Các tác phẩm Hồ Anh Thái

Bốn khúc một bản tình ca _HAT
Giới thiệu nhân vật
A - Chàng
Chàng vốn là một người làm nghề xoa đầu trẻ tại một trường sư phạm mà tới 95% học trò là nữ. Sau mười năm có vẻ lăn lộn với nghề (và cả với đám học trò thân yêu) mà chẳng thấy nên cơm nên cháo gì, vào một ngày đẹp trời chàng quyết định dứt áo ra đi tìm một chân trời mới. Số phận run rủi đã xô đẩy chàng tới một văn phòng báo chí có cái tên rất ấn tượng là ?oChân trời lúc rạng đông? đến từ tận đất nước Phù tang, với chức danh được in trang trọng ngay chính giữa tấm cạc visit bằng tiếng Anh là ?oPress Servant?. Nhiều người cứ thắc mắc rằng tại sao một con người thông minh sáng láng như chàng lại chưa tìm đưọc người nâng khăn sửa túi trong số mười mấy khoá học trò mà chàng đã bỏ bao công sức vừa dạy vừa dỗ đó. Hay là chàng có vấn đề bệnh lý gì đó tế nhị mà các cô gái không dám gần? Hoàn toàn ngược lại.
Theo lời chàng tâm sự, trong một lần nhậu hơi quá chén, cái hành trang tình yêu của chàng cũng nặng ra phết, nói phải tội chứ nếu chàng xuất cảnh theo diện đoàn tụ gia đình ?ohụt? (nghe bảo một trong những cô học trò yêu của thầy đi xuất khẩu lao động sang Nga hiện vẫn đang đánh hàng chủ yếu là đồ lót từ Mát về các vùng quê xa xôi) thì chắc chắn phải thuê hẳn một công tai nơ loại 40 feets chiều cao mới chứa hết. Thế nhưng cái số chàng nó mạt, cứ muộn nhất là đến cuối năm học thầy lại đường thầy, trò đường trò. Cũng chẳng dám bận tâm lắm bởi ?ocon chị nó đi, con dì nó lớn?, cứ mỗi năm chàng nhúp một cô. Xin phép được trích dẫn ra đây một vài mối tình để khỏi mang tiếng cho chàng là người điêu ngoa, ăn không nói có, một căn bệnh nghề nghiệp mà thiên hạ thường ác ý gán cho những người làm báo như chàng.
Mối tình thứ nhất đến khi lần đầu tiên chàng bươc chân lên bục giảng. Cái giọng trầm, ấm áp và cài phong thái có vẻ phớt học trò của chàng khi dạy một bài thơ tình nổi tiếng của Đại Thi hào Puskin đã làm rung động trái tim khờ dại của một thôn nữ ngây thơ lần đầu tiên bước chân ra Thủ Đô. Suốt năm học đó, trong suốt các tiết học cô nàng chẳng làm được điều gì khác ngoài việc ngước cặp mắt đắm đuối nhìn thầy, đôi môi luôn mở trong tư thế sẵn sàng ăn vã từng ?olời vàng ý ngọc? phát ra từ miệng thầy. Sự đam mê đến cuồng dại của cô học trò như tiếp thêm lửa cho những lời giảng của thầy, làm bùng lên tình yêu nghề nghiệp vốn đã rất dễ bén lửa của một thầy giáo mới ra trường, và kết quả là hầu như tiết nào thầy cũng bị cháy giáo án. Mối tình đầu bốc lửa đó bị dội một xô nước rửa bát, chuyện thường ngày ở khu nội trú sinh viên, vào một buổi chiều cuối năm tây. Hôm đó, cô nàng vào phòng thi vấn đáp, nói tiếng ?olào? ra tiếng ?oý?, bị đánh trượt, phải trở về quê làm nông nghiệp. Vài tháng sau, chắc vì vẫn chưa nguôi ngoai được cái kỷ niệm vừa giàu chất thơ vừa phũ phàng của mối tình đầu, nàng quyết định lấy quách một anh chồng làm nghề xe thồ. Nghe đâu bị ngược đãi kinh lắm: cứ trung bình một tuần một trận đòn, nửa tháng một lần bị dìm xuống ao, và một quý một lần bị quấn tóc treo lên xà nhà. Kể cũng tội, vì nàng chăm ơi là chăm: chăm làm, chăm ăn, chăm khuyên nhủ chồng, chăm răn dạy con cái, chăm góp ý với hàng xóm, và cả chăm đẻ nữa (thấy bảo hai vợ chồng đã có với nhau năm thằng cu cái hĩm rồi). Phải mỗi cái tính lơ đễnh: ai đời đang ngồi quấy cám lợn, hay nhồi bánh đúc vào diều vịt cho chồng thồ ra Hà Nội bán, thỉng thoảng lại đần mặt ra, rồi bất thần ngâm vống lên mấy câu thơ (thầy đã đọc tặng khi nàng từ tận quê lên trường mời thầy về ăn cỗ cưới), làm thằng chồng cứ tưởng xỏ xiên gì nó, nó đánh cho. Thương lắm! Xin được mạn phép thầy được đọc ra hai câu thơ đó ở đây để mọi người cùng phán xét cái bệnh ghen vô lý của một gã chồng thượng cẳng chân hạ cẳng tay:
Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm
Cầu cho em được người chồng như tôi đã yêu em
Mối tình thứ hai là với một cô nhà ở làng hoa Nhật Tân, có cái tính cách mạnh mẽ đặc thù của dân ngoại đê. Mến thầy, bằng cái giọng vừa năn nỉ, vừa nũng nịu, cô nằng nặc xin được đến nhà thầy học phù đạo vào buổi tối. Cứ sau mỗi buổi học (thường kết thúc vào gần mười giờ đêm), cô lại chơm chớp mắt thỏ thẻ nhờ thầy đưa về. Tuy lúc đầu hơi ngại, nhưng nghĩ thân gái hơ hớ như thế đi đêm trên đê một mình nói phải tội chứ ngộ nhỡ có thằng nào nó liều thì phí một đời hoa, mà mang tiếng cho mình, thầy cũng tặc lưỡi gật bừa. Những cuộc đi dạo dọc con đê của hai con người ?ogià nhân ngãi non thầy trò? này đã không may bị gián đoạn vô thời hạn do một sự cố bất ngờ. Đó là vào một đêm tháng Củ Mật, trời không giăng không sao. Sau khi đưa cô học trò yêu về nhà, đang túc tắc vừa đạp xe vừa chóp chép cái dư vị ngọt như mật hoa, hít hít cái dư hương thơm như hương như hoa của nụ hôn chia tay (thời đó nụ hôn không bị pha trộn vị gây gây của thịt chó và mùi găn gắt của mắm tôm như bây giờ - chú thích của tác giả), thầy bỗng cảm thấy có một vật gì cứng đập đánh bốp một cái vào trán. Một giải sao băng bỗng phụt loé lên trước mắt thầy trước khi đưa thầy vào cõi vô thức. Khi tỉnh dậy, quờ quạng khắp nơi thì thấy đầu, cổ, chân tay vẫn còn đủ cả. Chí có cái xe ?oSputnik?, chiếc đồng hồ ?oRaketa?, chiếc áo bay và đôi giày cô-xư-ghin, gia tài dành dụm suột một năm đi Nga của thầy, đã theo giải sao băng bay vào vũ trụ bao la. May mà chiếc quần xibata sờn do đã bị tích kê hai miếng ở mông là còn sót lại. ?oThôi của đi thay người?, - thầy tự an ủi. Thế rồi bước thấp bước cao, co ro cúm rúm, thầy quá bộ về nhà, vừa đi vừa hát, hát cho đỡ lạnh, hát cho đỡ sợ,
Đêm đông, ta lê bước chân không giầy trên đê
Có ai thấu tình cô lữ đêm đông lưng trần
Thầy phải nghỉ mất hai tuần để đi bệnh viện thẩm mỹ lại cái trán, nhưng dấu tích của chấn thương xương sọ thì vẫn còn lại đến tận bây giờ: phần tóc phải cạo khi giải phẫu đã không thể nào mọc lại được nữa.
Mối tình thứ ba là với cô gái thuộc một gia đình Hà Nội cổ, nền nếp, gia giáo. Sau hơn nửa năm quen nhau, cô mới nhận lời đi chơi công viên Thủ Lệ với thầy, và dứt khoát đòi được ngồi ở chiếc ghế đá đặt dưới cột đèn cao áp. Trong lúc thầy đang say sưa thổ lộ tình cảm, cô học trò cứ cúi gầm mặt xuống đất. Thầy hỏi gì cô cũng cứ im lặng, dứt khoát không ngẩng đầu lên thầy lấy làm lạ, bèn ngó thử xuống xem dưới chân có cái gì thu hút mạnh hơn cả giọng nói, nét mặt và cả đôi tay đang miệt mài bộc lộ tình cảm của mình. Thầy chợt choáng váng khi nhận ra rằng, trong khi vội vã đến điểm hẹn của tình yêu, thầy đã mang nhầm đôi bít tất rách, thò cả hai ngón chân cái ra ngoài. Vừa xấu hổ, vừa tự ái, thầy đứng bật dậy, phăm phăm ra lấy xe về một mình. Khi một người bạn đã nhiều lần trải qua những ca hiểu lầm kiểu này chân tình khuyên nhủ chàng thì chàng quát lên:
- Với tư cách cá nhân tôi có thể tha thứ được sự thiếu nghiêm túc đó, nhưng với tư cách một người thầy thì không đời nào. Không thể nào chấp nhận được cái thái độ thiếu tôn trọng đối với một nghề nghiệp cao quý như nghề của chúng ta. Đây thuộc về phạm trù quan điểm. Đấy rồi ông xem, còn tôi, còn ông, cô này mà trở thành một cô giáo tử tế thì tôi sẵn sàng nuốt chửng đôi bít tất hôm nọ.
- Ông dốt bỏ mẹ, chẳng hiểu tâm lý phụ nữ gì cả, anh bạn phá lên cười, thế mà cũng mang tiếng là kỹ sư tâm hồn. Người ta đường đường là con gái nhà lành, mới đi chơi lần đầu tiên mà ông tỏ tình bằng một dose mạnh như thế, bé sợ, không dám ngẩng lên nhìn cái mặt ông là phải. Tôi nói cho ông biết nhớ, không hạ đường huyết rồi ngất xỉu ngay tại chỗ là phúc tổ mấy đời nhà ông rồi đấy. Cô bạn của bé vừa mới mách nhỏ cho tôi là bé rất thích ông. Mà con gái là thích thì áo rách, quần rách họ cũng chấp nhận được chứ đừng kể đến bít tất rách như ông. Thôi đừng sĩ diện hão nữa, ông giáo Thứ, đến làm lành với bé đi. Nếu chưa mua bít tất, lấy bít tất mới của tôi mà xỏ. Hàng ngoại nhé Made in China hẳn hoi.
Nhưng không khổng là không, đấng quân tử nhất ngôn nay vẫn kiên quyết bảo lưu ý kiến của mình.

Bốn khúc một bản tình ca (2)
B - Nàng
Nàng, từng là một cô giáo nuôi dạy hổ, do chán chinh phục cái thế giới đầy những tiếng quậy khóc, la hét đơn ngữ, sặc cái mùi tanh đặc trưng của mồ hôi trẻ con pha lẫn mùi toa lét, đã tìm đến một nơi huyền ảo hơn với những tiếng ồn đa ngữ và mùi thơm của khói thuốc lá, cùng với một thách thức mới là chinh phục thế giới người nhớn. Cho đến thời điểm chàng xuất hiện, nàng cũng kịp nhét vội vào trong cái rương đựng của hồi môn mang về nhà chồng của mình vài ba cái bọc tương tư.
Anh chàng thứ nhất làm phù rể cho một đám cưới mà tình cờ nàng được mời làm phù dâu. Trong khi chú rể trao hoa, trao nhẫn và trao nụ hôn cho cô dâu, chàng phù rể cũng kịp trao cho nàng phù dâu mươi cái nhìn tình tứ, một tá nụ cười đầy ẩn ý, và thậm chí còn kịp dẫm vào chân nàng một cái. Họ cũng có dịp đi chơi với nhau dăm bảy lần trước khi chàng phải đi Sài Gòn công tác khoảng nửa năm. Thấy nàng chạy chiếc xe 81 đời đầu đã lên tới cốt 3, lại còn bị lệch càng (do đâm vào vỉa hè khi nhận được lời tỏ tình một gã lái xe lam), anh chàng có nhã ý muốn cho nàng mượn chiếc xe Astrea chưa hết thời hạn rốt đa. Nàng từ chối, nhưng anh chàng cứ để xe lại ở cơ quan nàng, và gửi chìa khoá lại chỗ thường trực nhờ chuyển hộ. Lòng tự trọng của một người con gái không cho phép nàng dùng chiếc xe của một người con trai mà nàng chưa nhận lời chính thức, tuy trong lòng đã cảm thấy xốn xang. Chiếc xe có lẽ cứ đành phải nắm sưu tầm bụi giết thời gian ở nhà để xe cho tới khi anh chàng từ Sài Gòn ra, nếu như ba tháng sau ông thường trực không chìa ra cho nàng tờ invoice báo tiền gửi xe quý. Tính ra mỗi tháng nàng phải trả hơn 300 ngàn đồng (ở đây người ta tính tiền trông xe là 1 Mỹ một ngày đêm). Làm cho người nước ngoài cũng có cái khổ thế đấy! (Chứ không phải như ai vẫn tưởng bở?!) Phải công nhận cái nhà anh Xuân Diệu là hơi bị giỏi khi thốt lên:
Yêu là mất ở trong mình một tí
Vì mỗi khi yêu thì ví lại rơi...
Của đau con xót, xót cho cả mình, xót cho cả anh bạn ngày nào cũng tốn tiền điện thoại liên tỉnh gọi ra thúc giục, van nài dùng xe, nàng nhấc ngay phone gọi đến cơ quan anh chàng hỏi thăm địa chỉ nhà riêng, và thuê hẳn một chuyến taxi tải Thành Hưng chở chiếc kỷ vật của tình yêu mang trả. Kết cục câu chuyện tình theo cách đó làm cả hai sau này đều thấy hụt hẫng. Chỉ có cha mẹ chàng trai là mừng, mừng như bắt được của! Chả là khi con đi Sài Gòn, không thấy để xe ở nhà, gọi điện hỏi thì cu cậu cứ ấm a ấm ớ, hai cụ nghi ngay. Cụ bà tru tréo lên với cụ ông:
- Tôi biết ngay mà, cái thằng gà gô nhà mình lại phải lòng con phải gió nào rồi, hồn vía để trên mây, quên khoá xe để trộm nó lấy mất. Thảo nào, suốt một tuần thấy con về muộn, tôi hỏi thì nó cứ nhe nhởn ra cười. Hôm trước khi nó ra tầu, tôi cứ hỏi một đằng nó trả lời một nẻo, tôi đã thấy ngờ ngợ. Thật khổ cái thân già này, có mấy mẫu đất hương hoả ở quê bán tất cho con mua xe. Chúng con ăn ở xưa nay có đều tiếng gì đâu mà giời lại hại chúng con thế này, hở giời? Cái thằng ôn vật kia, mày mà vác cái mặt thớt của mày về thì mày biết tay bà!
Bỗng dưng hôm đó, có một cô mặt mũi nghiêm trang như chụp ảnh chứng minh thư đến hỏi đúng tên tuổi, địa chỉ con mình, lại đề nghị được xem hộ khẩu, và trước khi giao xe còn bảo làm giấy biên nhận ghi rõ các bộ phận dễ tháo như cốp, xi nhan, gương, mặt nạ, đồng hồ, hay ổ khoá điện vẫn đầy đủ, hai cụ đoán ngay ra nàng là cảnh sát hình sự ăn mặc cải trang. Có mấy cân khoai sọ và một hũ tương ở quê mang ra biếu, cụ bà cho hết vào cái bị cói, và dúi vào tay nàng bắt nhận cho bằng được. Cụ bà còn xin địa chỉ ?ođể khi nào em nó đi công tác về, vợ chồng chúng tôi sẽ bảo ngay nó đến cám ơn và hậu tạ chị?. Nàng chỉ lí nhí từ chối, và leo lên xe đi thẳng.
- Các anh chị công an bây giờ tốt tốt là, thiên hạ họ nói thế nào ấy chứ, - hai cụ cứ tấm tắc khen mãi.
Ngay hôm đó cụ ông đã viết lời cảm ơn gửi cho Đài THTW và Đài THHN, và tận cả mấy báo của ngành công an nữa.
Anh chàng thứ hai là một thợ chuyên chữa máy photocopy. Khi lần đầu tiên đến chữa máy cho văn phòng nàng, uống có mỗi cốc sữa tươi do nàng pha mà anh chàng này đã như bị bỏ bùa mê, thuốc lú. Ai đời máy vừa chữa xong được ba ngày đã vội gọi điện hỏi xem đã hỏng lại chưa. Và từ đó cứ đều đặn mỗi tuần hai lần, vào thứ tư và thứ bảy, văn phòng đều nhận được lời hỏi thăm đầy tinh thần trách nhiệm về tình trạng sức khoẻ của chiếc máy photocopy. Vô phúc cho anh cu này là mấy lần sau gọi đến văn phòng đều gặp phải ông phân xã trưởng, một người đàn ông đầu tròn như quả bí ngô, tóc lơ thơ mấy sợi, mặt lúc nào cũng xị ra như bị, lại xa vợ đã lâu nên rất ghét nghe những chuyện trai gái tầm phào. Đến lần thứ ba trong vòng có mươi ngày mà phải trả lời cùng một câu hỏi, ông này đã gằn giọng xuống trong máy điện thoại:
- Anh hãy nhớ kỹ điều này: máy Nhật là siêu bền, chỉ có sức chịu đựng của người Nhật là có hạn thôi.
Nghe nói sau này mỗi khi máy có trục trặc cái nhà ông Nhật Sằng này lại đích thân vác máy đến cửa hàng để sửa.

Bốn khúc một bản tình ca (2)
B - Nàng
Nàng, từng là một cô giáo nuôi dạy hổ, do chán chinh phục cái thế giới đầy những tiếng quậy khóc, la hét đơn ngữ, sặc cái mùi tanh đặc trưng của mồ hôi trẻ con pha lẫn mùi toa lét, đã tìm đến một nơi huyền ảo hơn với những tiếng ồn đa ngữ và mùi thơm của khói thuốc lá, cùng với một thách thức mới là chinh phục thế giới người nhớn. Cho đến thời điểm chàng xuất hiện, nàng cũng kịp nhét vội vào trong cái rương đựng của hồi môn mang về nhà chồng của mình vài ba cái bọc tương tư.
Anh chàng thứ nhất làm phù rể cho một đám cưới mà tình cờ nàng được mời làm phù dâu. Trong khi chú rể trao hoa, trao nhẫn và trao nụ hôn cho cô dâu, chàng phù rể cũng kịp trao cho nàng phù dâu mươi cái nhìn tình tứ, một tá nụ cười đầy ẩn ý, và thậm chí còn kịp dẫm vào chân nàng một cái. Họ cũng có dịp đi chơi với nhau dăm bảy lần trước khi chàng phải đi Sài Gòn công tác khoảng nửa năm. Thấy nàng chạy chiếc xe 81 đời đầu đã lên tới cốt 3, lại còn bị lệch càng (do đâm vào vỉa hè khi nhận được lời tỏ tình một gã lái xe lam), anh chàng có nhã ý muốn cho nàng mượn chiếc xe Astrea chưa hết thời hạn rốt đa. Nàng từ chối, nhưng anh chàng cứ để xe lại ở cơ quan nàng, và gửi chìa khoá lại chỗ thường trực nhờ chuyển hộ. Lòng tự trọng của một người con gái không cho phép nàng dùng chiếc xe của một người con trai mà nàng chưa nhận lời chính thức, tuy trong lòng đã cảm thấy xốn xang. Chiếc xe có lẽ cứ đành phải nắm sưu tầm bụi giết thời gian ở nhà để xe cho tới khi anh chàng từ Sài Gòn ra, nếu như ba tháng sau ông thường trực không chìa ra cho nàng tờ invoice báo tiền gửi xe quý. Tính ra mỗi tháng nàng phải trả hơn 300 ngàn đồng (ở đây người ta tính tiền trông xe là 1 Mỹ một ngày đêm). Làm cho người nước ngoài cũng có cái khổ thế đấy! (Chứ không phải như ai vẫn tưởng bở?!) Phải công nhận cái nhà anh Xuân Diệu là hơi bị giỏi khi thốt lên:
Yêu là mất ở trong mình một tí
Vì mỗi khi yêu thì ví lại rơi...
Của đau con xót, xót cho cả mình, xót cho cả anh bạn ngày nào cũng tốn tiền điện thoại liên tỉnh gọi ra thúc giục, van nài dùng xe, nàng nhấc ngay phone gọi đến cơ quan anh chàng hỏi thăm địa chỉ nhà riêng, và thuê hẳn một chuyến taxi tải Thành Hưng chở chiếc kỷ vật của tình yêu mang trả. Kết cục câu chuyện tình theo cách đó làm cả hai sau này đều thấy hụt hẫng. Chỉ có cha mẹ chàng trai là mừng, mừng như bắt được của! Chả là khi con đi Sài Gòn, không thấy để xe ở nhà, gọi điện hỏi thì cu cậu cứ ấm a ấm ớ, hai cụ nghi ngay. Cụ bà tru tréo lên với cụ ông:
- Tôi biết ngay mà, cái thằng gà gô nhà mình lại phải lòng con phải gió nào rồi, hồn vía để trên mây, quên khoá xe để trộm nó lấy mất. Thảo nào, suốt một tuần thấy con về muộn, tôi hỏi thì nó cứ nhe nhởn ra cười. Hôm trước khi nó ra tầu, tôi cứ hỏi một đằng nó trả lời một nẻo, tôi đã thấy ngờ ngợ. Thật khổ cái thân già này, có mấy mẫu đất hương hoả ở quê bán tất cho con mua xe. Chúng con ăn ở xưa nay có đều tiếng gì đâu mà giời lại hại chúng con thế này, hở giời? Cái thằng ôn vật kia, mày mà vác cái mặt thớt của mày về thì mày biết tay bà!
Bỗng dưng hôm đó, có một cô mặt mũi nghiêm trang như chụp ảnh chứng minh thư đến hỏi đúng tên tuổi, địa chỉ con mình, lại đề nghị được xem hộ khẩu, và trước khi giao xe còn bảo làm giấy biên nhận ghi rõ các bộ phận dễ tháo như cốp, xi nhan, gương, mặt nạ, đồng hồ, hay ổ khoá điện vẫn đầy đủ, hai cụ đoán ngay ra nàng là cảnh sát hình sự ăn mặc cải trang. Có mấy cân khoai sọ và một hũ tương ở quê mang ra biếu, cụ bà cho hết vào cái bị cói, và dúi vào tay nàng bắt nhận cho bằng được. Cụ bà còn xin địa chỉ ?ođể khi nào em nó đi công tác về, vợ chồng chúng tôi sẽ bảo ngay nó đến cám ơn và hậu tạ chị?. Nàng chỉ lí nhí từ chối, và leo lên xe đi thẳng.
- Các anh chị công an bây giờ tốt tốt là, thiên hạ họ nói thế nào ấy chứ, - hai cụ cứ tấm tắc khen mãi.
Ngay hôm đó cụ ông đã viết lời cảm ơn gửi cho Đài THTW và Đài THHN, và tận cả mấy báo của ngành công an nữa.
Anh chàng thứ hai là một thợ chuyên chữa máy photocopy. Khi lần đầu tiên đến chữa máy cho văn phòng nàng, uống có mỗi cốc sữa tươi do nàng pha mà anh chàng này đã như bị bỏ bùa mê, thuốc lú. Ai đời máy vừa chữa xong được ba ngày đã vội gọi điện hỏi xem đã hỏng lại chưa. Và từ đó cứ đều đặn mỗi tuần hai lần, vào thứ tư và thứ bảy, văn phòng đều nhận được lời hỏi thăm đầy tinh thần trách nhiệm về tình trạng sức khoẻ của chiếc máy photocopy. Vô phúc cho anh cu này là mấy lần sau gọi đến văn phòng đều gặp phải ông phân xã trưởng, một người đàn ông đầu tròn như quả bí ngô, tóc lơ thơ mấy sợi, mặt lúc nào cũng xị ra như bị, lại xa vợ đã lâu nên rất ghét nghe những chuyện trai gái tầm phào. Đến lần thứ ba trong vòng có mươi ngày mà phải trả lời cùng một câu hỏi, ông này đã gằn giọng xuống trong máy điện thoại:
- Anh hãy nhớ kỹ điều này: máy Nhật là siêu bền, chỉ có sức chịu đựng của người Nhật là có hạn thôi.
Nghe nói sau này mỗi khi máy có trục trặc cái nhà ông Nhật Sằng này lại đích thân vác máy đến cửa hàng để sửa.

Bốn khúc một bản tình ca (3)
Anh chàng thứ ba là một văn sĩ khá nổi tiếng, học cao biết rộng, viết lắm in nhiều, chỉ có mỗi cái tật nhỏ là không biết đi xe máy. Cứ mỗi lần đi chơi là nàng phải đèo, còn anh chàng ngồi sau ôm chặt lấy nàng chắc vì sợ ngã. Lúc đầu nàng cũng thấy chướng vì bị mọi người trêu chọc, nhưng anh chàng rất khéo vỗ về, nên nàng cũng đánh chữ ?okệ? cho xong. Duy có một lần vào mùa mưa ở Hà Nội, xe bị ngập hết bánh, chết máy, nàng phải xuống đẩy bộ. Anh chàng văn sĩ đã không nhảy xuống đẩy giúp nàng thì thôi lại còn co chân lên ngồi xổm trên yên sau (chắc là sợ nước làm bung đế đôi giầy nàng vừa mua tặng). Sau khi đã an toạ ở vị thế mới, cảm hứng nghệ sĩ nổi lên, anh chàng vừa rung đầu gối đánh nhịp, vừa cất tiếng hát não nùng, xót xa cho những vất vả, gian truân mà nàng đang trải qua:
Hà Nội mùa này lắm những cơn mưa
Váy ngắn, giầy cao, chân em dầm trong nước lạnh
Mưa vẫn rơi rơi, ta bên nhau một chiều lướt thướt
Thật khổ em tôi, lặn lội cái thân cò...
Dân tình đi đường trông thấy nghịch cảnh đấy đã không nhịn được cười, lại nghe anh chàng ngẫu hứng hát thì đồng loạt vỗ tay, hò reo ?obis, bis...?, ầm cả hai bên đường. Nàng chẳng nói chẳng rằng đẩy nghiêng xe một cái làm chàng văn sĩ ngã tùm xuống nước. Chàng ta phải hụp lặn ở cái bể bơi lưu động đó mất hơn nửa tiếng mới tìm thấy cái kính cận đã bị vỡ mất một mắt, và đến gần nửa đêm cũng lần mò về được tới nhà. Nghe bảo anh chàng ngã bệnh, nằm liệt giường mất gần một tháng, trong cơn mê sảng cứ hát đi hát lại điệp khúc về mưa. Con người cao thượng này chẳng những không giận gì nàng mà trái lại còn yêu tha thiết hơn, tuy nhiên từ đây chỉ là tình yêu đơn phương, vì chẳng bao giờ nàng còn đến đón chàng đi chơi nữa. Ngày nàng lên xe hoa, tuy không được mời nhưng dò biết được qua bạn bè nàng, bất chấp cái cảm giác nhức nhối của vết thương lòng đang ngày một há to miệng, chàng văn sĩ thuê hẳn một chuyến xe ôm khứ hồi, hiệu Angel đời chót, đến dự đám cưới. Sau khi cơm rượu no say, văn sĩ lừ lừ khiêng bộ mặt đưa đám tới gần bàn cô dâu chú rể chúc mừng hạnh phúc, và tất nhiên là không quên dúi vào tay nàng một chiếc phong bì. Sau tuần trăng mật, khi kiểm kê chiến lợi phẩm, nàng phát hiện ra trong chiếc phong bì đó thay vì tiền mừng là một mảnh giấy được cắt tỉa theo hình một trái tim đã te tua, trên đó ghi đôi dòng thơ:
Sông đã ra biển rồi, sao dòng vần thao thiết chảy
Em đã có chồng, sao tôi vẫn tương tư
Những mối tình như vậy đi qua đời nàng để lại một chút xao xuyến, bâng khuâng cộng với một tí ti hụt hẫng, nhưng không hề khiến nàng thất vọng, hay tìm đến làm bạn với seduxen. Thử một tí chơi cho biết, chứ nàng không thể quên được cái mục tiêu đã được khối óc, con tim và cái bản năng đàn bà của nàng thông qua với 66% phiếu thuận là tìm một tấm chồng cho ra tấm chồng, ?obõ công trang điểm má hồng, môi son?! Câu hát ru của bà ngoại khi nàng còn bé vẫn còn như văng vẳng bên tai:
Tình như bát bún riêu cua
Trông qua đầy hụ, ba lùa hết ngay!
Ai đã từng ăn bún riêu cua hẳn không thể quên được cái bát có hình dáng đặc biệt dành riêng cho loại đặc sản vỉa hè truyền thống này, được gọi bằng một cái tên rất ?omơi? là bát yêu! Đó là một cái bát có miệng loe to tướng, lòng hóp lại đột ngột. Trên cái miệng loe đó, người ta nhìn thấy đủ cả bảy sắc cầu vồng: sắc tím của tía tô, sắc xám của mắm tôm, sắc xanh của hành lá, sắc nâu của thịt cua, sắc đỏ của cà chua, sắc da cam của gạch cua và sắc vàng của váng mỡ, tất cả nỏi bật trên cái phông trắng mịn của sợi bún. Người chưa từng ăn bún riêu cứ ngỡ sẽ thoả mãn được cái dạ dày háu đói của mình khi nhìn thấy một bát bún riêu đầy đặn như vậy. Nhưng, chẳng phải nói ngoa, đúng ba lần dùng đũa lùa bún vào mồm là sạch sành sanh bát. Nàng đã ăn đến bát thứ ba mà vẫn chưa thấy bõ bèn gì. Đúng là các cụ nói phải, chẳng gì bằng cơm, phải có tí bụng mới khỏi sôi. Sau này chán cơm ăn bún thì lại đi một nhẽ!
Hà nội đêm trở gió
Chàng gặp nàng ở phòng thường trực một khu building cho các văn phòng nước ngoài thuê, khi ra đó lấy báo. Ngay từ cái nhìn đầu tiên, linh tính đã mách bảo với chàng rằng Con Tàu Mùa Xuân của chàng sẽ đỗ hẳn ở cái ga thứ 13 này. Chàng là người có đạo nên không bao giờ dám cưỡng lại số mệnh. Vả lại, đã thấy mệt mỏi nên chàng không muốn kéo dài thời gian trên đường làm gì nữa.
Chàng mua ngay hai vé nghe nhạc giao hưởng thính phòng, cho vào hai chiếc phong bì, rồi cộp hai cái dấu ?oKính Biếu? lên đó. Nhét một chiếc vào ngăn báo của mình, một chiếc bỏ vào ngăn báo của nàng, chàng chờ nàng xuống lấy báo, rồi làm như tình cờ, bước vào mở ngăn báo mình ra. Chàng reo lên khi mở phong bì:
- ồ, tuyệt vời quá! Gửi mua mãi không được vé, hết hy vọng rồi lại nhận được vé mời. Chương trình này cực kỳ, toàn những bản nhạc nổi tiếng thế giới, - chàng giải thích cho ông thường trực lúc đó đang ngủ gà ngủ gật vì người thay ca đã quá ba tiếng rồi vẫn chưa chịu đến.
Nàng biết tỏng cái vở bắt quen của anh chàng, nhưng vẫn thấy hơi hiếu kỳ. Lần đầu tiên, nàng gặp một người chưa già lắm mà lại thích nhạc giao hưởng.
- ừ, cứ để yên xem sao, - nàng mỉm cười.
Chiều thứ bảy đó, sau khi đá bóng xong, chàng từ chối đi uống bia với anh em đội bóng, phóng ngay về nhà tắm gội sạch sẽ. Chỉnh trang quần áo xong, xịt tí gôm lên đầu, xức tí nước hoa vào người, chàng đến Nhà Hát Lớn đợi từ sáu rưỡi, tuy buổi hoà nhạc bắt đầu từ 8 giờ. Chàng mua một bịch hạt bí, chọn một chỗ khuất đứng đợi. Vừa chờ đợi, chàng vừa lo nàng không đến, bởi nếu thế không tiến hành test được. Yêu đương gió thoảng thì thôi, chứ một khi đã quyết định xe duyên vợ chồng, ăn đời ở kiếp với nhau thì phải ?otét tiếc? cho nó đàng hoàng.
Ai đã từng một lần đi nghe giao hưởng đều có thể rút ra một nhận xét này: trong cái tĩnh lặng rất có ý thức của phòng hoà nhạc, và trên cái nền rất du dương của những giai điệu cổ điển, người ta rất dễ buồn ngủ nếu không cảm thụ được loại hình âm nhạc bác học này. Theo ba rem mới của chàng, sau nhiều lần sửa đổi và bổ sung, nếu nàng có ngủ, vẫn có thể châm chước được. Đã từng là một người thầy, chàng đã quá hiểu sự què quặt của nền giáo dục nước nhà. Nhưng điều quan trọng là khi ngủ nàng không được ngáy; chàng là người rất thính tai, một tiếng hắt xì hơi của con thạch sùng cũng có thể làm chàng tỉnh giấc.
Tám giờ kém năm phút, nàng lững thững bước lên bậc cổng nhà hát. Thế là yên tâm, cái test có thể thực hiện được rồi.
Hai tiếng đồng hồ đã trôi qua, chắc độc giả cũng hồi hộp chẳng kém gì người viết, bởi vì nếu nàng không qua được cái test này thì chắc người viết phải vĩnh biệt độc giả ở đây. Rất may là mọi thứ đã trôi qua suôn sẻ, thậm chí nàng còn đạt điểm xuất sắc đến mức one-man jury, sau khi tranh luận một cách căng thẳng nhưng vẫn công tâm, đã đi đến thống nhất là nàng được miễn examination. Hôm đó, lần đầu tiên trong đời, nàng có người mời đi dạo dưới ánh trăng thơ mộng xứ Bavaria, xuôi thuyền theo dòng Đa nuýp, cưỡi lạc đà đi shopping ở Phiên chợ Ba tư..., và phóng xe đi ăn cháo cả quả ở Mai Hắc Đế.!!!
Tuy chỉ đi nghe nhạc vào thứ bảy, nhưng thực ra tối nào họ cũng có thời gian ở bên nhau, vì bốn buổi một tuần, chàng luôn đến đón nàng lúc tan học ngoại ngữ, sau khi đi chơi tennis về. Hai tối còn lại chàng đến nhà nàng.
Cách đây một năm, nàng đã ghi danh theo học chương trình ?oSpoken English for tonight? (Tiếng Anh Nói Đêm Nay). Đây là chương trình tiếng Anh vào loại nổi tiếng nhất thế giới dưới góc độ tiện dụng. Nó tạo cho người học một tâm lý cực kỳ thoải mái và chủ động, tự mình cảm thấy khi nào đã đạt đủ trình độ thì xin thi lấy bằng. Chả thế mà có những người mới học có một nửa, thậm chí 1/3 khoá đã được cấp bằng loại ưu. Lại cũng có những người khác, số này ít hơn, học đi học lại tới bốn, năm khoá mà vẫn chưa được cấp bằng. Người ta cứ gọi tắt đó là chứng chỉ ?oAi si em?? (ICM), chứ tên đầy đủ của nó là ?oThe International Certificate of Multimedia?, dịch ra tiếng Việt nghĩa là ?oChứng chỉ Quốc Tế về Truyền Thông Đa Phương Tiện?. Tệ cái thiên hạ cũng có lắm kẻ rỗi hơi cứ nghĩ xiên nghĩ xẹo, rồi đọc chệch ra thành ?oThe Informal Certificate of Marriage?, tức là Giấy Đăng Ký Kết Hôn Không Chính Thức. Thành thử, đôi khi cũng có những ông bố, bà mẹ nhẹ dạ cả tin, nghe theo luận điệu tuyên truyền của những phần tử xấu, cấm con cái theo học những khoá này. Họ, vô hình trung, đã làm cản trở quá trình hội nhập của lớp trẻ ở Việt Nam. Nhưng mà thôi, ta hãy quên họ đi, hãy để cho lịch sử phán xét họ.
Đến nhà nàng chơi, chàng cảm thấy rất ngại hai ông bà già, người mà chàng đã thầm nhắm làm bố mẹ vợ, nên chẳng dám nói năng gì cả, ngoài hai câu chào lúc đến và lúc về. Ngồi không cũng vô duyên, chàng đành dán mắt vào chiếc TV 14 inches nội địa, màu chập chờn lúc có lúc không. Lâu lâu rồi cũng thành quen, chàng chăm chú theo dõi TV một cách thực sự. Đôi khi gặp những vấn đề hay hay, chàng còn lấy bút chì ra ghi chép để ngày hôm sau có tin cho sếp.
Sau hơn nửa năm, mẹ nàng gọi nàng vào bếp:
- Trong đám bạn bè con tới đây chơi, mẹ trông thấy có mỗi cái nhà bác này là ưng mắt mẹ. Trông đàng hoàng, tử tế lắm. Phải mỗi cái tội nghèo.
- Mẹ biết gì mà bảo người ta nghèo? - nàng hỏi lại.
- Thì mẹ thấy đến đây cứ chúi mũi vào cái vô tuyến, chẳng nói, chẳng rằng gì cả, mẹ biết ngay, - bà mẹ phân bua. - Thỉnh thoảng lại còn ghi ghi, chép chép nữa, con ạ. Đàn ông chịu khó học hành, phấn đấu như vậy là có phúc đấy, con ạ.
- Nhưng mà con với anh ấy đã có gì đâu mà mẹ cứ cuống lên, - nàng giẫy nẩy lên, mặt đỏ ửng.
- Cha bố nhà chị, tôi ngần này tuổi đầu, đã ba lần gả chồng cho các chị của chị, hai lần cưới vợ cho các anh của chị, tôi mà lại không đi guốc trong bụng chị à? Cứ nhìn cái vẻ mừng rỡ của chị khi anh ấy đến, rồi ánh mắt nuối tiếc của chị khi anh ấy về là tôi đoán được hết. Chả phải đợi chị thưa với tôi, - bà vừa nói vừa nheo nheo mắt nhìn cô con gái út.
- Meeẹ này, - nàng nũng nịu gục đầu vào vai mẹ. - Anh ấy đã nói gì với con đâu.
- Thôi chả phải nói. Đàn ông nói in ít thôi. Bố chị ngày xưa cũng thế, - bà trầm ngâm nhớ lại, - Hồi đó, chúng tôi đâu có nhiều thời gian tìm hiểu như anh chị bây giờ. Người ta dẫn ông ấy đến nhà ông bà ngoại chị chơi để làm mối cho tôi. Ông ấy ngồi yên một lúc mà chẳng biết nói câu gì, hay tay cứ hết vặn vào rồi lại vặn ra. Bỗng nhiên, thấy cái điếu cày của ông ngoại chị để gần đó, ông ấy vồ lấy, vê thuốc, châm lửa rồi rít lên sòng sọc. Thấy vẫn chưa biết nói gì, ông ấy làm tiếp hai vê nữa, khói phả vả vào mắt tôi cay cay là. Xong vê thứ ba thì hình như ông ấy hơi say, lại đâm ra dạn. Ông ấy mồi tiếp một vê nữa, châm đóm rồi đưa điếu cho tôi: ?oEm thử đi, cái tăng điếu này hút đượm lắm!?. Tôi lúc đó chẳng nhịn được cười, ông ấy cũng cười. Rồi phải lòng nhau từ đấy. Chị xem, sống với nhau đã năm mươi năm rồi, có với nhau sáu mặt con, mà đã lần nào to tiếng với nhau đâu.
Bà ngừng một tí để nhấp ngụm nước rồi nói thêm:
- Chị với anh ấy bàn bạc với nhau liệu lúc nào tổ chức thì tuỳ, nhưng tôi nói trước là sang năm chị Kim Lâu không cưới được đâu nhá. Biết anh ấy nghèo, tôi cũng chẳng thách gì cho nó to tát cả, chỉ lo giúp tôi ít trầu cau, với cân chè Thái để chia cho hàng xóm, họ mạc là được. Cưới xong, nếu bên ấy chật, anh chị dọn về luôn đây mà ở cho vui, còn có cái vô tuyến cho anh ấy nghiên cứu tình hình.
Nàng vừa buồn cười vì mẹ ?obé cái nhầm?, vừa vui vì thế là mẹ đồng ý. Nhưng mà tại sao chàng chẳng chịu nói gì cả? Hay là...
Chẳng có ?ohay là? gì cả, chàng cũng muốn nói lắm, nhưng chẳng biết nói thế nào. Những lời tỏ tình trước kia chàng đều cảm thấy không thể diễn tả được cảm xúc của chàng lúc này, cảm xúc của một người rất muốn lấy vợ. Chàng cứ băn khoăn suy nghĩ mãi, mà ngày Nhà Giáo Việt Nam, thời điểm chàng thấy thích hợp nhất để tỏ tình (vì chàng và nàng đều xuất thân từ nghề giáo), đang đến gần.
Sáng 20/11, chàng dậy từ 5 giờ sáng, ngồi vào bàn. Viết rồi lại vò đi, vứt sọt rác. Trong gần ba tiếng đồng hồ chàng đã làm hỏng tới 99 cái bưu thiếp. Còn chiếc cuối cùng, chàng đành viết bừa tâm trạng của mình lúc đó:
Mỗi thu đi đời anh lại băm thêm một nhát
Bởi băm nhiều nên nhát lắm em ơi
(Năm nay chàng đã nhận nhát băm thứ bảy - Chú thích của tác giả)
Rồi quên cả rửa mặt, chàng phóng vội đến chỗ làm để kịp nhét chiếc phong bì vào ngăn thư báo trước khi nàng đến. Sáng hôm đó, chàng bị sếp phê bình vì điểm nhầm báo ngày hôm trước.
Trước khi ra về, chàng nhận được một bức FAX được gửi đi từ Bưu Điện Bờ Hồ, trên đó ghi vẻn vẹn có một câu: ?oMẹ em bảo sang năm em Kim Lâu đấy!?
Đám cưới của họ có rất nhiều người tham dự, ai cũng vui mừng trước hạnh phúc của họ, chỉ trừ có anh chàng văn sĩ mà ta đã có dịp đề cập ở phần trên. Hạnh phúc đến quá nhanh làm cả hai đều thấy ngỡ ngàng, không biết là mơ hay thật. Ngay sau đêm tân hôn, chàng phải ra hiệu đặt in tấm ảnh cưới theo cỡ người thật, thuê đóng khung, và treo lên tường, ngay bên trên giường cưới.
Kiểm kê xong tiền mừng, sau khi trừ đi các khoản đầu tư và trả nợ, chàng mua tặng bố mẹ vợ một chiếc Panasonic 21 inches, loại stereo đời mới nhất.
Hà Nội ơi, sông sênh mùa cưới đợi chờ,
Vẫn con đường Khâm Thiên ngày đó
Có đôi uyên ương đi dạo trời đêm.
Hồng hà ơi, ngực ai khe khẽ phập phồng,
Chàng trai ngượng ngùng dụi đầu vào thiếu nữ,
Tiếng yêu ngân vang trong trái tim nàng
Mộng mơ nay hẹn ước cùng mùa xuân.

Bốn khúc một bản tình ca (3)
Anh chàng thứ ba là một văn sĩ khá nổi tiếng, học cao biết rộng, viết lắm in nhiều, chỉ có mỗi cái tật nhỏ là không biết đi xe máy. Cứ mỗi lần đi chơi là nàng phải đèo, còn anh chàng ngồi sau ôm chặt lấy nàng chắc vì sợ ngã. Lúc đầu nàng cũng thấy chướng vì bị mọi người trêu chọc, nhưng anh chàng rất khéo vỗ về, nên nàng cũng đánh chữ ?okệ? cho xong. Duy có một lần vào mùa mưa ở Hà Nội, xe bị ngập hết bánh, chết máy, nàng phải xuống đẩy bộ. Anh chàng văn sĩ đã không nhảy xuống đẩy giúp nàng thì thôi lại còn co chân lên ngồi xổm trên yên sau (chắc là sợ nước làm bung đế đôi giầy nàng vừa mua tặng). Sau khi đã an toạ ở vị thế mới, cảm hứng nghệ sĩ nổi lên, anh chàng vừa rung đầu gối đánh nhịp, vừa cất tiếng hát não nùng, xót xa cho những vất vả, gian truân mà nàng đang trải qua:
Hà Nội mùa này lắm những cơn mưa
Váy ngắn, giầy cao, chân em dầm trong nước lạnh
Mưa vẫn rơi rơi, ta bên nhau một chiều lướt thướt
Thật khổ em tôi, lặn lội cái thân cò...
Dân tình đi đường trông thấy nghịch cảnh đấy đã không nhịn được cười, lại nghe anh chàng ngẫu hứng hát thì đồng loạt vỗ tay, hò reo ?obis, bis...?, ầm cả hai bên đường. Nàng chẳng nói chẳng rằng đẩy nghiêng xe một cái làm chàng văn sĩ ngã tùm xuống nước. Chàng ta phải hụp lặn ở cái bể bơi lưu động đó mất hơn nửa tiếng mới tìm thấy cái kính cận đã bị vỡ mất một mắt, và đến gần nửa đêm cũng lần mò về được tới nhà. Nghe bảo anh chàng ngã bệnh, nằm liệt giường mất gần một tháng, trong cơn mê sảng cứ hát đi hát lại điệp khúc về mưa. Con người cao thượng này chẳng những không giận gì nàng mà trái lại còn yêu tha thiết hơn, tuy nhiên từ đây chỉ là tình yêu đơn phương, vì chẳng bao giờ nàng còn đến đón chàng đi chơi nữa. Ngày nàng lên xe hoa, tuy không được mời nhưng dò biết được qua bạn bè nàng, bất chấp cái cảm giác nhức nhối của vết thương lòng đang ngày một há to miệng, chàng văn sĩ thuê hẳn một chuyến xe ôm khứ hồi, hiệu Angel đời chót, đến dự đám cưới. Sau khi cơm rượu no say, văn sĩ lừ lừ khiêng bộ mặt đưa đám tới gần bàn cô dâu chú rể chúc mừng hạnh phúc, và tất nhiên là không quên dúi vào tay nàng một chiếc phong bì. Sau tuần trăng mật, khi kiểm kê chiến lợi phẩm, nàng phát hiện ra trong chiếc phong bì đó thay vì tiền mừng là một mảnh giấy được cắt tỉa theo hình một trái tim đã te tua, trên đó ghi đôi dòng thơ:
Sông đã ra biển rồi, sao dòng vần thao thiết chảy
Em đã có chồng, sao tôi vẫn tương tư
Những mối tình như vậy đi qua đời nàng để lại một chút xao xuyến, bâng khuâng cộng với một tí ti hụt hẫng, nhưng không hề khiến nàng thất vọng, hay tìm đến làm bạn với seduxen. Thử một tí chơi cho biết, chứ nàng không thể quên được cái mục tiêu đã được khối óc, con tim và cái bản năng đàn bà của nàng thông qua với 66% phiếu thuận là tìm một tấm chồng cho ra tấm chồng, ?obõ công trang điểm má hồng, môi son?! Câu hát ru của bà ngoại khi nàng còn bé vẫn còn như văng vẳng bên tai:
Tình như bát bún riêu cua
Trông qua đầy hụ, ba lùa hết ngay!
Ai đã từng ăn bún riêu cua hẳn không thể quên được cái bát có hình dáng đặc biệt dành riêng cho loại đặc sản vỉa hè truyền thống này, được gọi bằng một cái tên rất ?omơi? là bát yêu! Đó là một cái bát có miệng loe to tướng, lòng hóp lại đột ngột. Trên cái miệng loe đó, người ta nhìn thấy đủ cả bảy sắc cầu vồng: sắc tím của tía tô, sắc xám của mắm tôm, sắc xanh của hành lá, sắc nâu của thịt cua, sắc đỏ của cà chua, sắc da cam của gạch cua và sắc vàng của váng mỡ, tất cả nỏi bật trên cái phông trắng mịn của sợi bún. Người chưa từng ăn bún riêu cứ ngỡ sẽ thoả mãn được cái dạ dày háu đói của mình khi nhìn thấy một bát bún riêu đầy đặn như vậy. Nhưng, chẳng phải nói ngoa, đúng ba lần dùng đũa lùa bún vào mồm là sạch sành sanh bát. Nàng đã ăn đến bát thứ ba mà vẫn chưa thấy bõ bèn gì. Đúng là các cụ nói phải, chẳng gì bằng cơm, phải có tí bụng mới khỏi sôi. Sau này chán cơm ăn bún thì lại đi một nhẽ!
Hà nội đêm trở gió
Chàng gặp nàng ở phòng thường trực một khu building cho các văn phòng nước ngoài thuê, khi ra đó lấy báo. Ngay từ cái nhìn đầu tiên, linh tính đã mách bảo với chàng rằng Con Tàu Mùa Xuân của chàng sẽ đỗ hẳn ở cái ga thứ 13 này. Chàng là người có đạo nên không bao giờ dám cưỡng lại số mệnh. Vả lại, đã thấy mệt mỏi nên chàng không muốn kéo dài thời gian trên đường làm gì nữa.
Chàng mua ngay hai vé nghe nhạc giao hưởng thính phòng, cho vào hai chiếc phong bì, rồi cộp hai cái dấu ?oKính Biếu? lên đó. Nhét một chiếc vào ngăn báo của mình, một chiếc bỏ vào ngăn báo của nàng, chàng chờ nàng xuống lấy báo, rồi làm như tình cờ, bước vào mở ngăn báo mình ra. Chàng reo lên khi mở phong bì:
- ồ, tuyệt vời quá! Gửi mua mãi không được vé, hết hy vọng rồi lại nhận được vé mời. Chương trình này cực kỳ, toàn những bản nhạc nổi tiếng thế giới, - chàng giải thích cho ông thường trực lúc đó đang ngủ gà ngủ gật vì người thay ca đã quá ba tiếng rồi vẫn chưa chịu đến.
Nàng biết tỏng cái vở bắt quen của anh chàng, nhưng vẫn thấy hơi hiếu kỳ. Lần đầu tiên, nàng gặp một người chưa già lắm mà lại thích nhạc giao hưởng.
- ừ, cứ để yên xem sao, - nàng mỉm cười.
Chiều thứ bảy đó, sau khi đá bóng xong, chàng từ chối đi uống bia với anh em đội bóng, phóng ngay về nhà tắm gội sạch sẽ. Chỉnh trang quần áo xong, xịt tí gôm lên đầu, xức tí nước hoa vào người, chàng đến Nhà Hát Lớn đợi từ sáu rưỡi, tuy buổi hoà nhạc bắt đầu từ 8 giờ. Chàng mua một bịch hạt bí, chọn một chỗ khuất đứng đợi. Vừa chờ đợi, chàng vừa lo nàng không đến, bởi nếu thế không tiến hành test được. Yêu đương gió thoảng thì thôi, chứ một khi đã quyết định xe duyên vợ chồng, ăn đời ở kiếp với nhau thì phải ?otét tiếc? cho nó đàng hoàng.
Ai đã từng một lần đi nghe giao hưởng đều có thể rút ra một nhận xét này: trong cái tĩnh lặng rất có ý thức của phòng hoà nhạc, và trên cái nền rất du dương của những giai điệu cổ điển, người ta rất dễ buồn ngủ nếu không cảm thụ được loại hình âm nhạc bác học này. Theo ba rem mới của chàng, sau nhiều lần sửa đổi và bổ sung, nếu nàng có ngủ, vẫn có thể châm chước được. Đã từng là một người thầy, chàng đã quá hiểu sự què quặt của nền giáo dục nước nhà. Nhưng điều quan trọng là khi ngủ nàng không được ngáy; chàng là người rất thính tai, một tiếng hắt xì hơi của con thạch sùng cũng có thể làm chàng tỉnh giấc.
Tám giờ kém năm phút, nàng lững thững bước lên bậc cổng nhà hát. Thế là yên tâm, cái test có thể thực hiện được rồi.
Hai tiếng đồng hồ đã trôi qua, chắc độc giả cũng hồi hộp chẳng kém gì người viết, bởi vì nếu nàng không qua được cái test này thì chắc người viết phải vĩnh biệt độc giả ở đây. Rất may là mọi thứ đã trôi qua suôn sẻ, thậm chí nàng còn đạt điểm xuất sắc đến mức one-man jury, sau khi tranh luận một cách căng thẳng nhưng vẫn công tâm, đã đi đến thống nhất là nàng được miễn examination. Hôm đó, lần đầu tiên trong đời, nàng có người mời đi dạo dưới ánh trăng thơ mộng xứ Bavaria, xuôi thuyền theo dòng Đa nuýp, cưỡi lạc đà đi shopping ở Phiên chợ Ba tư..., và phóng xe đi ăn cháo cả quả ở Mai Hắc Đế.!!!
Tuy chỉ đi nghe nhạc vào thứ bảy, nhưng thực ra tối nào họ cũng có thời gian ở bên nhau, vì bốn buổi một tuần, chàng luôn đến đón nàng lúc tan học ngoại ngữ, sau khi đi chơi tennis về. Hai tối còn lại chàng đến nhà nàng.
Cách đây một năm, nàng đã ghi danh theo học chương trình ?oSpoken English for tonight? (Tiếng Anh Nói Đêm Nay). Đây là chương trình tiếng Anh vào loại nổi tiếng nhất thế giới dưới góc độ tiện dụng. Nó tạo cho người học một tâm lý cực kỳ thoải mái và chủ động, tự mình cảm thấy khi nào đã đạt đủ trình độ thì xin thi lấy bằng. Chả thế mà có những người mới học có một nửa, thậm chí 1/3 khoá đã được cấp bằng loại ưu. Lại cũng có những người khác, số này ít hơn, học đi học lại tới bốn, năm khoá mà vẫn chưa được cấp bằng. Người ta cứ gọi tắt đó là chứng chỉ ?oAi si em?? (ICM), chứ tên đầy đủ của nó là ?oThe International Certificate of Multimedia?, dịch ra tiếng Việt nghĩa là ?oChứng chỉ Quốc Tế về Truyền Thông Đa Phương Tiện?. Tệ cái thiên hạ cũng có lắm kẻ rỗi hơi cứ nghĩ xiên nghĩ xẹo, rồi đọc chệch ra thành ?oThe Informal Certificate of Marriage?, tức là Giấy Đăng Ký Kết Hôn Không Chính Thức. Thành thử, đôi khi cũng có những ông bố, bà mẹ nhẹ dạ cả tin, nghe theo luận điệu tuyên truyền của những phần tử xấu, cấm con cái theo học những khoá này. Họ, vô hình trung, đã làm cản trở quá trình hội nhập của lớp trẻ ở Việt Nam. Nhưng mà thôi, ta hãy quên họ đi, hãy để cho lịch sử phán xét họ.
Đến nhà nàng chơi, chàng cảm thấy rất ngại hai ông bà già, người mà chàng đã thầm nhắm làm bố mẹ vợ, nên chẳng dám nói năng gì cả, ngoài hai câu chào lúc đến và lúc về. Ngồi không cũng vô duyên, chàng đành dán mắt vào chiếc TV 14 inches nội địa, màu chập chờn lúc có lúc không. Lâu lâu rồi cũng thành quen, chàng chăm chú theo dõi TV một cách thực sự. Đôi khi gặp những vấn đề hay hay, chàng còn lấy bút chì ra ghi chép để ngày hôm sau có tin cho sếp.
Sau hơn nửa năm, mẹ nàng gọi nàng vào bếp:
- Trong đám bạn bè con tới đây chơi, mẹ trông thấy có mỗi cái nhà bác này là ưng mắt mẹ. Trông đàng hoàng, tử tế lắm. Phải mỗi cái tội nghèo.
- Mẹ biết gì mà bảo người ta nghèo? - nàng hỏi lại.
- Thì mẹ thấy đến đây cứ chúi mũi vào cái vô tuyến, chẳng nói, chẳng rằng gì cả, mẹ biết ngay, - bà mẹ phân bua. - Thỉnh thoảng lại còn ghi ghi, chép chép nữa, con ạ. Đàn ông chịu khó học hành, phấn đấu như vậy là có phúc đấy, con ạ.
- Nhưng mà con với anh ấy đã có gì đâu mà mẹ cứ cuống lên, - nàng giẫy nẩy lên, mặt đỏ ửng.
- Cha bố nhà chị, tôi ngần này tuổi đầu, đã ba lần gả chồng cho các chị của chị, hai lần cưới vợ cho các anh của chị, tôi mà lại không đi guốc trong bụng chị à? Cứ nhìn cái vẻ mừng rỡ của chị khi anh ấy đến, rồi ánh mắt nuối tiếc của chị khi anh ấy về là tôi đoán được hết. Chả phải đợi chị thưa với tôi, - bà vừa nói vừa nheo nheo mắt nhìn cô con gái út.
- Meeẹ này, - nàng nũng nịu gục đầu vào vai mẹ. - Anh ấy đã nói gì với con đâu.
- Thôi chả phải nói. Đàn ông nói in ít thôi. Bố chị ngày xưa cũng thế, - bà trầm ngâm nhớ lại, - Hồi đó, chúng tôi đâu có nhiều thời gian tìm hiểu như anh chị bây giờ. Người ta dẫn ông ấy đến nhà ông bà ngoại chị chơi để làm mối cho tôi. Ông ấy ngồi yên một lúc mà chẳng biết nói câu gì, hay tay cứ hết vặn vào rồi lại vặn ra. Bỗng nhiên, thấy cái điếu cày của ông ngoại chị để gần đó, ông ấy vồ lấy, vê thuốc, châm lửa rồi rít lên sòng sọc. Thấy vẫn chưa biết nói gì, ông ấy làm tiếp hai vê nữa, khói phả vả vào mắt tôi cay cay là. Xong vê thứ ba thì hình như ông ấy hơi say, lại đâm ra dạn. Ông ấy mồi tiếp một vê nữa, châm đóm rồi đưa điếu cho tôi: ?oEm thử đi, cái tăng điếu này hút đượm lắm!?. Tôi lúc đó chẳng nhịn được cười, ông ấy cũng cười. Rồi phải lòng nhau từ đấy. Chị xem, sống với nhau đã năm mươi năm rồi, có với nhau sáu mặt con, mà đã lần nào to tiếng với nhau đâu.
Bà ngừng một tí để nhấp ngụm nước rồi nói thêm:
- Chị với anh ấy bàn bạc với nhau liệu lúc nào tổ chức thì tuỳ, nhưng tôi nói trước là sang năm chị Kim Lâu không cưới được đâu nhá. Biết anh ấy nghèo, tôi cũng chẳng thách gì cho nó to tát cả, chỉ lo giúp tôi ít trầu cau, với cân chè Thái để chia cho hàng xóm, họ mạc là được. Cưới xong, nếu bên ấy chật, anh chị dọn về luôn đây mà ở cho vui, còn có cái vô tuyến cho anh ấy nghiên cứu tình hình.
Nàng vừa buồn cười vì mẹ ?obé cái nhầm?, vừa vui vì thế là mẹ đồng ý. Nhưng mà tại sao chàng chẳng chịu nói gì cả? Hay là...
Chẳng có ?ohay là? gì cả, chàng cũng muốn nói lắm, nhưng chẳng biết nói thế nào. Những lời tỏ tình trước kia chàng đều cảm thấy không thể diễn tả được cảm xúc của chàng lúc này, cảm xúc của một người rất muốn lấy vợ. Chàng cứ băn khoăn suy nghĩ mãi, mà ngày Nhà Giáo Việt Nam, thời điểm chàng thấy thích hợp nhất để tỏ tình (vì chàng và nàng đều xuất thân từ nghề giáo), đang đến gần.
Sáng 20/11, chàng dậy từ 5 giờ sáng, ngồi vào bàn. Viết rồi lại vò đi, vứt sọt rác. Trong gần ba tiếng đồng hồ chàng đã làm hỏng tới 99 cái bưu thiếp. Còn chiếc cuối cùng, chàng đành viết bừa tâm trạng của mình lúc đó:
Mỗi thu đi đời anh lại băm thêm một nhát
Bởi băm nhiều nên nhát lắm em ơi
(Năm nay chàng đã nhận nhát băm thứ bảy - Chú thích của tác giả)
Rồi quên cả rửa mặt, chàng phóng vội đến chỗ làm để kịp nhét chiếc phong bì vào ngăn thư báo trước khi nàng đến. Sáng hôm đó, chàng bị sếp phê bình vì điểm nhầm báo ngày hôm trước.
Trước khi ra về, chàng nhận được một bức FAX được gửi đi từ Bưu Điện Bờ Hồ, trên đó ghi vẻn vẹn có một câu: ?oMẹ em bảo sang năm em Kim Lâu đấy!?
Đám cưới của họ có rất nhiều người tham dự, ai cũng vui mừng trước hạnh phúc của họ, chỉ trừ có anh chàng văn sĩ mà ta đã có dịp đề cập ở phần trên. Hạnh phúc đến quá nhanh làm cả hai đều thấy ngỡ ngàng, không biết là mơ hay thật. Ngay sau đêm tân hôn, chàng phải ra hiệu đặt in tấm ảnh cưới theo cỡ người thật, thuê đóng khung, và treo lên tường, ngay bên trên giường cưới.
Kiểm kê xong tiền mừng, sau khi trừ đi các khoản đầu tư và trả nợ, chàng mua tặng bố mẹ vợ một chiếc Panasonic 21 inches, loại stereo đời mới nhất.
Hà Nội ơi, sông sênh mùa cưới đợi chờ,
Vẫn con đường Khâm Thiên ngày đó
Có đôi uyên ương đi dạo trời đêm.
Hồng hà ơi, ngực ai khe khẽ phập phồng,
Chàng trai ngượng ngùng dụi đầu vào thiếu nữ,
Tiếng yêu ngân vang trong trái tim nàng
Mộng mơ nay hẹn ước cùng mùa xuân.

Hồ Anh Thái đang viết tiểu thuyết về thời của Đức Phật -
Gần đây, ngoài vụ Hoa thủy tiên, văn đàn còn ?onóng? lên bởi những cuộc tranh cãi xung quanh một số phát biểu của các nhà văn khác, trong đó có Hồ Anh Thái. Anh gây tranh luận không chỉ bởi tác phẩm của mình (trong đó có cuốn Cõi người rung chuông tận thế) mà còn bởi những phát biểu về việc trao giải thưởng và kết nạp hội viên của Hội Nhà văn. Ồn ào thì nhiều, nhưng rốt cuộc Hồ Anh Thái có tự đề cử tác phẩm của mình vào giải thưởng Hội Nhà văn hay không, quan niệm sáng tác của anh ra sao, hiện nay anh đang viết gì... thì chẳng mấy ai biết.
Bài phỏng vấn Hồ Anh Thái dưới đây do nhà văn Bình Nguyên Trang thực hiện.
- Nhiều độc giả nói rằng thực ra họ vẫn thích cách viết của anh ở những tác phẩm như Người Ấn, Tiếng thở dài qua rừng kim tước? hơn là một số truyện ngắn gần đây. Anh nói gì?
- Tôi xin cảm ơn những người đọc ấy và phải xin lỗi, tôi không chỉ vì họ mà bỏ qua những độc giả đòi nhà văn luôn phải làm mới mình. Tôi cũng không thể phớt lờ nền văn học luôn đòi hỏi nghiệt ngã: nhà văn phải có đóng góp đích thực trong việc khám phá tìm tòi, không chỉ về hình thức mà cả tìm tòi về nội dung nữa.
- Sự chuyển đổi trong giọng điệu văn của anh những năm gần đây ngụ một ý gì: Hồ Anh Thái đang cố làm mới mình mỗi ngày, hay là thời gian và những trải nghiệm trong nghề viết đã làm thay đổi anh một cách rất tự nhiên?
- Tôi cũng thích sự "thay đổi tự nhiên", nhưng nếu để cho nó chi phối thì nhà văn là người thụ động và mang tính tự phát. Chỉ đơn giản rằng khi ta chọn một đề tài khác, nhân vật khác thì ta buộc phải chọn cho nó một hình thức phù hợp. Làm gì có một hình thức phù hợp cho mọi tác phẩm, cho mọi đề tài trong suốt một đời văn? Có lẽ chỉ nhà văn lười biếng, ngại thay đổi và không có khả năng thay đổi mới suốt đời khư khư bám riết lấy "chiếc áo vừa vặn nhất". Bằng cách ấy, "quân tử nhất bộ" làm cho độc giả sợ hãi văn chương vì sự monotone đơn điệu suốt đời.
- Có thể thấy ký ức Ấn Độ là một sợi chỉ xuyên qua nhiều tác phẩm nổi tiếng của anh, nó làm nên một gương mặt văn chương Hồ Anh Thái không lẫn vào đâu được. Trong tương lai sắp tới, độc giả có thể chờ đợi ở anh một cuốn tiểu thuyết về vùng đất nhiều bí ẩn mà anh đã có dịp khám phá này không?
- Mấy năm rồi tôi vẫn đang viết cuốn tiểu thuyết về thời đại của Đức Phật, một thời đại bế tắc về tư tưởng khi các giáo sĩ Bà La Môn lỗi thời đang thao túng và chống lại sự phát triển theo quy luật. Thời đại ấy cần một hệ tư tưởng mới, bác bỏ sự thống trị của đẳng cấp giáo sĩ, xóa bỏ đẳng cấp và chủ trương bình đẳng cho mọi người. Tư tưởng Phật Giáo đến đúng lúc và được đón nhận suốt hơn 2.500 năm qua. Tôi đang viết cuốn sách này, cùng lúc vẫn phải viết những gì tôi quan tâm ở thời đương đại. Vẫn hiểu giá trị bền vững của đề tài cho nên tôi sẽ dành thêm dăm ba năm nữa trước khi công bố tác phẩm.
- Là một trong những nhà văn hiếm hoi ở Việt Nam có sách được tái bản nhiều lần, anh thấy một cuốn sách bán chạy cần những yếu tố gì?
- Có lẽ chỉ nên dùng từ "bán chạy" với loại sách đọc một lần. Còn sách văn học được tái bản nhiều lần của tôi, trong một năm cũng chỉ mới lên đến con số hơn một vạn bản, ăn thua gì đâu ở đất nước 80 triệu dân? Tôi đâu dám chủ quan chỉ ra một công thức cho văn học.
- Vừa rồi cuốn Love After War, tuyển tập 50 truyện ngắn Việt Nam đương đại, chủ yếu do anh dịch, được độc giả ở Mỹ đón nhận, được báo San Francisco Chronicle bầu chọn trong số 100 cuốn sách hay nhất năm 2003. Do đâu mà anh có ý định tuyển dịch cuốn sách này? Phải chăng đề tài Việt Nam vẫn luôn được người Mỹ quan tâm và? anh biết chắc rằng nó sẽ được chú ý?
- Năm 1998, sau khi xuất bản sách của nhà văn Lê Minh Khuê và của tôi, NXB Curbstone Press mời chúng tôi làm cố vấn biên tập cho bộ sách Những tiếng nói từ Việt Nam (Voices from Vietnam), bộ sách đã ra được 8 cuốn và đang tiếp tục. Tuy nhiên thời gian chủ yếu dành cho việc sáng tác, chúng tôi lượng sức khó theo cho hết được bộ sách còn kéo dài nhiều năm. Chính vì vậy, từ năm 2000, nhà văn Mỹ Wayne Karlin và tôi có "sáng kiến" làm một tuyển tập, cố gắng giới thiệu càng nhiều càng tốt tác giả Việt Nam trong đó, coi như một sự hoàn tất, trước khi rút về viết sách của mình. Còn nhiều tác phẩm chúng tôi đề xuất nhưng không được NXB chấp nhận, kể cũng đáng tiếc.
Tuy vậy cũng phải nói rằng độc giả Mỹ chưa chú ý nhiều đến sách dịch đâu. Người Mỹ nhìn chung không thích đọc sách dịch, không thích xem phim nước ngoài có phụ đề. Muốn tạo một ấn tượng thật sâu đậm, như một dòng chảy mạnh, thì chính ta phải chủ động làm công việc dịch và giới thiệu văn học của ta thôi.
- Để văn học Việt Nam được thế giới biết đến nhiều hơn, chúng ta cần phải nỗ lực ở những khâu nào?
- Phải có một công trình cấp nhà nước mang tính chiến lược, lâu dài và bền bỉ, giao cho Hội Nhà văn VN hoặc Bộ Văn hóa thực hiện. Phải thành lập hội đồng tuyển chọn, thành viên là người thực sự làm việc và có khả năng thẩm định văn học hôm nay. Ta không chủ động giới thiệu văn học ra nước ngoài thì chẳng ai vì tình hữu nghị như ngày xưa mà làm giúp ta đâu.
- Năm 2002 anh đã từ chối giải thưởng của Hội nhà văn, nhưng năm 2003 lại tự đề cử tiểu thuyết Cõi người rung chuông tận thế của mình vào giải thưởng này. Anh có ngại biết đâu có người lại bảo rằng gã nhà văn này thích làm mình nổi bật bởi những điều bất ngờ với công chúng?
- Nếu có ai nói rằng tôi "tự đề cử" thì chắc là họ đùa đấy. Đùa vui nhỉ?
- Theo anh thì vì sao nhiều người viết văn muốn vào Hội Nhà văn? Phải chăng đó là một cái đích mà người viết văn phải đạt tới? Hội nhà văn Hà Nội nơi anh làm Tổng Thư ký mỗi năm kết nạp khoảng bao nhiêu hội viên, và, anh có nhận xét gì về chất lượng tác phẩm của các hội viên mới?
- Người viết thích có bạn bầu, thích được đồng nghiệp chia sẻ và thích cả một cái... danh ở giữa làng. Nhưng giả sử không có Hội Nhà văn thì người có duyên nợ văn chương vẫn viết như thường. Việc kết nạp hội viên dang có dấu hiệu giống như ra chỉ tiêu mỗi lớp học phải ?obắt cho đủ? 10 học sinh tiên tiến xuất sắc, thiếu thì phải đôn lên. Nhưng nếu dừng việc kết nạp lại một vài năm thì lấy gì cho Hội báo công hàng năm, chẳng hóa ra Hội không có tác động gì và phong trào văn học không có tiến bộ? Một nước cờ nan giải cho người quản lý luôn cần thành tích. Thậm chí có ý kiến buông xuôi: mở toang cánh cửa hội, bất cứ ai viết lách cũng có thể trở thành hội viên được.
- Đã từng được nghe anh nói ở đâu đó, rằng nhà văn không phải là kẻ thích hợp với cuộc sống gia đình. Vậy, anh đã lựa chọn một cuộc sống cá nhân như thế nào?
- Tôi cho rằng nhà văn đích thực hiếm khi ló mặt ra ở các đám đông và không mấy thích hợp với đời sống gia đình. Nhưng trong xã hội còn mang tính cộng đồng này, giữa thời toàn cầu hóa này, mấy ai làm được như thế?
- Anh nghĩ mình còn có thể viết văn sung sức đến năm bao nhiêu tuổi?
- Nhà văn viết giống như mọi người hít thở, đều đặn, không ngừng. Viết văn là dấu hiệu chứng tỏ nhà văn đang tồn tại mà.
- Ví dụ thế này, nếu có một ai đó từng xem anh như một thần tượng văn chương của họ, nhưng đến một ngày người đó cảm thấy thất vọng về thần tượng và quyết định ?ogiã từ thần tượng?. Để nói với người đó một câu thôi, anh sẽ nói gì?
- Người thực sự trưởng thành không có thần tượng đâu, bạn ơi. Vị chúa tể trong tư tưởng anh ta không bao giờ chịu sống chung với bất kỳ một thần tượng nào khác.
- Một vài nhận xét của anh về văn học dịch những năm gần đây ở ta?
- Người ta kêu rằng sách dịch xô bồ, nhưng đó là bởi lực lượng độc giả cũng trở nên xô bồ, phân tán và nhiều nhu cầu khác nhau. Trong biển sách lộn xộn đó, độc giả tinh tường vẫn lọc ra được nhiều sách hay. Chỉ vài năm qua thôi, riêng sách văn học đã có những bản dịch thật thích như Đàn hương hình của Mạc Ngôn, Cái trống thiếc của Guenter Grass, Linh Sơn của Cao Hành Kiện (hai bản dịch của Trần Đĩnh và Hồ Quang Du đều hay), Nhà giả kim của Paulo Coelho, Ruồng bỏ của Coetzee, Balzac và cô bé thợ may xứ Trung Hoa của Đới Tư Kiệt, Hoài niệm sói của Giả Bình Ao (bản dịch của Lê Bầu hay hơn một bản dịch cũ)...
- Những người viết trẻ nào được anh chờ đợi trong thời gian tới?
- Trẻ đồng nghĩa với sáng tạo, không thành kiến và không định kiến. Trẻ cũng chính là lợi thế tự thân, điều mà người viết cao tuổi chỉ biết ao ước mà thôi. Biết sử dụng lợi thế ấy, người viết văn trẻ nào cũng đáng để cho ta chờ đợi. Nhưng người đọc và đồng nghiệp đừng có nên quá sốt ruột.

Hồ Anh Thái đang viết tiểu thuyết về thời của Đức Phật -
Gần đây, ngoài vụ Hoa thủy tiên, văn đàn còn ?onóng? lên bởi những cuộc tranh cãi xung quanh một số phát biểu của các nhà văn khác, trong đó có Hồ Anh Thái. Anh gây tranh luận không chỉ bởi tác phẩm của mình (trong đó có cuốn Cõi người rung chuông tận thế) mà còn bởi những phát biểu về việc trao giải thưởng và kết nạp hội viên của Hội Nhà văn. Ồn ào thì nhiều, nhưng rốt cuộc Hồ Anh Thái có tự đề cử tác phẩm của mình vào giải thưởng Hội Nhà văn hay không, quan niệm sáng tác của anh ra sao, hiện nay anh đang viết gì... thì chẳng mấy ai biết.
Bài phỏng vấn Hồ Anh Thái dưới đây do nhà văn Bình Nguyên Trang thực hiện.
- Nhiều độc giả nói rằng thực ra họ vẫn thích cách viết của anh ở những tác phẩm như Người Ấn, Tiếng thở dài qua rừng kim tước? hơn là một số truyện ngắn gần đây. Anh nói gì?
- Tôi xin cảm ơn những người đọc ấy và phải xin lỗi, tôi không chỉ vì họ mà bỏ qua những độc giả đòi nhà văn luôn phải làm mới mình. Tôi cũng không thể phớt lờ nền văn học luôn đòi hỏi nghiệt ngã: nhà văn phải có đóng góp đích thực trong việc khám phá tìm tòi, không chỉ về hình thức mà cả tìm tòi về nội dung nữa.
- Sự chuyển đổi trong giọng điệu văn của anh những năm gần đây ngụ một ý gì: Hồ Anh Thái đang cố làm mới mình mỗi ngày, hay là thời gian và những trải nghiệm trong nghề viết đã làm thay đổi anh một cách rất tự nhiên?
- Tôi cũng thích sự "thay đổi tự nhiên", nhưng nếu để cho nó chi phối thì nhà văn là người thụ động và mang tính tự phát. Chỉ đơn giản rằng khi ta chọn một đề tài khác, nhân vật khác thì ta buộc phải chọn cho nó một hình thức phù hợp. Làm gì có một hình thức phù hợp cho mọi tác phẩm, cho mọi đề tài trong suốt một đời văn? Có lẽ chỉ nhà văn lười biếng, ngại thay đổi và không có khả năng thay đổi mới suốt đời khư khư bám riết lấy "chiếc áo vừa vặn nhất". Bằng cách ấy, "quân tử nhất bộ" làm cho độc giả sợ hãi văn chương vì sự monotone đơn điệu suốt đời.
- Có thể thấy ký ức Ấn Độ là một sợi chỉ xuyên qua nhiều tác phẩm nổi tiếng của anh, nó làm nên một gương mặt văn chương Hồ Anh Thái không lẫn vào đâu được. Trong tương lai sắp tới, độc giả có thể chờ đợi ở anh một cuốn tiểu thuyết về vùng đất nhiều bí ẩn mà anh đã có dịp khám phá này không?
- Mấy năm rồi tôi vẫn đang viết cuốn tiểu thuyết về thời đại của Đức Phật, một thời đại bế tắc về tư tưởng khi các giáo sĩ Bà La Môn lỗi thời đang thao túng và chống lại sự phát triển theo quy luật. Thời đại ấy cần một hệ tư tưởng mới, bác bỏ sự thống trị của đẳng cấp giáo sĩ, xóa bỏ đẳng cấp và chủ trương bình đẳng cho mọi người. Tư tưởng Phật Giáo đến đúng lúc và được đón nhận suốt hơn 2.500 năm qua. Tôi đang viết cuốn sách này, cùng lúc vẫn phải viết những gì tôi quan tâm ở thời đương đại. Vẫn hiểu giá trị bền vững của đề tài cho nên tôi sẽ dành thêm dăm ba năm nữa trước khi công bố tác phẩm.
- Là một trong những nhà văn hiếm hoi ở Việt Nam có sách được tái bản nhiều lần, anh thấy một cuốn sách bán chạy cần những yếu tố gì?
- Có lẽ chỉ nên dùng từ "bán chạy" với loại sách đọc một lần. Còn sách văn học được tái bản nhiều lần của tôi, trong một năm cũng chỉ mới lên đến con số hơn một vạn bản, ăn thua gì đâu ở đất nước 80 triệu dân? Tôi đâu dám chủ quan chỉ ra một công thức cho văn học.
- Vừa rồi cuốn Love After War, tuyển tập 50 truyện ngắn Việt Nam đương đại, chủ yếu do anh dịch, được độc giả ở Mỹ đón nhận, được báo San Francisco Chronicle bầu chọn trong số 100 cuốn sách hay nhất năm 2003. Do đâu mà anh có ý định tuyển dịch cuốn sách này? Phải chăng đề tài Việt Nam vẫn luôn được người Mỹ quan tâm và? anh biết chắc rằng nó sẽ được chú ý?
- Năm 1998, sau khi xuất bản sách của nhà văn Lê Minh Khuê và của tôi, NXB Curbstone Press mời chúng tôi làm cố vấn biên tập cho bộ sách Những tiếng nói từ Việt Nam (Voices from Vietnam), bộ sách đã ra được 8 cuốn và đang tiếp tục. Tuy nhiên thời gian chủ yếu dành cho việc sáng tác, chúng tôi lượng sức khó theo cho hết được bộ sách còn kéo dài nhiều năm. Chính vì vậy, từ năm 2000, nhà văn Mỹ Wayne Karlin và tôi có "sáng kiến" làm một tuyển tập, cố gắng giới thiệu càng nhiều càng tốt tác giả Việt Nam trong đó, coi như một sự hoàn tất, trước khi rút về viết sách của mình. Còn nhiều tác phẩm chúng tôi đề xuất nhưng không được NXB chấp nhận, kể cũng đáng tiếc.
Tuy vậy cũng phải nói rằng độc giả Mỹ chưa chú ý nhiều đến sách dịch đâu. Người Mỹ nhìn chung không thích đọc sách dịch, không thích xem phim nước ngoài có phụ đề. Muốn tạo một ấn tượng thật sâu đậm, như một dòng chảy mạnh, thì chính ta phải chủ động làm công việc dịch và giới thiệu văn học của ta thôi.
- Để văn học Việt Nam được thế giới biết đến nhiều hơn, chúng ta cần phải nỗ lực ở những khâu nào?
- Phải có một công trình cấp nhà nước mang tính chiến lược, lâu dài và bền bỉ, giao cho Hội Nhà văn VN hoặc Bộ Văn hóa thực hiện. Phải thành lập hội đồng tuyển chọn, thành viên là người thực sự làm việc và có khả năng thẩm định văn học hôm nay. Ta không chủ động giới thiệu văn học ra nước ngoài thì chẳng ai vì tình hữu nghị như ngày xưa mà làm giúp ta đâu.
- Năm 2002 anh đã từ chối giải thưởng của Hội nhà văn, nhưng năm 2003 lại tự đề cử tiểu thuyết Cõi người rung chuông tận thế của mình vào giải thưởng này. Anh có ngại biết đâu có người lại bảo rằng gã nhà văn này thích làm mình nổi bật bởi những điều bất ngờ với công chúng?
- Nếu có ai nói rằng tôi "tự đề cử" thì chắc là họ đùa đấy. Đùa vui nhỉ?
- Theo anh thì vì sao nhiều người viết văn muốn vào Hội Nhà văn? Phải chăng đó là một cái đích mà người viết văn phải đạt tới? Hội nhà văn Hà Nội nơi anh làm Tổng Thư ký mỗi năm kết nạp khoảng bao nhiêu hội viên, và, anh có nhận xét gì về chất lượng tác phẩm của các hội viên mới?
- Người viết thích có bạn bầu, thích được đồng nghiệp chia sẻ và thích cả một cái... danh ở giữa làng. Nhưng giả sử không có Hội Nhà văn thì người có duyên nợ văn chương vẫn viết như thường. Việc kết nạp hội viên dang có dấu hiệu giống như ra chỉ tiêu mỗi lớp học phải ?obắt cho đủ? 10 học sinh tiên tiến xuất sắc, thiếu thì phải đôn lên. Nhưng nếu dừng việc kết nạp lại một vài năm thì lấy gì cho Hội báo công hàng năm, chẳng hóa ra Hội không có tác động gì và phong trào văn học không có tiến bộ? Một nước cờ nan giải cho người quản lý luôn cần thành tích. Thậm chí có ý kiến buông xuôi: mở toang cánh cửa hội, bất cứ ai viết lách cũng có thể trở thành hội viên được.
- Đã từng được nghe anh nói ở đâu đó, rằng nhà văn không phải là kẻ thích hợp với cuộc sống gia đình. Vậy, anh đã lựa chọn một cuộc sống cá nhân như thế nào?
- Tôi cho rằng nhà văn đích thực hiếm khi ló mặt ra ở các đám đông và không mấy thích hợp với đời sống gia đình. Nhưng trong xã hội còn mang tính cộng đồng này, giữa thời toàn cầu hóa này, mấy ai làm được như thế?
- Anh nghĩ mình còn có thể viết văn sung sức đến năm bao nhiêu tuổi?
- Nhà văn viết giống như mọi người hít thở, đều đặn, không ngừng. Viết văn là dấu hiệu chứng tỏ nhà văn đang tồn tại mà.
- Ví dụ thế này, nếu có một ai đó từng xem anh như một thần tượng văn chương của họ, nhưng đến một ngày người đó cảm thấy thất vọng về thần tượng và quyết định ?ogiã từ thần tượng?. Để nói với người đó một câu thôi, anh sẽ nói gì?
- Người thực sự trưởng thành không có thần tượng đâu, bạn ơi. Vị chúa tể trong tư tưởng anh ta không bao giờ chịu sống chung với bất kỳ một thần tượng nào khác.
- Một vài nhận xét của anh về văn học dịch những năm gần đây ở ta?
- Người ta kêu rằng sách dịch xô bồ, nhưng đó là bởi lực lượng độc giả cũng trở nên xô bồ, phân tán và nhiều nhu cầu khác nhau. Trong biển sách lộn xộn đó, độc giả tinh tường vẫn lọc ra được nhiều sách hay. Chỉ vài năm qua thôi, riêng sách văn học đã có những bản dịch thật thích như Đàn hương hình của Mạc Ngôn, Cái trống thiếc của Guenter Grass, Linh Sơn của Cao Hành Kiện (hai bản dịch của Trần Đĩnh và Hồ Quang Du đều hay), Nhà giả kim của Paulo Coelho, Ruồng bỏ của Coetzee, Balzac và cô bé thợ may xứ Trung Hoa của Đới Tư Kiệt, Hoài niệm sói của Giả Bình Ao (bản dịch của Lê Bầu hay hơn một bản dịch cũ)...
- Những người viết trẻ nào được anh chờ đợi trong thời gian tới?
- Trẻ đồng nghĩa với sáng tạo, không thành kiến và không định kiến. Trẻ cũng chính là lợi thế tự thân, điều mà người viết cao tuổi chỉ biết ao ước mà thôi. Biết sử dụng lợi thế ấy, người viết văn trẻ nào cũng đáng để cho ta chờ đợi. Nhưng người đọc và đồng nghiệp đừng có nên quá sốt ruột.

Trò chuyện với nhà văn Hồ Anh Thái
Cười để...khóc hay để vui vẻ giã từ quá khứ?
TTCN - Năm nào cũng có sách in mới, không truyện ngắn thì tiểu thuyết, vẫn là tổng thư ký của Hội Nhà văn Hà Nội vài trăm hội viên, vẫn đọc sách mới ra của đồng nghiệp và vẫn mắt xanh phát hiện những cây bút mới. Vừa có một ?ocú đúp?T?: tiểu thuyết Cõi người rung chuông tận thế tái bản lần hai, và tập truyện ngắn mới 4 lối vào nhà cười. Đó là Hồ Anh Thái.
* Dân gian nói: Giòn cười tươi khóc, cười ra nước mắt. Tập truyện của anh mang tên 4 lối vào nhà cười, bằng sinh-lão-bệnh-tử, những khái niệm nhà Phật? Nhà cười nào vậy? Phải chăng anh quan niệm cuộc đời cũng như một nhà cười?
- Cuộc đời đúng là một nhà cười, chỉ có điều con người lại có xu hướng vào đó, đối diện với gương mặt của mình và... khóc. Trong cuốn sách này tôi chỉ muốn đưa ra trước người đọc một tấm gương lồi để họ soi vào và tự hỏi: đấy là ta hay không phải là ta? Tôi cũng không muốn làm cho ai phải khóc. Chỉ vì đối với tôi cuộc đời nhiều khi buồn quá, buồn quá thì phải cười. Vậy thôi.
* Anh có vẻ khoái lối viết hài hước, nhìn con người và sự việc như qua một tấm gương lồi trong nhà cười ở công viên Thống Nhất, Hà Nội. Và có thể giọng điệu hài hước đang trở thành căn tính viết của anh?
- Tôi từng viết những truyện thật sự là bi kịch mới, như tiểu thuyết Người và xe chạy dưới ánh trăng, truyện Mảnh vỡ của đàn ông. Nhà văn thì giọng điệu nào cũng nên thực hiện, phương pháp nào cũng nên sử dụng, nhân loại phát minh ra các loại công cụ là để cho con người sử dụng mà. Tuy vậy, nếu có một cái gì đang trở thành ?ocăn tính? thì chắc là tôi phải cân nhắc để thay đổi. Tôi không chịu được cái là ?ocăn tính? cứ bám riết lấy mình.
* Viết có nghề, thông minh, hài hước, tinh quái, ngày càng hiện đại, và có lẽ là người có cơ may phát triển kiểu ?ogừng càng già càng cay?, vì có một nền tảng văn hóa được chuẩn bị và tạo lập vững chắc? Anh thích không nếu những lời khen đó dành cho anh?
- Tôi tin rằng nếu chị muốn tước vũ khí chống trả của một người đáo để, chị hãy khen người ấy? như ma. Hắn sẽ chết đứng như Từ Hải giữa trận tiền.
* Người ta cho rằng cái cuối cùng còn lại của nhà văn là tác phẩm, và cái còn lại cuối cùng của tiểu thuyết hay truyện ngắn vẫn cứ phải là nhân vật. Không thể quên lão Hạc, Chí Phèo, Thị Nở của Nam Cao, Tám Bính của Nguyên Hồng, Xuân Tóc Đỏ, Phó Đoan của Vũ Trọng Phụng, chị Dậu của Ngô Tất Tố, tướng về hưu của Nguyễn Huy Thiệp? Anh thấy mình có nhân vật nào còn ?oở lại? với người đọc, thậm chí người ta có thể quên tên anh nhưng vẫn nhớ nhân vật của anh vì sức ám ảnh của nó?
- Nếu ta vẫn tiếp tục sử dụng phương pháp truyền thống thì quan niệm phải có nhân vật là thỏa đáng. Nhưng nhiều kiệt tác của văn xuôi hiện đại bói cũng không ra nhân vật đâu, chị hãy nhìn vào Con đường xứ Flandres của Claude Simon, Linh Sơn của Cao Hành Kiện... đâu còn ?onhân vật đáng nhớ? theo kiểu cổ điển nữa. Nhưng nói ra điều này ở ta là chưa được chia sẻ - nhà văn ta phần nhiều vẫn viết theo lối cũ, gọi mỹ miều là ?ophương pháp truyền thống?.
* Con gái tôi và một số sinh viên của tôi ham đọc văn chương của anh, và họ đều bảo buồn cười lắm. Họ cũng không dễ giải thích tại sao họ thích, tại sao họ cười; nhưng họ lại có khuynh hướng trắc nghiệm cái cười của anh trong cuộc sống. Anh có thích cách đọc ấy của những người trẻ tuổi không?
- Ta đâu có quyền thích hay không thích cách đọc của độc giả. Ta gieo gió nào thì phải gặt bão nấy. Người trẻ tuổi cũng chẳng bao giờ hỏi ta có thích họ không. Họ mặc nhiên bắt ta phải chấp nhận họ. Việc họ nhắc đến những nhân vật chỉ chứng tỏ rằng nhân vật đã khép một vòng tròn khi họ bắt đầu đi từ cuộc sống vào trang sách, và từ trang sách vòng trở lại với đời. Nhà văn sẽ đưa họ đi theo cái vòng tròn ấy, mặc dù đi như thế cũng... hơi bị chóng mặt.
* Anh thích phát hiện các nhà văn trẻ, thích đọc họ, anh có thích người đọc trẻ đọc văn của anh không? Theo anh, cách đọc nào của họ làm anh thích nhất?
- Chưa nhiều kinh nghiệm để mà định kiến, đấy là phẩm chất mà hầu như ai cũng ao ước ở tuổi trẻ. Tôi ngoài 40 tuổi mà đã ao ước được sống, được yêu và được viết như những người trẻ rồi.
* Trong lễ phát động cuộc thi Văn học tuổi 20 tại Hà Nội, một người đọc trẻ nói thẳng là chẳng bao giờ đọc văn chương VN, chỉ thích đọc văn chương thế giới thôi. Ngồi ở hội đồng chấm giải của cuộc thi ngày hôm ấy, anh có bị chạm tự ái nghề nghiệp?
- Ô, chẳng nhẽ nhà văn chỉ mong gặp toàn người khen để ?otước vũ khí? của mình? Chắc hầu hết nhà văn có mặt hôm ấy chẳng tự ái đâu, vì tâm lý người Việt chúng ta ai cũng nghĩ như ông Nam Cao từng viết: ?oChắc nó trừ mình ra!?.
* Xin hỏi một câu theo đúng kiểu 4 lối vào nhà cười: nghệ sĩ nhiều người thích mốt cạo trọc để gây độc đáo. Anh dạo này cũng muốn độc đáo để gây hấn ?omắt thiên hạ? hay sao?
- Không phải tôi theo mốt mà là tự biết thân biết phận. Sớm muộn gì cũng sa vào tình trạng ?orửa mặt thì lâu gội đầu thì chóng?, khôn ngoan hơn cả là hãy... đi tắt đón đầu.
NGUYỄN THỊ MINH THÁI

Trò chuyện với nhà văn Hồ Anh Thái
Cười để...khóc hay để vui vẻ giã từ quá khứ?
TTCN - Năm nào cũng có sách in mới, không truyện ngắn thì tiểu thuyết, vẫn là tổng thư ký của Hội Nhà văn Hà Nội vài trăm hội viên, vẫn đọc sách mới ra của đồng nghiệp và vẫn mắt xanh phát hiện những cây bút mới. Vừa có một ?ocú đúp?T?: tiểu thuyết Cõi người rung chuông tận thế tái bản lần hai, và tập truyện ngắn mới 4 lối vào nhà cười. Đó là Hồ Anh Thái.
* Dân gian nói: Giòn cười tươi khóc, cười ra nước mắt. Tập truyện của anh mang tên 4 lối vào nhà cười, bằng sinh-lão-bệnh-tử, những khái niệm nhà Phật? Nhà cười nào vậy? Phải chăng anh quan niệm cuộc đời cũng như một nhà cười?
- Cuộc đời đúng là một nhà cười, chỉ có điều con người lại có xu hướng vào đó, đối diện với gương mặt của mình và... khóc. Trong cuốn sách này tôi chỉ muốn đưa ra trước người đọc một tấm gương lồi để họ soi vào và tự hỏi: đấy là ta hay không phải là ta? Tôi cũng không muốn làm cho ai phải khóc. Chỉ vì đối với tôi cuộc đời nhiều khi buồn quá, buồn quá thì phải cười. Vậy thôi.
* Anh có vẻ khoái lối viết hài hước, nhìn con người và sự việc như qua một tấm gương lồi trong nhà cười ở công viên Thống Nhất, Hà Nội. Và có thể giọng điệu hài hước đang trở thành căn tính viết của anh?
- Tôi từng viết những truyện thật sự là bi kịch mới, như tiểu thuyết Người và xe chạy dưới ánh trăng, truyện Mảnh vỡ của đàn ông. Nhà văn thì giọng điệu nào cũng nên thực hiện, phương pháp nào cũng nên sử dụng, nhân loại phát minh ra các loại công cụ là để cho con người sử dụng mà. Tuy vậy, nếu có một cái gì đang trở thành ?ocăn tính? thì chắc là tôi phải cân nhắc để thay đổi. Tôi không chịu được cái là ?ocăn tính? cứ bám riết lấy mình.
* Viết có nghề, thông minh, hài hước, tinh quái, ngày càng hiện đại, và có lẽ là người có cơ may phát triển kiểu ?ogừng càng già càng cay?, vì có một nền tảng văn hóa được chuẩn bị và tạo lập vững chắc? Anh thích không nếu những lời khen đó dành cho anh?
- Tôi tin rằng nếu chị muốn tước vũ khí chống trả của một người đáo để, chị hãy khen người ấy? như ma. Hắn sẽ chết đứng như Từ Hải giữa trận tiền.
* Người ta cho rằng cái cuối cùng còn lại của nhà văn là tác phẩm, và cái còn lại cuối cùng của tiểu thuyết hay truyện ngắn vẫn cứ phải là nhân vật. Không thể quên lão Hạc, Chí Phèo, Thị Nở của Nam Cao, Tám Bính của Nguyên Hồng, Xuân Tóc Đỏ, Phó Đoan của Vũ Trọng Phụng, chị Dậu của Ngô Tất Tố, tướng về hưu của Nguyễn Huy Thiệp? Anh thấy mình có nhân vật nào còn ?oở lại? với người đọc, thậm chí người ta có thể quên tên anh nhưng vẫn nhớ nhân vật của anh vì sức ám ảnh của nó?
- Nếu ta vẫn tiếp tục sử dụng phương pháp truyền thống thì quan niệm phải có nhân vật là thỏa đáng. Nhưng nhiều kiệt tác của văn xuôi hiện đại bói cũng không ra nhân vật đâu, chị hãy nhìn vào Con đường xứ Flandres của Claude Simon, Linh Sơn của Cao Hành Kiện... đâu còn ?onhân vật đáng nhớ? theo kiểu cổ điển nữa. Nhưng nói ra điều này ở ta là chưa được chia sẻ - nhà văn ta phần nhiều vẫn viết theo lối cũ, gọi mỹ miều là ?ophương pháp truyền thống?.
* Con gái tôi và một số sinh viên của tôi ham đọc văn chương của anh, và họ đều bảo buồn cười lắm. Họ cũng không dễ giải thích tại sao họ thích, tại sao họ cười; nhưng họ lại có khuynh hướng trắc nghiệm cái cười của anh trong cuộc sống. Anh có thích cách đọc ấy của những người trẻ tuổi không?
- Ta đâu có quyền thích hay không thích cách đọc của độc giả. Ta gieo gió nào thì phải gặt bão nấy. Người trẻ tuổi cũng chẳng bao giờ hỏi ta có thích họ không. Họ mặc nhiên bắt ta phải chấp nhận họ. Việc họ nhắc đến những nhân vật chỉ chứng tỏ rằng nhân vật đã khép một vòng tròn khi họ bắt đầu đi từ cuộc sống vào trang sách, và từ trang sách vòng trở lại với đời. Nhà văn sẽ đưa họ đi theo cái vòng tròn ấy, mặc dù đi như thế cũng... hơi bị chóng mặt.
* Anh thích phát hiện các nhà văn trẻ, thích đọc họ, anh có thích người đọc trẻ đọc văn của anh không? Theo anh, cách đọc nào của họ làm anh thích nhất?
- Chưa nhiều kinh nghiệm để mà định kiến, đấy là phẩm chất mà hầu như ai cũng ao ước ở tuổi trẻ. Tôi ngoài 40 tuổi mà đã ao ước được sống, được yêu và được viết như những người trẻ rồi.
* Trong lễ phát động cuộc thi Văn học tuổi 20 tại Hà Nội, một người đọc trẻ nói thẳng là chẳng bao giờ đọc văn chương VN, chỉ thích đọc văn chương thế giới thôi. Ngồi ở hội đồng chấm giải của cuộc thi ngày hôm ấy, anh có bị chạm tự ái nghề nghiệp?
- Ô, chẳng nhẽ nhà văn chỉ mong gặp toàn người khen để ?otước vũ khí? của mình? Chắc hầu hết nhà văn có mặt hôm ấy chẳng tự ái đâu, vì tâm lý người Việt chúng ta ai cũng nghĩ như ông Nam Cao từng viết: ?oChắc nó trừ mình ra!?.
* Xin hỏi một câu theo đúng kiểu 4 lối vào nhà cười: nghệ sĩ nhiều người thích mốt cạo trọc để gây độc đáo. Anh dạo này cũng muốn độc đáo để gây hấn ?omắt thiên hạ? hay sao?
- Không phải tôi theo mốt mà là tự biết thân biết phận. Sớm muộn gì cũng sa vào tình trạng ?orửa mặt thì lâu gội đầu thì chóng?, khôn ngoan hơn cả là hãy... đi tắt đón đầu.
NGUYỄN THỊ MINH THÁI

Mây Mưa Mau Tạnh - Hồ Anh Thái
Tôi lên Đoài Nạ Gọi là lên nghe cứ tưởng xa, thực ra chỉ cách Hà Nội bốn mươi cây số đường bộ. Nhưng cũng đúng là lên thật, Đoài Na là một cái hồ rộng trên một vùng núi không cao lắm, nhiệt độ bao giờ cũng có quyền thấp hơn ở Hà Nội vài ba độ C. Cái hồ trên núi thành ra nơi sơn thủy hữu tình cho dân Hà Nội kéo nhau lên, vừa giải trí cho cá nhân vừa đáp ứng chủ trương giãn dân đô thị. Anh bạn tôi đã xây một khách sạn. Rồi khách sạn chuyển thành nhà nghỉ. Khách sạn và nhà nghỉ là hai khái niệm khác nhau, ai chẳng biết. Anh còn định dẫn dụ tôi dính dáng vào vài ba cái nhà nghỉ anh đang mở thêm. Vài ba còn là ít, Đoài Na là thành phố vệ tinh của Hà Nội, dân đô thị đang ùn ùn đổ tới. Anh hứa cho tôi mượn một căn phòng hướng ra mặt hồ lãng đãng sương giăng lơ thơ thông ba lá. Anh thích thế, thích chơi đẹp với dân làm văn chương làm khoa học.
Thế là tôi lên Đoài Nạ Lần đầu tiên. Bốn chục cây số và lần đầu tiên. Ngang dọc khắp nơi trong nam ngoài bắc, nhưng lần đầu qua quãng đường hai giờ xe máỵ Phải mất hai giờ, có mấy cái dốc văng xuống thì người tan đằng người xe tan đằng xe.
Anh bạn mở cho tôi vào căn phòng dành riêng, đúng là nhìn ra hồ sương giăng như khói, đúng là nhìn ra một triền thông bao bọc quanh hồ. Rồi anh có bạn tới bàn chuyện làm ăn, anh để tôi lại tự do với căn phòng và tự ý thăm thú cả vùng Đoài Na một ngày cho biết.
Tôi ngồi bên cửa sổ chưa được bao lâu thì một đôi trai gái loạng choạng đi quạ Loạng choạng vì bốn chân cứ dịch chuyển những bước ngắn, hai thân người cứ díu vào nhau, hai cặp môi cứ dính bết vào nhau như dán keo con voị Rốt cục, khi chúng lọt vào giữa khung cửa sổ thì keo con voi rã rời quá đát, gã trai háu đói nhả môi đứa con gái ra, quay lại và thấy tôi bên ô cửạ Gã cười láu lỉnh. Chú cũng lên đây thuê phòng phải không, đã lùa được em nào tàn bạo chưa, chưa à, để cháu giúp, không cần à, thế thì sang phòng cháu uống rượu, rượu tàn bạo.
Gã trai tên là Bảo, quen miệng nói câu nào cũng đệm hai tiếng tàn bạo, mà thành tên là Bạọ Tôi từ chối để cho gã tự nhiên, nhưng gã xưng xưng nói ?ophòng cháu? rất tự nhiên, nằng nặc mời tôi sang uống rượu tàn bạo rất tự nhiên. Thì uống vậy, uống xong thì tôi sẽ đi để cho gã tự nhiên dán keo con voi.
Bạo và cô bạn gái tên gọi Bi Bi (chắc chả phải tên thật, tên chúng nó gọi nhau) đã mua sẵn đồ ăn nguộị Gã trổ tài pha vodka với nước cà chua thành rượu Bloody Mary, một thứ rượu tôi cũng thích. Gã gọi người phục vụ mang thêm vào cho ba cái cốc tọ Cô phục vụ khuềnh khoàng đi vào, trút cả khay cả chén lên mặt bàn, vỡ tan cái cốc Bloody Mary đã pha sẵn. Thứ dung dịch màu đỏ sền sệt bắn tóe lên chiếc váy màu kem của Bi Bị Một vệt đỏ loang rộng ở đúng vào nơi tế nhị nhất.
Tôi kịp giữ tay thằng Bạo trước khi nó giáng cho đứa con gái kia một cái tát. Tao cho một mồi ?olửa thiêu quán trọ? thì chủ tớ nhà mày phải đăng ký địa chỉ từ thiện mà ngửa tay ăn xin. Hoảng hồn vì suýt bị đánh, đứa con gái ôm mặt khóc, đôi bàn tay gái quê to múp như quả phật thủ. Tay ấy chỉ để thay vải trải giường thay áo gối và giặt giũ sau khi khách thuê phòng theo giờ đã ra đị Tay ấy bưng bê đồ ăn làm sao được.
Cô gái vẫn đứng khóc. Còn cách nào hơn? Chửi mắng loại người như vậy mãi cũng bằng thừa, thằng Bạo quay lại quát Bi Bị Cởi váy rạ Bi Bi đưa mắt nhìn tôi như cầu cứụ Cởi váy ra, bắt nó giặt đền. Em gột tạm cũng được. Không việc gì phải tạm bợ, bắt cả lò chúng nó giặt là, từ giờ đến chiều sẽ có đồ mặc lại.
Đến thế thì tôi phải nghĩ ra cớ để đị Lòng dạ nào ngồi uống một cốc Bloody Mary khác, trong khi chiếc váy loang màu đỏ cứ đập vào mắt. Đi đi cho cô ta cởi bỏ bộ đồ khó chịu cho kịp giặt là, cho kịp chiều tối quay về Hà Nội.
Tôi đi lang thang ven hồ. Đã gần trưa, những cặp những đôi bắt đầu ngày nghỉ ở đây bằng cuộc dạo gót bên hồ bây giờ đã sơ tán bằng hết về các nhà nghỉ. ở đó gã đàn ông chỉ cần chìa ra cái bằng lái xe máy là cả đôi vào phòng, không cần chứng minh giá thú của thế giới động vật cổ xưạ Phóng xe bốn chục dặm đường, leo lên mấy cái dốc để mà đi dạo một mình như tôi lúc này thì đúng là một thứ lãng mạn ngu lâụ Ở chỗ cho thuê xe đạp nước và thuyền đôi vắng thảm vắng hạị Có đúng một đôi hâm hấp đang lục cục trật trẹo với mái chèo trên hồ nắng. Có đúng một đôi nữa chắc cũng dở hơi đang vờn vã đuổi nhau qua các gốc câỵ Có đúng hai đôi không hơn không kém. Hai đôi Romeo và Juliet cuối mùa đang ố á ối ái té nước vào nhau, đang vụng về đuổi chộp nhau, nhưng công đoạn cuối cùng chắc chắn là kết thúc trong các phòng nghỉ trọ đằng kiạ Anh bạn tôi cũng đã nói rằng ba cái nhà thuyền ba cái đu quay ba cái trò chơi điện tử bày ra cho có chuyện, thực ra cứ tự động mà dẹp tiệm. Dân Hà Nội bây giờ chẳng có ai đạo đức giả lên đây để mà tản bộ, để mà bơi thuyền chơi đu chơi điện tử. Phóng xe lên là phóng thẳng vào phòng ngủ, từ choai choai chíp chíp cho đến sồn sồn trốn vợ trốn chồng, từ tám giờ sáng đến năm giờ chiều là bội thực tình yêu, đường trở về xuống dốc cứ phơi phới tương lai.
Tôi chả bội thực tình yêu, chả nước non gì với cái phòng cho nhà văn ngồi viết mà cứ lũ lượt kéo qua cửa sổ từng đôi từng đôi ư ử chút chít. Thế mà phải gần sáu giờ chiều tôi mới dứt được bữa rượu của ông chủ để ra về. Như có phép lạ, đường vắng ngắt, tất cả các cặp đực cái đồng loạt xoá sổ khỏi nhà nghỉ và con đường rừng.
Xuống lưng chừng một con dốc, tôi thấy Bi Bị Cô ta không nhận ra tôi, cứ vẫy tay rối rít như vẫy một gã xe ôm. Bên cạnh cô ta có một gã xe ôm thật, gã đang loay hoay với chiếc xe máy trên cái khoảnh đất dành cho người xuống dốc hỏng phanh, cứ tạt ngang vào khoảnh đất ấy thì dừng được xe và thoát được tai nạn. Tôi dừng xe lại ngay trước mặt, Bi Bi mới nhận ra, mắt long lanh nước. Chú ơi, suýt nữa thì cháu tan xác dưới vực sâu rồị Thằng Bạo đâu mà phải đi xe ôm? Cứ tưởng oà lên khóc thì mặt Bi Bi rắn đanh lạị Anh ấy bảo đi mua bao thuốc, cháu yên tâm ngủ thiếp đi, tỉnh dậy, xuống phòng tiếp tân hỏi thì hoá ra anh ấy đã thanh toán tiền phòng và biến từ lâu.
Tôi đưa Bi Bi đi, bỏ lại anh chàng xe ôm đang lục cục sửa bộ phanh. Trên đầu những đám mây đen lừ lừ mọng nước. Đi hết quãng đường đèo dốc, vừa chớm vào quốc lộ thì như có cả một thác nước ập xuống. Chúng tôi lao ngay vào một tiệm giải khát bên đường. Đôi ba món tóc dính bết vào trán vào thái dương và xù lên chỗ đỉnh đầu, trông Bi Bi rũ rượi như chim sẻ gặp mưạ Chiếc váy màu kem bị nhăn nhúm một khoảng ở ngực. Vừa bắt gặp cái nhìn của tôi vào chỗ đó, Bi Bi vội giải thích rằng Bạo buộc cô tụt váy ra ngay lập tức để con bé nọ đem đi giặt là. Trước khi rời nhà nghỉ, Bi Bi gọi điện cho người ta mang trả váy thì váy đã bị là cháy ngực. Chả lẽ lại cởi váy ra lần nữa đôi co đền bồi ở đó cho đến đêm.
Chúng tôi ngồi uống một thứ nước dừa nhạt thếch cho qua cơn mưạ Tấm váy nhăn nhúm khoảng ngực cứ phơi lộ trước mặt mà tôi lại chỉ quen nhìn thẳng, không quen lảng nhìn đi nơi khác. Tôi có cảm tưởng cái vết loang đỏ vẫn chưa gột sạch. Những nhà nghỉ kiểu ấy chỉ quen giặt là áo gối vải trải giường, ai dám liều mình gửi vào đấy một bộ váy áo sang trọng để cho nó tàn tạ như thế này.
Cơn mưa cho thời gian. ánh mắt chỉ biết nhìn thẳng của tôi cho sự tin cậỵ Bi Bi kể rằng cô ta quen cháu của chú (thằng Bạo không phải cháu tôi, nó là con trai một anh bạn) vào một ngày khủng khiếp. Hôm ấy cô đang trên đường tới lớp học tiếng Pháp thì bất chợt nhận ra vẫn là hai gã trâu mộng bám theo từ buổi sáng. Hai thằng đều đầu đinh quần soóc, đều lừng lững cỡ mét tám, đều đi trên hai con tôm (Custom Bikes) kềnh càng. Chỉ có khác một thằng may ô đen một thằng may ô đỏ, một thằng kính đen nước cống đêm trăng một thằng kính xanh nhớt nước Hồ Gươm. Buổi sáng chúng bám theo Bi Bi đến tận văn phòng của cô. Buổi trưa chúng kè kè theo đến tận quán cơm bụi, chờ ở đâu đó, rồi áp giải trở lại văn phòng, giữa đường thình lình chúng rồ ga phóng vọt lên, choé một cái chẹt lòi ruột một con chó Nhật chạy ngang đường. Đến chiều thì chúng ép hai bên hộ tống cô sẵn sàng đi bất cứ nơi đâu.
Bi Bi hoảng quá, cho xe đi chậm lại rồi tạt vào một tiệm giải khát, mong cho hai gã xã hội đen chờ không nổi phải bỏ đị Một người con trai vào theo ngaỵ Anh chàng này còn cao to hơn hai gã nọ, đi một cái xe máy còn to hơn xe chúng, nhưng không may ô đen may ô đỏ kính đen kính xanh, gương mặt cũng dễ tin hơn. Anh ta đàng hoàng ngồi xuống cùng bàn với Bi Bi, cũng uống chanh muối, như hai người quen biết đã hẹn hò. Uống hết cốc chanh muối thì Bi Bi được biết hết ngọn ngành. Người thanh niên tình cờ nghe được chuyện của hai gã kia khi chúng đang nhậụ Chúng được thuê theo dõi để tạt axit Bi Bi. Ai thuê thì anh không biết.
Vậy là Bi Bi quen Bạọ Cô phải bám lấy anh vì chẳng có ai khác để bám. Gã bạn trai của cô nghe chuyện thì hung hăng nói giọng run run rằng phải đi báo công an, rồi lặn không sủi tăm, chẳng thấy gã bén mảng tới lần nào nữạ Hôm ấy Bạo phải kèm xe cho Bi Bi về tận nhà, những ngày sau anh đón cô ở đầu phố, chở đi làm đi học, rồi đi bơi thuyền đi xem hát. Hai gã kính nước hồ kính nước cống cũng dần dần lảng mất, nghe đâu Bạo đã nói với chúng rằng đất rừng nào có chúa sơn lâm ấy.
Dù sao đi với Bạo cũng thật yên tâm. Cho đến hôm naỵ Bạo đúng là chúa sơn lâm hoành hành trên lãnh địa chủ quyền của mình. Chuyện anh định tát cô gái phục vụ là có thể hiểu được, cũng có thể hiểu được chuyện anh quát Bi Bi tụt váy bắt chúng giặt là, chuyện suốt một ngày anh vần vò năm lần bảy lượt như một con hổ đóị Nhưng không sao hiểu nổi việc anh lặng lẽ biến đi trước, bỏ mặc Bi Bi ở lại một mình. Thế là hết. Bi Bi nói một câu khô khốc. Bên ngoài cũng đã khô. Cơn mưa rào cũng đã tạnh được một lát. Tôi an ủi cô ta rằng chắc có chuyện hiểu lầm gì đó và mọi chuyện chưa hẳn đã hết. Nhưng thâm tâm tôi nghĩ đã hết thật và hết cũng phảị Cái gọi là tình yêu bốn chục cây số như thế, quần đảo cả một ngày trời trong phòng trọ như thế thường cuốn theo chiều gió với chuyện xác thịt. Chính vì thế mà tôi thấy Bi Bi trở nên phù phiếm hồn nhiên khi cô xuống xe trước cửa nhà mình và vớt vát nhờ tôi nói với Bạo rằng cô không giận anh ta, cô vẫn yêu anh ta, cô vẫn chờ cú điện thoại giải thích của anh ta.
Tôi đến thẳng nhà Bạo ngaỵ Nó cười ha há, lại còn vặc tôi đã chở Bi Bi về Hà Nộị Nó chủ ý cho con bé hôm nay phải đi xe ôm về, lẽ ra phải bắt nó chờ gã xe ôm sửa cho được phanh, mà sửa được phanh rồi đường rừng vắng như thế thì xe ôm nó cũng xơi táị Chú tưởng chúng mày yêu nhaủ Có mà yêu cá trong niêu cho mèo tiêu một bữạ Chú có biết hai thằng trâu mộng may ô đen may ô đỏ ấy chui ở đâu ra không? Bạn cháu cả đấy, hai thằng hiền khô, làm quái gì có axit với lưỡi dao cạo, vũ khí của chúng nó chỉ có trên răng dưới cát tút.
Điện thoại di động bỏ trên mặt bàn reọ Bạo bấm nghe nói cười toe toét, thế à, sắp đến rồi à, phụ tùng dụng cụ chu đáo rồi à, chúc vui vẻ nhé. Nó tắt máy, rồi chợt như có chút ngẩn ngơ. Cái ngẩn ngơ chuyển sang đăm chiêụ Rồi trầm giọng kể.
Bảo không gặp maỵ Nó và hai thằng bạn vừa tốt nghiệp được nhận vào một cơ quan bộ. Sau một năm hai thằng kia được ký hợp đồng dài hạn. Một mình Bạo rớt lạị Thế mà Bạo đạt điểm cao nhất cả ba đứa trong cuộc thi sát hạch, cũng năng nổ được việc hơn. Chẳng qua chuyện bắt đầu từ hôm lão Phụng vụ phó bị hóc khóa toilet, gào thét la hét trong đó gần một giờ đồng hồ mà đám nhân viên văn phòng chân yếu tay mềm không sao giải thoát cho lão được. Phải đến khi Bạo xuất hiện và ra tay, cái tay thành thạo các loại cấu tạo động cơ và cấu tạo cơ thể. Phụng đầm đìa mồ hôi thoát khỏi phòng biệt giam. Bạo đã không được một lời cảm ơn thì chớ, theo cái lý sự âm ỉ của lão Phụng thì kẻ dễ mở chính là kẻ dễ khoá. Lão càng nghi ngờ và căm Bạo khi trong cơ quan lan truyền cái biệt danh về một lão Phụng thủ cựu ?oỉa không được mà cứ ôm lấy cái chuồng xí.? Lão đâm ghét một thằng thanh niên không biết nhũn nhặn che đậy thế thủ - những đức tính công chức mà lão phải thực hành gần ba chục năm naỵ Bạo hồn nhiên bộc lộ có người yêu ở Huế - Phụng lập tức dựng chuyện ngày nào nó cũng dùng điện thoại cơ quan nói chuyện đường dài trăng hoạ Bạo sây sát chân tay vì ngã khi đang sửa mái nhà - Phụng tức khắc dựng chuyện nó tham gia một đội đua xe máy cảm tử. Khi đã chấp nhặt thì chuyện bé xé ra tọ Trong các cuộc họp đầu não cơ chế ba mặt bốn mặt, Phụng là người quyết liệt phản đối việc tuyển dụng Bạo, bất kể quy chế kiểm tra sát hạch. Rồi chính lão tuyên bố cho Bạo đội nón ra đi.
Phụng có võ của Phụng thì Bạo có võ của Bạọ Có cao thủ thì phải có cao nhân. Bạo đã lần mò biết được gia cảnh của Phụng. Phụng có một đứa con gáị Đứa con gái ấy là Bi Bi.
Chúng chóng vánh cặp đôi với nhaụ Bi Bi không biết cơ quan bố mình từng có một gã trai tên là Đắc Bảọ Phụng không biết con gái mình mới có một vệ sĩ tên là Bạọ Hà Nội bằng bàn tay mà Hà Nội cũng là cả một thế giớị Thế giới ấy có cả những người không cùng ngôn ngữ, có cả những tình cảm được dàn xếp sắp đặt. Gọi là sắp đặt, nhưng kè kè quen hơi bén tiếng một thời gian thì thú thực Bạo cũng thấy thương. Bạo đã tự nhủ hay là bỏ mồi chạy lấy người, bịt mũi một cái lặn không sủi tăm, coi như người hành tinh khác đến thăm chớp nhoáng rồi mất hút cùng đĩa baỵ Bạo đã định thế nếu Bi Bi không tỏ ra đoan chính khi tranh cãi về chữ trinh, cái thứ mà một kẻ sành sỏi như Bạo cảm thấy là cô ta không có. Bi Bi xưng xưng dè bỉu những gã đàn ông phong tình nhăng nhít, những người đàn bà uế tạp dễ dãi, những con người giả dối vô đạo.
Tới mức ấy thì Bạo quyết đưa Bi Bi lên Đoài Nạ Nếu quả thực cô ta trinh trắng thì Bạo sẽ đưa đi đến nơi về đến chốn, biết đâu cái sự dan díu có lòng thương sẽ chuyển dần thành yêụ Nhưng mà mỏ dầu khí ở nơi thềm lục địa đã có kẻ tới khai thác từ lâu, chẳng kiêu sa báu bở gì đâụ Bạo đã phát hiện ra và ném thẳng vào mặt Bi Bi những lời như thế. Nó thầm quyết định để cho con bé phải về Hà Nội bằng chuyến xe ôm cuối ngày.
Bạo nói rằng như vậy vẫn chưa tàn bạo, một thằng bạn nó đã từng cho một con phải dốc sạch vốn liếng trả tiền khách sạn cơ.
Thấp thoáng trong đầu tôi hình ảnh Bi Bi với chiếc váy loang lổ vết đỏ, rồi lại nhăn nhúm một khoảng ngực. Chắc giờ này con bé đang tuyệt vọng ngồi nhà và vẫn chưa hiểu nổi vì sao sự thể lại đến nỗi như thế. Như hiểu được ý nghĩ của tôi, thằng Bạo bật cười khanh khách. Chú có muốn nói chuyện với cô cháu gái Bi Bi bây giờ không? Ở nhà ư, chú nhầm rồi, bây giờ nó có cuộc hẹn với một thằng bạn cháu ở cà phê vườn. Thằng này vừa mới bắt đầu được cháu sang tay kể từ tối nay. Bi Bi đang được thằng kia an ủi vuốt ve trong một lô biệt lập. Nó đang được thằng kia hứa hẹn sẽ bắt cháu nộp phạt. Vũ khí của thằng kia bây giờ cũng chỉ là trên răng dưới cát tút. Con bé đang nằm trong tay thằng kia ở một nơi xa lạ mà chú gọi đến thì mới thật là tàn bạọ Bạo bấm một số điện thoại di động. Hình như ở đầu đằng kia đôi trai gái đang đê mê bỗng giật thót vì chuông reo. Thằng Bạo a lô a lô tao đây, cho ông chú tao nói chuyện với cháu gái một chút, rồi chìa ống nghe cho tôi kèm theo cái nháy mắt.
Nhưng có chuyện gì mà nói nữa ?