bản tứ tấu "Dissonant " K.465 mà Mozart đề tặng Haydn

bản tứ tấu "Dissonant " K.465 mà Mozart đề tặng Haydn

1.DIB
Từ trong nhà cho đến phòng hoà nhạc
trong bức tranh vẽ nảm 1770 này ,2 nghệ sĩ chơi vĩ cầm ,1 chơi viola và 1 chơi cello ngồi đối diện với nhau.Vậy ai ngồi đằng trước ? Điều này chưa được qui định trước thời điểm 1825 ,bởi vì lúc đó tứ tấu chưa được coi trọng . Tuy một vài bản tứ tấu của Haydn đã được trình diễn cho công chúng vào khoảng năm 1790 tại London ,nhưng việc trình diễn rộng rãi chỉ trở nên thường xuyên kể từ năm 1840 .Cùng với sự phổ biến này,các nghệ sĩ dần dần chấp nhận cách sắp xếp vị trí theo hình bán nguyệt như hiện nay.Điều này đã được tiêu chuẩn hoá vào thế kỉ 20 .
Các bản tứ tấu của Mozart
Mozart bị cuốn hút bởi ý định trình diễn các bản tứ tấu cho công chúng thưởng thức .Năm 1785 ,chàng nhạc sĩ 30 tuổi - Wolfgang Amadues Mozart đã công bố 6 bản tứ tấu ( cho 2 violin ,1 viola ,1 cello ) đề tặng Joseph Haydn . Suốt thế kỉ 19 ,bản tứ tấu cung Đô trưởng ,K .465 ,mệnh danh là bản tứ tấu " không hoà hợp " ( Dissonant ) là nổi tiếng nhất .Ngày nay ,nó vẫn đuợc coi là bản tứ tấu hay nhất của Mozart và là một trong những tuyệt tác vĩ đại nhất của âm nhạc thính phòng .
Một buổi tối,vào tháng 2 năm 1785 ,Mozart mời một vài người bạn tới nhà trọ của mình để giới thiệu 3 bản tứ tấu mới nhất ,trong đó có cả Leopold Mozart ( lúc này ông đã chấp nhận sự độc lập của con trai mình )
Mozart với cây viola ,cùng với người bạn già Haydn chơi violin .Karl ***ters von ***tersdorf ,nhà soạn nhạc giao hưởng và vũ kịch,là nhạc công trưởng của một nhà quý tộc ở cách Vienna khoảng 100 dặm ,chơi vị trí violin 2.Và nhà soạn nhạc người Czech ,Johann Baptist Valhall chơi cello .Âm nhạc cất lên ,mọi người chăm chú lắng nghe ....
Sau buổi tối đáng nhớ ấy ,Haydn nói với ông Leopold Mozart " con trai ông là nhạc sĩ vĩ đại nhất mà tôi biết,anh ta có lòng nhiệt tình vô hạn với âm nhạc .., hơn nữa anh ta còn có một kiến thức uyên thâm về nhạc lí ..."
2.DIB
Vì những ảnh hưởng to lớn của Haydn đối với sự nghiệp âm nhạc của mình ,Mozart đã viết lời đề tặng cho 6 bản tứ tấu này để kỉ niệm tình bạn đặc biệt của họ,tình bạn giữa 2 thiên tài âm nhạc :
33.DIB
" Tôi quyết định gửi gắm những đứa con tinh thần của tôi cho ngài ,người nhạc sĩ tài năng ,và hơn nữa ,là người bạn thân thiết và đáng kính trọng của tôi .Đây là thành quả của một quá trình làm việc lâu dài và chăm chỉ,niềm hy vọng mà các bạn trao cho tôi sẽ khích lệ tôi ,là niềm an ủi cho tôi,là phần thưởng quí giá đối với tôi .Trong những ngày cuối cùng ở Vienna này, xin ngài hãy cho tôi biết sự công nhận của ngài đối với chúng .Những lời nhận xét tốt đẹp của ngài sẽ khích lệ tôi ,khiến tôi tin tưởng rằng chúng không phải là vô giá trị ,hãy đối xử với những bản nhạc này với thái độ của một người cha ,một người thầy và một người bạn .Kể từ giờ phút này ,tôi xin trao cho ngài toàn bộ quyền hạn đối với chúng .Xin ngài hãy bao dung với những lỗi lầm nhỏ ,nhưng xin ngài hãy dành những lời đánh giá chân thực nhất .
Xin gửi đến ngài bằng cả trái tim ,người bạn đáng kính của tôi
W .A . Mozart"

44.DIB
Mặc dù chỉ có một số rất ít các tác phẩm của Mozart đựơc xuất bản lúc ông còn sống ,thì tập tứ tấu dành cho "Haydn " cũng là một sự công nhận cho chất lượng nghệ thuật rất cao của chúng .!
Trong đó,những lời động viên của người bạn Haydn mãi mãi sẽ là niềm an ủi vô tận dành cho Mozart !


W045.DIB

khi Mozart nói 6 bản tứ tấu đề tặng Haydn là "... thành quả của một quá trình làm việc lâu dài và chăm chỉ ..." , chúng ta có thể đoán chắc rằng đó là những tác phẩm lấy cảm hứng từ 6 bản tứ tấu của Haydn ,bắt đầu sáng tác năm 1778 và được phát hành tại Vienna vào cuối năm 1781 .Chúng ta không biết chắc Mozart tiếp xúc với 6 bản tứ tấu này khi nào ,nhưng có thể đó là vào trước mùa xuân năm 1781( cuộc gặp gỡ đầu tiên giữa Mozart & Haydn ) .
Vào thời gian đó ,Haydn vẫn là nhạc công cho gia đình Esterhazy ở phía Tây nuớc Hungary ,nhưng trong suốt những năm 1780 ,Haydn thường xuyên tới Vienna .Mặc dù Haydn và Mozart rất ít khi gặp nhau ở những sự kiện âm nhạc lớn lúc bấy giờ ,nhưng rõ ràng là Haydn luôn là một vị khách quí trong ngôi nhà của Mozart
haydn2.DIB
tranh khắc : Mozart và Haydn
Những bản tứ tấu opus 20 đã là nhưng bản tứ tấu kiểu mẫu để Mozart viết nên các tác phẩm tứ tấu của mình.Thế nhưng 6 bản
tứ tấu op 33 mới gợi cảm hứng và khiến Mozart quyết định sáng tác !!!
Gần 4 năm trôi qua trước khi 6 bản tứ tấu đuợc hoàn thành ,trong khoảng thời gian này ,Mozart không sáng tác liên tục .
Bản viết tay của bản tứ tấu đầu tiên ( cung Sol trưởng ,K. 387 ) đề ngày 31 / 12 / 1782 (có thể đó là ngày ông bắt đầu viết chứ không phải là ngày ông hoàn thành cả bộ 6 tứ tấu ! ) Theo các bản viết tay của Mozart , bản tứ tấu cung Đô trưởng , K .465 ,bản tứ tấu cuối cùng trong nhóm đề ngày 14/1/1785 .Do đó,có lẽ là ông đã rất hăng hái viết 6 bản tứ tấu này trong hơn 2 năm ,sau môt thời gian học hỏi từ Haydn .
Dựa theo tính chất của những tờ giấy mà Mozart viết nhạc ,đặc biệt là nhờ những hoa văn trên mép giấy và kiểu cach của các nốt nhạc ,khuông nhạc ..mà ông viết ,chúng ta có thể chia 6 bản tứ tấu này ra làm 2 nhóm :
3 bản tứ tấu cung Sol trưởng -K.387 ,cung Rê thứ -K.421 và Mi trưởng - K.428
được hoàn thành trong khỏang từ 6-7 tháng ,bắt đầu từ cuối năm 1782 đến mùa hè năm 1783 .Mặc dù sau đó Mozart bắt tay ngay vào sáng tác bản tứ tấu cung Si trưởng -K.458 - " Đi săn " ,ông nhanh chóng gặp khó khăn và sao lãng công việc sáng tác .Gần 16 tháng sau ông mới hoàn tất 3 bản tứ tấu còn lại
bản tứ tấu cung Si trưởng- K.458, cung La trưởng - K464 ,cung Đô trưởng- K.465
3 bản tứ tấu này đuợc sáng tác trong chỉ hơn 2 tháng,trong đó 2 bản K.464 và K.465 chỉ cách nhau có 4 ngày !!! ,từ ngày 10 đến 14 tháng 1 năm 1785 .Do đó,có vẻ như nhóm 3 bản tứ tấu này đuợc viết quá nhanh .Nhưng nếu nhìn vào cường độ sáng tác của Mozart ,ta có thể thấy 6 bản tứ tấu này thực sự là tâm huyết của ông ,chúng ta có thể thấy qua sự " đấu tranh " trong giai điệu của chúng so với các tác phẩm mẫu mực của phong cách Mozart . Trong 2 bản K.458 và K.464 ,Mozart đã viết những bản phác thảo cực kì lớn cho chúng : 2 bản tứ tấu !!!
.Hai bản nhạc mà chúng ta nghe ngày nay là đã được ông sửa lại sau đó.Có vẻ như là Mozart đã dồn hết cả tâm huyết và sức lực vào 6 bản tứ tấu này - những tác phẩm hoàn toàn xứng đáng với sự công nhận của Haydn !!!
Chúng ta có thể cảm nhận " sự ganh đua " của Mozart đối với nhạc sĩ Haydn -đó là sự ganh đua trong cố gắng không mệt mỏi ,,trong sự học hỏi không ngừng ,để nâng mình lên ,vượt khỏi những bế tắc trong ý tưởng sáng tạo ! Những giai điệu phi thường của 6 tác phẩm này mãi mãi là những giai điệu hay nhất trong kho tàng âm nhạc cổ điển !
GAMEWIN.DIB
Từ năm 14 tuổi đến khi 34 tuổi ,Mozart đã viết được gần 24 bản tứ tấu ;trong khi đó, với một khoảng thời gian dài hơn ,Haydn lại sáng tác được tới hơn 80 bản tứ tấu . Hãy thử so sánh xem : Haydn làm việc rất cần mẫn và ổn định ,Mozart lại rất phóng túng và ông làm việc dựa theo cảm hứng nhiều hơn .Haydn làm thuê cả đời cho những nhà quí tộc và tận hưởng cuộc sống an nhàn,Mozart chống lại mọi ràng buộc vô lý của thời đại và phải trả giá . Haydn là nhạc sĩ thành công muộn ,nếu ông cũng mất vào năm 35 tuổi như Mozart ,chắc chắn ông sẽ bị quên lãng ngay lập tức .Nếu như Haydn gặt hái thành công ở tuổi 60 thì ngay khi 10 tuổi ,Mozart đã nổi tiếng là " thần đồng Salzburg " rồi !
đố vui nghen !
tại sao các bản nhạc của Mozart đều có chữ K hay KV phía trước ?