Bàn về độ chính xác của từ vựng tiếng Việt

Tiếng Pháp:
cheval: con ngựa
rosse: ngựa xấu
haridelle: ngựa gầy
jument: ngựa cái
cavale: ngựa cái
hongre: ngựa thiến
mazette: ngựa tồi
tarpan: ngựa hoang
mustang: ngựa rừng
zèbre: ngựa vằn
étalon: ngựa giống
poulain: ngựa non
roussin: ngựa chiến
palefroi: ngựa đám
... (còn nhiều nữa nhưng ngại chép lắm)
Sao nó lắm từ chỉ ngựa thế nhỉ ?

Tiếp phát nữa:
boeuf: bò đực
vache: bò cái
cheval: ngựa đực
jument: ngựa cái
bouc: dê đực
chèvre: dê cái
...
nếu cần thêm thì để lúc nào có thời gian tìm tiếp sau!

Hihi nhân dịp bạn pth đã bỏ topic, tôi xin đóng góp một bài viết nhận xét tổng hợp, gọi là từ giã bạn:
NHÌN LẠI LOẠT BÀI CỦA PTH TẠI TOPIC
Bàn về độ chính xác của từ vựng tiếng Việt
Nhà báo: Chào chị qwertzy, chị có nhận định chung như thế nào về đóng góp của bạn pth tại topic này?
Qwertzy: Chào anh. Để trả lời câu hỏi của anh, trước hết ta phải chú ý đến sự xuất hiện khá phản cảm của bạn pth tại topic này với bài viết sau đây khi trả lời trò chơi ngôn ngữ của falke_c:

Nó cho thấy một người có nhu cầu biểu hiện mình cao độ, nhưng rất tiếc là thường không đúng chỗ. Giải thích chỗ không chặt chẽ của một trò chơi ngôn ngữ là một việc làm lạc lõng và khô khan, nhất là bản thân câu trả lời không có tính hài hước như câu hỏi. Như vậy chúng ta không lạ gì khi mà phần còn lại của loạt bài pth cũng lạc lõng không kém:

Ở bài trên, câu hỏi đầu tiên được đặt ra không những không được trả lời một cách chặt chẽ ở phần thân bài, mà phần này thậm chí còn không liên quan đến chính câu hỏi đó. Ở đây, bạn pth dùng cái arbitraire của liên hệ con chữ-âm thanh-khái niệm để cố chứng minh cho bằng được tính chất không chính xác của cách đặt vấn đề của tôi. Khỏi cần nói thì ai cũng biết rằng đây là một việc hết sức thiếu khoa học, và nó cho thấy người post bài ít vận dụng đầu óc, chủ yếu chỉ lôi mớ kiến thức từ chương đã học được để thị oai trước người khác. Quả vậy, chị pth không những không trở lại vấn đề này nữa (vì hớ) nhưng vội chuyển sang một vấn đề khác hẳn, hòng đánh lạc hướng tôi - đó là sự đối lập giữa ngữ dụng học và nghiên cứu sémique:

Nhưng một lần nữa, chị ta lại dùng những lập luận hết sức sách vở để đá đổ khái niệm chính xác từ vựng mà tôi đã đưa ra. Ví dụ về mèo của chị ta, cũng giống ví dụ về ông hàng tim, bà hàng rau về sau này, là hoàn toàn vô giá trị và không liên quan đến vấn đề đang bàn. Trở lại câu hỏi về nhận định chung của anh, tôi xin nói rằng, loạt bài viết pth tại topic này có thể được đánh giá một cách rất toàn diện và phù hợp bằng hai chữ: LẠC LÕNG.
Nhà báo: Không biết pth đã phản ứng như thế nào khi chị đưa ra nhận định về sự LẠC LÕNG trong loạt bài viết của cô ta ? Liệu đây là một phản ứng dữ dội ?
Qwertzy: Phần còn lại của loạt bài pth chỉ là những màn méo mó, tung hoả mù khó hiểu. Cô ta không bao giờ lập luận, mà chỉ đưa ra những kết luận suông, với không có chứng cứ hoặc lý luận nào đi kèm, nhưng thay vào đó là với rất nhiều mồm miệng và những từ ngữ có mục đính đánh lung lạc tâm lý đối phương (những từ tôi tô vàng dưới đây):
Khổ chưa kìa! Biết thế nào là sème rồi, thế mà còn tương thêm hai khái niệm " người nói " và " người nghe". Mà người nói : nghiên cứu ngữ dụng thì nghe có buồn cười không chứ.
Ở đoạn trên, ta thấy sự LẠC LÕNG đã đi đến cùng cực ! Bài viết gồm 2 câu, mà cả hai đều là những kết luận không được bất cứ cái gì ấn định, minh chứng ! Đó là chưa nói đến việc trong chỉ có 2 câu mà đã có quá nhiều lỗi tiếng Việt và lỗi diễn đạt, mà tôi đã in đậm ở trên. Một ví dụ khác về màn tung hoả mù pth là đoạn viết sau đây:

Đây là chiêu: không hiểu thì đọc lại, kết hợp với chiêu: dùng từ càng khó hiểu càng tốt đây mà !!!! Rất tiếc là về sau, bạn pth không đủ khả năng nói cụ thể xem điều thứ 2 đó như thế nào. Vả lại cách dùng từ của chị ta cũng có vấn đề, bởi vì căn cứ theo những gì chị ta nói

Tôi thật sự tự hỏi một quả tim ôi do một bà nào đó bán ngoài chợ, thì có liên quan gì đến hiện tượng LIÊN NGÀNH được đề cập ở dưới. Rõ ràng là bài viết này nặng về tính hăm doạ nhiều hơn là tính lý luận. Cái câu Có hiểu không nhỉ ?! đứng chơ vơ, một mình nó tạo thành một đoạn văn riêng, lại nhấn mạnh hơn sự hăm doạ này. Về sau, sự hăm doạ bằng hoả mù biến thành sự hăm doạ bằng sách vở:

Tại sao với tôi thì không thể trả lời ngắn gọn và trực diện được nhỉ ? Thường thường với người dốt thì phải trả lời ngắn và dễ hiểu, người ta chỉ trả lời dài, chi tiết cho những kẻ thông minh mà thôi. Ai lại đi trách người khác là dốt nhưng cứ muốn trả lời dài vậy nhỉ ? Cô pth tự tát vào mặt mình đau quá đi thôi ! Đó là chưa nói đến chuyện nói thế, hoá ra từ nãy đến giờ cô ta cố tình vòng vo đuôi chuột để lảng tránh, thay vì trực diện minh bạch, à ?? Bạn thấy đấy, người không nhiều kiến thức thì tốt nhất là đừng cãi dai, nếu không muốn cho đến một lúc nào đó sẽ bị bại lộ hành tung hoàn toàn !
Nhà báo: Xin cám ơn chị. Không biết chị có nhắn nhủ gì với pth trước khi cô ta đi luôn ?
Qwertzy: Tôi chỉ muốn nhắn cô ta rằng: mọi thủ đoạn đều có ngày bị bại lộ mà thôi. Tốt nhất là tự đào tạo mình cho thành người giỏi, rồi vận dụng cái vốn phong phú mà ta có để thảo luận. Nhiều khi tôi có cảm tưởng rằng, cô em pth tội nghiệp ngồi trước màn hình vi tính, thủ sẵn một vài cuốn sách ngôn ngữ học để tôi trả lời đến đâu thì có bảo bối mà đáp lại. Cách làm này không hay lắm.

Chào bạn !
Sự chính xác này nằm trên một phương diện khác: CHÍNH XÁC TỪ VỰNG từ sự cận kề và từ tình cảm. Các ngôn ngữ châu Âu nói chung đều có rất nhiều từ chỉ gia súc, gia cầm, vì những con vật này đã gắn bó với loài người từ lâu. Tiếng Đức hoàn toàn có những từ ngữ tương đương với danh sách trên của bạn, vì ngoài sự chính xác do chưa tiến triển cao, nó cũng có sự chính xác do cận kề-tình cảm này.
Ngoài ra xin lưu ý bạn rằng những từ zèbre, mustang... lại là một cái chính xác khác. Đây là sự CHÍNH XÁC vì nhu cầu KHOA HỌC. Sự chính xác từ vựng nó có nhiều nguồn gốc, nhỉ.
À, ngoài ra, có phải một số không nhỏ trong danh sách đó (như mazette...) là phương ngữ tiếng Pháp không nhỉ ?
Được qwertzy2 sửa chữa / chuyển vào 19:11 ngày 01/06/2005

Vâng, vẫn là sự chính xác do cận kề-tình cảm. Nếu có thời gian, bạn post những từ ngữ tìm được lên đây, chúng ta cùng nghiên cứu.

Một trong những người sáng suốt nhất box này là bác levant57 !!!!! Tặng bác 5 sao !!!!!!! Không những trẻ em, mà nhiều người lớn, như ông yeungon, vẫn chưa hiểu được chân lý mà bác đưa ra đâu ạ !!!!!!!!!
Hơ mà bác thích dùng ẩn dụ về CHUYẾN TÀU nhỉ ... Em nhớ có lần, bác chê ông yeungon lúc nào cũng lo sắp gạch đá gì đó ở sân ga thay vì làm công chuyện chính là lên tàu !!!! Đúng quá đi mất !!!!!!!!!!

ĐỘ CHÍNH XÁC TỪ VỰNG VÀ MỨC ĐỘ TIẾN HOÁ CỦA NGÔN NGỮ (TIẾP)
Sau đây là một vài ví dụ khác để so sánh tiếng Anh - tiếng Pháp trên bình diện tiến hoá. Xin nhắc lại là tiếng Pháp có khuynh hướng sử dụng ngữ đoạn rất cao, cao hơn nhiều so với tiếng Anh vì tiếng Pháp tiến hoá hơn tiếng Anh rất nhiều.
Ví dụ 1: những từ miêu tả PHƯƠNG TIỆN ĐI LẠI
to go - aller
to drive - aller en voiture
to sail - aller en bateau
to row - aller à la rame
to ride - aller en vélo, aller à cheval
to cycle - aller en vélo
to walk - aller à pieds
Ví dụ 2: những từ miêu tả DÁNG DẤP VÀ CÁCH THỨC ĐI LẠI
to stride - aller à grands pas, aller à grandes enjambées
to march - marcher au pas, aller au pas
to tramp - marcher d''un pas lourd, faire les cent pas
to trudge - marcher péniblement
to plod - marcher lourdement
to stomp - marcher lourdement
Ví dụ 3: những từ miêu tả CÁCH PHẢN CHIẾU ÁNH SÁNG
to shine - luire, briller
to glisten - luire [surfaces mouillées]
to glitter - luire [métal]
to twinkle - briller [étoile, yeux, diamant]
to sparkle - étinceler [lac, eau]
to glare - briller d''un éclat éblouissant
to gleam - luire [métal, surface polie]
to shimmer - luire [bijoux, soie, eau]
to glimmer - luire faiblement
Ở ví dụ này ta thấy, ngoại trừ cách dùng ngữ để diễn tả tương đương tiếng Anh, tiếng Pháp thậm chí còn tiến một bước xa hơn: thu gọn một nhóm từ tiếng Anh dùng tương đương nhưng trong những trường hợp khác nhau thành một từ duy nhất (luire).
Ví dụ 4: những từ miêu tả CUỘC HÀNH TRÌNH
a journey - un voyage, un trajet
a voyage - un voyage par mer
Ví dụ 5: những từ miêu tả CÁCH NHÌN
to look - regarder
to stare at - regarder fixement, fixer des yeux
to peep - jeter un coup d''oeil
to gaze at - regarder fixement, regarder longuement
to glance - jeter un coup d''oeil, parcourir des yeux, lancer un coup d''oeil
to glower - lancer des regards furieux
Ví dụ 6: những từ miêu tả TIẾNG CHUÔNG, TIẾNG KIM LOẠI
to ring - sonner, résonner
to peal - sonner à toute volée
to chime - sonner [petites cloches], carillonner
to clang - résonner [métal]
to blare - sonner [trompettes]
(còn tiếp)

Thôi, tôi cũng chẳng thấy thú vị mấy cái công việc fouille de mots này lắm, vì tôi cũng không có công cụ gì ngoài mấy cái dictos des synonymes, nếu bác có nhu cầu mà không có gì hay hơn thì tôi post mấy cái link này vậy:
http://elsap1.unicaen.fr/cgi-bin/cherches.cgi
http://dico.isc.cnrs.fr/dico/fr/chercher
(tôi cũng lôi từ google mà ra cả thôi)
Chúc bác đào bới vui vẻ!
Được annonymous sửa chữa / chuyển vào 22:30 ngày 01/06/2005

OK. Tôi sẽ từ từ khai thác 2 cái liên kết mà bác Annonymous đưa ra (hơ nhưng mà bác vô tình hay cố tình viết sai chính tả nhỉ...)
ĐỘ CHÍNH XÁC TỪ VỰNG VÀ MỨC ĐỘ TIẾN HOÁ CỦA NGÔN NGỮ (TIẾP)
Thế thì tại sao khi ngôn ngữ tiến hoá lại xảy ra hiện tượng ngữ đoạn hoá như trên ? Câu trả lời như sau: bởi vì ngữ đoạn hoá hệ thống từ vựng đồng nghĩa với việc hệ thống hoá các khái niệm mà từ vựng chuyên chở, cũng như thể hiện một bước xa hơn về hướng tư duy phân tích. Để cho dễ hiểu, ta thử xem xét hệ thống thuật ngữ khoa học quốc tế - một hệ thống danh pháp biểu hiện rất rõ tinh thần ngữ đoạn hoá - hệ thống hoá từ vựng hiện nay:
Tại sao khi hoá học phát triển thì cách gọi VITRIOL (tiếng Pháp) không còn thích hợp, và đã được thế bằn Axít xunfuríc ? Là bởi vì với sự phát hiện của hàng ngàn, hàng vạn hoá chất mới trên thế giới hiện nay, nảy sinh nhu cầu HỆ THỐNG HOÁ tên gọi. Và nhu cầu này được đáp ứng bởi việc ngữ đoạn hoá: quả vậy, chất H2SO4, với tên gọi mới của mình, trở nên rõ ràng là một axít !!!!!!!!! Và bởi vì chất HF đã được gọi là axít flohiđríc, chúng ta dễ dàng biết rằng hai chất này có điểm giống nhau về cấu trúc và tính chất hoá học (cùng có ion H vân vân) !!!!!!!!!!
Tương tự, NaOH đã được đổi tên từ soude (xút) thành hydroxyde de sodium (natri hiđrôxít). Cũng vì nhu cầu hệ thống hoá - ngữ đoạn hoá này mà tiếng Việt không còn sử dụng từ thán khí, mà thế nó với cácbon điôxít, vân vân. Hệ thống đặt tên sinh vật với 2 phần do ông Linné đề xướng cũng thể hiện tinh thần ngữ đoạn - hệ thống hoá. Bằng cách này, con chó trở thành Canis lupus familiaris và chó sói trở thành Canis lupus. Kết quả là ta biết ngay hai con vật này thuộc về cùng chi và có liên hệ mật thiết với nhau, hơn nữa, ta còn biết rằng chó nhà chỉ là một loài phụ của chó sói. Đó chính là cái lợi của ngữ đoạn hoá - hệ thống hoá, và đó cũng chính là tại sao khi ngôn ngữ tiến triển dần dần lên cao, chúng luôn có khuynh hướng sử dụng NGỮ ĐOẠN.
Trở lại với tiếng Việt, sự ngữ đoạn hoá nói trên được biểu hiện như thế nào ? Chúng ta thử giở lại sách giáo khoa môn khoa học tự nhiên của học sinh lớp 5. Cách đây mấy năm, học sinh được học những khu vực khí hậu chính trên thế giới gồm có: nhiệt đới, ôn đới và hàn đới. Ngày nay, các tên gọi này đã được thế bởi đới nóng, đới ôn hoà và đới lạnh. Ngoài lợi ích là Việt hoá thuật ngữ ra, ta còn thấy rằng, khi đổi tên như thế, chúng ta cùng một lúc vừa hệ thống hoá cách gọi các khu vực khí hậu, vừa tạo ra một từ mới: ĐỚI có chức năng phổ quát để chỉ những khu vực khí hậu nói chung, mà trước đó tiếng Việt chưa có.
Ngoài ra, tôi xin nói thêm rằng có thể là việc hệ thống hoá ở đây không thực sự cần thiết lắm, bởi vì nhiệt đới và đới nóng, ôn đới và đới ôn hoà, hàn đới và đới lạnh quá giống nhau về mặt hình thức. Song đây chỉ là trùng hợp ngẫu nhiên giữa những hình vị với nhau, và không phải chỗ nào sự trùng hợp này cũng diễn ra. Hơn nữa, có thể có bạn sẽ phản đối rằng từ mới ĐỚI hiện nay không ai dùng ngoài những kết hợp đới nóng, đới ôn hoà và đới lạnh nói trên, tôi xin trả lời trước rằng, tuy hiện nay từ ĐỚI vẫn còn được dùng trong một số tổ hợp hạn chế như trên, song về mặt lâu dài nó sẽ được dùng một cách tự do hơn. Biết đâu một hai năm sau sẽ có người viết:
Trên thế giới có ba đới chính.
Đó chính là tại sao ngữ đoạn hoá ngôn ngữ đồng thời cũng giúp hệ thống hoá, linh hoạt hoá tư duy của con người.
Được qwertzy2 sửa chữa / chuyển vào 23:17 ngày 01/06/2005

Nói gì ngu vậy ??????????? Trước khi phát ngôn phải đọc bài viết của người ta cho đàng hoàng đã chứ, chưa gì đã chõ cái mõm thối của chú vào đây, sủa cho cố vài tiếng, tưởng tôi sợ chắc ???!!!!
Ôi, tội cho cái thân tôi, bị đứa nói ngu mắng mình là nói ngu, bị đứa thối mồm mắng mình là thối mồm chỉ tại mình không muốn tranh luận về cái vấn đề được ai đó đặt ra một cách dỡ hơi thế này
Mà tớ cũng thấy box tiếng Việt này cũng lắm người ra kẻ vào. Người không được giáo dục tốt thì mở miệng ra là chê người này ngu, người kia dốt.....tớ nhớ có lần uống cà phê ở Windows, có hai em xinh như mộng, ra dáng sành điệu, bèn cùng đứa bạn lân la đến hỏi chuyện, hỏi han em làm nghề gì, thì bảo tụi em không đi làm, chỉ đi chơi thôi, hỏi tiếp sao không đi làm mà có tiền chưng diện, xài điện thoại sang thế, hay là nhà em giàu lắm àh, mới chỉ có thế thôi mà đã bị mắng anh hỏi gì mà ngu thế, em nhà ở Bến Tre thì làm dek gì có tiền mà giàu, mới học xong lớp 9 đã nghĩ học rồi, đi làm việc gì được, đúng là tụi anh ngu thật......