cái âm điệu tủi thân bi đát

cái âm điệu tủi thân bi đát

Cái âm điệu tủi thân, bi đát
(October 26, 2003, 05:58:53 PM)
Nguyễn Hữu Liêm

Nếu có một sắc điệu văn hóa nào rất đặc thù cho người Việt hải ngoại, đặc biệt nhất là ở Mỹ, thì đó là cái bản chất âm nhạc. Cái thứ tân nhạc được đem theo từ miền Nam trước 1975 qua đây và vẫn cứ tiếp tục là một dòng âm nhạc bi đát, yếu đuối, trống rỗng và băng hoại.
Cứ nghe thử các giọng ca hàng đầu hiện nay của phái nữ: Khánh Hà, Khánh Ly, Ý Lan. Ðây là những giọng ca được ăn khách nhất hiện nay ở Mỹ. Nhất là ở vùng bắc California, hình như là tuần nào cũng có đại nhạc hội, nhạc thính phòng. Mà "đi vô, đi ra cũng t hằng cha khi nãy" - cũng chừng đó ca sĩ, chừng đó emcees, chừng đó bản nhạc, và nhất là vẫn chừng đó cái âm điệu ai oán, bi đát rẻ tiền của các cô cậu ca nhạc sĩ Việt Nam hải ngoại.
Cũng một bài ca đó, mà khi Khánh Hà hát lên thì mức độ não nùng bi đát tăng lên gấp bội. Có những đoạn không đáng gì bi thảm, nhưng Khánh Hà cứ nức nở hóa một cách quá trớn, thành ra như tiếng khóc, trộn lẫn với một chất điệu yếu đuối, não nề. Cái nồng độ nức nở này như là một thứ trade-mark, một gia vị đặc thù, một thứ nước dừa ngọt ngầy ngậy mà bất cứ món ăn nào cô ca sĩ sưng môi này cũng cứ quậy lên không cần phân biệt.
Cũng một bản nhạc đó, mà khi Ý Lan hát lên thì thành ra tức tưởi, bi ai - và đặc biệt là tính đĩ. Hễ đến đoạn nào thay đổi âm khúc thì Ý Lan lắc lư cái đầu, nức nở hóa tiếng ngâm, khàn vô cổ họng cái tiếng lớ để gia tăng cái bi kịch của tính lẳng lơ nhưng đầy tang thương của tiếng hát. Không như tiếng hát của Thái Thanh, mẹ của Ý Lan, vốn trong sắc và mạnh, tiếng hát của Ý Lan là của văn hóa Bolsa, đầy nhộn nhịp của bầy kiến nhiều thương tích, nhưng hoàn toàn trống rỗng và vô vị.
Cũng một bài hát đó, của Trịnh Công Sơn chẳng hạn, nhưng khi Khánh Ly hát lên thì nó trở thành mê muội, lạc lõng. Cái giọng lè nhè của Khánh Ly không được cân bằng với một âm sức cao và mạnh để cứu lấy âm điệu cho toàn thể âm cảnh đã làm cho bản nhạc trở nên một sự đày đọa cho người nghe. Không ai phá nát nhạc Trịnh Công Sơn và làm mất âm hưởng của chúng hơn là Khánh Ly.
Nhưng bách tính thiên hạ của người Việt ở Mỹ rất được thoả mãn với các giọng ca này. Vì sao? Vì tâm chất họ được thể hiện qua các giọng ca đó. Quần chúng nào thì âm nhạc đó; tâm thức nào thì ca sĩ đó. Khánh Hà, Ý Lan và Khánh Ly là những biểu tuợng âm thanh của một tập thể dân chúng muốn được ru mình bằng cái não nề, lẳng lơ, yếu đuối. Ðây là những bài văn tế cho những tâm hồn mất quê hương và mất nước.
Từ khi nhà Nguyễn thẩm nhập cái âm nhạc mất nước của dân tộc Chàm bằng những lời ca Huế thì triều đại này chỉ còn đi xuống dốc. Nghe nhạc Huế thì chỉ còn có muốn nhảy xuống sông Hương mà tự vận - cứ nghe thử nhạc của Dương Thiệu Tước thì biết. Một triều đại quyền lực, một trung tâm chính trị quốc gia lẫy lừng khi thống nhất đất nước mà từ khi bị nhiễm lấy cái vi khuẫn của loại nhạc "mất hồn" của dân Chàm thì chỉ cần một thời gian ngắn là cả hệ thống chính trị Việt Nam bị suy đồi từ tri thức cho đến ý chí, từ tình cảm cho đến nghệ thuật. Chuyện mất nước là kết quả đương nhiên.
Tôi về Việt Nam và có dịp nghe các ca sĩ trong nước sau 1975 hát - như Mỹ Linh, Trần Thu Hà, như Hồng Ngọc, như Thu Phương. Cái khác hẳn là tính mạnh và sắc sảo của thế hệ âm nhạc mới này. Và vắng bóng hoàn toàn cái bi đát, não nùng. Có phải chăng các ca sĩ này biểu lộ được tâm thức và ý chí của những kẻ chiến thắng - từ vô thức tập thể? Dĩ nhiên, đây không phải là một chính sách văn hóa của chính quyền. Cái mạnh và tự tin của các lời ca mới đại diện cho cái collective unconsciousness của phe thắng cuộc. Hãy lắng nghe Hồng Ngọc hát nhạc Trịnh Công Sơn! Cũng một bài, có câu, "Ngựa hồng đã mỏi vó, chết trên đồi quê hương..." mà khi Khánh Ly hát thì người nghe chỉ thấy muốn ngồi xuống sàn nhà và bưng hai lỗ tai. Nhưng khi Hồng Ngọc cất lên những lời ca đó, nhạc họ Trịnh trở thành cơn giông cuồng nộ để làm cho người nghe muốn đứng dậy để làm cách mạng.
Cách đây khoảng hai ngàn năm trăm năm, hai nhà hiền triết Ðông Tây, Khổng Tử và Socrates, đã đồng lúc khuyến cáo đến cái tầm quan trọng của âm nhạc. Âm nhạc là sinh khí của tinh thần. Hễ nhạc xuống là nước nhà xuống; hễ nhạc uỷ mị là con người tha hóa. Cái thối nát của con người khởi đi từ sự thối nát của âm nhạc. Âm thanh là logos của tâm thức. Chính vũ trụ này chẳng qua là một trường âm thanh của tạo hóa mà thôi. Mỗi cung điệu đại diện cho một cõi hiện hữu. Âm nhạc chính là nấc thang của tâm hồn.
Nietzsche trong cuốn The Will to Power có nói tới cái tâm thức amor fati - cái bệnh tủi thân, cái lòng yêu số phận bi đát của mình. Cái bệnh amor fati của dân Việt khởi đi từ Truyện Kiều và kéo dài cho đến ngày nay. Từ Kiều qua nhạc Chàm, qua nhạc Huế, qua vọng cổ, qua nhạc bolero đã làm cho miến Nam ngồi xuống vỉa hè, che mặt và lau nuớc mắt. Cái quần chúng lau nước mắt này bị lưu đày qua đất mới và tiếp tục uống nước dừa tang thương bằng âm nhạc.
Cho đến lúc cái hệ luỵ bi đát này được vươn thoát, khối người Việt hải ngoại vẫn sẽ còn là một khối dân tộc không có quyền lực - và sẽ không làm nên lịch sử.

California 7/2003

Đăng lại trên talawas:
www.talawas.org/gn/tcs71.html

Bao nhiêu năm rồi còn mãi ra đi Đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mêt ) Đã bao nhiêu năm trôi qua nhạc TCS như 1 luồng gío thổi khắp đi khắp nơi, giống như 1 cơn bảo mạnh nhưng lại hiền hòa, dể nhưng mà lại khó nắm bắt, xót xa cho cái tầm tay lưu lạc chơi vơi ngụp lặn trong dòng nhạc TCS, dòng nhạc TCS vẩn trong sáng khg bị hoen ố lưu mờ đi suốt cả mấy mươi năm bôi nhọ lên dòng nhạc Trịnh
một sự thật mĩa mai lại phủ phàng, với đôi mắt trần gian nhìn vô ai củng xót thương cho nhửng tầm tay gầy guộc khg đủ sức chắn lại luồng gió Trịnh hiền hòa bao dung
nhạc TCS đã ngẩng cao đầu nhìn về cỏi thiết thực chọn đúng hướng và khỏi đi loanh quanh cho đời mỏi mệt
nhật và Nguyệt ( ngày và đêm )
nhạc TCS chói sáng như mặt trời, chóa lòa đánh thức những nổi niềm u mê ám chướng, nói lên nhửng vấn đề nào sẻ tồn tại trong tương lai, thế mạnh của cái mới tỏa sáng như ánh mặt trời rọi đi khắp nơi cho nhân lọai để thấy rằng tất cả nhửng cái củ khg tồn tại trong quá khứ đừng nói chi đến hiện tại
( Nguyệt ) vầng trăng của hồn thơ Hàn Mặc Tử
nhạc TCS khg hẳn là sức mạnh với những Ca khíc Da vàng, mà còn thấm đượm chất thơ đặc chất VN khi phổ nhạc
khg lai tàu mà chẳng lai tây đúng nghĩa đẳng cấp 1 Thiên Tài, cũng biết yêu củng biết thương củng biết khóc cho đồng lọai,
Nhật và Nguyệt đã đè lên đôi vai linh hồn người nhạc sỉ, và rọi xuống trần gian cho con người chỉ có 1 cỏi đi ve
....... Trần Dũng ....

Có một topic to đùng dành cho các bài SƯU TẦM rồi đấy bạn thulevo ạ.
Được tigerlily sửa chữa / chuyển vào 18:39 ngày 15/11/2004

( Lời nào của cây lời nào cỏ lạ )
Cây và cỏ lạ 2 đẳng cấp cách quá xa
Cay vẩn là cây mà cỏ lạ vẩn là cỏ lạ
mổi lời nhạc Trịnh như 1 tàng cây che mát cho đời
nhạc của TCS như lời của cây hòa trong gió
lời cỏ lạ thì lạc lỏng như tiếng cuốc kêu
(Một chiều ngồi say, một đời thật nhẹ ngày qua)
đã hết cơn khổ cực đến hồi thái lai, cuộc đời còn lại ngày qua ngày lại nhẹ nhàng với TCS.
đả ứng vào vần thơ ông viết
chỉ có bạn bè , rượu, nhạc và thơ , trong men say ông đã nhìn thấy một dời thật nhẹ từng ngày qua
(Vừa tàn mùa xuân rồi tàn mùa hạ)
xuân hạ thu đông tàn theo năm tháng, nhửng mùa mới được chào đón trở về
nhưng nhạc TCS vẩn tồn tại khg tàn theo năm tháng mà chính ông củng tự tay lau lại nhạc của mình và đặt nó vào đúng chổ cho thích hợp với trào lưu hiện hủu
( Một ngày đầu thu nghe chân ngựa về chốn xa)
chân ngựa trở về lúc đầu thu,
một phương tiện đi lại cổ xưa trong thành phố
ngựa chạy mãi cũng phải mỏi mòn, dấu chân xưa cũng chỉ còn mờ mờ ảo ảo với thời gian
hảy nhường bước cho nền âm nhạc mới đi lên, khg thể chấp nhận cho nhửng dấu chân ngựa cổ xưa phi trong dòng nhạc Trịnh

..... Sơn ..............

TTVNOL là một DIỄN ĐÀN chứ không phải bãi chứa hổ lốn hầm bà làng của các nơi khác. Chúng tôi tiếp nhận và trân trọng những bài viết, những tinh hoa của nơi khác làm tư liệu, chứ không phải bạ cái gì cũng nhai thế này:

Mong bạn đừng tha những thứ như vầy thả vào nơi này nữa. Nếu có chính kiến, hãy mạnh dạn tham gia trao đổi. Nếu có bài sưu tầm đánh giá, thì hãy đóng góp. Chí ít cũng không phải là thứ tiếng Việt lổn nhổn như cái bài viết trên đây.
Tôi khoá chủ đề này lại. Mong những đóng góp tích cực hơn của bạn.