Các cuộc ly khai trong lịch sử!

Các cuộc ly khai trong lịch sử!

100 năm cuộc chia tay êm ái giữa Na Uy và Thụy Điển

Cuộc chia ly êm ái giữa Na Uy và Thụy Điển đúng 100 năm trước đây được coi là hình mẫu giải quyết thành công xung đột bằng phương pháp hoà bình. Mô hình ấy đến nay vẫn còn nguyên giá trị và càng tỏ ra hữu dụng trong bối cảnh của thế giới hiện đại.

Ngày 7.6.1905, trong bối cảnh bạo lực giữa các tiểu bang trong một liên bang là phổ biến ở Châu Âu, thì Nghị viện Na Uy đã đơn phương huỷ bỏ liên minh chính trị giữa hai nước ở khu vực Scandinavia (ảnh). Quyết định trên có thể đẩy hai nước đến chiến tranh vào bất cứ lúc nào, nhưng kỳ diệu thay cuộc ly dị đã được dàn xếp ổn thoả mà hai bên không phải bắn một phát súng nào. Điều này đã đặt dấu chấm hết cho quan hệ liên bang được hình thành giữa hai nước từ năm 1814, khi Đan Mạch buộc phải nhượng Na Uy cho Thụy Điển vì thất bại trong cuộc chinh phạt của Napoléon.

"Trang sử này cần phải được sử dụng như một hình mẫu cho thấy hai nước có thể chia tay một cách hoà bình và thiết lập quan hệ tốt chỉ sau một thời gian ngắn" - nhà sử học Geir Lundestad, Viện trưởng Viện Nobel Na Uy - tổ chức trao giải thưởng Nobel Hoà bình hàng năm, nhận xét. Mặc dù cả hai nước khi ấy đều dấy lên làn sóng dân tộc chủ nghĩa, song sự kiện ngày 7.6 đã khởi động quá trình dân chủ thực sự. Vừa tổng động viên binh lính, hai nước vừa ngồi vào bàn đàm phán, nêu rõ những yêu sách và sau đó tổ chức trưng cầu dân ý. Thụy Điển chấp nhận huỷ bỏ liên bang, nếu đó đúng là điều mà người Na Uy mong muốn.

Tại cuộc trưng cầu dân ý ngày 13.8 năm đó, đông đảo người Na Uy đã tham dự cuộc trưng cầu dân ý và nói rõ nguyện vọng của mình là được độc lập. Chỉ có chưa đầy 200 cử tri phản đối ly khai, trong khi hơn 368 nghìn người ủng hộ độc lập - một chênh lệch lớn chưa từng thấy trong bất cứ cuộc trưng cầu dân ý nào được tổ chức sau đó. Khi ấy, Lênin đã coi đây là hình mẫu về quyền tự quyết của các dân tộc.

"Nhờ có phong trào dân chủ mạnh mẽ ở Na Uy và Thụy Điển, nên sự việc đã dễ dàng hơn rất nhiều. Nếu là chế độ quân sự thì sẽ khó khăn hơn" - ông Lundestad nhận xét. Quả thực khi đó cả Na Uy và Thụy Điển có nhiều điều kiện thuận lợi để chia tách: Mức độ tự trị của mỗi nước đều khá cao; các mối liên kết giữa nhân dân hai nước khá lỏng lẻo. Đó là chưa kể hai nước không có tranh chấp về biên giới, nguyên nhân thường dẫn đến xung đột bạo lực như hiện nay.

Theo ông Gunnar Lassinantti - nhà nghiên cứu tại Trung tâm quốc tế mang tên Olof Palme tại Stockholm, thì "mô hình Bắc Âu" là sự tổng hoà của quá trình dân chủ, thái độ bao dung và tinh thần xây dựng của cả hai phía. Mô hình ấy đã được áp dụng thành công trong các cuộc chia tay êm ái sau đó như Singapore và Malaysia năm 1965, CH Czech và Slovakia năm 1993. Đáng tiếc là những cuộc chia tay êm ái như vậy vẫn còn chưa nhiều, chủ yếu là do bối cảnh không được thuận lợi như giữa Na Uy và Đan Mạch. Thế Hưng (Theo AFP)