Bạt Đô là ai vậy ?

Bạt Đô là ai vậy ?

Trong cuộc chinh phục thế giới của người Mông Cổ ở thế kỷ 13 có rất nhiều danh tướng mà mỗi khi nghe đến họ các quốc gia đều khiếp vía. Tôi đọc lịch sử thấy có nói đến tướng Bạt Đô, người đã tung hoành trên các chiến trường châu Âu nhưng ko rõ về ông ta lắm, bác nào biết thông tin về tướng này ko? hình như đã đọc ở đâu đó là Bạt Đô chính là Ô Mã Nhi (?). Nhờ các bác giải đáp giúp

Bạt Đô (Batu) là chúa Hãn của vương quốc Mông Cổ phía Tây, tiếp giáp châu Âu và Hồi giáo. Còn Ô Mã Nhi thì có danh hiệu Bạt đô nghĩa là Dũng sĩ. Còn lão vua Bạt đô kia tên có nghĩa là dũng sĩ hay không thì chịu!
Lão Temujin Thành cát tư hãn (trong hình là Dschingis Khan) chia vương quốc ra làm nhiều phần, mỗi phần do 1 con đứng đầu. Vua chung của tất cả các phần sẽ do hội đồng quý tộc bầu. Tuy nhiên sau khi Hốt Tất Liệt (Khubilai) truyền ngôi cho con mà không bầu bán gì thì từ đó mạnh ai nấy cai trị, Mông cổ không còn 1 thủ lĩnh chung nữa.

Bạt Đô (Batu) là con dòng trưởng, tức là con trai trưởng của Truật Xích, con cả của Thành Cát Tư Hãn.
Sau khi Oa Khoát Đài Hãn (Ogadai Khan) chết, hội đồng hoàng tộc Mông Cổ đưa Mông Kha (Monke) lên làm Đại Hãn, nhận nhiệm vụ Nam Chinh.
Còn Bạt Đô là thủ lĩnh dòng trưởng, kế thừa Bạch Trướng Hãn Quốc, được giao nhiệm vụ thống lĩnh hoàng tộc đời thứ hai (tức cháu nội ruột của Thành Cát Tư Hãn) Tây Chinh.
Tướng tiên phong là Tốc Bất Đài (Subotai).

Vợ Thành Cát Tư Hãn bị bọn Miệt Nhi đột kích bắt mất, mấy tháng sau nhờ khả hãn Khắc Liệt giúp quân nên ông mới cướp lại đc. Lúc xông vào lều của Sing Rê Kô Bô (ko biết nhớ đúng ko) là cháu của mẹ mình (mẹ của TCTH, bà U Luân, cũng là dân Miệt Nhi, bị cha TCTH bắt về) thấy vợ ôm Truật Xích. Từ đó ông nghi ngờ ko biết TX có phải dòng máu của mình hay không.

Thủ đô của đế chế Mông Cổ là ở đâu vậy?

ban đầu là ở Karakontum, sau đế chế Nguyên của Hốt Tất Liệt Hãn đặt đô ở Yên Kinh, đổi tên là Đại Đô, tức Bắc Kinh ngày nay.

caytrevietnam thân,tôi có 1 ít tài liệu nên cứ trình ra,nếu U và các vị nào thấy thiếu thì xin cứ ghi thêm hộ mấy nhời nhé

Batu - fiên âm là Bạt đô - là con cả của Truật Xích,tức là cháu đích của Thành cát tư Hãn;còn Ô Mã Nhi là người Arab,tên đúng là Omar.Cái danh hiệu Dũng sĩ mà Omar được trao tặng,theo tiếng Mông trung cổ thì là Ba''atur,chứ cái tên Bạt Đô không có nghĩa là dũng sĩ .Tướng giỏi nhất của Bạt Đô là Subutai,fiên âm Việt là Tốc Bất Đài chính là 1 trong 4 Dũng sĩ của Thành Cát Tư Hãn;con của đchí này là Ngột Lương Hợp Thai-tướng Mông sang đánh ta năm 1258.
Bạt Đô là Khan của hãn Kim Trướng(tức hãn Lều Vàng,thằng Tây gọi bằng cái tên không hoàn toàn chính xác là Golden horde).Tây cũng gọi hãn Kim Trướng bằng 1 cái tên khác là Kipchak empire.Trong quân Mông Nguyên sang đánh ta lần thứ 2 và 3,có thằng tướng Sic-tua(Tích Đô Nhi) là người Kíp Trắc,tức chính là đất cũ của Bạt Đô

Tên chính xác của thủ đô này là Karakorum,chứ không có Gia Lai hay Kontum nào ở đây cả,chimcanhcutbeo ạ.U xem lại mấy dòng chú thích dưới bức hình của Oa Khoát Đài thì sẽ thấy rõ hơn.
Mấy mốc chính trong cuộc đời chiến chinh của Bạt Đô:
-Xuân năm 1236,cầm 15 vạn quân đi Tây chinh,trong quân có tiên fong là Subutai(thời điểm đó thì đchí này đã lên lão)
-12-1237,chiếm công quốc Riadan
-Đầu 1238,chiếm Mốt-sờ-cu(Moscow)
-2-1238,công quốc Vladimir bị tiêu diệt,quân Mông tàn fá suốt dọc 14 thị trấn như:Rostop,Yaroslav,Yuriev,Đimỉtrov...
-3-1238,định tiến về Novgorod nhưng bị đánh lại mạnh quá nên không thịt luộc nổi
-1239:bước vào giai đoạn 2 của cuộc chiếm đóng nước Nga.Bạt Đô chính là người đã kê ván lên đầu các công vương nước Nga để ngồi uống rượu
-1240,tấn công Kiev,đến tháng 12 cùng năm thì hạ thành.
-Trong các năm 1240 và 1241,hai cánh quân của Bạt Đô đều thắng lớn.cánh quân của Bai-đa(Baidar) và Khai-đu(Qaidu) đánh Ba Lan,vượt sông băng,đánh bại 3 vạn liên quân Ba Lan-Đức.Cánh quân của Subutai thắng lớn tại Hunggari.Vua Hung bỏ chạy,thang 12-1241,quân Mông chiếm thủ đô cũ của Hung.
-Đầu 1242,quân Mông đánh tới gần thành Venise.Giáo hoàng La Mã hiệu triệu Thập tự quân để đánh quân Mông Cổ.
Tuy thắng ở nhiều nơi,nhưng do bị người Nga,người Ba Lan,Tiệp ,Hung kháng cự mạnh nên quân của Bạt Đô tuy tiến nhanh nhưng hậu fương lại không tốt.Mùa xuân năm 1242,Bạt Đô fải rút về Đông qua ngả nước Bun và Nga ,đến vùng Vonga.Và tại đây,Bạt Đô thành lập hãn Kim Trướng,thống trị dân Nga hơn 200 năm.

Ở "chính quốc",sau khi Oa khoát Đài-con thứ 3 và Tra Ga Tai-con thứ 2 của Thành Cát Tư Hãn đều chết năm 1241,ngai vua bỏ trống trong 5 năm,vợ Oa khoát Đài lên nhiếp chính.Đến năm 1246,con của Oa là Guyuc(fiên âm VIệt là Cổ Dư Khắc) lên ngôi.Hoàng tộc lại tiếp tục tranh giành,đến năm 1251,con của Đà Lôi là Mongka(thư tịch Tàu fiên âm là Mông Kha,hoặc Mông Cách,sách của cụ Tấn fiên âm theo đúng tiếng Mông Cổ là Mông-ke) mới được lên nối ngôi.(Đà Lôi là con trai thứ 4,tức con út của Thành Cát,và là người được thừa kế fần đất cũ của Thành Cát)
Còn Cổ Dư Khắc,khi lên ngôi không được Bạt Đô công nhận nên 2 bên đánh nhau.Năm 1248,Cổ đem quân đi đánh nhưng chưa ra khỏi biên giới thì đã đột nhiên nghỉ thở.
Sau khi lên ngôi,Mông Kha sai người fá lãnh địa của 2 ông chú đã chết là Oa KHoát Đài và Tra Ga Tai.Do đó,trong nhiều năm sau đó,đất đai của Mông Cổ chỉ chia làm 2 fần:Mông Kha và Bạt Đô mỗi người đều nhất khoảnh.
Từ khi đchí Bạt Đô được nhất khoảnh rồi thì tôi không có tài liệu ,nên không biết đchí ấy mần ăn ra răng.Vì vậy, bác nào có hứng thú thì vui lòng đi mua sách,hoặc là gõ Gú gồ mà tìm hiểu tiếp vậy.
Được hoang2210 sửa chữa / chuyển vào 07:46 ngày 14/12/2005

Thật ra thì Thành Cát Tư Hãn ko hề quan tâm đến Truật Xích (Jochi) có là dòng máu của mình hay ko (về tư tưởng là hơn khối chú bây giờ) vì ông đặt tên con là Truật Xích - tiếng Mông Cổ có nghĩa là người khách lạ. Dòng con cháu Truật Xích sau này Tây chinh đánh các nước châu Âu và được chia lãnh thổ rộng lớn ở phía Tây. Đoạn này dịch từ wikipedia: "Vài tháng sau khi được Thiết Mộc Chân cứu thoát từ bọn Miệt Nhi (Merkit), Bật Tê (Borte - vợ cả của Thiết Mộc Chân) sinh ra Truật Xích. Thiết Mộc Chân luôn đối xử với Truật Xích như là con cả của mình mà ko hề nghi ngờ, tuy vậy vẫn có sự nghi ngờ trong gia đình Thiết Mộc Chân, và anh em của Truật Xích luôn ko coi Truật Xích thuộc dòng dõi của Thiết Mộc Chân. Dòng dõi Truật Xích sau này cũng ko được đề cử làm Khả Hãn Mông Cổ." Người anh em có mâu thuẫn trực tiếp với Truật Xích là Sát Hợp Đài, có lần nổi nóng Sát Hợp Đài từng chửi Truật Xích là "thằng khốn Miệt Nhi". Sát Hợp Đài ganh ghét với Truật Xích vì Thiết Mộc Chân luôn luôn coi Truật Xích là con trưởng - cái mà lẽ ra Sát Hợp Đài được. Về chuyện chia bè phái trong gia đình Thành Cát Tư Hãn : dòng Truật Xích và dòng Đà Lôi là đồng minh, dòng Sát Hợp Đài và dòng Oa Khoát Đài là đồng minh.
Sau khi Thành Cát Tư Hãn chết đi, Oa Khoát Đài được lên ngôi Đại hãn vì là người có tính tình khoan hoà, được Thành Cát Tư Hãn yêu mến hơn cả. Oa Khoát Đài chết đi thì có trong nội cung Mông Cổ có sự xâu xé do bà Thái hậu gây ra. Bạt Đô - con Truật Xích lúc này có binh quyền mạnh hơn cả, cũng muốn lăm le về đòi ngôi vua. Chẳng hiểu dàn xếp thế nào thì sau này Mông Kha - 1 người con của Đà Lôi - người em út lên ngôi. Sau này thì ai cũng biết là Hốt Tất Liệt - 1 người con khác của Đà Lôi thống nhất Trung Quốc lập ra nhà Nguyên. Đế quốc Mông Cổ lúc này trải dài từ Á sang Âu. Từ trung tâm đế quốc phi ngựa ra đến biển Đen hay Thái Bình Dương phải mất 1 năm.
Thành Cát Tư Hãn có 4 người con với người vợ cả - những người con mà được ông yêu quí và cho đầy đủ binh quyền hơn các người con của các bà thứ phi. Theo thứ tự : Truật Xích (Jochi) - Sát Hợp Đài (Chagatai) - Oa Khoát Đài (Ogedei) - Đà Lôi (Tolui).
Tốc Bất Đài (Subutai) là một trong 4 viên mãnh tướng của Thành Cát Tư Hãn. 3 người còn lại là Gia Luật Mễ, Triết Biệt (Jebe) và Qubilai ( Hốt Tất Lai ??? -bác nào cho biết phiên âm tiếng Hán của d/c này cái). Bốn người này được Thành Cát Tư Hãn gọi là những con chó săn của chiến tranh ( dogs of war). Tốc Bất Đài là tướng Tây chinh, có công lớn trong việc xâm lược nước Nga, đánh bại quân Ba Lan - Phổ, quân Hungary. Ông từng nói với Thành Cát Tư Hãn: "Tôi sẽ bảo vệ ngài khỏi bọn kẻ thù như là cái áo ấm bảo vệ thân thể giữa trời gió lạnh".
Riêng về Triết Biệt (Jebe - tiếng Mông Cổ nghĩa là mũi tên) ban đầu là tướng của bộ lạc thù địch Tần Diệc Xích Ngột (Tayichi?Tud). Ông có tài bắn cung, đã bắn trúng Thiết Mộc Chân. Triết Biệt bị Thiết Mộc Chân bắt nhưng tha và cho làm bộ tướng của mình. Triết Biệt cũng tham gia tây chinh đánh các nước châu Âu.
Thành Cát Tư Hãn còn 4 người đại tướng khác đã theo ông từ thuở hàn vi đến khi ông làm Đại hãn của Mông Cổ. 4 người đó là : Bác Nhĩ Truật (Borchu) - người bạn đầu tiên của Thiết Mộc Chân đã giúp ông lấy lại đàn ngựa bị trộm, Bác Nhĩ Hốt (Borokhul), Mộc Hoa Lê (Muqali) - người duy nhất dám báo tin Truật Xích chết cho Thành Cát Tư Hãn nhờ cách hát kể chuyện và Xích Lão Ôn (Chilaun) - gia đình Xích Lão Ôn đã giúp Thiết Mộc Chân ẩn trốn khi ông bị bọn Tần Diệc Xích Ngột (kẻ thù của cha Thiết Mộc Chân) bắt được.
Bạt Đô (Batu) làm Đại hãn khu vực phía Tây của đế quốc Mông Cổ. Bọn vương tử nước Nga trước khi lên ngôi cũng phải đến hầu hạ vị Đại hãn này. Bạt Đô cho xây dựng kinh đô cho Kim thổ của mình ở Sarai thuộc hạ lưu sông Volga. Do ko thuộc dòng chính thống (do Truật Xích bị nghi kị) nên Bạt Đô ko khỏi chịu nhiều bất công mặc dù về tài năng và binh quyền thì Bạt Đô dư sức làm Đại hãn Mông Cổ. Bọn kị binh Cossacs nổi tiếng sau này cũng chịu ảnh hưởng nặng của binh lính Bạt Đô.
P.S: hình như trong box chưa có topic nào hệ thống lại lịch sử Mông Cổ. Để có gì tuần sau tớ rảnh thì tớ sẽ hệ thống hoá lại cho có lớp có lang , và sẽ nhờ các cao thủ trong này bổ sung giúp.
Được duongqua83 sửa chữa / chuyển vào 18:57 ngày 14/12/2005

Có cái này cọp từ Wikipedia:
This is a list of Khans of the Golden Horde and of the Great Horde:
Batu Khan (1242-55)
Sartak Khan (1255-56)
Berke Khan (1256-66)
Mengu-Timur (1266-82)
Tuda-Mengu (1282-87), actual ruler was Nogai
Talabuga Khan (1287-91), actual ruler was Nogai
Tokhta Khan (1291-1312)
Uzbeg Khan (1312-1341)
Jani Beg (1342-1357)
25 khans succeeded each other between 1357 and 1378
Toqtamish (1378-1395)
Temur Qutlugh (1395-1401), actual ruler was Edigu
Shadi Beg (1401-1407), actual ruler was Edigu
Pulad Khan (1407-1410), actual ruler was Edigu
Temur (1410-1412)
Jalal ad-Din (1412)
Karim Berdi (1412-1414)
Kebek (1414-1417)
Yeremferden (1417-1419)
Olug Moxammat (1419-1421, 1428-1433)
Dawlat Berdi (1419-1421)
Baraq (1422-1427)
Sayid Ahmad I (1433-1435)
Great Horde
Kuchuk Muhammad (1435-1465)
Akhmat (1465-1481)
Shayk Ahmad (1481-1498, 1499-1502)
Murtada (1481-1499)
đây là danh sách các Đại hãn ở Kim Trướng bên lãnh thổ phía Tây của Đế quốc Mông Cổ. Đầu tiên là d/c Bạt Đô. Các chú Nga mãi sau này mới ko bị lệ thuộc.
Bây giờ Mông Cổ chán nhỉ, bị chú Nga và chú Khựa kẹp 2 đầu. Ngày xưa bản đồ Mông Cổ có hồ Bajkal, giờ hồ này thuộc Nga ...Xem ra chú Mông Cổ còn khổ hơn VN nhiều.

tên này còn có phiên âm là Quý Do . Quý Do là con của Oa Khoát Đài, cùng với Bất Lý là con của Sát Hợp Đài là 2 người chống đối chú Bạt Đô nhiều nhất. Bất Lý từng bảo Bật Đô là "con đàn bà có râu" .