Môn, Nam Kinh? mà đi tàu của người ?oAn Nam? mang tên Phi Phụng, Phi Long và Khoái Tử Long? thì các chủ tàu người Hoa mới giật mình và xúm lại tìm cách ?odiệt? tàu Bạch Thái Bưởi.
Biết là lúc mới khai trương, ông Bạch Thái Bưởi hạ giá đi tàu xuống một, các chủ tàu người Hoa liền hạ giá ba. Không chịu thua, Bạch Thái Bưởi cho đãi khách đi tàu của Công ty Bạch Thái Bưởi nước trà xanh, bánh ngọt. Đối với trẻ em đi tàu còn được phát kẹo miễn phí. Việc cạnh tranh làm cho giá tàu thuỷ đi từ Nam Định lên Hà Nội lúc đó 4 hào xuống còn 3 hào, cuối cùng là 5 xu. Cước phí của một tấn gạo chỉ còn bằng một phong bì trước đó. Cuộc cạnh tranh trở nên quyết liệt hơn. Cả hai cùng bị thiệt thòi, nhưng không ai chịu nhường ai. Giới Hoa kiều thì cậy mình vốn sẵn, tàu nhiều, cơ sở vững chắc, lại nhiều người. Bạch Thái Bưởi thì quyết chí không lùi bước trước kẻ ngoại thương. Ông tìm cách chiều khách đi tàu. Với ba chiếc tàu, mỗi tháng phải trẻ tiền mướn đến 2.000 đồng vậy mà mỗi chuyến ông chỉ còn thu được 15 hoặc 20 đồng. Nhiều người thấy vậy tưởng là ông Bạch Thái Bưởi kiệt sức, cạn tiền, nhưng ý chí vươn lên đã thôi thúc ông. Bạch Thái Bưởi biết được tâm lý của người Việt lúc đó đều có tinh thần yêu nước, kính phục những người làm cách mạng như Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Hoàng Hoa Thám? Bạch Thái Bưởi bèn cho người đi diễn thuyết tại các bến tàu, nói rõ với đồng bào mục đích việc làm kinh tế, doanh thương của người mình, tại sao lại phải cạnh tranh với người Hoa, sự thiệt thòi kinh tế của ta ra sao? Kết quả là hành khách người Việt chuyển sang đi tàu Bạch Thái Bưởi ngày một đông. Trên mỗi chiếc tàu ông còn cho treo một cái ống để ai thấy việc làm chính đáng và đáng khuyến khích thì xin bỏ tiền vào ống giúp chủ tàu đỡ phần lỗ lã để còn sức lực cạnh tranh với người Hoa cho đến thắng lợi cuối cùng.
Nhiều hành khách đã sốt sắng ủng hộ, khi ống đựng tiền được bổ ra, phần lớn là những tờ giấy bạc năm đồng, hai chục đồng, còn tiền xu, tiền hào thì nhiều vô kể.
Bọn thực dân Pháp có chính sách ưu đãi với người Hoa trong việc doanh thương tại Việt Nam, nên thấy việc ông Bạch Thái Bưởi mở đường tàu chạy sông cạnh tranh với người Hoa liền ra quy định là chia cho tàu Công ty Bạch Thái Bưởi được chạy 15 ngày trong một tháng, còn 15 ngày để dành cho tàu của người Hoa chạy. Bạch Thái Bưởi biết tâm lý của khách bình dân là kiêng đi ngày lẻ, nhất là ?omồng năm, mười bốn, hăm ba?? nên trong đơn xin ghi lịch chạy tàu, Công ty Bạch Thái Bưởi chạy những ngày chẵn.
Trên tàu của Bạch Thái Bưởi còn dán những câu như ?oNgười ta thì đi tàu ta? để cổ vũ tinh thần dân tộc. Với các cách quảng cáo các bình dân như vậy, tàu của Công ty Bạch Thái Bưởi lúc nào cũng đông khách.
Năm 1912, Bạch Thái Bưởi mở thêm tuyến đường tàu Hải Phòng. Trước đó tuyến đường này là trọng yếu của người Hoa. Bị Bạch Thái Bưởi nhào vô cạnh tranh, người Hoa đã tìm mọi cách nhằm hạ cho ông sạt nghiệp. Nhưng với kinh nghiệm ở tuyến tàu Nam Đinh, Nghệ An, Hà Nội, Bạch Thái Bưởi lại được đông đảo đồng bào ủng hộ, hình thành tâm lý ?ota đi tàu ta? và tẩy chay tàu ngoại nhân làm chủ.
Cạnh tranh không nổi, nhiều chủ tàu là người Hoa bỏ nghề buôn, tàu khách. Có người phải mời Bạch Thái Bưởi đến để điều đình bán lại cho công ty ông những chiếc tàu ế khách.

Nhắc đến Nguyễn Văn Vĩnh, thì phải nhắc tới công cuộc phục hưng phật giáo năm 1944 do ông cùng các nhà tư sản khác và các cư sĩ có tiếng như Thiều Chửu, Dương Bá Trạc, Nguyễn Văn Ngọc, Trần Trọng Kim, Bùi Kỷ ....

Cám ơn Ptlinh kể cho nghe chuyện Bạch Thái Bưởi quá hay.
Đọc về cuộc đời Bạch Thái Bưởi làm tôi nhớ đến một người Mỹ gốc Do Thái, Ông Eugene Isaac Meyer, sinh năm 1875 (Bạch Thái Bưởi sinh năm 1874). Sau này Ông là chủ đầu tiên của tờ Washington Post trước khi nhường lại cho con rể và con gái -Phil Graham, và Katherine Graham. Ông là người Giám Đốc đầu tiên của The World Bank.
Sự song hành của thời gian, óc kinh doanh, viễn kiến, và lòng đam mê phụng sự xã hội bằng báo chí, cơ sở in ấn, tin tức, trong thời gian này của Eugene Isaac Meyer và Bạch Thái Bưởi thật kỳ thú.
Hiện giờ, con cháu Meyers & Gr ahams đang là chủ The Washington Post và nhiều cơ quan truyền tin thế lực vào hạng nhất Hoa Kỳ.
Chẳng biết con cháu Bạch Thái Bưởi ra sao?
Để tôi đọc sách và kể từ từ chuyện của Eugene Isaac Meye r cho các bạn nghe nhé.
Eugene Isaac Me yer sinh năm 1874, khi người Do Thái tại Mỹ còn rất nghèo và bị kỳ thị.
Năm 1884 (9 tuổi), Eugen theo gia đình dọn về San Francisco. Năm 1893 dọn về New York. Lúc â''''''''y ông mới 17 tuổi. Không thích trường lớp, nhưng ông đọc rất nhiều sách. Sau khi tốt nghiệp từ Yale, ông xuất ngoại đi Đức, Anh, và Pháp, để học nghề tại các ngân hàng. Ông bắt đầu để dành tiền và tìm cách đầu tư.
Trong thời gian này, ông đọc được một quyển sách, tên "The Map o f Life" [ Bản Đồ Cuộc Đời], của William Edward Hartpole Lecky, với ý tưởng: "Đời người đàn ông cần được hoạch định với một tổng quan, trong đó mỗi giai đoạn phải là viên gạch đắp nền cho bước tiến kế tiếp." Từ đó, ông bắt đầu lập kế hoạch cho cuộc đời chính mình.
20 năm đầu của đời: "Trường học".
20 tuổi - 40 tuổi: Trường đời: Tìm hiểu, khám phá, thí nghiệm và trưởng thành. Đây là giai đoạn lập thân, lập nghiệp, và lập gia đình.
40 tuổi - 60 tuổi: Ứng dụng các điều đã học hỏi được để phụng sự xã hội.
60 tuổi: Về hưu. Dồn trí năng và tài lực trong thời giờ rảnh để giúp đỡ và hướng dẫn các người trẻ tuổi.
Eugene để dành được $600 trong thời gian đi học Đại Học.
Số tiền này tăng lên thành $5000 sau một thời gian đầu tư.
Ông dùng $5000 mua chứng khoán xây đường xe lửa. Gặp thời, số tiền này tăng lên thành $50,000.
Ông quyết định ra làm ăn riêng. Chẳng may, lần đầu tiên hùn hạp, ông gặp phải nhóm người làm ăn không lương thiện, chuyên lọc lừa. Khi biết ra, ông ngưng hợp tác với họ.
Sau đó, ông dành một thời gian để suy nghĩ cẩn thận, rồi viết thành một "Kế Hoạch Kinh Doanh".
Dự tính này căn bản rất đơn giản, nhưng với nhiều suy tính kỹ lưỡng gồm:
1/ Chỉ hợp tác với những người thật có khả năng và đáng tín nhiệm.
2/ Phải có những bảo đảm vững chắc.
3/ Trung thành với người hợp tác, và hết lòng với công việc bằng cách xây dựng tích cực, tránh các thái độ chỉ trích tiêu cực có khả năng hủy hoại tiềm năng chung.
Dựa trên căn bản này, ông mở Eugene Meyer Company, năm 1904. Từng bước một, ông bắt đầu có tiếng trên Thị Trường Chứng Khoán (Wall Street). Năm 1906, Ông đã có được hàng triệu dollars.
Triết lý đầu tư của ông là phải nghiên cứu thật kỹ các công ty - trong thời ấy, là một cái nhìn rất sâu sắc của "economic analysis" đầu tiên.
Sau một thời gian, ông tỏ ra chuyên nghiệp trong các dự đoán hướng đi của nền kinh tế đương đại. Ông đoán được các chao động dữ dội của thị trường, và quyết định bỏ thị trường chứng khoán năm 1906 khi nghĩ rằng nó sẽ đi xuống.
Sau đó, ông chuyển sang ngành xe hơi, đầu tư thật nhiều vào The United States Motor Company, sau này lập ra Maxwell.
(mai tiếp nhe)
___________
Katherine Graham. Personal History. New York: Alfred A. Knop f, 1997.
Được nguyenlytk21 sửa chữa / chuyển vào 13:19 ngày 31/01/2006
Được nguyenlytk21 sửa chữa / chuyển vào 13:21 ngày 31/01/2006

Cùng với những thông tin ở một số bài trên tôi copy lại một số các bài viết về Bạch Thái Bưởi - một doanh nhân hàng đầu đất Việt, cả về tầm vóc kinh doanh lẫn lòng yêu nước mà cho tới bi giờ chưa có một ai theo kịp, để các bạn có thể thấy Ông ở nhiều giác độ:
Bạch Thái Bưởi: "Cậu ký" đường thủy
(VietNamNet) - Bạch Thái Bưởi được coi là một doanh nhân kiệt xuất của đất Việt. ?oÔng vua đường thủy? này đã khởi nghiệp từ hai bàn tay trắng.

Bạch Thái Bưởi.
Ở nước ta, lịch sử đã ghi lại sự phát triển rất sớm của các ngành nghề thủ công nghiệp, tuy nhiên đó chỉ là những ngành nghề thủ công quy mô nhỏ mà người quản lý thường là chủ gia đình. Đến thời kỳ Pháp thuộc, công nghiệp đã có bước phát triển. Tuy phần lớn DN nằm trong tay chủ tư bản Pháp, nhưng cũng đã xuất hiện những doanh nhân người Việt thành đạt, có ý thức dân tộc, tiêu biểu là Bạch Thái Bưởi. Trong hàng ?otứ đại gia? giàu có nhất nước vào những năm đầu của thế kỷ XX (Nhất Sĩ, nhì Phương, tam Xường, tứ Bưởi), Bạch Thái Bưởi (1874-1932) được coi là một doanh nhân kiệt xuất của đất Việt. ?oÔng vua đường thủy? này - như người ta xưng tụng - đã khởi nghiệp từ hai bàn tay trắng.
"Cậu ký" lập nghiệp
Bạch Thái Bưởi sinh năm 1874, trong một gia đình nông dân nghèo, họ Đỗ tại làng An Phúc, tỉnh Hà Đông. Cha ông mất sớm, nên ông phải giúp mẹ sinh sống bằng nghề bán hàng rong. Lúc ấy có một nhà phú hào họ Bạch thấy ông thông minh, lanh lợi, nên nhận làm con nuôi và đổi lại họ Bạch. Nhờ đó, ông có cơ hội ăn học. Bạch Thái Bưởi được đi học chữ quốc ngữ, chữ Pháp. Rồi ông xin làm chân ký lục (nhân viên thư ký) cho một hãng buôn người Pháp ở phố Tràng Tiền (Hà Nội), sau đó sang làm với một hãng thầu công chánh. Chính ở những nơi này, cậu ký Bưởi đã học được cách tổ chức, quản lý sản xuất và tiếp xúc với thiết bị, máy móc.
Vào làm công cho người Pháp, với vốn liếng tiếng Pháp khá thông thạo nên năm 21 tuổi, Bạch Thái Bưởi được Phủ Thống sứ Bắc kỳ chọn làm người giới thiệu sản phẩm gian hàng tại hội chợ Bordeaux (Pháp) năm 1895. Qua chuyến đi này, ông được mở rộng tầm mắt, hiểu biết về kỹ thuật văn minh phương Tây cũng như nghệ thuật kinh doanh làm giàu. Là một thanh niên không chịu an phận, đây là cơ hội ngàn vàng tạo niềm phấn kích, khiến ông quyết tâm đi vào con đường kinh doanh. Vì vậy khi về nước, ông liền xin thôi việc và bắt tay xây dựng cơ nghiệp riêng.
Nhà quản lý chợ tiền bối
Khi người Pháp xúc tiến việc mở đường sắt nối liền Bắc-Nam, nhận thấy nhu cầu tà-vẹt gỗ rất lớn, Bạch Thái Bưởi dốc hết vốn liếng dành dụm bấy lâu hùn với một người Pháp vào việc lãnh thầu cung cấp tà-vẹt cho công trình này. Suốt 3 năm ròng, ông lùng khắp rừng sâu, lũng thấp tìm cho được gỗ thật bền, thật tốt để đáp ứng yêu cầu, gây uy tín với người Pháp. Sau vụ làm ăn này, ông được số tiền lời trên mấy vạn.
Sau đó, ông xin phép mở dịch vụ cầm đồ ở Nam Định. Xưa nay, cầm đồ là lĩnh vực mà người Tàu độc quyền thao túng. Để cạnh tranh với họ, ông phải đem tất cả tài tổ chức, kinh nghiệm ra đối phó. Nhân viên toàn người Việt, lại ăn nói, cư xử nhã nhặn, tiền chịu lời phải chăng, cho nên dù bị nhà cầm quyền làm khó dễ đủ điều, thương khách người Hoa chờ ông vỡ nợ?, nhưng khách hàng của ông vẫn ngày một đông.
Thừa thắng, ông lãnh thêm việc thầu thuế chợ ở Vinh (1906-1913), ở Nam Định (1906-1909), ở Thanh Hóa (1907-1909). Ngành in ấn vốn là nghề hoàn toàn mới lạ đối với ông, nhưng khi thấy xã hội có nhu cầu, ông vẫn bỏ tiền ra mở ?oCông ty in và Xuất bản Bạch Thái Bưởi? (sau là Đông Kinh ấn quán), xuất bản tờ ?oKhai hóa nhật báo? nhằm cổ động phong trào thực nghiệp ở nước ta.
"Vua" sông nước Bạch Thái
Năm l909, với vốn liếng, kinh nghiệm làm ăn trong những năm qua, Bạch Thái Bưởi quyết tâm lao vào một lĩnh vực kinh doanh mới: vận tải đường sông. Chính từ đây, ông vươn lên đỉnh cao trong sự nghiệp kinh doanh, trở thành ?oVua sông biển Đông Dương? và là một trong ?otứ đại gia? lừng lẫy thời đó.

Ngày nay ở Quảng Ninh có một cảng biển mang tên ông.

Đầu tiên, Bạch Thái Bưởi thuê lại ba chiếc tàu Phi Phụng, Phi Long, Khoái Tử Long của một người Pháp là R.Marty vừa hết hạn hợp đồng với nhà nước. Ba chiếc tàu của ông chạy hai tuyến Nam Định-Hà Nội và Nam Định-Bến Thủy.
Vào nghề sông nước, ông phải đương đầu với các đối thủ người Pháp, Hoa có thế lực mạnh, lại giàu kinh nghiệm hơn nhiều lần. Đặc biệt là việc ông cạnh tranh quyết liệt với người Hoa. Giới Hoa thương lúc đầu rất ngạc nhiên khi thấy một người Việt dám lao vào vùng ?ocấm địa? của họ. Về sau, họ mới lo sợ, kết hợp với nhau để loại trừ ông. Cuộc tranh đua rất căng thẳng: ông hạ một giá, họ hạ hai giá; ông đãi khách uống trà, họ thết khách thêm bánh ngọt. Giá tàu từ Nam Định lên Hà Nội: trước là 40 xu, nay còn 5 xu? So với các thương gia người Hoa, tình thế của ông thật nguy ngập, mướn ba chiếc tàu, mỗi tháng trả 2.000 đồng, mà mỗi chuyến chỉ thu được 20 đồng.
Chính lúc cực kỳ nguy ngập đó, Bạch Thái Bưởi đã sử dụng thế mạnh tinh thần: "Vật chất khó đương đầu thì dùng đòn tâm lý". Ông vận động, kêu gọi mọi người ủng hộ công cuộc kinh doanh của người Việt, ?ota về ta tắm ao ta?. Ông tung ra những đoàn diễn thuyết trên các bến tàu, nêu rõ những thiệt thòi của người Việt, cổ vũ tinh thần đồng bang. Bạch Thái Bưởi còn treo một cái ống trên tàu, để ai thấy việc làm của ông là đáng khuyến khích, bỏ tiền vào, giúp cho chủ tàu đỡ phần lỗ lã, đủ sức cạnh tranh. Kết quả hành khách đều bỏ tàu Hoa mà đi tàu Việt.
Cuối cùng nhờ vậy ông đã thắng. Đội tàu của ông không những vượt qua sóng gió mà còn lớn mạnh, được bổ sung bằng những đội tàu của công ty Pháp, Hoa bị phá sản như: Marty d?TAbbadie, Desch Wanden? Năm 1915, ông còn mua lại xưởng đóng và sửa chữa tàu của R.Marty.
Sau bảy năm kinh doanh trên sông nước, Bạch Thái Bưởi đã tạo dựng một cơ ngơi khép kín từ chạy tàu đến đóng tàu, sửa chữa tàu và các chi nhánh ở nhiều nơi. Năm 1916, ông chuyển trụ sở từ Nam Định vào Hải Phòng và đặt tên cho hãng là ?oGiang hải luân thuyền Bạch Thái Công ty?, với lá cờ hiệu màu vàng có hình mỏ neo và ba sao đỏ.
Năm 1917, Hãng Deschwanden của Pháp bị phá sản, Bạch Thái Bưởi mua lại sáu chiếc tàu khác của hãng này. Ngày 7/9/1919, công ty của Bạch Thái Bưởi đã làm rạng danh ngành hàng hải Việt Nam khi cho hạ thủy tại Cửa Cấm (Hải Phòng) chiếc tàu Bình Chuẩn hoàn toàn do người Việt thiết kế, thi công. Con tàu Bình Chuẩn dài 42m, rộng 7,2m, cao 3,6m, trọng tải 600 tấn, động cơ compound 450 mã lực, chạy bằng hơi nước có dung tích tám mét khối, vận tốc đạt 8 hải lý/giờ. Tàu Bình Chuẩn chạy chuyến đầu tiên từ Hải Phòng cập bến Sài Gòn ngày 17/9/1920, trong sự đón chào nồng nhiệt của giới công thương Sài Gòn lúc đó.
Công ty của Bạch Thái Bưởi bắt đầu mở rộng tầm hoạt động khắp Đông Dương và các nước lân cận như Hồng Kông, Trung Quốc, Nhật, Singapore?Nhưng đỉnh cao phát triển của công ty là khoảng cuối thập niên 1920 đầu 1930, khi ấy công ty có trên 40 con tàu, với số lượng nhân viên lên tới 2.500 người làm việc trên các đội tàu, xưởng đóng tàu. Văn phòng và chi nhánh của công ty có ở các thành phố lớn như Hà Nội, Nam Định, Tuyên Quang, Việt Trì, Bến Thủy, Quy Nhơn, Đà Nẵng, Sài Gòn?
"Vua mỏ nước Việt"
Dường như với Bạch Thái Bưởi : ?oChiến thắng không hiểm nguy thì chiến thắng không vẻ vang?. Cho nên khi đã thắng kẻ có tiền bạc, ông lại muốn ăn thua với kẻ có nhiều quyền thế. Các mỏ than lúc bấy giờ đều nằm trọn trong tay người Pháp, vậy mà ông vẫn liều mạng xông vào trận địa này. Năm 1928, Bạch Thái Bưởi đem hết tài sản, dốc vào việc khai mỏ. Nhờ tài khéo léo và mưu mẹo, ông được cấp phép khai mỏ than ở vùng Quảng Yên. Ông nhận thức rằng: muốn hơn người Pháp trong việc khai mỏ cần phải có người điều hành giỏi chuyên môn, thấu đáo kỹ thuật. Cho nên ông nhờ người thân tín ở Pháp, tuyển dụng ở các trường kỹ thuật những người có tài năng về Việt Nam làm việc. Hoạt động như vậy, không bao lâu, than của ông chất thành núi (đến năm 1945 mới bán hết), ông trở thành ?oVua mỏ nước Việt?.
Với đầu óc thực tế, tầm mắt nhìn xa, ông còn dự định tạo dựng nhiều công trình như: xây một nhà máy xay gạo ở Nam Định với những thiết bị tân tiến mua tận Hambourg (Đức), chương trình đặt ống cống, xây nhà máy nước, dựng nhà máy điện cho thành phố Nam Định và cả việc đặt đường sắt Nam Định ?" Hải Phòng, nhưng tiếc là vì hoàn cảnh, vì chiến tranh, nên ông không thực hiện được.
"Có Bưởi thì không có Robin"
Mặc dù tiếp xúc thường xuyên với người Pháp, học tập kỹ thuật tân tiến của người phương Tây, nhưng chưa bao giờ Bạch Thái Bưởi đánh mất ?ocội nguồn dân tộc? của mình. Chẳng hạn, khi đặt tên các con tàu, ông đều lấy từ nguồn lịch sử của dân tộc như: Lạc Long, Hồng Bàng, Trưng Trắc, Đinh Tiên Hoàng, Lê Lợi, Hàm Nghi? Có lần lên tiếng bênh vực cho quyền lợi của người dân bị trị, trong Hội nghị kinh tế lý tài, ông bị Toàn quyền Robin đe dọa: ?oNơi nào có Robin thì không có Bạch Thái Bưởi?, ông đáp lại: ?oNước này còn Bạch Thái Bưởi thì không còn Robin?.
Xuất thân từ tầng lớp nghèo khó, ông luôn quan tâm đến đời sống của giới thợ thuyền. Ngoài chế độ an sinh dành cho các nhân viên của mình, ông còn giáo dục con cái lòng quý trọng những người cần lao, nghèo khó. Các con đến tuổi trưởng thành đều được ông cất giao công việc trên các bến tàu hay các khu mỏ? Thậm chí, cô con gái học ở Hà Nội, nghỉ hè về, ông cũng dẫn theo để tập việc, ghi chép sổ sách, xét hồ sơ trợ cấp cho học sinh nghèo có chí du học.
Nếu Lương Văn Can vạch ra 10 nguyên nhân làm các DN Việt Nam không phát triển được, thì chính Bạch Thái Bưởi đã lấp đầy những khiếm khuyết đó bằng những tôn chỉ nghiêm túc trên thương trường: thương phẩm, thương hội, tín thực, kiên tâm, nghị lực, trọng nghề, thương học, giao thiệp, tiết kiệm và coi trọng hàng nội hóa.
Ngày 22/7/1932, một cơn đau tim đã vật ngã ?oNhà DN bền chí, quả cảm bậc nhất của nước Việt, ở đầu thế kỷ XX?. Sau hơn 20 năm ngang dọc trên thương trường, Bạch Thái Bưởi qua đời tại Hải Phòng để lại cho lịch sử doanh thương Việt Nam một tên tuổi đã trở thành huyền thoại.
Theo Vietbooks

Được levant57 sửa chữa / chuyển vào 15:36 ngày 31/01/2006

Copy từ trung tâm văn hóa danh nhân:
Nhà Doanh nghiệp Bạch Thái Bưởi (1874 - 1932)



Trong các giáo trình lịch sử hiện đại Việt Nam trước đây thường coi sự xuất hiện của nhà doanh nghiệp, Bạch Thái Bưởi như là "Sự trỗi dậy yếu ớt" của giai cấp tư sản dân tộc Việt Nam trong thời kỳ Việt Nam nằm dưới ách thống trị của thực dân Pháp trước 1945. Kỳ thật ý nghĩa của hiện tượng Bạch Thái Bưởi lớn hơn nhiều. Ông không chỉ là "sự trỗi dậy yếu ớt" của giai cấp tư sản Việt Nam mà còn là một người Việt Nam chân chính đã có những tư tưởng và thực nghiệp tiến bộ. Sự nghiệp của ông xứng đáng là tấm gương cho các nhà doanh nghiệp thời đại ngày nay noi theo.
Bạch Thái Bưởi sinh năm 1874 trong một gia đình nông dân nghèo ở làng Yên Phúc, nay là phường Phúc La, thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây. Gia đình ông vốn họ Đỗ vì cha mất sớm, ông phải giúp đỡ mẹ sinh nhai bằng nghề bán hàng rong kiếm sống. Sau nhờ một người nhà giàu họ Bạch nhận ông làm con và cho ông đi học, ông mới đổi từ họ Đỗ sang họ Bạch. Một thời gian sau, khi đã có được một ít chữ nghĩa, ông thôi học đi làm thư ký cho một hãng buôn của người Pháp ở phố Tràng Tiền, Hà Nội. Lúc đấy ông có tên là Ký Năm.
Năm 1894, năm ông 20 tuổi, ông chuyển sang làm cho một xưởng thuộc hãng thầu công chính. Chính tại xưởng công chính này, ông được tiếp xúc, làm quen và thu nhận nhiều hiểu biết về máy móc, về cách tổ chức, quản lý sản xuất theo kiểu công nghiệp, từ đó hình thành trong ông những ý tưởng sáng tạo mới. Năm 1909, năm ông 35 tuổi, ông mạnh dạn bước vào lĩnh vực kinh doanh mới mẻ: ngành vận tải đường sông bằng cách thuê lại 3 chiếc tàu chở thư và chở hành khách của một chủ tàu người Pháp vừa hết hạn hợp đồng. Tại lĩnh vực kinh doanh vận tải đường sông này, ông gặp 2 đối thủ đáng gờm là các chủ tàu người Pháp và chủ tàu người hoa. Họ quyết chí đánh bại ông bằng trăm phương nghìn kế. Trong thế " Trứng chọi đá" đó Bạch Thái Bưởi nghĩ đến thứ vũ khí mà cả 2 đối thủ trên đều không có đó là tinh thần dân tộc của người Việt Nam. Bạch Thái Bưởi tin rằng sự nghiệp kinh doanh của mình diễn ra trên đất nước mình, phục vụ cho đồng bào mình, chắc sẽ được sự ủng hộ của người Việt Nam vốn không ưa gì sự áp chế của ngoại bang. Từ niềm tin đó, ông tìm ra những giải pháp hợp lý như đặt tên các anh hùng dân tộc cho các đội tàu của mình, tạo dựng các bến đỗ thuận tiện và giá vé hợp lý, cổ động đồng bào sử dụng phương tiện của ông để đi lại giao thương trên các miền sông nước. Từ thứ vũ khí đó, ông dần dần mạnh lên và trường vốn đến mức thâu tóm được các Công ty vận tải của người Pháp và người Hoa. Năm 1915, ông mua lại xưởng sửa chữa và đóng tàu của A.R. Marly tại cửa cấm nay thuộc TP Hải Phòng. Từ xưởng sửa chữa đóng tàu này nhiều đội tàu của ông giao thương trên khắp miền sông nước và được giới doanh nghiệp đương thời tặng ông biệt hiệu "chúa sông Bắc Kỳ". Trong vòng 10 năm, công ty Bạch Thái Bưởi đã có tới 30 chiếc tàu lớn nhỏ cùng nhiều xà lan với những đội tàu mang tên Phi Long, Phi Hổ, Hồng Bàng, Lạc Long, Trưng Nhị, Đinh Tiên Hoàng, Lê Lợi... chạy hầu hết các tuyến sông miền bắc rồi vươn ra các vùng lãnh thổ và các nước liên bang như Hồng Kông, Nhật Bản, Philippin, Sinhgapore, Trung Quốc. Kinh doanh vận tải đường sông và tiếp đó là kinh doanh hàng hải là lĩnh vực thành đạt nhất trong sự nghiệp của ông. Trong hoàn cảnh xã hội thực dân nửa phong kiến đầu thế kỷ XX, ông đã nổi lên như một con chim đầu đàn gánh vác sự nghiệp chấn hưng thực nghiệp dân tộc được mọi giới và các nước liên bang biết đến. Điều đó chứng tỏ ông là con người nhiều nghị lực và đầy quyết tâm vượt lên mọi trở ngại để đi xa và tiến mau hơn.
Nhà doanh nghiệp Bạch Thái Bưởi không hề tự mãn với thành tựu kinh doanh hàng hải của mình mà từ lợi nhuận của hàng hải, ông tiếp tục thử sức trên nhiều lĩnh vực kinh doanh khác như khai thác than ở Đông Triều, mua bất động sản ở Đồ Sơn, làm nhà máy nước ở Thái Bình, mở quán cơm Tây ở Thanh Hoá.
Cùng với đóng góp về kinh tế. Đóng góp quan trọng thứ hai của Thái Bưởi thuộc về lĩnh vực văn hoá. Đó là việc ông bỏ vốn xây dựng nhà in lớn ở Hà Nội mang tên "Đông kinh ấn quán" và xuất bản tờ nhật báo khai hoá (số đầu tiên ra ngày 15/7/1921). Trong tôn chỉ của tờ Khai hoá ông chỉ rõ:
Một là giúp đồng bào ta tự khai hoá cho nhau, dạy bảo lẫn nhau, kiềm chế lẫn nhau, giữ cho cái cũ biến cải một cách điều hoà lẽ phải, dung hợp cái văn hoá cũ với văn minh mới, giúp vào sự truyền bá và sự tiến hoá của quốc văn cũng là mở mang con đường thực nghiệp"...
Hai là giÂi bày cùng chính phủ bảo hộ những sự yêu cầu thiết thực chính đáng của quốc dân.
Ba là diễn giải những ý kiến, những sự lợi ích của các công việc chính phủ đang trù tính.
Mục đích cuối cùng của phong trào thực nghiệp mà Bạch Thái Bưởi phát động và cổ suý qua tờ Nhật báo khai hoá cũng cùng mục đích với các nhà Duy Tân yêu nước trong phong trào Đông kinh nghĩa thục. Bạch Thái Bưởi không chỉ là người nêu tấm gương "làm giàu với hai bàn tay trắng" mà còn mong muốn lôi cuốn tất cả người Việt Nam vào con đường thực nghiệp làm giàu. Tuy tờ nhật báo khai hoá chỉ ra được 22 số rồi đình bản. Nhưng sự khởi động về văn hoá của nó rất tiến bộ và rất đáng được trân trọng.
Ngày 22/7/1932 Bạch Thái Bưởi trút hơi thở cuối cùng tại thành phố Hải Phòng mảnh đất giúp ông trở thành "Chúa sông Bắc Kỳ" hưởng dương 58 tuổi. Khi nhận định về ông, hội Khai trí tiến đức cho rằng: "Ông là một bậc vĩ nhân đất Bắc, một bậc trượng phu nơi thương trường mà cuộc đời của ông đáng phô bầy cho quốc dân, sự nghiệp của ông đáng làm gương cho các nhà buôn bán noi theo". ứng Hoè Nguyễn Văn Tố - một bậc túc nho trong Hội truyền bá chữ quốc ngữ viết về Bạch Thái bưởi trong tạp chí Đông Thanh: "Bậc anh hùng kinh tế thứ nhất trong kinh tế giới nước nhà". Ngày nay, giới doanh nhân nước coi ông như là một tấm gương sáng để học tập và noi theo.
Chu Huy - Kiều Bá Phượng

Đây là về ông Nguyễn Sơn Hà.
"Ông tắc kè" Gecko. Đó là ông Nguyễn Sơn Hà, đại biểu nổi tiếng đến từ Hải Phòng tại Quốc hội khoá đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà. Hãng sơn Gecko với logo đầy ấn tượng: một chú tắc kè đang uốn cong đuôi và bốn chân bám chắc lấy thân cây cổ thụ xù xì.

Hãng sơn Gecko với logo đầy ấn tượng: một chú tắc kè đang uốn cong đuôi và bốn chân bám chắc lấy thân cây cổ thụ xù xì.

Không chỉ ở Hải Phòng mà ở cửa ga Nam Định, và giữa quảng trường ngã sáu chợ Hàng Da, phố Đường Thành (Hà Nội), ai ai đi qua hay vòng lại cũng phải chú ý ngắm nhìn lên ?ochú tắc kè? to lớn, da sần sùi mà bóng nhẫy mầu sơn xanh lá cây: ?oĐấy, cửa hàng chính của hãng sơn Gecko đấy?.
Cũng như các ông Bạch Thái Bưởi, ông Ngô Tử Hạ hay ông Nguyễn Văn Vĩnh, ông Nguyễn Sơn Hà xuất thân nghèo khổ. Tám tuổi bỏ làng ra tỉnh kiếm sống bằng mọi nghề vất vả nhất. Rồi cậu bé kiếm được đồng vốn dắt lưng, và nhất là có con mắt tinh đời, có cái đầu biết nghĩ, cậu xin được làm một chân phụ thợ nề; từ chân thợ nề quét vôi trát vữa, cậu học lỏm được nghề sơn cửa, sớm nhận biết được bí quyết pha chế các loại sơn thế nào vừa mỏng lớp, lại vừa bền màu.
Rồi cậu chuyển ngay sang nghề mới: pha chế sơn, bán lẻ cho các tốp thợ mộc, thợ nề quanh năm suốt tháng có mặt ở các phố phường từ Lạch Tray lên Chợ Sắt đang nườm nượp mở cửa hàng bán buôn, bán lẻ.
Chẳng mấy chốc, các cửa hiệu và cả cửa kính, cửa chớp chạy dài Cầu Đất, Hàng Kênh cho đến Phố Khách, hai bờ Sông Lấp, chỗ nào cũng thấy thợ sơn ưa dùng và chọn mua hàng của ?olò Sơn Hà?. Thế là đã đến lúc, cậu hùn vốn chung với mấy người làng, mở xưởng nấu và pha chế sơn. Ba năm sau, hãng sơn lớn do ông làm chủ đã hình thành và ngày càng khẳng định được thương hiệu.
Từ lâu, Nguyễn Sơn Hà ghét Tây, ghét Nhật. Nhưng nghĩ mình sức mỏng, thân cô thế yếu, thôi thì cứ vo tròn, lo phận mình chắt chiu, chỉ miễn sao ?ohọ? để cho mình yên là ổn. Còn con trai sức dài vai rộng, cho nó đi theo ********* tung tẩy với anh với em, cho xứng đáng là tu mi nam tử, trai thời loạn biết tung hoành cho phải đạo với nước non.
Cho đến hôm ông được nghe tin ?o********* đã vào Hà Nội rồi?, thì anh con trai toe toét cười, ôm lấy lưng ông: ?oCha ơi, cách mạng về rồi! Anh em trên Đệ Tứ chiến khu đã đóng đầy bên Thuỷ Nguyên rồi. Cha cho đóng cửa nhà xưởng để anh em thợ thuyền kéo đi biểu tình đón quân Cách mạng về giành chính quyền thành phố đi?.
Ông lập tức làm theo ý con trai, và ngày hôm sau, 23 tháng 8 năm 1945, cùng với toàn thể anh chị em trong hãng sơn, hai cha con ông cùng đi trong hàng ngũ trùng điệp mười vạn con người thành phố Cảng giành chính quyền, đồng thời chào mừng Uỷ ban nhân dân lâm thời của thành phố.
Và chỉ năm ngày sau, ông nghe tin dã thành lập xong Chính phủ lâm thời Việt Nam dân chủ cộng hoà, mà trong danh sách các bộ trưởng, ông đã quen biết Bộ trưởng Nội vụ Võ Nguyên Giáp, Bộ trưởng Thông tin tuyên truyền Trần Huy Liệu, Bộ trưởng Thanh niên Dương Đức Hiền và thân thiết nhất là Bộ trưởng Kinh tế quốc dân Nguyễn Mạnh Hà.
Cuối năm 1945, ông Nguyễn Sơn Hà được nhân dân Hải Phòng bầu làm đại biểu Quốc hội. Ngày 2 tháng 3 năm 1946, ông Nguyễn Sơn Hà rất sung sướng tham dự phiên họp đầu tiên của Quốc hội khoá I, và rất tự hào cùng các đại biểu khác nhất trí thông qua danh sách Chính phủ liên hiệp kháng chiến do Hồ Chí Minh làm chủ tịch.
Tháng 11 năm 1946, ông Nguyễn Sơn Hà tham dự kỳ họp thứ hai của Quốc hội, nghe Chủ tịch Hồ Chí Minh báo cáo về chuyến đi làm thượng khách của Chính phủ Pháp, và sau đó, cùng toàn thể đại biểu Quốc hội thảo luận từng điều rồi thông qua bản Hiến pháp đầu tiên của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà.
Ông chủ nhà in đầu tiên với tấm lòng yêu nước ghét Tây. Ông Ngô Tử Hạ (1882-1973), quê ở Qui Hậu, Kim Sơn, Ninh Bình, rời quê hương nghèo đói lên Hà Nội lập nghiệp, làm thợ cho nhà in IDEO của Pháp từ năm 17 tuổi.
Năm 25 tuổi, ông lập nhà in riêng trở thành tư sản dân tộc có 2 nhà in ở Hà Nội và ở Huế. Ngô Tử Hạ còn tham gia làm báo: ông là chủ nhiệm báo Đông Thanh và tham gia trị sự báo Nam Phong.
Ngô Tử Hạ rất căm ghét thực dân Pháp xâm lược và thường giao hảo với những chí sĩ có lòng yêu nước như cụ Huỳnh Thúc Kháng, cụ Nguyễn Văn Tố, cụ Bùi Bằng Đoàn v.v...
Cách mạng tháng Tám thành công, Ngô Tử Hạ là chí sĩ yêu nước được bầu làm đại biểu Quốc hội và được Quốc hội bầu là ủy viên Ban thường trực của Quốc hội khóa I nước VNDCCH và là đại biểu cao tuổi nhất. Nước Việt Nam non trẻ lúc đó gặp muôn vàn khó khăn về thù trong giặc ngoài.
Khi đó Ngô Tử Hạ là người đứng đầu Hội cứu tế, cứu đói của Chính phủ đã hoạt động tích cực, tận tụy vào cuộc đấu tranh chống giặc đói của Nhà nước cách mạng, góp phần vào việc giữ nước trong những ngày đầu gian nan.
Để có được vinh dự lớn lao như trên, nhà tư sản dân tộc Ngô Tử Hạ đã phải trải qua một quá trình nỗ lực không mệt mỏi với ý chí kiên định đáng nể phục để tự mình vượt lên khỏi thân phận đói nghèo, đồng thời đóng góp vào việc đặt những viên gạch nền móng xây dựng công nghệ, kinh tế Việt Nam, tỏ rõ ý chí tự lực tự cường cùng với các nhà tư sản dân tộc khác như Bạch Thái Bưởi, Nguyễn Sơn Hà.
Anh trai quê Ngô Tử Hạ bắt đầu sự nghiệp với việc nhận làm cho một cơ sở in vỏ bao thẻ hương. Công việc nặng nhọc, vất vả mà đồng lương chẳng được là bao song Ngô Tử Hạ vẫn kiên nhẫn ở lại làm.
Sau vài năm chịu thương, chịu khó, dè sẻn chi tiêu, Ngô Tử Hạ đã dành dụm đủ tiền mua được một chiếc máy in thẻ hương. Anh bèn thôi làm thuê, mà tự mình in thuê vỏ bao thẻ hương. Cứ cần mẫn, dè sẻn thế, rồi cha con Ngô Tử Hạ cũng có tiền mua thêm một vài chiếc máy gỗ in vỏ bao hương nữa, mượn thêm thợ làm.
Từ bỏ lối làm nghề cò con với những chiếc máy in làm bằng gỗ đơn giản chỉ in được vỏ bao thẻ hương, Ngô Tử Hạ quyết hiện đại hoá dần việc kinh doanh nghề in của mình. Ông mua những chiếc máy in được xem là hiện đại thời bấy giờ, chưa đủ tiền mua nhiều máy, thì ban đầu mua ít, tích luỹ vốn được kha khá nhờ quản lý tốt và tiết kiệm trong chi phí kinh doanh cũng như trong sự tiêu dùng hàng ngày của gia đình, ông lại bỏ tiền ra mua thêm máy in mới.
Cơ sở đặt máy, lập nhà in, trước ông đi thuê, sau ông mua hẳn một khu đất rộng bên đường phố Lý Quốc Sư, gần đền thờ Lý Triều Quốc sư, lại cũng gần Nhà thờ lớn Hà Nội để xây dựng nhà in. Vị trí nhà in đắc địa, máy in nhiều và hiện đại, thợ in đông, giải quyết chóng vánh, chất lượng các hợp đồng in, uy tín của nhà in Ngô Tử Hạ ngày một được khẳng định.

Nhà in của ông Hạ bên đường phố Lý Quốc Sư, Hà Nội.

Xuất thân trong cảnh nghèo khó, ông đã quen với ý chí tự lập. Ông lại ghét Tây, không ưa luôn các cố Tây, tuy là người công giáo, lại sống cạnh Nhà thờ lớn Hà Nội, nhưng ông không giao tiếp, gần gũi với các cố Tây, chỉ đi lễ nhà thờ như mọi tín hữu công giáo, rồi về luôn nhà mình.
Theo các bậc cao niên đã từng làm việc trong nhà in Ngô Tử Hạ kể lại thì Ngô Tử Hạ là một ông chủ nhà in giản dị trong sinh hoạt, nhưng rất nghiêm khắc trong công việc. Đó cũng là ông chủ nhà in ngoài thời gian giao tiếp tìm mối hàng với khách hàng ra, thì ngày ngày luôn luôn xuống xưởng in hay làm việc với bộ phận thư ký quản lý, tiếp thị của nhà in.
Ông nghiêm khắc trong công việc với cả con cháu trong nhà, con ông, cháu ông, ai có thể làm được việc nào ông mới giao cho việc ấy, hưởng lương như mọi người khác theo đúng công việc được giao, làm sai, làm hỏng cũng bị khiển trách hay phạt trừ lương như thường.
Với bộ phận thư ký, ông bàn bạc, hỏi han, lắng nghe ý kiến mọi người, cùng họ cân nhắc từng mối hàng, hợp đồng rồi dành cho mình quyền quyết định trên cơ sở làm chắc, ăn chắc.
Sự xem xét kỹ càng, quyết định thận trọng ấy, cộng với việc đặt tiêu chuẩn kỹ thuật lên hàng đầu, đã khiến cho nhà in Ngô Tử Hạ kinh doanh chắc chắn, hầu như chỉ có lãi, gây được uy tín với khách hàng, họ tìm đến đặt in ở nhà in ông Ngô Tử Hạ ngày một nhiều thêm, đủ cả khách hàng trong nước, lẫn khách hàng từ nước ngoài, nhất là nước Pháp. Nhà in Ngô Tử Hạ cứ thế lớn mạnh lên.
...
Nếu Lương Văn Can vạch ra 10 nguyên nhân làm các DN Việt Nam không phát triển được, thì chính những doanh nhân như trên đã lấp đầy những khiếm khuyết đó bằng những tôn chỉ nghiêm túc trên thương trường: thương phẩm, thương hội, tín thực, kiên tâm, nghị lực, trọng nghề, thương học, giao thiệp, tiết kiệm và coi trọng hàng nội hóa.
Chúng ta tự hào với doanh nhân ngàn xưa, càng gắng sức hơn để làm sao xứng đáng với tiền nhân và điều quan trọng hơn là tạo thành một đội ngũ doanh nhân hiện đại hùng hậu, bao quát khắp mọi lĩnh vực lao động sáng tạo ra hết mọi của cải phong phú cho xã hội, đưa nước ta vươn lên ngang tầm với các nước phát triển trong khu vực và các vùng trên thế giới.
..............
Theo Vietnamnet

Bạch Thái Bưởi
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Bạch Thái Bưởi (1874 ?" 22 tháng 7, 1932) là một doanh nhân người Việt nổi tiếng. Ông là người có gan làm giàu, từ tay trắng làm nên nghiệp lớn. Lúc sinh thời, ông được xếp vào danh sách bốn người giàu có nhất Việt Nam vào những năm đầu của thế kỷ 20 (Nhất Sĩ, nhì Phương, tam Xương, tứ Bưởi). Các lĩnh vực kinh doanh nổi bật nhất của Bạch Thái Bưởi là hàng hải, khai thác than và in ấn.
Trong khát vọng làm giàu của Bạch Thái Bưởi thể hiện đậm nét tính đua tranh, sự bất bình của người Việt trước những thế lực ngoại bang. Mặc dù tiếp xúc thường xuyên với người Pháp, học tập kỹ thuật tân tiến của người phương Tây, nhưng Bạch Thái Bưởi luôn thể hiện tinh thần dân tộc trong hoạt động kinh doanh. Ông đặt tên các con tàu mua lại từ đối thủ nước ngoài bằng những tên Việt như Lạc Long, Hồng Bàng, Trưng Trắc, Đinh Tiên Hoàng, Lê Lợi, Hàm Nghi. Trong một Hội nghị kinh tế lý tài, do bênh vực cho quyền lợi của người dân bị trị, ông bị René Robin, đang làm Thống sứ Bắc Kỳ lúc đó, đe dọa: Nơi nào có Robin thì không có Bạch Thái Bưởi; ông đã đáp lại: Nước này còn Bạch Thái Bưởi thì không còn Robin.
Xuất thân từ tầng lớp nghèo, ông luôn quan tâm đến đời sống của giới thợ thuyền. Ông dành chế độ an sinh cho các nhân viên của mình. Ông trợ cấp cho học sinh nghèo có chí du học. Ông giáo dục con cái lòng quý trọng những người cần lao, nghèo khó; các con đến tuổi trưởng thành đều được ông cất giao công việc trên các bến tàu hay các khu mỏ.
Bạch Thái Bưởi đã được nhiều doanh nhân Việt Nam sau này coi là một tấm gương sáng. Những tôn chỉ nghiêm túc trên thương trường của ông như thương phẩm, thương hội, tín thực, kiên tâm, nghị lực, trọng nghề, thương học, giao thiệp, tiết kiệm và coi trọng hàng nội hóa được thương nhân sau này đánh giá là đã đã lấp đầy 10 khiếm khuyết cơ bản của doanh nghiệp Việt Nam mà Lương Văn Can đã từng chỉ ra. Khi nhận định về ông, hội Khai trí tiến đức cho rằng: Ông là một bậc vĩ nhân đất Bắc, một bậc trượng phu nơi thương trường mà cuộc đời của ông đáng phô bầy cho quốc dân, sự nghiệp của ông đáng làm gương cho các nhà buôn bán noi theo. Ứng Hoè Nguyễn Văn Tố trong Hội truyền bá chữ quốc ngữ viết về Bạch Thái bưởi trong tạp chí Đông Thanh: Bậc anh hùng kinh tế thứ nhất trong kinh tế giới nước nhà.
Ngày nay ở Quảng Ninh có một cảng biển mang tên ông.
Cuộc đời và sự nghiệp
Khởi nghiệpÔng sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo ở làng An Phúc, huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông (nay là Hà Nội). Gia đình ông vốn họ Đỗ nhưng vì cha mất sớm, ông phải phụ giúp mẹ kiếm sống bằng nghề bán hàng rong. Sau có một người nhà giàu họ Bạch nhận ông làm con nuôi và cho ăn học, ông mới đổi từ họ Đỗ sang họ Bạch. Sau thời gian học quốc ngữ và tiếng Pháp; ông bỏ học đi làm ký lục cho một hãng buôn của người Pháp ở phố Tràng Tiền, Hà Nội. Khi đó ông có tên là Ký Năm.
Năm 1894, ông chuyển sang làm cho một xưởng thuộc hãng thầu công chính và ở đây, lần đầu tiên ông được tiếp xúc, thu nhận những hiểu biết về máy móc, cách tổ chức, quản lý sản xuất.
Năm 1895, ông được Phủ Thống sứ Bắc kỳ chọn làm người giới thiệu những sản phẩm của Việt Nam tại Hội chợ Bordeaux, nơi ông đã được tiếp xúc trực tiếp với văn minh phương Tây.
Khi về nước, với kiến thức và kinh nghiệm thu được trong thời gian ở Pháp, ông đã xin làm giám đốc công trình cầu Long Biên. Phát hiện thấy người Pháp đang cần gỗ xây dựng đường sắt, Bạch Thái Bưởi đã hùn vốn với một người Pháp làm đại lý cung cấp tà vẹt gỗ cho Sở Hoả xa Đông Dương.
Sau ba năm kinh doanh, ông đã trở nên giàu có và đã tách riêng để kinh doanh độc lập bằng việc bỏ vốn ra buôn ngô, nhưng lần này ông đã thất bại và lỗ nặng. Mặc dù vậy, ông vẫn tung nốt những đồng vốn còn lại vào một vụ đấu thầu hiệu cầm đồ của người Hoa ở Nam Định và ông đã trúng thầu. Ông lãnh thêm việc thầu thuế chợ ở Vinh (1906?"1913), ở Nam Định (1906?"1909), ở Thanh Hóa (1907?"1909).
Hàng hải
Năm 1909, Bạch Thái Bưởi đã bước vào một lĩnh vực kinh doanh mới mẻ là ngành vận tải đường sông, bắt đầu bằng việc thuê lại 3 chiếc tàu (Phi Phụng, Phi Long và Khoái Tử Long) của một hãng tàu Pháp chở thư và hành khách đường sông Bắc kỳ, có tên là A. R. Marty, vừa hết hạn hợp đồng với chính phủ. Ông đã cho tàu chạy hai tuyến đường: Nam Định- Hà Nội và Nam Định - Bến Thuỷ (thành phố Vinh). Lúc này, ông đã phải đối mặt với hai đối thủ nặng ký nhất là chủ tàu người Pháp và người Hoa. Và cuộc đụng độ không cân sức đã xảy ra, ông hạ giá vé xuống một thì người Hoa hạ giá vé xuống hai. Các chủ tàu người Hoa lại trường vốn và đã quyết chí đánh bại Bạch Thái Bưởi bằng đủ mọi cách. Trong tình thế đó, Bạch Thái Bưởi đã nghĩ tới một thứ vũ khí mà người Hoa không thể có, đó là tinh thần dân tộc. Bạch Thái Bưởi đã tin rằng, sự nghiệp kinh doanh của mình diễn ra trên tổ quốc mình, xung quanh là đồng bào minh chắc chắn sẽ thắng lợi. Ông cho người tới các bến tàu nêu rõ những thiệt thòi của người Việt, kêu gọi về tình đồng bào, tinh thần tương thân tương ái. Ông treo một cái ống trên tàu, để ai thấy việc làm của ông là đáng khuyến khích, bỏ tiền vào, giúp cho chủ tàu giảm lỗ. Kết quả hành khách dần bỏ tàu Hoa mà đi tàu Việt. Ông đã sử dụng thành công tinh thần dân tộc như một vũ khí để chiến thắng đối thủ cạnh tranh của mình.
Từ sự thành công đó, ông đã thâu tóm các đội tàu của các công ty Pháp và Hoa đã bị phá sản như Marty d''Abbadie, công ty Desch Wander... tên của những con tàu của các hãng bị ông đánh bại và mua lại đã được gắn đầy trên bức tường trong phòng làm việc của ông.
Năm 1915, có một sự kiện đáng lưu ý trong tần nhìm của Bạch Thái Bưởi, đó là ông đã quyết định mua lại xưởng sửa chữa và đóng tàu của A. R. Marty, một trong những xưởng đóng tàu đầu tiên ở Hải Phòng. Sau bảy năm kinh doanh trên sông nước, Bạch Thái Bưởi đã tạo dựng một cơ ngơi khép kín từ chạy tàu đến đóng tàu, sửa chữa tàu và các chi nhánh ở nhiều nơi. Đến năm 1916, Bạch Thái Bưởi đã chuyển trụ sở của hãng từ Nam Định xuống Hải Phòng, và tại đây, một công ty hàng hải mang tên Giang Hải Luân thuyền Bạch Thái Bưởi công ty đã ra đời với lá cờ hiệu màu vàng có hình chiếc mỏ neo và 3 ngôi sao đỏ. Năm 1917, Hãng Deschwanden của Pháp bị phá sản, Bạch Thái Bưởi mua lại sáu chiếc tàu khác của hãng này. Ngày 7 tháng 9 năm 1919, công ty của Bạch Thái Bưởi đã hạ thủy tại Cửa Cấm (Hải Phòng) chiếc tàu Bình Chuẩn hoàn toàn do người Việt thiết kế, thi công. Con tàu Bình Chuẩn dài 42m, rộng 7,2m, cao 3,6m, trọng tải 600 tấn, động cơ compound 450 mã lực, chạy bằng hơi nước có dung tích tám mét khối, vận tốc đạt 8 hải lý/giờ. Tàu Bình Chuẩn chạy chuyến đầu tiên từ Hải Phòng cập bến Sài Gòn ngày 17 tháng 9 năm 1920, trong sự đón chào nồng nhiệt của giới công thương Sài Gòn lúc đó. Sự việc này được xem là sự kiện tượng trưng cho "Phong trào chấn hưng thương trường cổ động thực nghiệp" của giới tư sản Việt Nam lúc đó.
Bạch Thái Bưởi được mệnh danh là Chúa sông Bắc kỳ. Công ty của Bạch Thái Bưởi bắt đầu mở rộng tầm hoạt động khắp Đông Dương và các nước lân cận như Hồng Kông, Trung Quốc, Nhật Bản, Singapore, và Philippines. Đỉnh cao phát triển của công ty là khoảng cuối thập niên 1920 đầu 1930; khi ấy công ty có trên 40 con tàu cùng sà lan chạy trên tất cả các tuyến đường sông Bắc kỳ và cả các nước và vùng lãnh thổ lân cận, với số lượng nhân viên lên tới 2.500 người làm việc trên các đội tàu, xưởng đóng tàu, dưới sự điều khiển của một quản đốc có tên là Nguyễn Văn Phúc, một người tâm phúc của Bạch Thái Bưởi. Công ty đã tiến hành bảo dưỡng định kỳ, tân trang những con tàu mua lại đã rách nát và đóng mới hàng loạt những tàu pha sông biển. Văn phòng và chi nhánh của công ty có ở các thành phố lớn như Hà Nội, Nam Định, Tuyên Quang, Việt Trì, Bến Thủy, Quy Nhơn, Đà Nẵng, Sài Gòn.
Mỏ
Từ lợi nhuận thu được từ kinh doanh hàng hải, Bạch Thái Bưởi tiếp tục đầu tư vào nhiều lĩnh vực khác, với ước vọng trở thành nhà kinh doanh tổng hợp, hiện đại như kiểu công ty Ford của Hoa Kỳ, với các lĩnh vực như: đấu thầu thu thuế ở Chợ Rồng, Nam Định, mở ty nước ở Thái Bình, mở quán cơm Tây ở Thanh Hoá...
Đặc biệt, Bạch Thái Bưởi đã đầu tư thành công vào một lĩnh vực được coi là cấm kỵ của thời Pháp thuộc, đó là ngành khai thác mỏ. Các mỏ than lúc bấy giờ đều nằm trọn trong tay người Pháp. Năm 1928, Bạch Thái Bưởi dốc nhiều tiền vào việc khởi nghiệp khai mỏ. Ông được cấp phép khai mỏ than ở vùng Quảng Yên. Nhận thức rằng muốn hơn người Pháp trong việc khai mỏ cần phải có người điều hành giỏi chuyên môn, thấu đáo kỹ thuật, ông nhờ người thân tín ở Pháp, tuyển dụng ở các trường kỹ thuật những người có tài năng về Việt Nam làm việc.
Sau thành công trong khai thác than, ông kinh doanh bất động sản ở Đồ Sơn, Hải Phòng.
Văn hóa
Có lẽ đóng góp quan trọng thứ hai sau kinh doanh hàng hải của Bạch Thái Bưởi là kinh doanh văn hoá. Ông đã đầu tư xây dựng ?oCông ty in và Xuất bản Bạch Thái Bưởi? (sau là Đông Kinh ấn quán). Năm 1921, Bạch Thái Bưởi cho ra đời tờ báo hàng ngày mang tên Khai hoá nhật báo với tôn chỉ: "Một là giúp đồng bào ta tự khai hoá, dạy bảo lẫn nhau... mở mang con đường thực nghiệp. Hai là giải bày cùng Chính phủ bảo hộ những yêu cầu thiết thực, chính đáng của quốc dân. Ba là diễn giải những ý kiến, những lợi ích, tác hại của các công việc Chính phủ đang làm...". Mục đích cuối cùng của phong trào thực nghiệp mà Bạch Thái Bưởi phát động và cổ suý chỉ cốt làm giàu vì dân giàu thì nước mới giàu. Tờ bào Khai hóa ra được 22 số trước khi đình bản.
Cuối đời
Bạch Thái Bưởi còn dự định tạo dựng nhiều công trình như xây một nhà máy xay gạo ở Nam Định với những thiết bị tân tiến mua tận Hambourg (Đức), chương trình đặt ống cống, xây nhà máy nước, dựng nhà máy điện cho thành phố Nam Định và cả việc đặt đường sắt Nam Định ?" Hải Phòng. Ông đã không thực hiện được những dự định này.
Bạch Thái Bưởi đã mất ngày 22 tháng 7 năm 1932 tại Hải Phòng, sau một cơn đau tim.

Có một điều rất đáng tiếc là lý tưởng, sản nghiệp của các ông không được kế thừa và phát triển, thậm chí một thời đã bị đánh giá thấp.
Các doanh nhân VN ngày nay mỗi lần nhắc về các ông đều ẩn chứa một nỗi bức xúc nào đấy về cơ vận và thời cuộc dành cho tiền bối của họ.
Chúng ta đã quá tung hê các anh hùng thời chiến và quên mất vai trò và vị trí trong lịch sử của các doanh nhân như hai ông để rồi đánh giá quá thấp, thậm chí có nhiều phần sai lệch về họ.
Dẫu sao muộn còn hơn không, ngày nay các ông đã được coi là các ANH HÙNG KINH TẾ - Một khái niệm khá mới mẻ hiện chưa nằm trong đầu người Việt trẻ bi giờ.

Cụ Bạch đúng là tấm gương sáng cho người VN. Khi cụ mất mộ chôn ở Hải phòng, theo lời cụ dặn đầu cụ đa được chôn hướng ra biển đủ để nói ước mơ và tầm vóc cụ lớn thế nào. Lịch sử se dần dần ghi nhận công lao của các nhà tư sản yêu nước. Không thể phủ nhận được đâu.