Ca Dao

P

Phải duyên phải kiếp thì theo
Cám còn ăn được, nữa bèo như anh
Phấn son tô điểm sơn hà
Làm cho rỡ mặt đàn bà nước Nam
Phong lưu là cạm ở đời
Hồng nhan là bẫy những người tài hoa
Phượng hoàng đậu nhánh vông nem
Phải dè năm ngoái cưới em cho rồi
Ngã tư Chợ Gạo nước hồi
Tui chồng mình vợ còn chờ đợi ai
Phượng hoàng đậu nhánh sa kê
Ông thần ổng hổng vật mấy thằng dê cho rồi
Phượng hoàng ở chốn cheo leo
Sa cơ lỡ vận phải theo đàn gà
Bao giờ gió thuận mưa hòa
Thay lông đổi cánh lại ra phượng hoàng

​

Q
Qua đình ghé nón trông đình
Đình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêu!
Quan văn mất một đồng tiền
Xem bằng quan võ mất quyền quận công
Quả cau nho nhỏ, cái vỏ vân vân
Nay anh học gần, mai anh học xa
Lấy anh từ thuở mười ba
Đến năm mười tám thiếp đà năm con
Ra đường thiếp hãy còn son
Về nhà thiếp đã năm con với chàng
Quả cau nho nhỏ, cái vỏ vân vân
Nay anh học gần, mai anh học xa
Tiền gạo thì của mẹ cha
Cái nghiên, cái bút thật là của em
Quân tử là quân tử Tàu
Ăn cơm thì ít, ăn rau thì nhiều
Quân tử nhất ngôn là quân tử dại
Quân tử nói đi, nói lại là quân tử khôn
Tìm đến thử coi
Nhận rõ con rồi
Lại xin lỗi vợ
Trăm nghìn lạy mợ
Vì trót quá ghen
Ở không trọn nghĩạ..

​

R

Ra đi là sự đã liều
Nắng mai phố lạ, mưa chiều thôn xưa
Ra đi ngó trước ngó sau
Ngó nhà thấy cột, ngó nhau thấy buồng
Ra đường bà nọ bà kia
Về nhà không khỏi cái nia cái sàng
Ra đường võng lộng nghêng ngang
Về nhà hỏi vợ cơm rang đâu rồi
Ra sông mới biết cạn sâu
Ở trong lạch hói, biết đâu mà dò
Ra về bụng nhớ người thương
Tay vỗ thanh giường chép miệng thở than!
Ra về ruột nọ quặn đau
Nhơn sâm sắc uống mấy tàu cho nguôỉ
Rau muống bắt cuống rau răm
Làm chi đến nỗi chàng cầm cổ tay
Rau răm đất cứng dễ bứng khó trồng
Dù thương cho lắm cũng chồng người ta
Rau răm hái ngọn còn tươi
Lạng nghe anh nói mấy lời mà cay
Kể chi những chuyện trước đây
Lòng em tưởng những núi này, non kia
Rèm xưa ba bức mành manh
Mắt cô thế ấy tu hành được đâu
Rồng chầu ngoài Huế, ngựa tế Đồng Nai
Nước sông trong chảy lộn sông ngoài
Thương người quân tử lạc loài tới đây
Rồng nằm bể cạn phơi râu
Mấy lời anh nói giấu đầu hở đuôi
Rồng vàng tắm nước ao tù
Người khôn ở với người ngu bực mình
Ru con con ngủ cho rồi
Mẹ ra chỗ vắng, mẹ ngồi than thân
Ruộng ai thì nấy đắp bờ
Duyên ai nấy gặp, đừng chờ uổng công
Rủ nhau đi cấy đi cày
Bây giờ khó nhọc, có ngày phong lưu
Trên đồng cạn, dưới đồng sâu
Chồng cày vợ cấy, con trâu đi bừa
Rủ nhau xuống bể mò cua
Đem về nấu quả me chua trên rừng
Em ơi chua, ngọt đã từng
Non xanh, nước bạc ta đừng quên nhau
Ruộng đồng mặc sức chim bay
Nước sông lai láng cá bầy đua bơi
Rượu lạt uống lắm cũng say
Người khôn nói lắm, dẫu hay cũng nhàm
Rượu nằm trong nhạo chờ nem
Qua nằm thuyền vắng chờ em một mình
Rừng có mạch, vách có tai
Người trong chưa tỏ, người ngoài đã hay
Rừng như biển thánh khôn dò
Nhỏ mà không học, lớn mò sao ra?

​

S

Sa chân bước xuống ruộng dưa
Dẫu ngay cho chết cũng ngờ người gian
Sáng qua đi chợ cầu đông
xem một quẻ bói lộn chồng được chăng?
thầy bói gieo quẻ nói rằng:
"lộn thì lộn được nhưng năng phải đòn"
mồ cha có đứa sợ đòn
miễn là lấy được chồng "giòn" thời thôi
Sáng ngày cắp nón ra đi
Gặp thằng nhỏ hỏi rằng: Dì đi đâu
Dì rằng: Mang giỏ hái dâu
Gặp dượng thằng nhỏ ngồi câu bên đường
Thấy dì, dượng nó cũng thương
Sáng trăng giã gạo ngoài trời
Cám bay phưởng phất nhớ lời em than
Sáng trăng trải chiếu hai hàng
Bên anh đọc sách, bên nàng quay tơ
Sáng về con Hai nó cắt
Con Ba nó dột
Con Tư nó lược
Con Năm nó viền
Con Sáu kết nút
Con Bảy nó đơm khuy
Sáng ngày anh cất bước ra đi
Con Tám nó kéo
Con Chín nó trì
Mười ơi để vậy còn gì áo anh
Số giàu đem đến dửng dưng
Lọ là con mắt tráo trưng mới giàu
Số giàu tay trắng cũng giàu
Số nghèo chín đụm mười trân cũng nghèo
Sông Cửu Long chín cửa hai dòng
Người thương anh vô số, nhưng anh chỉ một lòng với em
Sông Mơ, sông Mận, sông Đào
Ba ngọn sông ấy chảy vào sông Ri
Em yêu anh bụng đã phát phì
Thuốc thang đâu khỏi anh thì chữa thôi
Yêu anh dễ đứng khó ngồi
Sông dài cá lội biệt tăm
Phải duyên chồng vợ trăm năm cũng chờ
Sông kia rày đã nên đồng
Chỗ làm ruộng lúa, chỗ trồng ngô khoai
Đêm nghe tiếng ếch bên tai
Giật mình còn tưởng tiếng ai gọi đò
Sông sâu cá lặn biệt tăm
Chín trăng cũng đợi, mười năm cũng chờ
Sông sâu cá lặn vào bờ
Lấy ai thì lấy, đợi chờ nhau chi
Sông sâu có thể bắc cầu
Lòng người nham hiểm biết đâu mà mò
Sông sâu nước chảy ngập kiều
Dù anh phụ bạc còn nhiều nơi thương
Sông sâu sào cắm khôn dò
Người khôn ít nói, khó đo tấc lòng
Sông sâu sào vắn khó dò
Nào ai lấy thước mà đo lòng người
Sông trào cho chiếc lá nhồi
Căn duyên trắc trở đứng ngồi sao yên?
Sống thời con chẳng nên ăn
Chết thời xôi, thịt làm văn tế ruồi
Súp lê một còn than còn thở
Súp lê hai nửa ở nửa về
Súp lê ba tàu ra biển Bắc
Tay vịn song sắt miệng chắc lưỡi kêu trời
Chồng Nam vợ Bắc sống đời đặng saỏ
Sư đang tụng niệm nam mô
Thấy cô xách giỏ mò cua bên chùa
Lòng sư luống những ngẩn ngơ
Bỏ kinh bỏ kệ tìm cô hỏi chào
Ai ngờ cô đi đàng nào
Tay cầm tràng hạt ra vào băn khoăn

​

T
Thấy cô yếm thắm răng đen
Nam mô di phật những quên mất chùa
Ai mua tiêu cảnh thì mua
Thanh la não bạt thầy chùa bán cho
Hộ pháp thì một quan ba
Long thần chín rưỡi, thích ca ba tiền
Còn hai mụ thiện hai bên
Ai mua bán nốt lấy tiền nạp cheo
Lệ làng còn thiếu bao nhiêu
Ðẳn cây tre cột cắm nêu sân chùa
Thương anh cốt rã xương mòn
Thương anh đến thác cũng còn thương anh
Thương em hồi áo mới may
Bây giờ áo rách thay tay vá quàng
Trăm năm duyên nghĩa vẹn toàn
Dầu thương áo rách vá quàng cũng thương
Thương em anh biết để đâu
Để vào tay áo lâu lâu lại dòm
Thuyền ngược hay là thuyền xuôi
Thuyền về Nam Định cho tôi về nhờ
Con gái chỉ nói ởm ờ
Thuyền anh chật chội còn nhờ làm sao!
Miệng anh nói, tay anh bẻ lái vào
Rửa chân cho sạch bước vào trong khoang
Thuyền dọc anh trải chiếu ngang
Anh thì nằm giữa hai nàng nằm bên
Trên trời có vãy tê tê
Có ông bảy vợ chẳng chê vợ nào
Một vợ tát nước bờ ao
Phải trận mưa rào đứng lấp bụi tre
Một vợ thì đi buôn bè
Cơn sóng cơn gió nó đè xuống sông
Một vợ thì đi buôn bông
Chẳng may cơn táp nó giông lên trời
Một vợ thì đi buôn vôi
Khi vôi phải nước nó sôi ầm ầm
Một vợ thì đi buôn mâm
Không may mâm thủng lại nằm ăn chơi
Một vợ thì đi buôn nồi
Không may nồi méo một nồi hai vung
Một vợ thì đi buôn hồng
Không may hồng bẹp một đồng ba đôi
- Thưa rằng "đất hỡi giời ơi!
Giời cho bảy vợ như tôi làm gì?"
Trời mưa cho ướt lá khoai
Công anh làm rể đã hai năm ròng
Nhà em lắm ruộng ngoài đồng
Bắt anh tát nước, cực lòng anh thay
Tháng chín mưa bụi gió may
Cất lấy gàu nước chân tay rụng rời
Tưởng sự tình bạc này hai sấp
Chẳng ai ngờ nói lại sấp ba
Bây giờ quan tướng thua ra
Áo quần cố hết trở ra về trần
Về giữa sân vạch quần bắt rận
Vợ ở nhà giận chẳng nấu cơm
Bây giờ tướng chũi ổ rơm
Chẳng dám hạch nước hạch cơm hạch trầu...

​

U

Uốn tre uốn thuở còn măng
Dạy vợ dạy thuở băn khoăn mới về
Ước gì anh hoá ra hoa
Để em nâng lấy rồi mà cài khăn
Ước gì anh hoá ra chăn
Để cho em đắp em lăn cùng giường
Ước gì anh hoá ra gương
Để cho em cứ vấn vương soi mình
Ước gì sông hẹp một gang
Bắc cầu trải gấm cho chàng sang chơi

​

V
Vạn Niên(1) là Vạn Niên nào
Thành xây xương lính, hào đào máu dân.
Văn thi phú lục chẳng hay
Trở về làng cũ, học cày cho xong
Ngày ngày vác cuốc thăm đồng
Hết nước thì lấy gàu sòng tát lên
Hết mạ ta lại quảy thêm
Hết lúa ta lại mang tiền đi đong
Nữa mai lúa chín đầy đồng
Gặt về đập sảy bỏ công cấy cày
Vắng đàn ông quạnh nhà
Vắng đàn bà quạnh bếp
Vắng sao hôm có sao mai
Vắng chàng thiếp đã có trai trong nhà
Vân Tiên cõng mẹ trở ra
Đụng phải Chà Và cõng mẹ trở vô
Vân Tiên cõng mẹ trở vô
Đụng phải ông Tây cồ cõng mẹ trở ra
Vất vả có lúc thanh nhàn
Không dưng ai dễ cầm tàn che cho
Vầng trăng ai xẻ làm đôi
Đường trần ai vẽ ngược xuôi hỡi chàng
Đưa nhau một bước, một đàng
Cỏ xanh hai dãy mấy hàng châu sa
Ví dầu cá bống hai mang
Cá trê hai ngạnh, tôm càng sáu râu
Sáu râu lột vỏ bỏ đuôi
Giã gạo cho trắng đặng nuôi mẹ già
Ví dầu cầu ván đóng đinh
Cầu tre lắc lẻo ghập ghềnh khó đi
Khó đi mượn chén ăn cơm
Mượn ly uống rượu, mượn đờn kéo chơi
Kéo chơi ba tiếng đờn cò
Đứt dây đứt nhợ quên hò sự xang
Ví dầu thiếp chẳng yêu chàng
Xin đưa thiếp xuống đò ngang thiếp về
Ví dầu lịch vắn lươn dài
Quạ đen, cò trắng, thằng chài xanh lông
Vì mây nên núi lên trời
Vì cơn gió thổi, hoa cười với trăng
Vì sông nên phải lụy thuyền
Chớ như đường liền ai phải lụy ai!
Vì tình em phải tới nơi
Trăm năm duyên phải một ngày mà nên
Làm trai chí ở cho bền
Đừng lo muộn vợ, đừng phiền muộn con
Vị gì một giải Sông Ngân
Làm cho Chức Nữ chẳng gần Ngưu Lang
Vô chùa lạy Phật cầu chồng
Ông Phật ổng nói đờn ông hết rồi
Vui từ trong cửa vui ra
Buồn từ ngã bảy, ngã ba buồn về
Vườn rộng đừng trồng tre ngà
Nhà rộng chớ chứa người ta
Vừa ăn cướp vừa la làng
Vừa đi, vừa đợi, vừa chờ
Nhanh chân thì kịp, lờ đờ thì thôi

​

X
Xa xôi em chớ ngại ngùng
Xa người xa tiếng nhưng lòng không xa
Xa xôi xích lại cho gần
Làm thân con nhện mấy lần giăng tơ
Xấu xa cũng thể chồng ta
Dù cho tốt đẹp cũng ra chồng người
Xẩm lai ăn chay sình bụng
Ăn vụng rụng răng
Ăn măng rách lưỡi
Ăn bưởi the the...
Xẩm lai đái gốc xoài
Bị phạt đồng hai
Kêu chú cai phạt đồng chín
Kêu chú lính phạt hai đồng...
Xe ngựa lướt bụi tuôn bờ
Bánh niền sắt cứ khua rột rột
Tui ra chợ mua đường thốt nốt
Tui mua cân bột cùng gói đậu xanh
Tui về nấu chè trôi nước đặt lại tên anh
Để cho trong trào ngoài quận
Biết tiếng thằng Sở Khanh điếm đàng
Xin ai chớ tính thiệt hơn
Mận nhà dù lạt, còn hơn đào người
Xin anh chớ nói yêu thương
Mỡ nạc anh ăn hết, cái xương anh chẳng chừa
Xin đừng ra dạ Bắc Nam
Đừng chê lươn ngắn, chớ tham trạch giàu
Xin em đừng giận đừng hờn
Anh lỡ đạp ***, chặt chơn sao đành?
Xưa kia ăn đâu ở đâu
Bây giờ có bí, chê bầu rằng hôi
Xưa kia có thế này đâu
Bởi vì sợ vợ, nên râu quặt vào
Xưa kia ngọc ở tay ta
Bởi ta chểnh mảng ngọc qua tay người
Xưa kia ngọc ở tay ta
Vì ta thiếu đức ngọc qua tay người

​

Y
Yêu em anh cũng muốn vô
Sợ truông nhà Hồ, sợ phá Tam Giang
Yêu con cho roi, cho vọt
Ghét con cho ngọt, cho bùi
Yêu nhau chữ vị là vì
Chữ dục là muốn, chữ tùy là theo
Yêu nhau cởi áo cho nhau
Về nhà mẹ hỏi, qua cầu gió bay
Yêu nhau đắp điếm mọi bề
Một trăm chỗ lệch cũng kê cho bằng
Yêu nhau sinh tử cùng liều
Thương nhau lội suối qua đèo có nhau
Yêu nhau tam, tứ núi cũng trèo
Thất, bát sông cũng lội
Tam thập lục đèo cũng qua
Yêu nhau thời ném miếng trầu
Ghét nhau ném đá vỡ đầu nhau ra
Yêu nhau cau sáu bổ ba
Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười
Yêu nhau yêu cả đường đi
Ghét nhau ghét cả tông chi họ hàng

​

Thiếu K, L, M
K
Kẻ bằm chả, người gói nem
Kẻ dệt trướng, người thêu rèm, ngang nhau
Khác nào quạ mượn lông công
Ngoài hình xinh đẹp, trong lòng xấu xa
Khi vui miếng thuốc, miếng trầu
Khi buồn đi mất, biết đâu mà tìm
Khi vui, non nước cũng vui
Khi buồn, sáo thổi, kèn đôi cũng buồn
Khi xưa ai cấm duyên bà
Bây giờ bà già, bà cấm duyên con
Khôn ngoan chẳng lọ là nhiều
Người khôn mới nói nửa điều đã khôn
Khôn ngoan cũng thể đàn bà
Dẫu rằng vụng dại cũng là đàn ông
Khôn ngoan đối đáp người ngoài
Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau
Khôn ngoan hiện ra mặt
Què quặt hiện ra chưn tay
Khôn thì trong trí lượng ra
Dạy thì học lóm người ta bề ngoài
Không chồng ăn bữa nồi năm
Ăn đói ăn khát mà cầm lấy hơi
Có chồng ăn bữa nồi mười
Ăn đói ăn khát mà nuôi lấy chồng
Không chồng mà chửa mới ngoan
Có chồng mà chửa, thế gian sự thường
Không chùi để vậy lu li
Chùi ra tỏ rạng khác gì trăng thu
Khuyên chàng đọc sách ngâm thơ
Dầu cạn thiếp rót, đèn mờ thiếp khêu
Khuyên em chớ giận anh chi
Thoa son, giồi phấn rồi đi chụp hình
Kiềng ba chân vững như bàn thạch
Bỏ chuyện người tọc mạch ngoài tai
Sông sâu thì có sào dài
Ai cầm bị gậy ăn mày nên thân
Kiểng vật còn đây, em đành đi mất
Bạn ngọc xa rồi, gia thất ai coi ?
Kiểng vật còn đây, người đà đâu mất
Con bạn xa rồi, trời đất quạnh hiu
Kim đâm vô thịt thì đau
Thịt đâm vô thịt nhớ nhau suốt đời
Kim vàng ai nỡ uốn câu
Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời
Kỳ nhông là ông kỳ đà,
Kỳ đà là cha cắc ké
Cắc ké là mẹ kỳ nhông
<:3~~ <:3~~ <:3~~ <:3~~