Cái độc đáo của Tiếng Việt

Cái độc đáo của Tiếng Việt

Không phải chúng ta là người Việt Nam mà có sự tự cao tự đại về chữ và tiếng Việt của chúng ta, nhưng tuy rằng tiếng Việt Nam có chút nhiều khác hẳn với những tiếng khác về âm thanh và nghĩa, nhưng một đặc thù nhất của tiếng Việt Nam của chúng ta có mà những ngôn ngữ khác không có được; Đó là Nói Lái.

Nói lái của tiếng Việt rất đa dạng vì dựa vào địa-lý của nước Việt Nam của chúng ta được chia ra làm nhiều vùng như Bắc, Trung, Nam và phong thổ, nhiều địa phương như Hà Nội, Hải Phòng, Bắc Ninh, Ninh Bình, Thái Bình,.... Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Huế,.......Sài Gòn, miền Tây, Lục-tỉnh,.... và hòn (ngoài những hải đảo), thì mỗi nơi đều có mỗi phương cách sử dụng "tài" Nói Lái riêng của những nơi đó. Nếu có dịp thì chúng ta sẽ mổ xẻ về những dị biệt của những trường hợp này.

Nói Lái có nghĩa là dùng hai chữ đang xử dụng rồi ta giử mẩu tự đầu và dấu của hai chữ đó và những mẩu tự còn lại được chuyển đổi để thành một nghĩa khác.


Thí dụ, lúc trước bạn Lê Quốc Trịnh có đưa ra một câu đối để tả về thầy giáo như sau

"Thầy giáo tháo giầy, tháo cả ủng, thủng cả áo, đem giáo án để dán áo, lấy lương hưu để được lưu hương."
*********************
Chỗ này Home sửa


Ngoài việc dùng hai chữ để nói lên những gì mình muốn nói nhưng phải suy nghĩ hay thay đổi đôi chút và có thể phải rành và hiểu chữ Nho. Như trong truyện của (về) ông Trạng Quỳnh thì vẫn tản mạn đó đây về tài nói lái của người VN như:

Thời Pháp thuộc có ông quan tên là Tâm mà ông này thuộc vào hàng đại nâng bi cho quan Toàn-quyền người Pháp và Tết đến ông ta muốn chơi nổi nên nhờ Trạng Quỳnh viết một hoành phi và Trạng Quỳnh viết "Đại điểm quần thần" (đại ý là một ông quan có chức vị cao sang). Nhưng sau khi treo lên sà-nhà để chưng Tết và một hôm có người bạn quan khác đến thăm thì ông ta tủm tĩm cười và nói "Ông bị hố to rồi.", và giải thích cho bạn như sau :

Đại điểm = chấm to, mà chấm to = chó Tâm
Quần thần= bầy tôi, mà bầy tôi = bồi Tây

Vậy "Đại điểm quần thần" có nghĩa là "chó Tâm thằng bồi cho đám quan Tây"...

Hồi còn bé, lũ học trò chúng tôi thì chỉ đi học nửa ngày, sáng hay chiều. Mà tôi thì đi học trong buổi sáng và lũ bạn trong xóm tôi thường thích đi tắm sông, mà cha mẹ của chúng tôi thì thường bắt chúng tôi phải ngủ trưa. Ngày nào mà trong đám bạn của chúng tôi muốn đi tắm sông thì chúng cứ đi ngang nhà mà "rao":

Đập chuông đi!

đập chuông = đuông chập, đuông chập biến thành đâm chuột ( dựa theo âm điệu, trẻ con đấy mà), mà đâm chuột = đâm tý, và đâm tý = đi tấm rồi đi tấm thành đi tắm (người VN vẫn còn thường dùng hai dấu â và ă như "sấp mình" và "sắp mình" )

Nhắc đến Trạng Quỳnh thì tôi lại nghĩ đến danh-từ "thái giám". Không biết có phải thái giám là do từ tiếng "thám giá.." mà ra không?

Tấc cả các bạn ở đây nếu có những câu chuyện hay đặc tính về chuyện Nói Lái này xin hãy đăng lên để chúng ta được trau đổi và nhìn những đặc thù của tiếng Việt Nam của chúng ta. Nhưng vì sự lành mạnh hoá và giáo dục trong công cộng, xin các bạn nếu có tán rộng về vấn đề nói lái thì cũng nên đừng quá "thoải mái" mà đi quá trớn khi nói về "***"... tuy là trong truyện Trạng Quỳnh cũng có rất nhiều danh từ "động cỡn" như "Trạng buồn nên cứ ra bờ hồ mà đá bèo...."

không biết kevin tôi post nhiều thế này có ảnh hưởng gì đến box không nhỉ ? nếu có mong anh em bỏ qua, mời anh em qua box khoa học pháp lý tham gia chơi cho vui
www.ttvnol.com/khpl.ttvn

Bên Mỹ có một hãng gọi là "Cash wa" nghe như nói lái của chữ "car wash" là rửa xe.

Không chỉ có người Việt mới nói lái. Ít ra trong tiếng Anh người ta cũng làm vậy, gọi là spoonerism. Họ hay kể lại cả một câu chuyện bằng cách nói lái nữa cơ, điển hình là chuyện cô bé lọ lem. Ví dụ như khi nói rằng cô bé lọ lem phải làm những việc bẩn thỉu - nasty chores - thì họ nói ngược lại là chasty nores, xem ra cũng giống tiếng Việt ra phết nhỉ?

Và không chỉ có người Anh mới biết nói lái, các nước Đông Nam Á hình như nhiều nước đều có nói lái cả Indo hay Malay luôn thì phải...
Bữa nào rãnh tìm tài liệu post một bài cho bà con thưởng lãm.
honghoavi

Chính xác phải là:
THẦY GIÁO THÁO GIẦY, THÁO CẢ ỦNG THỦNG CẢ ÁO, LẤY GIÁO ÁN DÁN ÁO.
NHÀ TRƯỜNG NHƯỜNG TRÀ, NHƯỜNG CẢ HOA NHOÀ CẢ HƯƠNG, LẤY LƯƠNG HƯU LƯU HƯƠNG.

Bác kevin_thi mở chủ đề đặt tên là cái độc đáo của tiếng Việt mà chỉ bàn về nói lái thôi à (đã có chủ đề về nói lái rồi thì phải .....) ? Ngoài nói lái ra, tiếng Việt độc đáo về hơn một phương diện đấy chứ:
(1) Tiếng Việt nằm trong số hiếm hoi những ngôn ngữ châu Á dùng ký tự Latinh.

(2) Tiếng Việt có độ ký âm thuộc loại cao nhất trong các thứ tiếng, có lẽ chỉ sau tiếng Phạn.
(3) Tiếng Việt rất mềm mại trong quá trình chuyển từ loại. Ví dụ: cho vừa là động từ, vừa là giới từ; được vừa là động từ, vừa là tính từ và trạng từ ... Độc đáo ở chỗ thực từ có thể biến thành hư từ và ngược lại.
(4) Tiếng Việt ngắn gọn, súc tích vào loại bậc nhất trong các ngôn ngữ. Có lần, một nhà ngôn ngữ học nọ thử tính một chỉ số cho mỗi ngôn ngữ theo cách lấy số hình vị chia số từ. Kết quả: chỉ số của tiếng Việt là 1,6 - là chỉ số thấp nhất. Từ đó suy ra trung bình tiếng Việt mỗi từ chứa chưa đến 2 hình vị ( cũng là âm tiết, vì hình vị và âm tiết trùng nhau trong tiếng Việt).
(5) Tiếng Việt vững chãi, không bị đồng hoá bởi quá trình xâm lăng của các thế lực nước ngoài (trong khi đó các thuộc địa cũ của những thế lực này đa phần hầu như không còn giữ tiếng của mình, như Algiêri nói tiếng Pháp, Nam Phi nói tiếng Anh ...)
(6) Tiếng Việt rất giàu về ngữ âm và vượt trội hầu hết các ngôn ngữ khác trên thế giới về số âm vị. Đặc biệt có 6 thanh, lập một kỷ lục trong thế giới các tiếng có thanh.
(7) Tiếng Việt cũng rất giàu về từ vựng, điều này một phần là nhờ cái giàu ngữ âm mà ra.
(8) Tiếng Việt có một số cách chơi chữ đặc sắc: nói lái (đã bàn trên), cấu trúc song song trong thành ngữ-tục ngữ, câu đối ... cũng như một nền tảng thơ văn dân gian phong phú (ca dao, vè, đố vui, đồng dao, hát đối vân vân)
(9)Tiếng Việt, do là một ngôn ngữ không biến hình, tránh được những điều bất hợp lý trong chia động từ, số nhiều, cách, giống như các ngôn ngữ phương tây.
(10) So với nhiều ngôn ngữ, tiếng Việt có độ chính xác cao.
Vân vân ... Khai thác tiếp đi nào.

sai, bây giờ bất cứ quốc gia nào, bên cạnh hệ thống chữ viết truyền thống của mình, đều có một phiên âm latinh ( ví dụ bọn Hàn viết chữ ngoằn ngoèo, nhưng người ta vẫn gọi Kim Chan In chẳng hạn, bọn Tầu thì có ông Mao Tse Tung ) Chữ viết tiếng Việt chẳng qua chỉ là phiên âm la tinh của tiếng Việt thôi. Vì vậy phải nói rằng về diện rộng, ta đã bị mất đi chữ viết truyền thống.

Tiếng Thái cũng có khả năng tương tự ta, thậm chí còn cao hơn.

Cái này là từ đồng âm khác nghĩa thôi, bọn Tàu chúng nó còn linh hoạt hơn ta.

Vẫn dành cho tiếng Tàu, ví dụ để nói về bệnh AIDS, nếu ta phải dùng cụm " suy giảm hệ miễn dịch" thì Tầu chỉ mất 2 chữ là "Liệt Kháng ". Phần lớn các từ "súc tích" trong tiếng Việt đều là từ Hán Việt, tức là vay mượn từ tiếng Tầu ra.

Xem lại câu 1 và câu 4.

Tiếng Thái, tiếng Lào cũng có 6 thanh. Các tiếng khác thì tôi ko biết.

Từ vựng là từ dùng để miêu tả sự vật hiện tượng ở thế giới khách quan. Trên thực tế, rất nhiều từ vựng của ta là vay mượn, bởi vì những sự vật hiện tượng đó, không phát xuất từ chúng ta. Những từ thuộc về tư duy trừu tượng càng không.

Tiếng Tầu trội hơn về khoản này rất nhiều.

Chính vì tiếng Việt chỉ mới tổ chức ở dạng thô sơ cho nên phần lớn đơn âm tiết và không biến hình. Chỉ thuận lợi trong việc mã hoá.

Dựa trên tiêu chí nào mà bạn kết luận như vậy ?

Trích và phản biện ý kiến của Randomwalker:

sai, bây giờ bất cứ quốc gia nào, bên cạnh hệ thống chữ viết truyền thống của mình, đều có một phiên âm latinh ( ví dụ bọn Hàn viết chữ ngoằn ngoèo, nhưng người ta vẫn gọi Kim Chan In chẳng hạn, bọn Tầu thì có ông Mao Tse Tung ) Chữ viết tiếng Việt chẳng qua chỉ là phiên âm la tinh của tiếng Việt thôi. Vì vậy phải nói rằng về diện rộng, ta đã bị mất đi chữ viết truyền thống.
Thế bác không thấy chữ Việt và chữ Pinyin của Trung Quốc khác nhau thế nào à ??? Chữ Pinyin, cũng như bất kỳ loại hệ thống phiên âm Latinh nào cũng có tính cách ước lệ, chủ yếu là để người nước ngoài khi đọc địa danh, địa giới nước mình thì khỏi mù, chứ không phổ biến trong dân chúng.
Chữ Việt Latinh là hệ thống chính thức và duy nhất được dùng trong các văn bản ở Việt Nam hiện nay, sao có thể xếp vào cùng loại với mấy thứ kia được ?
Tiếng Thái cũng có khả năng tương tự ta, thậm chí còn cao hơn.
Tiếng Thái có tính ký âm cao thì càng tốt, có sao đâu ? Khi nào bác chứng minh được nó cao hơn tiếng Việt thì mới đáng nói. Ở tiếng Thái vẫn còn tồn tại nhiều trường hợp nhiều cách viết cho một âm thì phải ...
Cái này là từ đồng âm khác nghĩa thôi, bọn Tàu chúng nó còn linh hoạt hơn ta.
Ai bảo bác là đồng âm khác nghĩa ? Đồng âm là những từ do ngẫu nhiên mà trùng vỏ âm thanh, chứ về mặt lịch sử không liên hệ đến nhau, ví dụ: la (nốt nhạc), con la, la mắng ... Trong khi đó những từ cho, được tớ đưa ra trên là hiện tượng chuyển từ loại 100%, tức có một từ gốc, từ đó mới cho ra nhiều từ khác.
Tiếng Quan Thoại linh hoạt hơn tiếng Việt về mặt này là đúng. Thế bác đứng núi này trong núi nọ à ? Tớ có bảo tiếng Việt linh hoạt nhất đâu nào. Nếu linh hoạt quá như tiếng Hán, không khéo câu văn sẽ khó hiểu, như kiểu các thầy Nho hồi xưa phát ngôn câu nào là phải ngẫm nghĩ nát óc mới hiểu được .....
Vẫn dành cho tiếng Tàu, ví dụ để nói về bệnh AIDS, nếu ta phải dùng cụm " suy giảm hệ miễn dịch" thì Tầu chỉ mất 2 chữ là "Liệt Kháng ". Phần lớn các từ "súc tích" trong tiếng Việt đều là từ Hán Việt, tức là vay mượn từ tiếng Tầu ra.
Về ví dụ về AIDS, vấn đề này hoàn toàn phụ thuộc vào tinh thần và ý thức phát huy ngôn ngữ của nhân dân ta, nếu ta thích lấy tiếng Anh làm chuẩn thì cứ dùng từ AIDS - đảm bảo ngắn gọn không ai bằng, chỉ tội không hợp với quy tắc kết cấu âm tiết trong tiếng Việt. "Suy giảm hệ miễn dịch" không thể đem so sánh với AIDS (là từ viết tắt) mà phải được đem đối chiếu với immuno-deficiency.
Còn nếu ta dùng từ liệt kháng thì sao nhỉ ? Hoặc sáng tạo ra một dạng viết tắt mới ?

Tiếng Thái, tiếng Lào cũng có 6 thanh. Các tiếng khác thì tôi ko biết.
Có thể bác nói đến một phương ngữ nào đấy của Thái hoặc Lào ? Theo tớ được biết, tiếng Thái chuẩn công nhận 5 thanh, tiếng Lào thì không nhớ thế nào nhưng không thể đạt đến sáu thanh được. Tiếng Miến Điện có 3 thanh. Tiếng Quảng Đông đặc biệt có người cho rằng có 8 thanh, nhưng cũng chỉ được công nhận 6.
Chính vì tiếng Việt chỉ mới tổ chức ở dạng thô sơ cho nên phần lớn đơn âm tiết và không biến hình. Chỉ thuận lợi trong việc mã hoá.
???????????????? Thế ra những tiếng nào không biến hình là sở dĩ chúng "tổ chức ở dạng thô sơ"??????
Về độ chính xác của tiếng Việt, sẽ viết một bài riêng về vấn đề này, vì nó khá hay và đòi hỏi nhiều thời gian ...

Ngày nay người TQ không gọi bệnh AIDS là bệnh "Liệt kháng" nữa, mà họ cũng gọi là bệnh AIDS, phiên âm AIDS sang chữ Hán là ?<^phiên âm AI ZI?, gọi là ?<-.^Ngải Tư Bệnh?.
Hiện nay chưa có sự thống nhất trong việc xác định tiếng Quảng Đông (Cantonese) có bao nhiêu thanh điệu. Có sách nói 9 thanh, có sách nói 8 thanh, có sách nhập 1 số thanh điệu lại chỉ còn 6 thanh. Nhưng cho dù là cách gì thì tiếng Quảng Đông cũng không có ít hơn 6 thanh. Tiếng Việt ta chưa bao giờ vượt hơn 6 thanh (trong đó bao gồm cả khinh thanh), vì thế không thể nói tiếng Việt ta có ngữ âm vượt trội hơn tất cả các ngôn ngữ khác, đứng hàng top ten thì được.

Thế bạn nghĩ sao khi có ý kiến cho rằng dấu nặng và sắc trong những phụ âm có âm cuối vô thanh là 2 thanh riêng biệt ? Như trong học, hợp, hát ... Sự thật là diễn biến âm thanh khi phát âm những tiếng này có khác so với dấu sắc và nặng trong các âm tiết khác, do luồng hơi bị chặn lại rất nhanh.
Hơn nữa, thanh điệu cũng như những yếu tố ngữ âm khác đều được phát âm khác nhau theo vùng. Người miền Nam, chẳng hạn, lẫn lộn hỏi ngã thành một thứ thanh trung gian. Do đó, khẳng định rằng tiếng Việt chưa hề vượt quá 6 thanh là vô căn cứ.
Được esu sửa chữa / chuyển vào 19:02 ngày 05/08/2004