Các loại tranh chấp đất đai và trình tự giải quyết

Dưới đây là các loại tranh chấp đất đai và trình tự giải quyết:
Theo Khoản 24, Điều 3, Luật Đất đai 2013 thì tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người dùng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai. Trong định nghĩa này chúng ta cần lưu ý: đối tượng của tranh chấp đất đai chẳng phải là quyền sở hữu đất, các chủ thể tham dự tranh chấp không phải là các chủ thể có quyền sở hữu đối với đất. Đây là điều chẳng phải tranh biện vì Điều 53, Hiến pháp 2013 hay điều 4, Luật đất đai 2013 quy định rất rõ đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý.
Trên thực tế, tranh chấp đất đai không chỉ là hiện tượng phổ biến mà trong đó còn vô cùng đa dạng về chủ thể cũng như nội dung tranh chấp. Tuy nhiên, về cơ bản tranh chấp đất đai được chia thành ba dạng như sau:
- Tranh chấp về quyền dùng đất: là các tranh chấp giữa các bên với nhau về việc người nào có quyền sử dụng hợp pháp đối với một mảnh đất nào đó. Trong dạng tranh chấp này chúng ta thường gặp những loại tranh chấp về ranh giới đất; tranh chấp về quyền dùng đất, tài sản gắn liền với đất trong các quan hệ ly hôn, thừa kế; tranh chấp để đòi lại đất (đất đã cho người khác mượn dùng mà không trả lại, hoặc tranh chấp giữa người dân tộc thiểu số với người đi xây dựng vùng kinh tế mới…)
- Tranh chấp về quyền, trách nhiệm phát sinh trong giai đoạn dùng đất: dạng tranh chấp này thường xảy ra khi các chủ thể có những giao dịchg dân sự về quyền dùng đất hoặc các tranh chấp liên quan đến việc đền bù giải phóng mặt bằng, tái định cư…
- Tranh chấp về mục đích dùng đất: đây là dạng tranh chấp ít gặp hơn, những tranh chấp này liên quan tới việc xác định mục đích sử dụng đất là gì. Thông thường những tranh chấp này cũng dễ có cơ sở để giải quyết vì trong giai đoạn phân bổ đất đai cho những chủ thể sử dụng, Nhà nước đã xác định mục đích sử dụng đất thông qua quy hoạch sử dụng đất. Ttranh chấp chủ yếu do người sử dụng đất dùng sai mục đích so với lúc được Nhà nước giao đất, cho thuê đất.
Trình tự giải quyết tranh chấp đất đai:
Giải quyết TCĐĐ theo trình tự tố tụng (dân sự): việc giải quyết TCĐĐ tại Tòa án được thực hiện theo quy định chung tại Bộ luật tố tụng dân sự. Theo đó, , cơ quan, tổ chức có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp để khởi kiện vụ án tại Tòa án có thẩm quyền (Tòa án nơi có bất động sản đó).
Người khởi kiện vụ án gửi đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cớ tới Tòa án có thẩm quyền, thực hiện việc tạm ứng án phí và hoàn chỉnh giấy tờ, đơn khởi kiện theo bắt buộc của Tòa án. Lúc Tòa án đã thụ lý giải quyết vụ án, sẽ tiến hành hòa giải để các đương sự thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án. Khác với hoạt động hòa giải trước lúc khởi kiện, đây là quá trình bắt buộc trong quá trình giải quyết vụ án dân sự do chính Tòa án chủ trì và tiến hành. Nếu như hòa giải thành thì Tòa án sẽ lập biên bản hòa giải thành, hết 07 ngày mà các bên đương sự không thay đổi ý kiến thì tranh chấp chính thức chấm dứt. Nếu như hòa giải không thành thì Tòa án quyết định đưa vụ án ra xét xử. Ngay trong quá trình xét xử, các đương sự vẫn có thể thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án. Nếu không đồng ý các bên vẫn có quyền kháng cáo theo trình tự phúc thẩm.

Giải quyết TCĐĐ theo trình tự hành chính: trình tự này sẽ được áp dụng đối với các tranh chấp mà những đương sự không có giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất theo quy định và lựa chọn giải quyết tranh chấp tại UBND. Đối với TCĐĐ giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau thì khiếu nại đến chủ thể có thẩm quyền giải quyết là chủ tịch UBND cấp Huyện. Nếu một bên hoặc các bên đương sự không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu thì có quyền khiếu nại tới chủ tịch UBND cấp Tỉnh
Đối với tranh chấp giữa tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức nước ngoài, cá nhân nước ngoài với nhau hoặc giữa những đối tượng đó với hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư thì những đương sự này có quyền khiếu nại đến chủ tịch UBND cấp Tỉnh. Nếu như 1 trong các bên đương sự không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu này thì có quyền khiếu nại tới Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường để yêu cầu giải quyết.
Tuy nhiên, Luật cũng có quy định nếu đương sự không đồng ý với quyết định giải quyết tranh chấp lần đầu thì vẫn có quyền khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính. Quy định này tạo điều kiện dễ dàng cho những cá nhân, cơ quan, tổ chức trong xã hội trong việc lựa chọn phương thức bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, đảm bảo tính khách quan trong quá trình giải quyết TCĐĐ

Xem thêm >>> Hội luật sư Hà Nội