Các loại trực thăng chiến đấu của Soviet và Nga: Mi-24, Ka-50/52 và Mi-28

GÓI NÂNG CẤP & HIỆN ĐẠI HÓA MI-24, MI-25, MI-35 CỦA MIL ĐỀ NGHỊ TỚI CÁC KHÁCH HÀNG (tiếp theo)
BLOCK 5 - TÙY CHỌN
Block 5 là bước cuối cùng và đắt tiền nhất trong việc nâng cấp Mi-24 của Mil. Sau khi hoàn tất block này, Mi-24 sẽ có khả năng hoạt động ở cả ban ngày lẫn ban đêm cũng như là trong điều kiện thời tiết xấu.
Như đã đề cập ở phần giới thiệu, với sự phát triển của các kỹ thuật quân sự hiện đại, chiến đấu trong bóng đêm không còn là trở ngại quá lớn nữa mà đôi khi lại còn hiệu quả và an toàn hơn là vào ban ngày. Thêm vào nữa rất nhiều nước vận hành Mi-24, kể cả Nga, đang phải đối mặt với quân nổi loạn và lực lượng ly khai, những kẻ luôn dựa vào bóng đêm để hoạt động.
Mi-24 với khả năng tìm kiếm và tiêu diệt các mục tiêu vào ban đêm không những sẽ ngăn chặn hiệu quả sự phá hoại vào ban đêm mà ngược lại còn chủ động tìm diệt liên tục 24 / 24 khiến phiến quân và quân ly khai không còn thời gian để phục hồi và tái tổ chức. Hoạt động vào ban đêm cũng sẽ khiến Mi-24 an toàn hơn.
Ngoài việc tự tìm và diệt các mục tiêu ra, việc trinh sát nói chung, trinh sát điều chỉnh cho pháo binh và tên lửa mặt đất, chỉ huy trên không, hộ tống các trực thăng vận tải và phương tiện mặt đất, hỗ trợ và chuyên trở các lực lượng đặc nhiệm, v...v... trong đêm cũng sẽ hiệu quả hơn, điều mà Mi-24 nguyên bản bị hạn chế hoặc không thể thực hiện.
Cho mục đích nêu bên trên, trái tim của block nâng cấp này chính là:
1 - Hệ thống quan sát quang-điện và hệ thống hiển thị : Có khả năng quan sát, tìm kiếm và dẫn bắn các mục tiêu ban đêm. Phi công và xạ thủ sẽ quan sát các hình ảnh ghi nhận được bởi hệ thống quang-điện thông qua các màn hình màu hiển thị đa chức năng hiển thị được lắp đặt trong khoang của cả phi công lẫn xạ thủ.
2 - Hệ thống dẫn đường : Giúp phi công và máy bay bay được trong cả điều kiện ban ngày lẫn ban đêm và trong thời tiết xấu.
Vào thời kỳ đầu thập niên 1990 khi mà gói nâng cấp Mi-24 của Mil ra đời, Mil đã buộc phải hợp tác với các đối tác nước ngoài để thực hiện block nâng cấp này bởi Nga khi đó thiếu các thiết bị điện tử hàng không kỹ thuật số phù hợp nêu bên trên. Có hai phương bán nâng cấp được tiến hành song song, một dành cho xuất khẩu và một dành cho nội địa (KQ Nga).
PHƯƠNG ÁN DÀNH CHO XUẤT KHẨU
1 - Hệ thống quan sát quang-điện và Hệ thống hiển thị
Hệ thống được sử dụng là NOCAS (Night Operation Capable Avionics Sytem / Hệ thống điện tử cung cấp khả năng vận hành vào ban đêm) do liên doanh Thales và ***tant Avionique sản xuất vốn được sử dụng để gắn cho các trực thăng của Pháp và châu Âu.
NOCAS được xây dựng xung quanh một hệ thống quan sát quang-điện có tên là Chlio do Thales của Pháp sản xuất. Chlio bao gồm một camera hồng ngoại thế hệ thứ hai dùng thu nhận các hình ảnh nhiệt và một TV camera thu nhận các hình ảnh nhìn thấy. Cả hai camera này được gắn trong một quả cầu ổn định trên hai trục cơ-điện và hai trục quang-điện.
Nên lưu ý là hệ thống quan sát Chlio không phải dùng để thay thế mà là phối hợp cùng với hệ thống quan-điện Raduga-F/Sh trên Mi-24 nguyên bản. Khi dẫn bắn tên lửa chống tank AT-6 hoặc AT-9, Chlio sẽ đảm nhiệm việc theo dõi mục tiêu còn Raduga-F/Sh đảm nhiệm việc theo dõi tên lửa. Chlio được gắn ở bên mạn trái của máy bay, phía trên của radio-pod điều khiển tên lửa.
Nếu phải nêu nhận xét cách nâng cấp kiểu này thì ta có thể thấy rằng tuy Mi-24 có thể quan sát, tìm kiếm và tấn công các mục tiêu cả ban ngày lẫn ban đêm và trong điều kiện thời tiết xấu nhưng góc dẫn bắn tên lửa AT-6 hoặc AT-9 lại khá hạn chế. Điều này xuất phát từ việc tuy Chlio có góc quan sát rất rộng vì được gắn trong quả cầu xoay nhưng góc quan sát của Raduga-F/Sh lại rất hẹp nên khi dẫn bắn tên lửa, Mi-24 nâng cấp kiểu này vẫn không thể thao diễn quá nhiều để tránh việc tên lửa lọt khỏi góc quan sát của Rafuga-F/Sh.
Một yếu tố khác nữa là Chlio không được tích hợp thiết bị đo lường laze, một thiết bị cực kỳ cần thiết giúp cho việc tính toán đường đạn cho tất cả các loại vũ khí được chính xác hơn.
Hệ thống quan sát Chlio được kết nối với:
- Kính ngắm VH-100 dạng HUD do Thales-Pháp sản xuất (Thay cho kính ngắm ASP-17V) dành cho phi công
- Màn hình TMM 1410, được trang bị trong khoang của cả phi công lẫn xạ thủ, hiển thị các hình ảnh hồng ngoại giúp phi công và xạ thủ phát hiện, định dạng và ngắm bắn cho súng máy và tên lửa vào ban đêm.
- Màn hình CMD LCD, được trang bị trong khoang của cả phi công lẫn xạ thủ, hiển thị các hình ảnh thu được từ TV camera với cùng mục đích như TMM-1410 nhưng là dành cho ban ngày. Ngoài ra màn hình này còn đảm nhiệm vai trò hiển thị bản đồ dạng kỹ thuật số 2D thay cho bản đồ hiển thị cơ khí trên các Mi-24 nguyên bản.
2 - Hệ thống dẫn đường
Hệ thống dẫn đường của Mi-24 nâng cấp phiên bản xuất khẩu sẽ giúp phi công giảm tải được khối lượng công việc cũng như dễ dàng điều khiển máy bay bay thấp vào ban đêm và thậm chí là trong trường hợp không quan sát được do sương mù dày đặc. Hệ thống là tập hợp của cả các thiết bị sẵn có trên Mi-24 và các thiết bị lắp mới.
Các trang bị mới bao gồm:
- AHRS (Attitude and Heading Reference Systems / Các hệ thống tham chiếu trạng thái và hướng bay. Các hệ thống này có nhiệm vụ cung cấp các thông tin như các góc xoay quanh 3 trục chính và hướng di chuyển của máy bay nhằm giúp phi công có thể điều khiển được máy bay dù không quan sát được phía trước do đêm tối hoặc do sương mù) trên các Mi-24 nguyên bản được thay thế bằng hệ thống tiên tiến mới có tên là Nadir-10 do Thales-Pháp sản xuất. Nadir-10 chính là hệ thống hợp thành từ các con quay hồi chuyển laze cảm biến theo cả 3 trục. Nó cũng giúp cung cấp tất cả các thông tin như góc xoay theo 3 trục chính, tốc độ quay đầu và hướng bay của máy bay một cách chính xác và đáng tin cậy hơn rất nhiều hệ thống cũ.
- Hệ thống quan sát quang-điện Chlio
- Hệ thống màn hình hiển thị hình ảnh trong khoang lái.
- Kính ngắm ban đêm gắn trên mũ bay dành cho phi công và xạ thủ do Pháo sản xuất
- Hệ thống định vị vệ tinh toàn cầu GPS do Pháp sản xuất.
- Hệ thống dẫn đường chiến thuật TACAN do Nga sản xuất.
Các trang bị được giữ nguyên:
- Hệ thống kiểm soát máy bay tự động SAU-V24-1 tích hợp hệ thống lái tự động VUAP-1
- Radar doppler DISS-15D
- Hệ thống bản đồ kỹ thuật số hiển thị 2D.
- Radio đo cao dành cho việc bay thấp RV-5/5M
- Thiết bị tự động tìm hướng (còn có tên khác là "la bàn radio") ARK-15M và ARK-2U.
Phiên bản Mi-24 nâng cấp này đã được Mil trưng bày tại triển lãm hàng không Le Bourget 1995 và được Mil gọi là Mi-35M.
Chlio với 2 cửa sổ của camera hồng ngoại và TV camera.

Mi-35M trưng bày tại Le Bourget 1995 với Chlio được gắn bên mạn trái và phía trên của radio-pod điều khiển tên lửa.

Vị trí của radar doppler DISS-15D và đo cao radio RV-5/5M

Bản đồ hiển thị dạng cơ khí (trên cùng bên phải) trên Mi-24 nguyên bản. Ở các máy bay Mi-24 nâng cấp, bản vị trí này sẽ được thay bằng một màn hình màu hiển thị bản đồ 2D.

PS: Phi công của Mi-24 nguyên bản bay đêm bằng cách nào?
Khi đọc xong phần này chúng ta sẽ phần nào có được câu trả lời cho câu hỏi của AT trước kia là phi công của Mi-24 nguyên bản, vốn không được trang bị cả radar địa hình lẫn thiết bị quan sát đêm, sẽ điều khiển và định hướng máy bay vào ban đêm bằng cách nào. Câu trả lời là tất cả các trang thiết bị dẫn đường trong trang bị cơ bản của Mi-24 hoàn toàn có thể giúp phi công thực hiện điều này:
- AHRS tập hợp từ các con quay hồi chuyển giúp cung cấp được tất cả các thông tin về trạng thái và hướng bay của máy bay.
- Radar doppler DISS-15D giúp xác định vận tốc và quãng đường đã đi được của máy bay
- Hệ thống sẽ tính toán được một cách khá chính xác tọa độ của máy bay từ các thông tin có được từ AHRS và DISS-15D. Vị trí này sẽ được hiển thị trên bản đồ giúp phi công nắm được máy bay đang ở vị trí nào, khu vực nào với địa hình ra sao.
- ARK-15M và ARK-2U giúp phi công dễ dàng tìm hướng bay bằng cách tham chiếu với hướng của một đài phát thanh cố định nào đó.
- Radio đo cao RV-5/5M giúp xác định được độ cao của máy bay so với mặt đất.
Với tất cả các thông tin nêu trên cùng với sự trợ giúp của hệ thống kiểm soát máy bay tự động SAU-V24-1 và hệ thống lái tự động VUAP-1, phi công sẽ điều khiển và định hướng được máy bay vào ban đêm dù không quan sát được. Tất nhiên là việc này vẫn đòi hỏi phi công phải là người có kinh nghiệm.
(Còn tiếp: PHƯƠNG ÁN DÀNH CHO NỘI ĐỊA)

(Note: Thêm bức hình của Mi-24 nâng cấp phiên bản dành cho xuất khẩu trưng bày tại triển lãm Le Bourget 1995)
Được Russianfan sửa chữa / chuyển vào 15:22 ngày 02/12/2009

OK. Em thấy bác có mấy ý đúng. Về nội dung thì đúng nhưng ví dụ thì chưa chính xác lắm.
------------------------------------
Ngay khi đưa ảnh Su-27 để ví dụ tớ đã nói rất rõ là vì không có hình trực thăng nên phải lấy ảnh phản lực để minh họa. Tớ sơ xuất là không nói rõ cái minh họa này chỉ để nói về góc tấn thôi.
Thôi, ta dừng tại đây cho bác RF tiếp nhỉ? Để tớ tìm lại cuốn sách bài bay chiến thuật của trực thăng Mi-8 xem sao, hai ông Mi này chắc cũng từa tựa nhau chứ nhỉ?

Nhà bác Quạt cho tớ hỏi một phát về cách thức tìm hướng bay bằng cách tham chiếu với hướng của một đài phát thanh cố định. Nó có giống tớ lái xe cứ phải bật Kênh giao thông VoV FM 91 MHz để hỏi đường và tránh đoạn tắc không?

Không giống vậy đâu bạn. ARK-15M và ARK-2U là hai thiết bị tự động tìm hướng hay còn gọi là la bàn radio. Chúng có thể xác định chính xác hướng của một đài phát thanh cố định nào đó bằng cách đo đạc sóng radio phát ra từ đài phát thanh đó. Phi công sẽ căn cứ vào hướng tham chiếu này để xác định được hướng bay của máy bay.
Được Russianfan sửa chữa / chuyển vào 11:46 ngày 04/12/2009

GÓI NÂNG CẤP & HIỆN ĐẠI HÓA MI-24, MI-25, MI-35 CỦA MIL ĐỀ NGHỊ TỚI CÁC KHÁCH HÀNG (tiếp theo)

BLOCK 5 - TÙY CHỌN (tiếp theo)
PHƯƠNG ÁN DÀNH CHO NỘI ĐỊA
1 - Hệ thống quan sát quang-điện và Hệ thống hiển thị
Phiên bản nâng cấp dành cho nội địa lại đi theo hướng khác. Hệ thống quang-điện sử dụng là loại GOES-342 do UOMZ của Nga sản xuất. Tất cả các hệ thống của GOES-342 được tích hợp vào một quả cầu có đường kính 640 mm bao gồm:
- Camera hồng ngoại Agema THV-1000 do Thụy điển sản xuất
- TV Camera loại EVI-331 do Sony sản xuất
- Thiết bị đo lường laze / chiếu laze do UOMZ sản xuất.
- Camera theo dõi / bắt bám tên lửa AT-6 và AT-9 do UOMZ sản xuất.
- Thiết bị đo góc giữa tên lửa và mục tiêu do UOMZ sản xuất
6 - Hệ thống ổn định sử dụng con quay hồi chuyển theo hai trục do UOMZ sản xuất
GOES-342 được gắn theo 2 cách:
- Cách 1:Thay thế và được gắn vào vị trí của Raduga-F/Sh. Ưu điểm của cách gắn này là gọn nhẹ và không làm ảnh hưởng nhiều tới sự cân bằng trọng lượng của máy bay bởi toàn bộ hệ thống này bao gồm cả giá đỡ và bộ xử lý nặng 185 kg tức là chỉ nặng hơn hệ thống Raduga-F/Sh vốn nặng khoảng 100 kg chỉ 85 kg. Việc gắn bên dưới ở vị trí của Raduga-F/Sh cũng sẽ tận dụng được góc quan sát và dẫn bắn tên lửa tối đa của GOES-342.
- Cách 2: Gắn nhô ra ngoài mạn phải của máy bay song song với Raduga-F/Sh, vốn được giữ lại để dự phòng. Ưu điểm của cách gắn này là máy bay vẫn còn hệ thống dự phòng trong trường hợp GOES-342 bị trúng đạn hoặc hư hỏng. Tuy nhiên cách gắn này sẽ khiến máy bay nặng hơn 185 kg và phải tính toán lại việc cân bằng trọng lượng. Gắn cách này cũng sẽ khiến việc quan sát ngang và về phía sau bị hạn chế
GOES-342 gắn cách 1


GOES-342 gắn cách 2

TV camera EVI-331 của Sony

Hệ thống quan sát GOES được kết nối với:
- Một màn hình màu hiển thị đa năng được đặt trước mặt xạ thủ thay thế vai trò của cả hai thiết bị: 1- kính ngắm KPS-53AV dùng để ngắm bắn khẩu súng máy 12.7 mm gắn trong tháp xoay dưới mũi. 2 - Ống kính kết nối với Raduga-F/Sh để ngắm bắn tên lửa AT-6 hoặc AT-9.
- Một màn hình màu hiển thị đa năng đặt trên bệ lái của phi công. Tùy theo yêu cầu (kinh phí) mà buồng lái của phi công sẽ được gắn một hay hai màn hình màu hiển thị đa năng với màn hình thứ hai thay thế vị trí và tập trung vào nhiệm vụ của bản đồ hiển thị cơ khí cũ.
- Nếu chỉ gắn một màn hình thì màn hình này sẽ đảm nhiệm tất cả mọi chức năng từ việc hiển thị hình ảnh quan sát được bởi GOES-342, kính ngắm ban đêm cho phi công lẫn chức năng của bản đồ.
Có thể nói là Mi-24 nâng cấp bằng hệ thống GOES-342 toàn diện hơn rất nhiều Mi-24 nâng cấp bằng hệ thống Chlio. Bên cạnh việc có đầy đủ các thiết bị bên trong hơn, tầm quan sát và dẫn bắn tên lửa bằng GOES-342 cũng rộng hơn hẳn:
- Góc quan sát theo phương ngang: 360 độ với khả năng xoay 230 độ về mỗi bên.
- Góc quan sát theo phương dọc: lên 25 độ, xuống 115 độ
- Góc dẫn bắn tên lửa theo phương ngang: 60 độ về mỗi bên
- Góc dẫn bắn tên lửa theo phương dọc: lên 20 độ, xuống 60 độ
- Thích ứng với nhiệt độ của môi trường: Từ - 50 độ cho tới + 50 độ.
Chú thích về các cửa sổ trên GOES-342: - Cửa sổ hình tròn dưới cùng: Camera hồng ngoại. ?" Cửa sổ nhỏ ở giữa bên phải: TV camera - Cửa sổ nhỏ ở giữa bên trái: Camera theo dõi tên lửa AT-6 và AT-9 - Cửa sổ lớn trên cùng: Đo lường laze / chiếu laze.

2 - Hệ thống dẫn đường
Hệ thống dẫn đường của Mi-24 nâng cấp phiên bản nội địa cũng sẽ giúp phi công giảm tải được khối lượng công việc cũng như dễ dàng điều khiển máy bay bay thấp vào ban đêm và thậm chí là trong trường hợp không quan sát được do sương mù dày đặc. Hệ thống này cũng tương tự như hệ thống của phiên bản xuất khẩu nhưng chỉ khác các điểm:
- AHRS (Các hệ thống tham chiếu tình trạng và hướng bay) được sử dụng để thay thế cho các hệ thống cũ của Mi-24 là loại IKV do Nga sản xuất thay vì loại Nadir-10 của Pháp. IKV cũng được gắn trên một số máy bay mới của Nga như Su-39.
- Hệ thống định vị vệ tinh GLONASS do Nga sản xuất thay vì GPS.
- Kính ngắm ban đêm gắn trên mũ phi công và xạ thủ là loại ONV-1 NVG do UOMZ của Nga sản xuất.
Kính ngắm ban đêm dành cho phi công ONV-1 NVG

PHƯƠNG ÁN SAU CÙNG HIỆN NAY
1 - Hệ thống quan sát quang-điện và Hệ thống hiển thị
Hiện nay mọi thứ đảo ngược hẳn lại. Bản nâng cấp Mi-24 nội địa lại dùng một thiết bị hoàn toàn khác do Zenith sản xuất còn bản đóng mới và nâng cấp dành cho xuất khẩu lại sử dụng hệ thống GOES-342 UOZM với camera hồng ngoại Agema THV-1000 được thay bằng một trong hai loại sau:
- Loại "Module-Avia" (TPVK-24N hoặc TPVK-24NS) do UOZM sản xuất. Đây là nỗ lực nhằm nhanh chóng phát triển công nghệ sản xuất các thiết bị ngắm hồng ngoại trong nước. Việc nội đại hóa 100% cũng sẽ khiến Nga không bị ràng buộc bởi bất kỳ bên thứ ba nào trong việc xuất khẩu vũ khí và giảm giá thành sản phẩm.
- Hoặc là loại camera hồng ngoại Iris của Sagem-Pháp nếu khách hàng yêu cầu (Giá thành sẽ cao hơn)
Hệ thống hiển thị trong buồng lái cũng tương tự như bản dành cho nội địa trước kia với:
- Một màn hình màu hiển thị đa năng dành cho xạ thủ
- Một hoặc hai màn hình màu hiển thị đa năng dành cho phi công
- Kính ngắm ban đêm dành cho cả phi công và xạ thủ.
2 - Hệ thống dẫn đường
Về cơ bản thì hệ thống dẫn đường cũng tương tự như hai phương án nêu bên trên với AHRS (Các hệ thống tham chiếu tình trạng và hướng bay) sẽ sử dụng một trong hai loại sau tùy theo khác hàng lựa chọn
- Hệ thống như bản xuất khẩu với Nadir-10 do Pháp sản xuất (Giá thành sẽ cao hơn)
- Hệ thống như bản nội địa với IKV do Nga sản xuất.
Khách hàng cũng sẽ quyết định là chọn kính ngắm đêm gắn trên mũ của phi công và xạ thủ là loại do Nga hay Pháp sản xuất.
Ở block nâng cấp này, kính ngắm trên mũ xạ thủ do Nga sản xuất với khả năng dẫn hướng cho hệ thống GOES-342 và súng máy (12.7mm hoặc 23mm) cũng sẽ được trang bị.
Camera TPVK-24N do UOMZ-Nga tự sản xuất thay vì phải nhập khẩu từ Pháp / Thụy Điển như trước kia.

NÂNG CẤP HỆ THỐNG PHÒNG VỆ - TÙY CHỌN
Phần nâng cấp hệ thống phòng vệ cho Mi-24 không nằm trong block nào cả và khách hàng có thể tùy chọn nó dù máy bay của họ được nâng cấp tới block nào. Hệ thống phòng vệ mới bao gồm:
1 - Cảnh báo radar SPO-32 / L150 Pastel, loại cũng được gắn cho các máy bay hiện đại nhất của Nga hiện tại, kèm theo một bộ xử lý kỹ thuật số có khả năng tự động vận hành hệ thống sẽ thay thế cho hệ thống SPO-10/15/15M cũ.
2 - Loại đạn mồi gây nhiễu mới uy lực hơn rất nhiều thay thế cho loại đạn cũ. Các băng đạn ASO-2V cũ vẫn được tái sử dụng để nạp đạn mới vả vẫn được gắn ở hai bên sườn máy bay.
3 - Một loại đèn gây nhiễu hồng ngoại mới hiệu quả hơn thay thế cho loại L-166 Ispanka cũ để phù hợp hơn với mối đe dọa từ các tên lửa phòng vác vai hiện đại.
4 - Cảm biến cảnh báo khi bị tên lửa tấn công Mak-UFM và cảm biến cảnh báo khi bị đối phương ngắm bắn bằng laze Otklik, những cái cũng được dùng gắn cho Ka-50/52.
5- Hệ thống làm máy khí xả động cơ được giữ nguyên để làm giảm tín hiệu hồng ngoại của máy bay.
Hệ thống cảnh báo radar nhìn bên ngoài không khác với hệ thống SPO-10/15/15M cũ nhưng thực chất bên trong là hệ thống SPO-32 / L150 Pastel.

Các băng đạn mồi cũng vẫn được gắn ở chỗ cũ nhưng được nạp loại đạn uy lực hơn

Đèn gây nhiễu hồng ngoại được thay thế bằng loại tiên tiến hơn.

Cảnh báo khi bị tên lửa tấn công Mak-UFM

Bộ làm mát khí xả

Được Russianfan sửa chữa / chuyển vào 11:45 ngày 04/12/2009

Thấy nhà bác bảo nó tìm hướng bằng cách tham chiếu với hướng đài phát thanh cố định thì tớ mới thắc mắc. Nay thì hiểu rồi! Cảm ơn bác đã nói rõ ý.
Theo cách nhà bác diễn giải thì ARK-15M và ARK-2U chính là 2 bộ la bàn vô tuyến hay còn gọi là máy vô tuyến tầm phương. Bộ ARK-15M là loại la bàn vô tuyến phục vụ bay đường dài và hỗ trợ cất hạ cánh. Bộ này thu tín hiệu định hướng của hệ thống đài phát vô tuyến quân sự chuẩn Chayka để xác định hướng, cự ly và tốc độ máy bay. Bộ ARK-U2 (chứ không phải ARK-2U) là loại la bàn vô tuyến định hướng và định cự ly máy phát vô tuyến cấp cứu tầm ngắn phục vụ tìm kiếm cứu nạn.
Chúng không dùng làn sóng điện của đài phát thanh để định hướng bác nhé!

radio compass nguyên lý như nhau mà:
AN/ARN-6 radiocompass:
http://jproc.ca/rrp/rrp3/neptune_arn6.html
"This is an Automatic Direction Finding receiver, which covers 100 KHz to 1750 KHz in four bands. The equipment can be used a radio compass or other stations can be monitored to obtain weather reports or it may be used as a communications receiver. "

Trong tài liệu về nói rõ là phi công có thể lựa chọn 1 trong 8 kênh khác nhau để làm cơ sở tham chiếu cho ARK-15M. Vì thế nên tôi cho rằng 8 kênh này bao gồm cả quân sự lẫn dân sự và tùy theo vị trí, tình huống mà phi công quyết định sẽ dùng kênh nào (tham chiếu với đài phát thanh nào).
Nguồn: www.yak-52.com/downloads/adf.doc
"The APK-15M Radio Compass is found in many Russian or East block aircraft, ranging from the Antonov 2 biplane to the Mig 29 and Sukhoi SU27 air superiority fighters. In the Yak 52 sporting aircraft, Radio compass control panels are fitted in both ****pits. The rotary channel selector knob allows the selection of a total of 8 channels in two banks of four"
Về mặt kỹ thuật thì một la bàn radio nói chung có thể được thiết kế để tham chiếu với bất kỳ đài phát thanh nào, cả dân sự lẫn quân sự. Nếu bạn Bebedoll có nguồn nào nói ARK-15M và ARK-U2 chỉ tương thích và tham chiếu được với đài phát sóng quân sự theo chuẩn Chayka và đặc biệt là chúng còn giúp xác định được cự ly và tốc độ máy bay nữa thì chia sẻ cho tôi biết với. Thanks!
Được Russianfan sửa chữa / chuyển vào 10:21 ngày 07/12/2009

Nhà bác Quạt xem mấy tài liệu dưới nói về máy vô tuyến tầm phương Ав,ома,и?еский Радиокомпас và cách thức định hướng tham chiếu toạ độ đài phát vô tuyến chuẩn:
http://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/225530
www.aerokubinka.ru/graph/s/1/640_ao&reo_04.doc
http://window.edu.ru/window_catalog/pdf2txt?p_id=21753

CÁC MẪU THỬ CỦA MI-24 / MI-35 NÂNG CẤP & HIỆN ĐẠI HÓA DO MIL THỰC HIỆN
Block 1 & Bolck 2 : http://ttvnol.com/forum/quansu/1207975/trang-25.ttvn
Block 3 & Block 4: http://ttvnol.com/forum/quansu/1207975/trang-27.ttvn
Mẫu thử MI-24VM năm 1999
Mi-24VM (Mi-24V Modernization / Mi-24V hiện đại hóa) chính là bản nâng cấp và hiện đại hóa đầu tiên của Mi-24. Nó được Mil thai nghén từ năm 1996 và hoàn thành chuyến bay đầu tiên dài 25 phút 3 năm sau đó, ngày 4 tháng 3 năm 1999.
Qua các bức hình và thông tin công bố của Mi-24VM, chúng ta có thể thấy rằng nó đã được nâng cấp và hiện đại hóa các tính năng và đặc điểm từ block 1 cho tới block 4. Chi tiết về các block đã được nêu rõ ở các bài trước tuy nhiên ta có thể tóm tắt lại các đặc điểm của Mi-24VM như sau:
- Khung sườn được phục hồi, gia cố và làm mới để kéo dài thời gian phục vụ lên thêm 1,000 - 1,500 giờ bay tương ứng với 8 - 10 năm phục vụ nữa (Block 1)
- Cánh quạt chính và cánh quạt đuôi dạng chữ "X" được làm từ vật liệu composite lấy từ chiếc Mi-28 thay thế cho loại cánh cũ giúp tăng lực nâng lên thêm 300 kgf, giảm trọng lượng máy bay được khoảng 300 kg và giảm bớt được tiếng ồn khi vận hành. (Block 2)
- Động cơ được thay mới bằng loại TV3-117VMA, loại động cơ mới và hiện đại nhất trong gia đình TV3-117 khi đó và được phát triển cho chiếc Ka-50. TV3-117VMA có công suất khẩn cấp cũng như công suất khi cất cánh cao hơn nhưng lại có tỉ lệ tiêu thụ nhiên liệu trên mã lực thấp hơn loại động cơ TV3-117V/VM cũ. Nó giúp máy bay an toàn hơn trong trường hợp một động cơ bị hư cũng như giúp giảm lượng nhiên liệu tiêu thụ và tăng được tầm bay (Block 2)
- Được gắn loại cánh mới ngắn hơn, với 2 mấu cứng mỗi bên, lấy từ chiếc Mi-28 giúp giảm trọng lượng đuợc khoảng 100 kg, giảm sức cản không khí mà vẫn bảo đảm lực nâng cho máy bay. Mấu cứng bên ngoài có thể treo được tối đa 8 tên lửa chống tank AT-6 hoặc AT-9 (Block 3)
- 3 càng bánh được gắn cố định với bộ giảm xóc mới giúp máy bay nhẹ hơn được 120 kg, vận hành an toàn hơn đặc biệt là khi bay thấp cũng như là có thêm không gian bên trong (do các hốc bánh để lại) để chứa thêm nhiên liệu, hệ thống điện tử và đạn súng máy. Thực tế vận hành và các kinh nghiệm rút ra từ các chiến trường cho thấy hệ thống càng dạng gập vào khi bay (ngoài lợi ích không đáng kể về tốc độ tối đa, tốc độ hành trình, diện tích phản xạ radar và tỉ lệ tiêu thụ nhiên liệu của máy bay) đôi khi lại gây ra các tại nạn nghiêm trọng cho máy bay và phi công trong trường hợp chúng bị kẹt và không hạ xuống được. (Block 3)
Với tất cả các sửa đổi ở cả block 2 và block 3 bao gồm cả động cơ mới TV3-117VMA, Mi-24VM nhẹ hơn được 520 kg, cải thiện và tăng được một số tính năng vận hành như trần bay (từ 4,500 m lên 5,700 m), trần lơ lửng tại chỗ (Từ 1,750 m lên 2,100 m), tốc độ leo cao (Từ 9,6 m/s lên 12.4 m/s) và khả năng hoạt động tại khu vực có nhiệt độ và độ cao lớn, v...v....
- Hệ thống kiểm soát bắn-dẫn hướng được nâng cấp và hiện đại hóa với khả năng mang và dẫn bắn được loại tên lửa chống tank mới là AT-9 (Ataka) có tầm bắn, độ chính xác và uy lực đầu đạn hơn hẳn loại tên lửa AT-6 cũ. (Block 4).
- Súng máy + tháp súng Yak-b 12.7 mm 4 nòng cũ được thay bằng loại súng + tháp súng mới là Gsh-23L 23 mm 2 nòng. (Block 4)
- Khả năng ngắm bắn thêm loại rocket mới là S-13 130 mm S-24 240 mm (Block 4)
- Khả năng mang và ngắm bắn tên lửa phòng không Igla-V (Block 4)
Các thông tin tại thời điểm năm 1999 đều nói là Mi-24VM được trang bị hệ thống quang-điện mới được tích hợp với một thiết bị đo lường laze, thay cho Raduga-F/Sh cũ, và hệ thống máy tính hiện đại nhất khi đó là BVK-24 (Các công việc của block 5). Tất cả các hệ thống này sẽ giúp phi công và xạ thủ của Mi-24VM có khả năng quan sát và ngắm bắn xa hơn và chính xác hơn trong mọi điều kiện như ánh sáng yếu, ban đêm và thời tiết xấu. Mi-24VM với các nâng cấp này được cho là có khả năng tấn công các mục tiêu đơn lẻ chính xác hơn 1.5 lần, tầm tiêu diệt mục tiêu của súng máy 23 mm cũng tăng lên 2 - 2.5 lần so với súng máy 12.7 mm cũ và hiệu quả chiến đấu bằng tên lửa chống tank cũng tăng lên trung bình 2 lần.
Tuy nhiên đây chỉ là các công việc được Mil lên kế hoạch chứ còn trong thực tế hệ thống quan sát ngắm bắn trên Mi-24VM năm 1999 vẫn chỉ là hệ thống Raduga-F/Sh cũ mà thôi.
Mi-24VM ra đời có lẽ chính là nỗ lực cụ thể hóa 5 block nâng cấp & hiện đại hóa Mi-24 và Mi-35 mà Mil đã đưa ra trước đó. Nó cũng là mẫu chào hàng của Mil cho quân đội Nga và các đối tác nức ngoài khác. Tuy nhiên bởi quân đội Nga lúc đó đang chìm vào khủng hoảng vì thiếu tiền và sự thiếu quan tâm đến từ nước ngoài mà dự án Mi-24VM đã không tìm được bất kỳ người mua nào. Nhưng những công việc và nỗ lực mà các kỹ sư của Mil thực hiện đã không uổng phí. Tất cả các kinh nghiệm thu được từ dự án Mi-24VM đã được áp dụng để xây dựng nên một phiên bản hiện đại và hoàn hảo nhất của Mi-24 / Mi-35 hiện nay, đó chính là Mi-35M2.
Một điểm cần lưu ý là mới nhìn qua, Mi-24VM rất giống Mi-24VP bởi chúng được sơn giống nhau và cùng được gắn khẩu súng Gsh-23L 23mm 2 nòng ở mũi (Không biết có phải Mi-24VM được hoán cải từ một chiếc Mi-24VP cũ hay không ???). Tuy nhiên chúng ta có thể phân biệt Mi-24VP với Mi-24VM dựa trên các đặc điểm sau:
- Cánh đuôi của Mi-24VP là loại 3 cánh như tất cả các Mi-24 nguyên bản khác.
- Càng bánh của Mi-24VP là loại thu vào trong khi bay
- Cánh của Mi-24VP là loại cánh cũ dài với 3 mấu cứng mỗi bên
Mi-24VP

Các bức hình của Mi-24VM
Cánh quạt chính composite và cánh quạt đuôi dạng chữ "X" lấy từ Mi-28

Cánh ngắn với mấu cứng bên ngoài có khả năng gắn được 8 tên lửa AT-6 hoặc AT-9

3 càng bánh được gắn cố định

Hệ thống ngắm bắn vẫn là loại Raduga-F/Sh cũ

Súng máy + tháp súng mới Gsh-23L

Phần tiếp theo: MI-24VK-1/ MI-24VK-2 & MI-24PK-1 / MI-24PK-2

Được Russianfan sửa chữa / chuyển vào 11:08 ngày 12/12/2009