Cái khó trong tiếng Nhật khi giao tiếp

Cái khó trong tiếng Nhật khi giao tiếp

Một người từ khi bắt đầu học tiếng Nhật cho đến khi ra trường giảng dạy và giao tiếp bằng tiếng Nhật có thể đã học hỏi được những điểm khác biệt cần lưu ý giữa tiếng Việt và tiếng Nhật.

Nhưng đến khi được sống hằng ngày trong môi trường ngôn ngữ Nhật, họ mới thực sự thấy được rõ hơn tiếng Nhật được sử dụng trên thực tế thế nào. Tùy theo đối tượng giao tiếp mà người Nhật có cách biểu hiện khác nhau. Điều này làm cho bất cứ người nước ngoài nào khi học tiếng Nhật đều vấp phải, vì ít nhiều vẫn bị ảnh hưởng theo cách nói của tiếng mẹ đẻ.

Giới thiệu vài điểm dưới đây, người viết bài này mong giúp ích phần nào cho các bạn sinh viên đang học tiếng Nhật, để khi giao tiếp với người Nhật có hiệu quả hơn, đúng ?ophong cách Nhật? hơn mà không bị cho là người kỳ quặc (?な人 ?" hen na hito).

Nguyễn Thị Mỹ Hồng
(Giảng viên Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa phương Đông,
trường Đại học HUFLIT, TP.HCM)


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. J.Vf,,f^f-f人との,fYff-?東京1982.

2. <o?~?Y..?-o人の,fYff<,f,ff?-o,fYff<,f,ff学s?東京1990.

3. ?>?->人,',ま>,-?東京1997.


Được tamu sửa chữa / chuyển vào 08:01 ngày 23/01/2006

1. ó"ó,"óôóĂó (konnichiwa):
Vỏằ>i tiỏng Viỏằ?t, bỏĂn có thỏằf dạng õ?oxin chàoõ?, õ?oem chào thỏĐyõ?, õ?ochĂu chào bĂcõ?, õ?ocon chào baõ? cho mỏằi lúc, mỏằi nặĂi. Nhặng vỏằ>i tiỏng Nhỏưt, tạy theo thỏằi 'iỏằfm mà tỏằô chào hỏằi khĂc nhau. (Điỏằu này giỏằ'ng vỏằ>i tiỏng Anh).
ỏằz Viỏằ?t Nam, khi tôi gỏãp 'ỏằ"ng nghiỏằ?p ngặỏằi Nhỏưt, hoỏãc sinh viên có giỏằ hỏằc vỏằ>i giĂo viên ngặỏằi Nhỏưt, 'ỏằu dạng ó"ó,"óôóĂó [konnichiwa] câng là chuyỏằ?n 'ặặĂng nhiên. Chỏằ? có 'iỏằu vỏằ>i ngặỏằi thÂn trong gia 'ơnh thặỏằng hỏằ lỏĂi không dạng cÂu chào này.
Dạ 'ặỏằÊc gỏằi là hỏằ hàng thÂn thưch, nhặng nỏu là con riêng cỏằĐa chỏằ"ng (hoỏãc vỏằÊ), cha mỏạ chỏằ"ng (hoỏãc vỏằÊ) thơ ó"ó,"óôóĂó [konnichiwa] vỏôn 'ặỏằÊc dạng 'ỏằf chào hỏằi nhau.
Ngoài ra, nỏu là ruỏằTt thỏằó"ó,"óôóĂó [konnichiwa].
Câng có trặỏằng hỏằÊp ngoỏĂi lỏằ?: cha mỏạ ly dỏằ<, con cĂi sỏằ'ng xa tơnh cỏÊm cỏằĐa cha, lÂu ngày gỏãp lỏĂi cha con chào nhau ó"ó,"óôóĂó [konnichiwa] nhặ chào vỏằ>i ngặỏằi ngoài.
Vỏưy thặỏằng khi ra 'ặỏằng, anh em tơnh cỏằ gỏãp nhau thơ chào hỏằi nhau nhặ thỏ nào? ĐặặĂng nhiên tạy ngặỏằi mà cĂch chào khĂc nhau, nhặng cĂch biỏằfu hiỏằ?n thông thặỏằng là: ó,ó,? [ara] (ỏằƯa!) hay óâó?ó-óYóđ [dou****ano] (Sao vỏưy?).
Vỏằ>i bỏĂn bă hay cha con, óSóó,^ó? [ohayou] (chào buỏằ.i sĂng) hay óSó,"óTó [oyasumi] (chúc ngỏằĐ ngon) vỏôn 'ặỏằÊc dạng chào nhau. Riêng ó"ó,"óó,"ó [kombanwa] (chào buỏằ.i tỏằ'i) câng giỏằ'ng nhặ ó"ó,"óôóĂó [konnichiwa] trong tiỏng Nhỏưt giao tiỏp 'ặỏằÊc giỏằ>i hỏĂn ngỏ** cho mỏằ'i quan hỏằ? cha con.
Được tamu sửa chữa / chuyển vào 07:57 ngày 23/01/2006

2. ó,ó,SóOóăó? [arigatou] (CĂm ặĂn):
MỏằTt du hỏằc sinh nặỏằ>c ngoài 'ỏn nhà ngặỏằi Nhỏưt chặĂi, khi 'ặỏằÊc mỏằi dạng trà 'Ê nói: ó,ó,SóOóăó? [arigatou]. Có 'iỏằu gơ 'ó 'Ê làm cho bà chỏằĐ nhà cỏÊm thỏƠy du hỏằc sinh này hặĂi thỏƠt lỏằ..
ó,ó,SóOóăó? [arigatou] quỏÊ là lỏằi nói biỏằfu lỏằT lòng cỏÊm tỏĂ. Khi cho trỏằ con quà bĂnh và 'ặỏằÊc chúng 'Ăp lỏĂi bỏng lỏằi cỏÊm ặĂn ó,ó,SóOóăó? [arigatou] là chuyỏằ?n thặỏằng tơnh. Nhặng trặỏằng hỏằÊp sinh viên này dạng ó,ó,SóOóăó? [arigatou] 'Ê làm cho bà chỏằĐ nhà không hài lòng. TỏĂi sao vỏưy?
Theo tài liỏằ?u ổ-Ơổoơọóđó,ófYófƠóf<ó,ófẳó,ãófĐóf [Nihonjin no komyunikeeshon] (CĂch giao tiỏp cỏằĐa ngặỏằi Nhỏưt) thơ lỏằi cỏÊm ặĂn ó,ó,SóOóăó? [arigatou] chỏằ? 'ặỏằÊc phâp sỏằư dỏằƠng trong phỏĂm vi sau 'Ây:
a. Ngặỏằi lỏằ>n tuỏằ.i nói vỏằ>i ngặỏằi nhỏằ hặĂn.
b. ThỏĐy giĂo nói vỏằ>i hỏằc trò.
c. Nỏu là quan hỏằ? nặĂi làm viỏằ?c thơ cỏƠp trên vỏằ>i cỏƠp dặỏằ>i.
d. BỏĂn bă vỏằ>i nhau.
e. Trỏằ con vỏằ>i ngặỏằi lỏằ>n.
Nhặ vỏưy, trặỏằng hỏằÊp cỏằĐa du hỏằc sinh kỏằf trên phỏÊi dạng kưnh ngỏằ ó,ó,SóOóăó?ó"ó-ó"óắóT [arigatou gozaimasu] (DỏĂ xin cỏÊm ặĂn) mỏằ>i 'ặỏằÊc cho là lỏằ. phâp.
Vơ biỏt 'ặỏằÊc phỏĂm vi cho phâp sỏằư dỏằƠng ó,ó,SóOóăó? [arigatou] nên khi nói ra, ngặỏằi ta có thỏằf 'oĂn 'ặỏằÊc ngặỏằi nghe có quan hỏằ? nhặ thỏ nào vỏằ>i ngặỏằi nói. Và 'iỏằu này rỏƠt cỏĐn thiỏt trong xÊ hỏằTi sỏằư dỏằƠng tiỏng Nhỏưt, mỏằTt xÊ hỏằTi có cỏƠu thành trên dặỏằ>i theo chiỏằu dỏằc.
ĐặặĂng nhiên, nỏu thêm phỏĐn kưnh ngỏằ ó"ó-ó"óắóT [gozaimasu] hay ó"ó-ó"óắó-óY [gozaima****a] sau ó,ó,SóOóăó? [arigatou] câng không làm hỏằng luỏưt lỏằ? này.
Được tamu sửa chữa / chuyển vào 09:40 ngày 23/01/2006

3. ó"ó,?óÊó-ó,fó"óắó> [irasshaimase]:
Khi bặỏằ>c vào mỏằTt nhà hàng Nhỏưt, mỏằTt sinh viên Trung Quỏằ'c 'Ê ngỏĂc nhiên và lúng túng khi nghe lỏằi mỏằi chào lỏằ>n tiỏng ó"ó,?óÊó-ó,fó"óắó> [irasshaimase] mà không biỏt phỏÊi trỏÊ lỏằi sao cho phỏÊi. Điỏằu này 'ỏằ'i vỏằ>i ngặỏằi Nhỏưt chỏng là vỏƠn 'ỏằ gơ cỏÊ, vơ 'ỏằ'i vỏằ>i hỏằ, 'ó là chuyỏằ?n 'ặặĂng nhiên.
Rỏằ"i khi bặỏằ>c ra khỏằi nhà hàng lỏĂi có tiỏng cĂm ặĂn rà lỏằ>n tỏằô sau lặng ó,ó,SóOóăó?ó"ó-ó"óắó-óY [arigatou gozaima****a]. Nghe vỏưy, ngặỏằi sinh viên 'ó quay lỏĂi và 'Ăp óâó?ó"óYó-óắó-óƯ [douitashima****e]. Chưnh nghâa cỏằĐa lỏằi nói õ?oKhông có chiõ? này 'Ê làm cho nhÂn viên nhà hàng vỏằôa nói lỏằi cỏÊm ặĂn 'ó 'ỏằâng ngÂy ra...
Trên thỏằc tỏ, khĂch Nhỏưt khi nghe lỏằi cỏÊm ặĂn 'ó không 'Ăp lỏĂi bỏng óâó?ó"óYó-óắó-óƯ [douitashima****e].
Được tamu sửa chữa / chuyển vào 08:02 ngày 23/01/2006

4. óâó?ó"óYó-óắó-óƯ [douitashima****e]:
ỏằz siêu thỏằi nhÂn viên thu ngÂn. Nhặng nỏu ỏằY Nhỏưt thơ 'iỏằu 'ó sỏẵ bỏằồ-ồ"Ă [ten in] (nhÂn viên):
ó??ó??ó??ó??ó??ó,ó,SóOóăó?ó"ó-ó"óắó-óY [arigatou gozaima****a].
ồđ [kyaku] (khĂch hàng):
ó??ó??ó??ó??ó??ỗ"Ăốă? [mugon] (không nói gơ),
ó??ó??ó??ó??ó??ỗ"ĂốƯ- [mushi] (làm lặĂ),
ó??ó??ó??ó??ó??hoỏãc nói óâó?ó,, [doumo] thay cho lỏằi cỏÊm ặĂn 'ỏĐy 'ỏằĐ,
ó??ó??ó??ó??ó??hoỏãc khĂch chỏằ? mỏằ?m cặỏằi là 'ỏằĐ!
Được tamu sửa chữa / chuyển vào 08:02 ngày 23/01/2006

5. Đại từ nhân xưng ngôi thứ II ,なY [anata]:
Một du học sinh được thầy giáo chủ nhiệm giới thiệu với thầy hiệu trưởng. Đang khi nói chuyện vui vẻ, người sinh viên đó đã hỏi thầy: ,なYはど,"なY楽O好きでT[anata wa donna ongaku ga sukidesuka?] (?oBạn? thích loại nhạc nào?) thì trong phút chốc không khí bỗng nặng đi, có cái gì đó trong câu hỏi đã làm thầy cảm thấy khó chịu...
Trong xã hội Nhật, từ nhân xưng ngôi thứ II được cho là rất khó sử dụng, thậm chí người Nhật với nhau hầu như cũng không có cơ hội để dùng ,なY [anata]. Hẳn nhiên, tránh dùng ,なY [anata] là an toàn nhất.
Vậy thì lúc nào, ai nói với ai mới dùng ngôi thứ hai này? Cách biểu hiện này bộc lộ rõ nét cơ cấu ngôn ngữ phân biệt trên dưới trong xã hội Nhật. Cũng như ,,SOと? [arigatou], ,なY [anata] không được dùng cho người lớn tuổi hơn mình, cấp trên hay bậc đàn anh.
Tuy nhiên, trong cơn phẫn nộ, bực tức, đôi khi người Nhật cũng lớn tiếng nói với vợ hay với bạn ,なY！ [anata] hoặc きみ！ [kimi] (cậu, mày).
Một người bạn Nhật của tôi, biết rõ thời gian tôi đến Nhật mà sau hơn 2 tháng mới liên lạc được với tôi. Trong e-mail đầu tiên gửi cho tôi, có một đoạn chị đã viết 私,,sっと,なYの"とO-になって"ま-Y [Watashi mo zutto anata no koto ga ki ni natteima****a.] (Tôi cũng đã luôn lo lắng về chị). Khi hỏi cách dùng ,なY [anata] trong trường hợp này, tôi đã được giáo viên người Nhật giải thích là: dù là bạn thân nhưng người nói mang cương vị lớn hơn nên tỏ thái độ bậc đàn chị qua cách dùng ,なY [anata].
Một điều lạ là từ ,なY [anata] lại thường được in trong sách tiếng Nhật dành cho người nước ngoài. Điều này được cho là buộc phải làm. Bởi lẽ nếu không có chủ ngữ thì người nước ngoài học tiếng Nhật thường không thể đặt thành câu văn. Để tránh dùng ngôi thứ hai này, trong quá trình giảng dạy, giáo viên sẽ lưu ý cho người học.
Thực tế khi người Nhật nói chuyện với nhau, hầu như họ không dùng ,なY [anata]. Đó cũng là lý do học sinh cấp II của Nhật khi học tiếng Anh cảm thấy ngường ngượng khi sử dụng đại từ nhân xưng ngôi thứ hai ?oyou?.
Được tamu sửa chữa / chuyển vào 08:11 ngày 23/01/2006

Chủ đề này rất hay, nhưng lâu lâu mới thấy bạn post

Bài viết nhạt thế, cứ bôi ra cho nó nhiều chứ thực ra nội dung chẳng có gì mới và đặc biêt! Nhiều cái tớ đã được dạy ngay từ hồi còn học năm 1 cơ mà. Với lại nhiều đoạn tác giả lấy ví dụ, tớ nghĩ chắc là cô ý tự nghĩ ra thôi chứ làm gì có ví dụ thực tế nào như thế.
Đầu tiên là về từ ","にちは, từ này chỉ đơn giản là xin chào thôi, làm gì mà tác giả lại còn lôi ra nào là dùng được cả khi chào con riêng, con chung, bố mẹ lâu ngày ko gặp con.

ở VN mà có chuyện khách hàng và người mua nói cảm ơn á

hic, chẳng biết các bạn thế nào chứ từ năm 1 tớ đã được dạy là người Nhật hay gọi bằng tên chứ ít gọi bằng anata.

CĂi này theo kinh nghiỏằ?m cỏằĐa tỏằ> thơ không 'úng lỏm. Trong siêu thỏằi ngặỏằi phỏằƠc vỏằƠ mơnh ó,ó,SóOóăó?ó"ó-ó"óắóT. Dâ nhiên là ồ-ồ"Ăó?ộ<ốằÂổ?<...câng nói lỏằi cỏÊm ặĂn khĂch hàng và khĂch hàng có thỏằf 'Ăp trỏÊ là óâó?ó,,, hoỏãc lỏằ<ch sỏằ ó,ó,SóOóăó?ó"ó-ó"óắóTó??hoỏãc mỏằ?m cặỏằi cúi chào.
Trong cỏằưa hàng fn câng có thỏằf thỏƠy rỏƠt rà sau khi fn xong khĂch hàng sỏẵ cỏÊm ặĂn bỏng cÂu ó"óĂóó?ó.óắóĐó-óY. Còn nỏu 'ặỏằÊc ồ-ồ"Ă cỏÊm ặĂn mà trỏÊ lỏằi bỏng óâó?ó"óYó-óắó-óƯ thơ 'úng là ọáố?êỗ"ả rỏằ"i

hưc tỏằ> thỏƠy bài này không có tưnh thỏằc tỏ gơ cỏÊ. Cô giĂo này hơnh nhặ toàn tỏằ ẵ mơnh viỏt ra thơ phỏÊi. Trong giỏằ>i trỏằ cỏằĐa Nhỏưt thơ gỏãp nhau lỏĐn 'ỏĐu tiên trong ngày dạ là 5, 6 giỏằ chiỏằu 'i chfng nỏằa thơ chào óSóó,^ó? là thông dỏằƠng nhỏƠt. Còn lỏĂi sau 'ó gỏãp nhau thơ thặỏằng là ó"ó,"óôóĂó mà tỏằ> thỏƠy ai câng chào kiỏằfu này kỏằf cỏÊ là tỏằ> gỏãp cô giĂo hặỏằ>ng dỏôn vào 7 giỏằ tỏằ'i 'i chfng nỏằa câng thỏƠy cô chào ó"ó,"óôóĂó. LÂu dỏĐn thành quen chỏằ? chào óSóó,^ó?ó??và ó"ó,"óôóĂó hỏĐu nhặ chỏng bao giỏằ dạng ó"ó,"óó,"ó cỏÊ