Bàn về độ chính xác của từ vựng tiếng Việt

Bàn về độ chính xác của từ vựng tiếng Việt

Rất dễ thấy rằng tiếng Việt có vốn từ chính xác, khoa học. Bằng chứng là đa số những từ nước ngoài có thể được dịch qua tiếng Việt bằng nhiều từ tương ứng khác nhau tùy theo nghĩa. Điều này đặc biệt đúng với thuật ngữ khoa học, vì các ngôn ngữ châu Âu có khuynh hướng dùng lại những từ ngữ đã có trong ngôn ngữ bình dân để đặt tên cho những khái niệm khoa học. Tiếng Việt có khuynh hướng ngược lại: nó tặng cho mỗi khái niệm, mỗi đại lượng khoa học một cái tên dành riêng.

Một vài ví dụ trong lĩnh vực vật lý: resistence - điện trở, heat - nhiệt lượng, power - công suất, work - công, induction - cảm ứng (điện từ).

Một vài ví dụ trong lĩnh vực hoá học: solution - dung dịch, valence - hoá trị

Một vài ví dụ trong lĩnh vực toán: determinant - định thức, inequality - bất đẳng thức, argument - đối số

Tiếng Việt thậm chí còn có thể chính xác hơn các ngôn ngữ phương Tây, chẳng hạn sự phân biệt giữa áp lực và áp suất (mà tiếng Anh gọi chung là pressure), hoặc giữa trọng lực và trọng lượng, giữa dung tích và thể tích hay giữa tốc độ và vận tốc. Ngoài ra, tiếng Việt biểu hiện một tiềm năng sáng tạo vô cùng trù phú, bằng cách tạo ra những từ riêng khi mà những khái niệm tương tự được diễn tả trong tiếng Anh (hoặc Pháp) bởi những cụm từ (ngữ đoạn). Một vài ví dụ:

cơ năng, động năng, thế năng - mechanic energy, kinetic energy, potential energy; hoá năng, điện năng, nhiệt năng - chemical energy, electric energy, thermic energy; nhật thực, nguyệt thực - solar eclipse, lunar eclipse; hạ chí, đông chí - summer solstice, winter solstice.

Nãy giờ tôi chỉ bàn về thuật ngữ khoa học, vì có lẽ đây là cách hiệu quả nhất để chứng minh cho một tiếng Việt với vốn từ CHÍNH XÁC (phong phú thì đã đành, quá nhiều người biết rồi).

Bạn qwerty chỉ đưa ra một số ví dụ trong một ngành hẹp nên chưa đủ sức thuyết phục rằng tiếng Việt là chính xác Không phải tất cả thuật ngữ trong một ngành đều có từ tiếng Việt tương đương, chứ đứng nói gì trong tất cả các ngành. Một số ngành khoa học ta thấy số thuật ngữ tiếng Việt rất nhiều, nhưng vậy không có nghĩa là tất cả đều có thể chuyển ngữ sang tiếng Việt, nhất là đối với một số ngành từ bên ngoài du nhập vào VN (tin học, vật lý nguyên tử, kinh tế học, hóa dầu, hàng hải....)
Một số từ tiếng Anh không phải bao giờ cũng có nghĩa tiếng Việt tương đương sát nghĩa (civil engineering: xây dựng cầu đường)
Một ví dụ đơn giản là tiếng anh có từ highlight marker, thế nhưng ở công ty tôi người thì gọi là bút đánh dấu (vì công dụng của nó là dùng để dánh dấu), có người gọi là bút tô sáng (vì nó có màu sáng ?!?), người thì gọi là bút dạ quang (vì làm từ mực dạ quang), có người gọi là bút hai-lai (phiên âm của từ highlight mà ra), chẳng biết đâu mà lần ((

vì các ngôn ngữ châu Âu có khuynh hướng dùng lại những từ ngữ đã có trong ngôn ngữ bình dân để đặt tên cho những khái niệm khoa học. Tiếng Việt có khuynh hướng ngược lại: nó tặng cho mỗi khái niệm, mỗi đại lượng khoa học một cái tên dành riêng.
Bản thân tiếng Anh chẳng hạn, sử dụng các từ toàn dân vào các thuật ngữ khoa học, thứ nhất là bởi vì chúng đã có sẳn và có một mối liên hệ ngữ nghĩa nhất định với định nghĩa khoa học của thuật ngữ, thứ hai, tiếng Anh có đặc điểm là có thể tạo ra nét khu biệt nghĩa rất mạnh (cùng một từ nhưng dùng trong nhiều ngành sẽ có nhiều nét nghĩa khác nhau: clearance: giải toả (địa chính), thông quan (Hải quan), tĩnh không (xây dựng))
Sở dĩ tiếng Việt tặng cho mỗi khái niệm, mỗi đại lượng khoa học một cái tên dành riêng là bởi vì, thứ nhất, trong tiếng Việt chưa xuất hiện khái niệm (vỏ ngôn ngữ) lẫn định nghĩa (nét nghĩa khoa học, nghĩa kỹ thuật) nên bất đắc dĩ phải sáng tạo từ mới nếu không dùng được cái từ-ngữ có sẳn, thứ hai, hầu hết thuật ngữ (kể cả những từ mà bạn kể ra ở đây) đều là từ có nguồn gốc Hán Việt, tức là phải đi vay mượn từ ngữ để thể hiện định nghĩa khoa học của thuật ngữ....
Tiếng Việt thậm chí còn có thể chính xác hơn các ngôn ngữ phương Tây, chẳng hạn sự phân biệt giữa áp lực và áp suất (mà tiếng Anh gọi chung là pressure), hoặc giữa trọng lực và trọng lượng, giữa dung tích và thể tích hay giữa tốc độ và vận tốc.
như đã nói ở trên, vì tiếng Việt không có đặc điểm là khả năng khu biệt nghĩa mạnh nên mới có nhiều hơn một định nghĩa so với một từ tiếng Anh tương đương. Bản thân một số thuật ngữ tiếng Anh vẫn có đấy, chắc là bạn không để ý đấy thôi: trọng lực-gravity, trọng lượng-weight, thể tích-volume, dung tích-capacity , tốc độ-speed, vận tốc-velocity, áp lực-force, áp suất-pressure ....

Hơ hơ... tìm được chỗ này hay quá!!! nhờ các nhà ngôn ngữ học chỉ dẫn hộ: tolerance (toleranz) trong cơ khí chính xác (Feinmechanik) tiếng Việt là gì nhỉ??? đang bí...
3 nhỏ hơn 4, chính xác hay không chính xác???

Dịch là sai số.

Tolerance phải dịch là dung sai mới đúng.

Nhắm mvc: Nói chung là bạn nhận xét không sai về nét khu biệt sắc thái mạnh trong các ngôn ngữ Tây Phương, nhưng điều đó không có nghĩa là đó là một điều tốt. Vả lại mượn Hán Việt cũng có sao đâu ???? Chẳng phải thuật ngữ khoa học Anh Pháp ngày nay mượn Latinh, Hy Lạp rất nặng nề đó sao ???
trọng lực-gravity, trọng lượng-weight, thể tích-volume, dung tích-capacity , tốc độ-speed, vận tốc-velocity, áp lực-force, áp suất-pressure ....
Vấn đề là những từ tiếng Anh tương ứng còn có những nghĩa khác trong khi đó trong tiếng Việt nó chỉ có một cách dùng cố định và rất hạn chế.
Gravity còn có nghĩa là tính nguy cấp, sự trầm trọng ... hoặc sự trang nghiêm (1 từ cho hai khái niệm hầu như đối nghĩa) vân vân và vân vân

Cám ơn 2 bạn Boxwehn và Levant57, nếu có thể, hỏi thêm 1 vài từ:
- piezo-resistive
- Lead frame (Stanzgitter)
cần để thỉnh thoảng trao đổi với các vị ở nhà (VN).
Ngoài lề: 3 nhỏ hơn 4 là hỏi đùa, 3 đã nhỏ so với 4 sao lại còn hơn???

Ôi ôi nhầm hết bình diện ngữ pháp với bình diện ngữ nghĩa rồi.
Ở đây, "nhỏ" là tính từ, còn "hơn" có thể coi là trạng từ biểu thị cấp độ so sánh. Chức năng ngữ pháp của chúng là không giống nhau, cho nên, không thể túm tóc chúng bỏ hết vào cùng một cái giỏ được.

Thế nào là độ chính xác của " từ vựng " ?!
Từ vựng là tập hợp bao gồm những " từ "-đơn vị cơ bản nhất của ngôn ngữ.
Vậy, thế nào là " từ " ? Nhìn chung, từ là sự kết hợp giữa mặt vỏ ngữ âm và mặt chữ viết, nhằm biểu hiện một ý nghĩa nào đó. Tại sao lại gán cái chữ A, phát âm kiểu B, để diển tả khái niệm C này ?! Chẳng ai giải thích nổi. Mối quan hệ giữa A, B và C là hệ quả của những tuỳ tiện, do cả một cộng đồng quy định và duy trì.
Thành ra, độ chính xác của từ vựng tạo cho người nghe cái cảm giác có gì đó chưa chính xác trong cách đặt vấn đề.