Cây tỏi nổi giận - Mạc Ngôn

Trợ lý Dương giận dữ quát tháo: ?oĐ. mẹ cái thằng hung hăng! Dạy nó vài cú là đủ. nó sắp chết rồi!?
Anh Hai lầu bầu: ?oChẳng phải ông chê anh em cháu là đồ bị thịt hay sao??
- Ta chửi anh em nhà anh không giữ nổi đứa em gái, không bảo anh em nhà anh đá cho nó chết! ?" Trợ lý Dương nói.
- Chết rồi à? Chết rồi à? ?" Anh Cả hốt hoảng ?" Ông Dương, cháu chưa đá nó cái nào!
- Anh Cả nói gì thế? ?" Anh Hai mắt đỏ lừ, chằm chằm nhìn anh Cả ?" Chẳng phải chuyện gả đổi cho anh thì đâu đến nỗi!
- Chú Hai, tôi không có ý ấy.
- Thế thì ý gì? ?" Anh Hai hỏi.
Trợ lý Dương nói: ?oMẹ kiếp, đừng đấu khẩu nữa, mau khiêng nó lên mặt đường.?
Anh Cả và anh Hai bước xuống ruộng ớt, một phía đầu một phía chân, khênh Cao Mã lên đường. Vừa đặt Cao Mã xuống, anh Cả đã ngồi phệt xuống đất, thở dốc.
- Mau cởi trói cho nó ?" Trợ lý Dương ra lệnh.
Anh Cả và anh Hai nhìn nhau không nói gì, nhưng nét mặt thì muốn nói điều gì đó. Anh Hai lật Cao Mã lại, mặt úp đất, tay phía trên. Anh Cả ngồi xổm, cúi xuống cởi nút thừng trói tay Cao Mã. Qua những đốm xanh nhảy múa loạn xạ, Kim Cúc trông thấy hai bàn tay to bè như quạt ba tiêu của anh Cả run bần bật, không sao cởi được nút. Dùng răng mà cởi, trợ lý Dương quát. Anh Cả nhìn trợ lý Dương bằng cặp mắt đáng thương, quí xuống ghé răng cởi nút trói, điệu bộ giống hệt con chó đang gặm xương.
Rồi thì cái nút đã được cởi. Trợ lý Dương gạt anh Cả sang một bên, ra sức rút dây trói như rút gân khỏi người Cao Mã. Kim Cúc cảm thấy tim cô thắt dần lại, xương sống lạnh toát.
Trợ lý Dương rút dây trói, người Cao Mã lật lại. Ông ta đặt ngón tay trỏ và ngón giữa lên mũi Cao Mã, chắc là để xem anh còn thở không. Họ đánh chết anh ấy rồi! Vì mình mà họ đánh chết anh ấy! Anh Mã? anh Mã của em? Trái tim đau thắt của cô giãn ra, cô chìm trong hạnh phúc của nỗi đau ngọt ngào, cái dịch thể vừa tanh vừa ngọt lại từ từ dâng lên trong họng, vô vàn đốm xanh biếc nhẹ nhàng nhảy múa, chạm vào lá đay kêu soàn soạt, ánh nắng chan hoà, cánh đồng ớt phía bên Thương Mã, như có hàng triệu ngọn lửa nhỏ lay động,một chú ngựa hồng xinh xắn từ phía sau phi tới, vẫy đuôi vui vẻ hí lên một tiếng, phi trên những ngọn lửa, vó câu lấp lánh như châu ngọc. Tiếng lục lạc vang lên từng chuỗi, ròn tan.
Cao Mã mặt sưng vù, da thịt bết máu và bùn đất, nằm thẳng cẳng, chân tay buông xuôi. Trợ lý Dương rụt tay về, áp tai vào ngực Cao Mã nghe ngóng. Kim Cúc nghe rõ tiếng tim đập thình thịch của Cao Mã cùng với tiếng vó ngựa ròn rã, tiếng vó giống tiếng trống cơm, tiếng tim giống tiếng trống chầu.
- Anh Mã? anh đừng chết!... Đừng bỏ em một mình!... ?" Kim Cúc rên rỉ. Cô trông thấy con ngựa hồng men theo con đường chạy tới. Nó chạy nước kiệu trên cánh đồng ớt, vó như dẫm lên những ngọn lửa, lục lạc trên cổ vang lên tiếng sắt tiếng đồng ròn rã. Chú ngựa tuần tra dọc theo con đường, cặp mắt xanh nhìn không chớp nụ cười bình thản trên khuôn mặt Cao Mã.
- Các người còn gặp may! ?" Trợ lý Dương đứng lên, nói ?" Nó còn sống. Nó mà chết, cả hai anh em đi tù, đố chạy đâu cho thoát!
- Cậu Tám, cậu bảo làm gì bây giờ? ?" Anh Cả ba hồn bảy vía bay sạch.
- Tôi thật là rủi khi dính vào chuyện các cậu! ?" Trợ lý Dương lấy trong túi một chiếc lọ nhỏ màu trắng giơ lên trước mặt anh em nhà Phương, nói ?" Công phu lắm tôi mới mua được của bác sĩ Thương loại bạch dược của Vân Nam, trong đó có viên ?oCứu mệnh đan? này, cho nó uống đi!
Trợ lý Dương ngồi xuống bên Cao Mã, mở nút lọ, lấy ra viên thuốc màu đỏ tươi, giơ lên khoe rồi bảo: ?oCạy miệng nó ra!?
Anh Cả và anh Hai nhìn nhau, anh Hai ngoẹo đầu, anh Cả quì xuống giơ những ngón tay chuối mắn đen sì cạy miệng Cao Mã. Trợ lý Dương nhón viên thuốc, lại giơ lên khoe lần nữa, rồi bỏ vào miệng Cao Mã với vẻ tiếc rẻ.
- Chú Quách, đem bi đông nước lại đây!
Lái xe lười nhác chui ra khỏi xe, tay cầm chiếc bi đông quân dụng sơn vàng đã tróc một nửa. Má anh ta có một vết lõm hình máng, chắc là anh ta ôm vô lăng mà ngủ.
Trợ lý Dương đổ nước vào miệng Cao Mã, nước sặc mùi rượu.
Bốn người như bốn cái cột nhà cháy đứng xung quanh Cao Mã, tám con mắt nhìn chăm chắm vào mặt Cao Mã.
Con ngựa hồng phi nước đại, tiếng vó ròn tan, những tia lửa bắn lên dưới vó chảy dài, cộp cộp, cộp cộp! Con ngựa chạy vòng quanh nhóm người, có cả Kim Cúc trong đó. Khi nó chạy qua ruộng đay, những thân cây đay mềm mại như cành liễu, tự động rẽ ra cho ngựa chạy, những đốm sáng màu xanh lục chạm phải làn da bóng nhẫy của ngựa, nhẹ nhàng bật trở lại. Ngựa ơi?ngựa ơi!...Kim Cúc giang hai tay, muốn ôm cái cổ mịn như nhung của con ngựa.
Bàn tay Cao Mã động một cái.
- Tốt rồi! ?" Trợ lý Dương vui vẻ kêu lên ?" Quả thật bạch dược Vân Nam danh bất hư truyền, mẹ kiếp, được việc lắm!
Cao Mã hé mắt, Trợ lý Dương cúi xuống, vẻ thân tình: ?oChú mày, không có viên linh đan cứu mệnh của ta, thì chú mày đã đi gặp ông Mác rồi!?
Cao Mã cười mỉm, nụ cười ngọt ngào thanh thản. Anh nhìn trợ lý Dương, hất cằm thay cho gật đầu.
- Cậu Tám, bây giờ làm gì? ?" Anh Cả hỏi.
Trong ngực Cao Mã rộn lên những tiếng òng ọc, anh chống tay xuống đất nâng đầu và cổ lên. Một vệt máu vẫn còn trê khoé mép. Anh Mã? Anh Mã của em? Con ngựa hồng dúi cái mõm mượt như nhung lên mặt anh, nó khóc? Đầu Cao Mã gục xuống nhưng lại từ từ ngẩng lên: cái lưỡi vàng hươm của con ngựa liếm trên mặt anh.
- Thằng cha chịu đòn giỏi! ?" Trợ lý Dương nhìn Cao Mã phục trên đất, khen thật lòng ?" Cao Mã, có biết vì sao bị đánh không?
Cao Mã cười, gật đầu.
Anh Hai giơ chân, lại định đá Cao Mã. Trợ lý Dương quát: ?oThằng Hai khốn kiếp!?
Anh Cả nhặt cái đãy lên, dùng răng mở nút buộc, các thứ trong đãy rơi xuống đất. Anh Cả chồm tới, hai tay chụp chiếc phong bì bằng giấy dầu.
Trợ lý Dương nói: ?oCả này, như vậy là không tốt!?
Anh Cả giơ tay lên miệng thấm nước bọt, đếm tập tiền.
- Cả này, như vậy không tốt!
- Cậu Tám, nó huỷ hoại đời em gái cháu, lại còn phí cả viên thuốc của cậu, phải bắt nó đền.
Anh Cả còn lục lọi các túi trên người Cao Mã, lòi ra mấy tờ một hào nhàu nát và mấy đồng xu bằng kim loại bóng loáng. Con ngựa hồng dùng mõm hất đồng xu, anh Cả vội chụp đồng xu đang lăn, nước mắt chảy dài

9.​

Xã hội cũ quan lại bênh nhau, dân tình khốn khổ
Xã hội mới nêu cao chính nghĩa, công bằng.
Nào ai ngờ xã trưởng Vương ngồi trên luật pháp
Chạy thoát lưới trời tên tài xế giết dân.
- Chú Tư Phương bị xe cán chết trên đường đi bán tỏi, Khấu mù kêu oan cho chú Tư trước cửa Cục Công an. Trích đoạn lời ca.
Khoảng giữa trưa, thím Tư đang nằm thiêm thiếp trên giường, cảm thấy có người nắm cánh tay thím, vội ngồi dậy dụi mắt nhìn khuôn mặt trái xoan đẹp ngời ngợi của nữ cảnh sát trẻ mặc cảnh phục, đội mũ lưỡi trai.
- Số 47, sao không ăn cơm? ?" Cô cảnh sát giám thị hỏi.
Cô giám thị có cặp mắt to đen láy, hàng mi chớp chớp, thím thực tình rất thích cô gái này. Cô quạt bằng mũ, vừa quạt vừa nói: ?oVào đây phải thành khẩn, có sao nói vậy, thành khẩn được khoan hồng, ngoan cố phải xử nghiêm, đến bữa thì phải ăn.?
Thím Tư cảm kích ứa nước mắt, gật đầu lia lịa. Nữ giám thị để tóc ngắn, rẽ đường ngôi như con trai, tóc đen nhánh, càng nổi bật khuôn mặt trắng trẻo.
- Cô ơi? - Thím Tư miệng méo xệch định nói câu gì đó. nhưng nước mắt nghẹn họng.
Nữ giám thị đội mũ lên đầu, nói: ?oThôi ăn đi! Phải tin chính phủ không xử oan người tốt, không bỏ sót kẻ xấu.?
- Cô ơi, tui là người tốt, tha cho tui về nhà! ?" Thím Tư vừa khóc vừa nói.
- Cái bà này lắm điều! ?" Nữ giám thị nhíu mày, hai lúm đồng tiền trên má ?" Tha hay không, tôi nói sao được!
Thím Tư dùng tay vắt nước mũi, lấy vạt áo lau nước mắt, hỏi: ?oCô ơi, năm nay cô bao nhiêu tuổi??
Nữ giám thị trừng mắt, lộ ngay vẻ nanh nọc: ?oSố 47, cái gì không nên hỏi thì đừng hỏi.?
- Cô xinh quá! Tui thích cô quá thì hỏi thế thôi.? ?" Thím Tư nói.
- Bà hỏi tuổi tôi làm gì?
- Chẳng làm gì cả, chỉ hỏi thế thôi.
Nữ giám thị bật cười: ?oHăm hai.?
Thím Tư nói: ?oCùng tuổi với con Cúc nhà tui, tuổi rồng. Con bé nhà tui hẩm hiu, chẳng bằng một nửa của cô.?
Nữ giám thị lại bảo: ?oBà ăn ngay đi, ăn rồi ngẫm lại những chuyện mình đã làm mà khai báo cho thành khẩn!?
- Cô ơi, cô bảo tui ngẫm cái gì?
- Vì sao bắt bà, có biết không?
- Tui làm sao biết được? ?" Thím Tư lại nhệch miệng khóc, vừa khóc vừa kể ?" Tui đang ăn cơm trong nhà, bánh bột ngô thì phải ăn với dưa, liền nghe có tiếng người gọi tui ngoài cổng, vừa ra cổng, người ta liền túm tay tui, tui sợ quá nhắm tịt mắt, lúc mở mắt ra thì cổ tay sáng loáng, còng lại rồi! Con gái tui khóc trong nhà, nó sắp đẻ. Nói cô đừng cười, nó chửa hoang. Tui kêu lên, hai ông công an lôi tui chạy, lại còn một cô công an cao hơn cô, không xinh bằng cô. Cô ta dữ lắm, đá tui liền mấy đá?
- Thôi thôi! ?" Nữ giám thị sốt ruột ?" Bà ăn cơm đi!
- Cô ơi, cô bực hả? ?" Thím Tư nói ?" Cục công an nhà cô bắt những ai thì chẳng biết, lại bắt mụ già này làm gì?
- Bà không đập phá trụ sở của Chính phủ à?
- Thì ra đấy là chính phủ huyện, tui không biết. Tui đi kêu oan, ông lão nhà tui đang khoẻ mạnh chẳng ốm đau gì, vậy mà bị họ chẹt chết tươi!
Thím Tư oà khóc, vừa khóc vừa nói: ?oCô ơi, oan cho tui quá!?
Nữ giám thị nói: ?oKhông được khóc, cũng không được phép gọi là cô, phải gọi là bà giám thị, hoặc gọi là Chính phủ. Những người kia cũng phải gọi như thế.?
- Bà em kia cũng bảo vậy, phải gọi là Chính phủ, không được gọi ?oCô?! ?" Thím Tư chỉ vào một phụ nữ đang nằm sấp trên giường, nói: ?oGià rồi hay quên, không nhớ được.?
- Mau ăn cơm đi! ?" Nữ giám thị nói.
- Cô? à Chính phủ? - Thím Tư chỉ cái màn thầu đen sì và tô canh tỏi, hỏi ?" Cơm này phải trả tiền không? Tem lương thực thì sao?
Nữ giám thị cười dở mếu dở, nói: ?oĂn đi, không thu tiền, cũng không thu tem phiếu, hẳn là bà sợ thu tiền thu phiếu nên không ăn chứ gì??
- Cô ơi, cô không biết, ông lão nhà tui chết, hai thằng con trời đánh gây sự ra ở riêng, tui không còn xu nào.
- Nữ giám thị đi ra. Thím Tư hỏi với theo: ?oCô ơi, cô có chồng chưa??
Nữ giám thị nói: ?oĐủ rồi, đủ rồi! Đúng là điên!?
Thím Tư nói: ?oCon gái bây giờ nóng như lửa, không cho người già nói nữa!?
Nữ giám thị sập mạnh cửa sắt, nện côm cốp giầy cao gót cho đến tận đầu đằng kia hành lang.
Trần hành lang có tiếng kêu kít kít như tiếng rít của bánh xe cọn quay nước. Trong sân nhà giam có cây, trên cây, chích choè đang hót.
Thím Tư thở dài, cầm cái màn thầu lên ngửi, bẻ đôi, cấu một mẩu nhúng nước canh rồi bỏ vào miệng nhai trệu trạo vì răng đã khuyết.
Phía giường đối diện, người phụ nữ đứng tuổi trở mình, ngửa mặt nhìn lên trần thở dài.
Thím Tư hỏi: ?oChị cả này, chị không ăn nữa à??
Người phụ nữ đứng tuổi mở cặp mắt vô hồn, cười buồn, lắc đầu mệt mỏi: ?oTức ngực quá, nuốt không trôi!?
Nữ phạm đứng tuổi chỉ ăn một nửa cái màn thầu, nửa còn lại để trên cái bàn vuông màu xám, mấy con nhặng xanh đang đậu ở trên.
Thím Tư nói: ?oĐây là bột cũ, có mùi mốc, dù vậy vẫn ngon hơn bột ngô.?
Người phụ nữ đứng tuổi không nói gì nữa, chỉ nhìn trân trân trần nhà xám, nằm bất động rất lâu.
Thím Tư ăn xong cái bánh, húp hết canh tỏi trong bô, nhìn nửa chiếc bánh trên bàn đang bị lũ nhặng xanh gặm nhấm, rụt dè hỏi: ?oChị Cả này, cái bô của tui còn dính một ít dầu, tiếc của quá. Hay là chị Cả cho tui tí vỏ bánh của chị để tui vét chỗ dầu ở bô??
Nữ phạm đứng tuổi gật đầu: ?oBác ăn hết chưa??
Thím Tư nói: ?oĐây là suất của chị, tui ăn không tiện.?
- Bác cứ ăn đi! Tui nuốt không được!
- Vậy thì tui ăn ?" Thím Tư tuột xuống giường, đến bên bàn cầm lấy nửa cái bánh màn thầu dính đầy *** nhặng xanh, nói với nữ phạm đứng tuổi: - Không phải tui tham, bột mì hẳn hoi mà bỏ thì phí của!
Nữ phạm đứng tuổi gật đầu, hai giọt nước mắt màu vàng ứa ra trên cặp mắt mờ đục.
Thím Tư hỏi: ?ochị Cả này, trông chị như khó ở phải không??
Nữ phạm yên lặng, từng giọt nước mắt nối đuôi nhau rớt xuống thái dương.
- Phải nghĩ cho thoáng, chị Cả! ?" Thím Tư cũng nước mắt lưng tròng ?" Con người ta sống đâu có dễ! Nhiều lúc tui cứ nghĩ, con người không bằng con chó! Chó còn được người cho ăn cám, không có cám thì ăn phân. Chó có bộ lông, chẳng lo thiếu áo mặc. Còn con người thì lo ăn lo mặc, xoay như chong chóng, về già, con cái tốt còn khá, con cái không tốt thì còn bị đánh, bị chửi?
Thím Tư dùng mu bàn tay quệt nước mắt trên mặt.
Nữ phạm đứng tuổi lật sấp, úp mặt vào chăn khóc thảm thiết, hai vai rung lên.
Thím Tư bước xuống đất, ngật ngưỡng đến bên giường nữ phạm đứng tuổi ngồi xuống, khẽ vỗ vai chị ta, nói:
?oChị Cả này, đừng vậy! Phải nghĩ cho thoáng. cuộc đời này không dành cho loại người như chúng ta, âu cũng là cái số, sinh ra đã định sẵn cả rồi, người thì làm quan làm tướng, kẻ thì làm đầy tớ, người hầu, không thay đổi được. Chị em mình bị giam ở đây cũng là do ông trời đã sắp xếp. Ở đây còn được, có giường có chăn, ăn không cần tem phiếu, chỉ mỗi cửa sổ quá bé, ngột ngạt? Nghĩ cho thoáng đi, lúc nào đó quả thật sống không nổi thì đi tìm một chỗ rồng rộng một tí mà chết!...?

Nữ phạm đứng tuổi khóc càng to, lính gác ló mặt vào cửa sổ, quát: ?oSố 46, không được khóc!?
Lính gác lại vỗ song sắt cửa sổ: ?oKhông được khóc, nghe rõ chưa??
Nữ phạm đứng tuổi khóc nhỏ dần, hai vai vẫn rung.
Thím Tư lê về giường mình, tụt giày, ngồi xếp bằng tròn trên giường. Nhặng xanh bay khắp buồng, tiếng u u rộ lên từng đợt. Thấy ngứa trong quần, thò tay vào, thím lần ra một con vật béo núc, đưa lên gần mắt thì đó là con rận màu xám, đặt giữa hai móng tay cái, thím ép bẹp con rận mỏng như tờ giấy. Thím nhớ nhà thím không có rận, bèn nghi chăn chiếu nhà giam có. Giở chăn ra xem, quả nhiên rận vón cục từng đám, bò nhung nhúc. Thím phấn khởi kêu: ?oChị Cả này, chăn có rận!...? Nữ phạm im lặng, thím Tư cũng không để ý, nhích đít về phía trước, chăm chú bắt từng con. Giết bằng móng tay rất phiền toái, thím cho rận vào miệng, răng cửa khuyết thì dùng răng hàm nhai lốp bốp, xác rận lép kẹp được nhổ ra ngoài. Những con rận có vị ngòn ngọt, thím rất thích.
Đau xót ư, phiền não ư, thím quên sạch.
Tiếng nôn oẹ của nữ phạm đứng tuổi đánh động thím Tư. Thím dụi cặp mắt mờ đi vì bắt rận, quệt cái xác rận ở mép lên mu bàn tay. Các xác rận được dán lên tường.
Nữ phạm đứng tuổi đang nôn khan, miệng há to nhưng không nôn được, thím Tư lết sang, đấm nhẹ lưng chị ta, luôn miệng than thở.
Nữ phạm đứng tuổi oẹ một hồi, giơ tay chùi nước dãi bên mép, mệt mỏi nằm xuống giường, nhắm mắt thở dốc.
Thím Tư hỏi: ?oChị Cả này, phải chị đã ?oấy? không??
Nữ phạm giương cặp mắt vô hồn nhìn đăm đăm thím Tư, hình như không hiểu câu hỏi.
- Chị Cả, ấy là tui hỏi chị Cả, có tin mừng à?
Nữ phạm miệng méo xệch khóc hu hu, vừa khóc vừa nói: ?oCon ơi? con của tôi, Ái Quốc của tôi!...?
- Thôi nào, thôi nào! ?" Thím Tư khuyên giải ?" Có khổ cứ nói với bà già này, đừng để trong dạ mà khổ!...
- Bác ơi, thằng Ái Quốc nhà em chết rồi! Em mơ thấy nó chết rồi? Nó bị người ta đánh vỡ đầu, mặt đầy máu, chảy mãi chảy mãi? Lát sau, thằng bé béo tốt phương phi là thế mà lép kẹp như cái túi, y như bác giết con rận. Em bế nó, gọi nó, nó mở mắt bảo: ?oMẹ, khi nào thì mình về thăm bà nội? Con chó nhà bà nội đã đẻ rồi phải không? Đẻ sáu con, chưa mở mắt. Mẹ xin bà nội cho con một con, con đực màu đen ấy, con không thích chó cái, chó cái hay dắt đực về nhà. Thằng Ái Quốc dắt con cún đen chạy trên đê, chiếc lục lạc trên cổ chó kêu loong coong. Thằng Ái Quốc nhà em mặt trái xoan, má đỏ hây, hai mắt đen đến nỗi thấy mình ở trong. Ven đê nở đầy hoa, cà dại màu tím, dưa dại màu trắng, diếp dại màu lòng đỏ trứng, lại còn phù dung màu phấn hồng? Thằng Ái Quốc nhà em là con trai nhưng tính nết con gái, rất thích hoa. Nó hái hoa tím, hoa trắng, hoa xanh, hoa vàng? đầy một chẹt tay, giơ trước mũi em, hỏi: ?oThơm không, mẹ?? Em nói: ?oThơm!? Thằng Ái Quốc ngắt một bông hoa màu trắng, bảo: ?oMẹ ngồi xuống!? Em bảo: ?oBảo mẹ ngồi để làm gì?? Nó nói: ?oThì mẹ cứ ngồi xuống nào!? Thằng ấy tính con gái, câu trước câu sau là nước mắt chạy quanh. Em vội vàng ngồi xuống.Nó cài bông hoa màu trắng lên đầu em, nói: ?oMẹ em cài hoa! Mẹ em cài hoa!? Em bảo: ?oCon ơi, người ta cài hoa hồng, sao con cài hoa trắng cho mẹ?? Nó bảo: ?oHoa trắng đẹp hơn hoa hồng.? Em bảo: ?oCon ơi, hoa trắng rủi ro, để tang người chết mới cài hoa trắng.? Ái Quốc sợ quá, vừa khóc vừa nói: ?oMẹ ơi, mẹ đừng chết, sau khi con chết, mẹ cũng đừng chết!?
Nữ phạm đứng tuổi lại khóc hu hu.
Cánh cửa buồng giam mở ra, lính gác súng lắp lưỡi lê, tay cầm mảnh giấy, gọi: ?oSố 46 ra!?
Nữ phạm đứng tuổi nín khóc, hai tay vẫn rung, mặt đầy nước mắt.
Đứng bên lính gác là hai cảnh sát áo trắng, người bên trái cầm trong tay chiếc còng vàng choé như đúc bằng vàng, người bên phải là nữ, thấp đậm, mặt đầy mụn trứng cá, mép có nốt ruồi đen, trên nốt ruồi có mấy sợi lông màu đen.
- Số 46 ra!
Nữ phạm đứng tuổi xỏ giày, lê bước ra cửa. Vừa ra ngoài, chiếc còng vàng choé đã bập vào tay chị ta.
- Đi! ?" Cảnh sát nam nói.
Nữ phạm đứng tuổi ngoảnh nhìn thím Tư, ánh mắt vô hồn, nhìn mà không thấy gì. Thím Tư sợ đến nỗi ngồi chết lặng, chỉ nghe tiếng cửa đóng ?osầm? một tiếng, thoắt cái đã mất hút cả lính gác, cả súng lắp lưỡi lê, cả cảnh sát áo trắng, cả nữ phạm áo xám. Mắt thím cay xè, phòng giam phút chốc tối như hũ nút.
Họ đưa chị ấy đi đâu nhỉ? Thím Tư đoán già đoán non, thím nghe ngóng. Tiếng kêu của con chích choè ngoài sân vọng vào, có cả tiếng va đập rất mạnh của sắt thép từ rất xa dội tới. Phòng giam sáng dần lên, nhặng xanh bay sát mái, màu xanh lấp loá như sao đổi ngôi.
Nữ phạm đứng tuổi đi rồi, thím Tư cảm thấy lẻ loi quá. Thím nhận ra thím đang ngồi trên giường số 46 thì đâm hoảng, nhớ tới lời dặn hôm qua của nữ cảnh sát đẹp gái, không được tuỳ tiện đổi giường. Thím miết chết một con côn trùng xanh lét bò trên tay, người nó rỉ ra một thứ nước vàng vàng, có mùi hăng như tỏi, đúng là mùi tỏi. Nữ phạm đứng tuổi bị giải đi, thím Tư nhớ lại cảnh chị ta khóc, cảnh chị ta cùng thằng Ái Quốc của chị hái hoa dọc theo con đê. Thím lật cái chăn của chị ta, mùi tanh xộc lên mũi. Chăn dính một thứ như phân hoặc máu khô. Thím lấy móng tay cạo soàn soạt. Ở các nếp gấp có rất nhiều rận, thím bắt vài con lên miệng cắn, mặt thím rúm lại, nước mắt ứa ra. Thím đang nhớ lại cảnh bắt rận của chú Tư.
* * *
Ngoài sân nắng chan hoà. Chú Tư dựa tường, cởi trần, áo bông trải trên đầu gối, bắt từng con rận bỏ vào cái bát vỡ có nước. Thím động viên chồng cố bắt cho đầy bát rận, đem chiên mỡ làm thức nhắm rượu.
Chú Tư nói: ?oNghèo sinh rận, giàu sinh ghẻ.?
Chú Tư bắt một con rận kềnh bỏ vào bát. Kim Cúc đùa, lấy cọng cỏ khuấy đám rận lộn tùng phèo. Một con gà già khú đế ngoẹo đầu nhìn đàn rận trong bát.
Kim Cúc nói: ?oBố ơi, con gà định mổ rận!?
Chú Tư xuỳ con gà đi chỗ khác, nói: ?oBắt mãi mới được, tưởng bở!?
Kim Cúc nói: ?oBố, cho nó ăn đi! Để nó đẻ nhiều trứng.?
Chú Tư nói: ?oBố đang gom đây, ông Vương thôn Đoài đặt một nghìn con.?
Kim Cúc hỏi: ?oÔng ấy cần rận để làm gì??
- Chế thuốc!
- Rận mà có thể làm thuốc?
- Dưới gầm trời này, muôn vật đều có thể làm thuốc ?" Chú Tư nói.
- Bố bắt được bao nhiêu con rồi?
- Tám trăm bốn mươi bảy con.
- Bố để con bắt cho.
- Không được, ông Vương đã dặn kỹ, không để đàn bà bắt, dính hơi đàn bà là thuốc hết công hiệu.
Kim Cúc vội rụt tay lại.
- Làm kiếp rận cũng không dễ ?" Chú Tư nói ?" Chưa nghe kể à? Có hai con rận, một con thành phố, một con nhà quê gặp nhau trên đường. Rận thành phố hỏi: ?oĐại ca nhà quê đi đâu thế?? Rận nhà quê nói: ?oRa thành phố, còn anh đi đâu?? Rận thành phố nói: ?oTôi về nhà quê.? ?oVề có việc gì?? ?oVề kiếm ăn.? ?oĐừng về nữa, tôi ở nhà quê đói quá, định ra thành phố kiếm ăn đây này!? Rận thành phố hỏi rận nhà quê sao lại đến nông nỗi ấy, rận nhà quê nói: ?oÁo bông rách nhà quê, một ngày ba lần bắt, mỗi lần bắt không thấy lại dùng chày lăn hoặc ghè răng cắn. Bọn tui đứa thì chày cán bẹp, đứa răng kẹp mà chất, tôi còn sống đâu phải chuyện đùa!? Rận nhà quê vừa khóc vừa kể. Rận thành phố thở dài, nói: ?oTớ cứ nghĩ ở nhà quê khá hơn thành phố, ngờ đâu tệ hơn!? Rận nhà quê hỏi: ?oThành phố sống thế nào, chắc là khá hơn nhà quê?? Rận thành phố nói: ?o***, khá gì mà khá? Quần áo mớ ba mớ bảy toàn là ni lông với sợi tổng hợp, ba ngày hai lần giặt, một ngày năm lần thay, Nhìn thấy thịt đã khó, nói gì đến ăn thịt uống máu! Tránh hùm gặp hạm, thoát bàn là , lại bị nước sôi! Tớ sống sót chạy thoát về đây đâu có dễ!?
Hai con rận ôm nhau khóc một trận, nghĩ tới nghĩ lui thấy đã cùng đường, bèn ôm nhau nhảy xuống giếng tự vẫn!
Kim Cúc cười khanh khách: ?oBố chỉ giỏi bịa chuyện!?
Tiếng cười của Kim Cúc vẳng bên tai thím Tư. Thím nhíu mày cắn một con rận. Thím không chịu nổi mỗi khi nhớ tới cuộc sống êm ái xưa kia. Thím không bắt rận nữa. Thím xuống giường, nhón chân đi ra chỗ cửa sổ. Cửa sổ rất cao, gờ cửa cao ngang trán. Thím trở lại đứng trên giường, qua cửa sổ nhìn thấy hàng rào dây thép gai, phía ngoài là cánh đồng rau, có dưa chuột, cà bát, biển đậu. Dây biển đậu đã úa vàng, cà đang nở hoa tím, đôi **** màu xanh chấp chới trên ruộng rau, lúc khuất trong giàn biển dậu, lúc bay trên đám hoa cà.
Thím Tư ngồi xuống, lại bắt rận trong chăn.

***​

- Ông lão, dậy thôi! ?" Thím dùng chân khoèo chú Tư.
Lũ vẹt nhà Cao Trực Lăng ở ngõ Đông kêu lần bốn, thím Tư dùng chân khều chú Tư, gọi: ?oDậy thôi ông, vẹt kêu lần bốn rồi!?
Chú Tư ngồi dậy, khoác thêm chiếc áo chẽn, nhồi một tẩu thuốc, châm lửa, vừa hút vừa nghe lũ vẹt lải nhải như nói mê. Chú Tư nói: ?oBà ra sân xem sao hộ tôi. Tôi không tin lũ vẹt, chim cảnh đâu phải gà trống mà báo thức!?
- Người ta đều bỏ giống vẹt rất linh ?" Mắt thím Tư loé lên trong bóng tối ?" Ông đã trông thấy đàn vẹt chưa? Lông xanh có, lông vàng có, lông đỏ có, đủ các màu, mắt trong như thuỷ tinh. Người ta bảo chúng là lũ tà ma quỉ quái, tiền Cao Trực Lăng kiếm được là tiền ma, theo tôi thì tiền đó chẳng chính đáng gì.
Chú Tư không bắt chuyện, chỉ rít tẩu đỏ lựng. Tiếng kêu của lũ vẹt vọng lại trong đêm tối, lúc rộ lên lúc lắng xuống. Trước mắt thím là những con vẹt sặc sỡ, vừa di chuyển vừa liếc nhìn thím.
Thím hơi hoảng, kéo chăn trùm chân, mong nữ phạm đứng tuổi sớm trở về. Ngoài hành lang có tiếng hô của lính gác, lại có tiếng chân bước.
Ra ngoài sân, thím cảm thấy lạnh. Một con mèo lông đen mượt vụt qua đầu tường, biến mất. Thím sợ, rụt cổ lại. Ngẩng nhìn trời, dải ngân hà sao dày đặc, hình như nhiều sao hơn năm ngoái. Thím tìm ba ngôi sao thẳng hàng hướng đông nam, vầng trăng khuyết một nửa vừa ló lên ở phía đông, mới nửa đêm. Thím đi về phía chiếc chuồng mới dựng ở chân tường đông, dò dẫm thêm cỏ cho con trâu chửa con so mới mua dạo mùa xuân. Con trâu nằm trên nền đất, đang nhai lại. Thấy động ở máng cỏ, nó vùng dậy xông tới, đụng sừng phải trán thím. Thím ôm đầu mắng: ?oCon chết toi! Thúc sừng phải tao rồi!?
Con trâu ăn cỏ rào rạo, thím Tư quành ra sau máng, sờ bụng con trâu, thím nghĩ: Ba tháng nữa, nó sẽ đẻ một con nghé.
- Giờ giấc thế nào? ?" Chú Tư hỏi.
- Mới nửa đêm, ông ngủ thêm lúc nữa? ?" Thím Tư nói ?" Tôi vừa thêm cỏ cho trâu.
- Tôi không buồn ngủ ?" Chú Tư nói ?" Hôm qua mất toi một ngày, hôm nay phải đi sớm, trâu đi không nhanh, cà rịch cà tang đến huyện thì cũng vừa sáng, năm mươi dặm kia mà!
- Tôi không tin có nhiều người bán tỏi đến thế!
- Bà không tin cũng phải tin. Người, xe trâu, xe ngựa, máy kéo, xe đạp, xe mô tô? chật đường, xếp hàng từ kho lạnh tới phía bắc đường sắt, đâu cũng là tỏi, đâu cũng thấy tỏi. Nghe nói kho lạnh sắp đầy rồi, chỉ thu mua hai hôm nữa thôi.
- Bây giờ bán cái gì cũng khó.
- Lát nữa, gọi thằng Cả và thằng Hai dậy đóng xe cho tôi. Tôi chịu đựng không nổi nữa. Con Cúc phá bĩnh khiến tôi đau tim, cứ nhắc mó một tí là tim lại đập rộn lên.
- Ông nó này, hai ngày nay thằng Cả và thằng Hai đòi ở riêng, ông biết chưa?
- Tôi có mù đâu mà không biết? Thằng Hai sợ thằng Cả ảnh hưởng tới chuyện lấy vợ của nó; Thằng Cả thấy Kim Cúc nhất quyết lấy Cao Mã, cuộc gả đổi tay ba đi tong, đòi ở riêng để sống độc thân. Đồ khốn kiếp! Bán tỏi xong làm thêm ba gian, cho ở riêng.
- Con Cúc ở với tôi và ông?
- Cho nó cuốn xéo!
- Cao Mã có đủ một vạn?
- Thằng ấy chịu thương chịu khó, năm nay nhận khoán sản bốn mẫu, nhà nó hai mẫu, tổng cộng sáu mẫu. Hôm nọ tôi đi qua ruộng nhà nó, tỏi nó tốt vào loại nhất, tôi tính cũng phải được sáu ngàn cân, sáu ngàn cân là năm ngàn đồng, ta nhận trước khoản này, còn năm ngàn cho chịu lại sang năm trả nốt, thằng ấy thế là vớ bở! Tôi không muốn con Cúc nuôi đứa con hoang trong nhà.
- Con Cúc đi rồi, tiền Cao Mã đưa hết cho mình, cũng đỡ bị hành?
- Bà còn thương xót nó? ?" Ông Tư gõ tẩu vào mép giường, nhẩy một phát từ giường xuống đất ?" Cho chết đói cái quân lộn giống ấy đi!
Thím Tư nghe thấy chú Tư ra thăm trâu ngoài chuồng, lại nghe thấy chú đập cửa gọi thằng Cả và thằng Hai:
?oCả và Hai dậy đi! Xếp tỏi lên xe cho bố!?
Thím Tư cũng bước xuống đất châm đèn treo dưới khong cửa, sau đó, thím múc một gáo nước trong ang đổ vào nồi.
Chú Tư hỏi: ?oBà đun nước làm gì??
- Nấu chút canh cho ông ?" Thím Tư nói ?" Đi cả một nửa đêm chứ ít đâu!
- Bớt cái khoản ấy hộ tôi ?" Chú Tư nói ?" Tôi ngồi trên xe, đi bộ đâu mà đi bộ? Cho con trâu nó uống!
Anh Cả và anh Hai ra sân. Trời lạnh, cà hai co ro, không nói câu gì.
Thím Tư múc thêm ba gáo nước vào cái liễn sành, cho vào liễn một nắm cám rồi khuấy đều bằng chiếc que cời lửa, để trên lối đi trong sân.
Chú Tư dắt trâu ra cho nó uống nước. Con trâu đứng yên, môi bập bập, không uống.
Chú Tư dỗ con trâu: ?oUống? uống? uống nước đi!?
Con trâu vẫn đứng yên, hơi nóng trên mình nó có mùi khăn khẳn. Lũ vẹt lại kêu, tiếng kêu như một đám mây, bay tới rồi bay lui. Nửa vầng trăng đã lên cao hơn một chút, nhuộm vàng một mảng tường trong sân. Ánh sao hơi mờ đi.
- Cho nó thêm ít cám ?" Chú Tư nói.
Thím Tư bốc một nắm cát bỏ vào liễn.
Chú Tư vỗ sừng con trâu: ?oUống đi!?
Con trâu cúi xuống xì mũi cho nước nổi bong bóng, rồi uống soàm soạp.
- Chúng bay còn đứng đấy làm gì ?" Chú Tư quở hai con ?" Mau khiêng xe ra, để rồi chất tỏi lên!
Anh Cả và anh Hai khiêng thùng xe ra, xách trục và bánh ra lắp vào xe. Trong thôn nhiều trộm, không dám để xe ngoài cổng. Ngồng tỏi thì chất đống tại chân tường phía nam, bó từng bó, đậy bằng tấm ni lông.
Chú Tư nói: ?oXách thùng nước ra, vẩy cho tỏi một ít, đỡ hao cân.?
Anh Cả xách thùng nước, múc từng gáo giội lên đám ngồng tỏi.
Thím Tư nói: ?oCho thằng Hai đi cùng chẳng tốt hơn sao??
Chú Tư nói: ?oKhông tốt!?
- Ông cứ ngang như cua ?" Thím Tư ca cẩm ?" Đến huyện mua cái gì ngon ngon mà ăn, nhà hết lương khô rồi.
- Nhà mình vẫn còn nửa cái bánh bột ngô phải không? ?" Chú Tư hỏi.
- Đã mấy bữa rồi! ?" Thím Tư nói.
- Bà đem ra cho tôi ?" Chú Tư dắt trâu ra cổng, quay lại mặc áo bông, giắt nửa chiếc bánh bột ngô vào bọc, kẹp chiếc roi bằng cành cây vào nách, đi ra cổng.
- Càng già càng lẩm cẩm ?" Thím Tư nói ?" Để thằng Hai đi bán không được?
Anh Hai cười nhạt: ?oBố sợ con tham ô!?
Anh Cả thì lại bảo: ?oBố thương chúng mình.?
- Ai cần thương? ?" Anh Hai lầu bầu, về buồng ngủ.
Thím Tư đứng trong sân thở dài, lắng nghe tiếng kin kít của xe trâu xa dần trong màn đêm mênh mông. Đàn vẹt nhà Cao Trực Lăng kêu như điên, thím bồi hồi không yên, đi tới đi lui trong sân, tắm trong ánh trăng vàng vọt.
Cửa buồng giam lại mở ra, cảnh sát tháo còng trên tay số 46. Chị ta chạy gằn hai bước, nhào lên giường, nằm yên như một xác chết.
Nhân lúc cảnh sát lúi húi đóng cửa, thím Tư van xin: ?oChính phủ ơi Chính phủ, cho tui về nhà đi, sắp đến ?oBốn chín ngày? ông lão nhà tui rồi!?

10.​

Huyện trưởng Trọng, hãy tự vấn lương tâm
Đảng của ông là đảng nào thế vậy?
Là Quốc Dân Đảng, ông cứ tỉnh bơ
Là Cộng sản thì ông phải thăng đường giải quyết!
Tỏi bị đọng, hàng ngàn nông dân kéo nhau lên huyện đề nghị giải quyết. Huyện trưởng đóng cửa không ra tiếp dân. Khấu mù đứng trên tam cấp trước công huyện hát những lời ai oán như trên.
Kim Cúc lần về đến nhà Cao Mã liền rên rỉ ngã lăn ra. Thằng con trong bụng cô giận dữ, mắt trợn tròn, hai tay nắm chặt, gầm lên: ?oCho con ra! Mẹ kiếp, cho con ra!?
- Anh Mã ơi anh Mã? giúp em mấy? Anh quản lý hộ em thằng con của anh!
Cô bò qua sân, bò qua ngưỡng cửa, vịn vào khung cửa đứng dậy. Nhà Cao Mã trống trơn, chiếc chảo gang đầy gỉ đỏ, nước trong chảo đen kịt. Mấy con chuột từ sau bệ nhảy xuống. Nhà cửa tang hoang, như có con trâu chui vào phá phách. Cô chợt cảm thấy có chuyện chẳng lành.
Nhân lúc thằng con tạm ngừng đấm đá, cô gọi: ?oAnh Mã? anh Mã!...?
Thằng con đấm cô một đấm, nói: ?oĐừng gọi nữa, Cao Mã cũng phạm tội, chạy trốn rồi! Vớ được bố mẹ như các vị, coi như tui gặp vận xui!? ?" Nó đạp cô một đạp ?" Cô đớp không khí kêu được một tiếng, mắt nảy đom đóm, ngã chúi đầu xuống đất. Đầu cô va phải chiếc bàn chưa bị anh Cả và anh Hai cô đập nát.
Bố đánh đã thấm mệt, ngồi trên bậu cửa, hút thuốc; mẹ ngồi thở bên bể thổi lửa, vừa thở vừa lau nước mắt.
Cô ngồi thu lu trên đống cỏ xó nhà, không khóc, không kêu, nét mặt hơi cười.
Anh Cả và anh Hai đã về. Anh Cả xách hai chiếc thùng tôn, một xâu ớt khô. Anh Hai dắt chiếc xe đạp cũng còn mới, vài chiếc quân phục mặc dở giắt trên giá đèo hàng. Hai anh đứng thở dốc. Anh Hai nói: ?oTrong nhà thằng này không còn gì đáng tiền.? Anh Cả nói: ?oChú Hai định đập cái chảo nhưng con ngăn lại, để lại cho nó, đừng cạn tàu ráo máng quá!?
- Nói, mày còn chạy trốn với nó nữa thôi? ?" Cơn giận của bố lại kéo đến.
Cô đang nghe hát từ cái catsét Cao Mã cho mượn, hai tai nút chặt nên không nghe được câu hỏi của bố, làm như chuyện chẳng liên quan gì đến cô.
- Điếc à? ****** hỏi có chạy trốn nữa không? ?" Mẹ vụt ra từ chỗ cái bể, trỏ que cời lửa vào mặt cô.
Cô nhắm mắt, trả lời khẽ: ?oChạy!?
- Đánh đánh đánh! ?" Bố nhảy dựng lên, dẫm bành bạch ?" Treo nó lên! Tao không tin là tao thua cái đồ lộn giống này!
Anh Cả nói: ?oThôi đừng, bố. Kim Cúc là em gái của con nhất thời lú lẫn, chửi mắng đôi câu là xong. Em ơi, em là con người đàng hoàng, em có biết cả nhà xấu mặt vì chuyện em theo giai không? Bị thiên hà lôi mấy đời ra chì chiết! Em mau xin lỗi bố me, rồi sống cho yên phận. Tuổi trẻ ai dám bảo không nhầm lẫn, em yêu quí, xin lỗi bố mẹ đi!
Kim Cúc nói khẽ: ?oKhông!?
- Treo lên, treo nó lên cho tao! ?" Bố gào thét điên cuồng ?" Hai thằng kia, chết rồi hả? Điếc hả?
- Bố? - Anh Cả phân vân.
- Con tao đẻ ra, tao bắt chết phải chết, ai làm gì được tao? ?" Bố giắt tẩu vào lưng, vằn mắt nhìn mẹ ?" Ra chốt cổng lại cho tui!
Mẹ run cầm cập, nói: ?oÔng ơi, tuỳ nó??
- Bà cũng muốn ăn đòn phải không? ?" Bố đánh mẹ một bạt tai, nói ?" Ra chốt cửa lại, mau lên!
Mẹ giật lùi hai bước, mắt tối sầm, liêu xiêu ra cửa như hình nhân, cô buồn thay cho mẹ.
Bố lấy trên tường xuống cuộn thừng đay to bằng ngón tay, rũ thẳng ra, lệnh cho anh Cả và anh Hai: ?oLột quần áo nó ra!?
Anh Cả mắt trắng nhợt, nói: ?oBố, con không cần vợ nữa, bố đừng đánh nó.?
Bố quất một thừng vào lưng anh Cả, anh bật dậy, lưng thẳng đuỗn.
Anh Cả và anh Hai tiến đến, ngoảnh mặt đi, cởi khuy áo Kim Cúc. Cô gạt tay hai anh, tự cởi áo ngoài, rồi đến quần, chỉ còn lại chiếc áo lót rách và chiếc xịp màu đỏ.
Bố quẳng một đầu thừng cho anh Cả, bảo: ?oTrói tay nó lại!?
Anh Cả bắt lấy đầu sợi dây thừng, nói: ?oEm xin bố mẹ tha tội di!?
Kim Cúc lắc đầu, nói: ?oKhông!?
Anh Hai gạt anh Cả sang một bên, kéo hai tay Kim Cúc ra phía sau, lấy dây thừng trói hai cổ tay lại với nhau. Anh Hai nói: ?oKhông ngờ nhà mình lại có một đảng viên cộng sản thà chết chứ không chịu khuất phục!?
Kim Cúc nhếch miệng, cười.
Anh Hai ném thừng lên xà nhà, nhìn bố.
Bố bảo: ?oTreo nó lên!?
Anh Hai dùng sức rút dây thừng, cô cảm thấy hai tay thẳng căng, các bắp thịt trên tay giãn hết ra, xương bả vai kêu răng rắc rồi đột nhiên mồ hôi túa ra khắp người. Cô cắn chặt môi, nhưng vẫn không kìm được tiếng rên lọt qua kẽ răng.
Bố hỏi: ?oCòn chạy nữa thôi??
Cô gắng hết sức ngẩng đầu lên: ?oChạy!?
- Treo lên, treo lên, treo lên!
Những đốm sáng xanh nhảy múa trước mắt cô, bên tai tiếng lửa reo phần phật, bóng những cây đay ngả nghiêng trước mắt, con ngựa hồng đứng bên cạnh Cao Mã, cái lưỡi hồng hồng liếm những vết máu và bụi bậm trên mặt anh, màn sương mờ ảo, màu vàng kim dâng trên mặt đường, trên cánh đồng đay vạn mẫu, trên ruộng ớt huyện Thương Mã, con ngựa hồng lúc ẩn lúc hiện trong sương? Mặt anh Cả xanh, mặt anh Hai vàng, mặt bố xanh lá cây, mặt mẹ đen. Mắt anh Cả trắng, mắt anh Hai đỏ, mắt bố vàng, mắt mẹ tím. Cô lơ lửng theo phương thẳng đứng, trong lòng thanh thản. Bố lại gầm lên một tiếng chói tai, cô lắc đầu mỉm cười khi nhìn thấy bố mặt xanh mắt vàng. Bố vọt ra sân vớ lấy chiếc roi trâu, mỗi lằn roi, cô rát như phải bỏng

Khi tỉnh dậy, cô lại thấy mình co quắp ở chân tường, đầu nặng chân nhẹ, mò mẫm đến bên giường bố mẹ, cô nói: ?oBố mẹ cứ đánh chết con đi, đánh chết con cũng là người của Cao Mã, con đã ngủ với Cao Mã, con đã có thai với anh ấy.?
Nói xong, cô khóc ầm lên.
Cô nghe bố nói: ?oTao cho chúng mày lấy nhau! Bảo Cao Mã đem một vạn đồng đến đây, tiền trao cháo múc!?
Thằng con giống Cao Mã như đúc, nó trợn mắt gào toáng lên: ?oCho con ra! Cho con ra! Không thả con ra, mẹ có còn là mẹ nữa không??
Mắt ứa máu, cô đẩy cái đầu con ngựa hồng ra, bảo nó: ?oCon ơi, mẹ nghĩ kĩ rồi, con đừng ra, con ra làm gì? Con có biết ngoài này khổ như thế nào không??
Thằng nhỏ ngừng quậy, hỏi: ?oNgoài ấy thế nào, mẹ nói con nghe đi!?
Cô đẩy con ngựa hồng đang liếm mặt cô, hỏi con: ?oCon có nghe thấy tiếng vẹt kêu không? Chú ý nghe cho rõ.?
Thằng bé dỏng tai chăm chú nghe.
- Đó là đàn vẹt nhà Cao Trực Lăng, con màu vàng, con màu đỏ, con màu lam, con màu lục, màu sắc rực rỡ, chẳng thiếu màu nào. Chúng đều có mỏ khoằm, có mào trên đầu. Chúng ăn thịt, uống máu, hút óc người. Con dám ra không?
Thằng nhỏ sợ, co người lại.
- Con hãy trông, khắp nơi đều là ngồng tỏi, mỗi ngồng như một con rắn độc, xoắn chặt lấy nhau. Chúng ăn thịt, uống máu, hút óc người, con ơi, con dám ra không?
Thằng nhỏ rụt chân rụt tay, mắt như phủ lớp sương.
- Con ơi, mẹ lúc đầu cũng nghĩ như com, muốn ra với cuộc đời, nhưng sau khi ra rồi, ăn thức ăn của chó lợn, làm thì như trâu ngựa, lại còn bị đánh đập, ông ngoại con treo mẹ lên xà nhà dùng roi quật, con ơi, con còn muốn ra nữa không?
Thằng nhỏ rụt cả cổ lại, người cuộn tròn như một quả bóng, chỉ mỗi cặp mắt là mở trợn trừng, trông thương quá!
- Con ơi, bố con đang bị Công an truy lùng, bố con nghèo đến nỗi không nuôi nổi chuột, ông ngoại con bị xe cán chết, bà ngoại con bị bắt giải đi, hai bác con thì ăn ra riêng, nhà tan cửa nát, không nơi nương tựa, con còn muốn ra nữa không?
Thằng nhỏ nhắm mắt lại.
Qua cửa sổ để ngỏ, con ngựa hồng thò đầu vào trong nhà liếm mu bàn tay Kim Cúc, lục lạc trên cổ kêu loong coong. Cô lấy tay kia vuốt ve cái trán phẳng lì của con ngựa và hai hốc mắt sâu sâu của nó. Lông nó mượt như nhung. Cô trào nước mắt, cô trông thấy con ngựa cũng đang chảy nước mắt.
Thằng nhỏ lại cựa quậy, nó nheo mắt hỏi.
- Mẹ, con vẫn muốn ra ngoài xem một tí, con trông thấy một quả cầu lửa đang chuyển động.
- Con ơi, đó là mặt trời.
- Con muốn nhìn mặt trời!
- Con ơi, không được đâu! Nó toàn là lửa, xém hết da thịt mẹ đây này.
- Con trông thấy cánh đồng nở đầy hoa, còn ngửi thấy mùi thơm!
- Con ơi, trong hoa có độc, cái mùi thơm ấy là khí độc, mẹ bị nó đầu độc sắp chết đây!
- Mẹ, con muốn ra xoa đầu con ngựa hồng!
Cô giơ tay đánh con ngựa hồng một bạt tai, con ngựa ngớ ra, bỏ chạy, vó ngựa nện cồm cộp.
- Con ơi, làm gì có ngựa hồng? Nó chỉ là cái bóng!
Thằng nhỏ nhắm tịt mắt, không động cựa.
Cô tìm được một sợi thừng ở xó nhà, buộc một đầu lên khung cửa, đầu kia thắt thòng lọng, còn kiếm được một chiếc ghế, đứng lên. Cô lấy tay sờ thòng lọng, nó hơi cứng và ráp, cô lưỡng lự, định liếm chút dầu bôi trơn. Lúc này, ngoài cửa sổ lại vang lên tiếng hí của con ngựa. Đề phòng thằng nhỏ bị đánh thức, cô vội chui đầu vào thòng lọng, rồi đá bay chiếc ghế. Con ngựa thò đầu qua cửa sổ, cô muốn xoa cái đầu trơn bóng của nó, nhưng tay cô không cất nổi.

11.​

Huyện Thiên Đường từng xuất hiện anh hùng hảo hán
Sao giờ đây chỉ là đồ giẻ rách
Người người mặt ủ mày chau
Ôm tỏi thối mà than dài thở ngắn!
- Khấu mù hát động viên dân trồng tỏi xông vào huyện đường. Trích đoạn.
Cao Mã tuột xuống đất thì đầu tường hai tiếng súng nổ, bụi tung mù mịt, đất văng rào rào. Anh rơi trúng chuồng lợn của một gia đình, phân lợn bắn tung toé. Hai con lợn giật mình kinh hoảng hộc lên, chạy thục mạng quanh chuồng. Anh không kịp suy tính, đâm bổ vào chuồng trong, đầu va phải cái gì đó, tiếp đến là mặt mũi và đầu buốt như kim châm. Mở mắt nhìn, anh thấy treo lủng lẳng dưới gác chứa củi một tổ ong vò vẽ to bằng cái bát, hàng trăm con ong vỡ tổ xông ra như một đám mây màu vàng. Anh sợ quá, nằm úp mặt xuống đất, không dám ngẩng đầu lên. Chợt nghĩ có thể cảnh sát sục tới, anh ôm đầu chạy khỏi chuồng lợn, nhảy qua bức tường vây cao bằng nửa thân người, sang phía sau một đống rơm rạ, quành ra sân định chạy về phía đông thì cánh tay bị giữ lại. Nhìn lại, thấy một khuôn mặt trắng trẻo, anh chợt nhớ đây là nhà thầy giáo Chu, giáo viên tiểu học nông thôn. Thầy Chu từng bị Hồng vệ binh đánh gãy xương sống, không đứng thẳng được, hai gọng chiếc kính cận đều quấn băng dính.
Cao Mã không chủ định mà tự nhiên quì xuống xin thầy cứu mạng, rằng cảnh sát đang truy bắt anh về chuyện tỏi.
Thầy Chu dắt anh vào gian buồng tối như hũ nút, chứa toàn những hứ linh tinh, chổi cùn xế rách, xó buồng có một cái ang lớn ủ thức ăn cho lợn.
- Nhảy vào đi! ?" Thầy Chu bảo.
Cao Mã bất chấp cái mùi thum thủ của cám bã lên men, nhảy đại vào trong ang, ngồi thụp xuống, thức ăn của lợn dềnh lên mấp mé miệng ang. Thầy Chu ấn đầu anh, ra hiệu xuống thấp hơn nữa. Anh cố nhún thấp thêm, miệng đã lút trong cám. Thầy Chu dặn: ?oKhông được lên tiếng, phải nín thở!? Thuận tay, thầy vớ cái gáo múc cám úp lên đầu Cao Mã, rồi lại kiếm đâu cái nắp ang vỡ, nửa đậy nửa không miệng ang.
Ngoài sân vang lên tiếng chân bước nặng nề, Cao Mã ló đầu lên một chút, hở tai ra để nghe. Anh thấy tiếng chân đi ra chuồng lợn, liền sau đó vọng lại tiếng cảnh sát:
- Mày? mày? mày nấp trong chuồng lợn, tưởng? tưởng? tưởng chúng tao không trông thấy hẳn? Ra? ra? ra mau!
- Không ra tao bắn!
- Đồng chí, các đồng chí làm gì đấy? ?" Thầy Chu hỏi.
- Bắt? bắt phản Cách mạng!
- Bắt phản cách mạng mà sao bắn tai chuồng lợn nhà tui?
- Ông đừng rắc rối! Bắt được rồi sẽ giải thích cho ông ?" Cảnh sát quát to ?" Ra ngay không tao bắn! Luật tố tụng hình sự qui định, phạm tội mà chống lại, được phép dùng biện pháp cưỡng chế, bắn chết mi cũng không phạm pháp.
- Các đồng chí cứ đùa!
- Ai? ai đùa với ông? ?" Cảnh sát Cà Lăm nói ?" Để tôi vào xem!
Cà Lăm tì tay lên mặt tường, lấy đà nhảy vào chuồng lợn ngó ngang ngó dọc, mấy con ong suýt đốt trúng miệng anh ta.
Thầy Chu nói: ?oCác đồng chí, đây không phải đối phó với lính Quốc Dân Đảng mà đánh lừa các đồng chí. Vừa nãy nghe tiếng súng nổ và lợn kêu, tôi chạy ra thấy một bóng đen nhảy ra ngoài bức tường phía nam.?
Cảnh sát nói: ?oChe giấu tội phạm là phạm tội, ông hiểu chứ??
Thầy Chu nói: ?oTôi hiểu.?
Cà Lăm hỏi: ?oÔng tên là gì??
Thầy Chu nói: ?oTôi tên Chu Tam Thiên.?
Cà Lăm hỏi: ?oÔng? ông? ông trông thấy bóng đen nhảy? nhảy qua tường phía nam??
- Ông làm nghề gì? ?" Cảnh sát không nói lắp, hỏi.
- Tôi dạy học.
- Đảng viên không?
- Trước giải phóng tôi là đảng viên Quốc Dân Đảng.
- Quốc Dân Đảng? Giờ thì Quốc Dân Đảng bở hơn Cộng sản Đảng, ông? ông? ông mà đánh lừa bọn tôi, bọn tôi sẽ kết tội ông, bất kể ông là Quốc Dân Đảng hay Cộng sản Đảng!
- Tôi hiểu.
Hai viên cảnh sát nhảy vào chuồng lợn rồi nhảy qua tường phía nam, đuổi theo bóng đen. Cao Ma biết, bên ngoài tường nam là ngõ cụt, có xưởng cán mì. Một bên ngõ cụt là mương nước tù, mùi hôi thối xông lên nồng nặc.
Thầy Chu bỏ cái gáo trên đầu Cao Mã, giục: ?oChạy mau, chạy về hướng đông, dọc theo ngõ!?
Anh tì tay lên miệng ang, co người lên. Người anh đầy cám bã nhớp nhúa, một thứ nước màu hồng xỉn chảy tong tỏng từ khuỷu tay xuống đất. Anh lại không kím được, định sụp lạy thầy Chu như trong Kinh kịch, để cảm ơn thầy cứu mạng. Thầy Chu nói: ?oAnh đừng làm thế! Mau chạy đi!?
Cao Mã chạy vào sân. gió lùa vào quần áo ướt, anh cảm thấy mát lạnh. Anh chạy ra cổng nhà thầy, men theo một ngách hẹp, nhằm hướng đông chạy khoảng năm chục bước rẽ vào một ngõ lớn dọc theo hướng nam bắc. Đến đầu ngách, anh thoáng do dự, chỉ sợ hai bên đường bay vụt ra những đôi giày da, đá anh ngã quay lơ. đầu ngách là một hàng rào cao bằng nửa thân người ?" nhảy qua hàng rào, rơi trên vạt đất trồng rau mùi. Rau mùi cao hơn gang tay, xanh mượt, thơm ngát, đáng yêu vô cùng. Anh không kịp thưởng thức, vùng dậy chạy như bay về phía đông. Anh trông thấy ông già Cao Bình Xuyên tóc bạc phơ đang bón phân cho rau cải bẹ. Phía đông lại có một hàng rào chắn đường, anh nhảy qua nhưng lần này thì không gọn, chiếc còng trên tay anh vướng cây cao lương. Anh giật mạnh, cây cao lương gãy đôi, nghe thấy ông Cao Bình Xuyên hỏi: ?oAi đấy??
Lại một ngõ thông từ nam lên bắc, đầu phía nam có một đám phụ nữ đang lớn tiếng nói gì đó, đông và tây toàn là nhà cửa và tường rào, anh chạy về hướng bắc, chỉ mấy chục giây anh đã vượt con đê bằng cát, loạng choạng chui vào rừng liễu bên sông. Anh chạy về phía đông theo bản năng. Những cây liễu không được cắt tỉa, cành lá rậm rì, đan chen rối rắm, bám đầy những con bọ nét có gai độc, chạm phải chúng là những gai đâm vào da thịt, sưng buốt và ngứa không chịu nổi. Sau khi thoát hiểm, Cao Mã phát hiện người anh đầy gai độc. Anh chạy thục mạng, dẫm bừa lên những dây tật lê, gai cắm đầy chân mà không cảm thấy đau.
Trong rừng, mấy con thỏ rừng hoảng sợ chạy cùng chiều với anh, chỉ lát sau, chúng đã bị rớt lại phía sau. Một cây cầu xiêu vẹo, trụ gỗ, mặt lát đá xuất hiện bên trái anh. Rừng liễu đến đây là hết, anh đã về đến thôn ?" cây cầu nối đầu đông của thôn với cánh đồng và đường lớn. Anh không muốn có người nhìn thấy anh, bèn chạy trên đoạn phía nam con đường tính từ cây cầu, vượt qua những hố sâu do đào cát trộm, chui vào khu rừng tạp gồm những cây dâu và cây hoè. Hoa hoè đang nở rộ, mùi thơm gắt nghẹt thở. Anh chạy, chạy mãi, hai chân ngày càng nặng nề, hai mắt ngày càng mờ đi, toàn thân đau nhức, hơi thở tắc nghẹn, những thân cây dâu màu trắng, những thân cây hoè màu cánh gián đan vào nhau như mắt lưới khi mau khi thưa khiến bước chân khó khăn, anh tả xung hữu đột cũng khó tìm đường ra, anh ngã sóng soài trên cát.

Lúc chiều tà, Cao Mã tỉnh dậy, đầu tiên thấy bụng nóng như lửa, rồi sau đó là đau rát vì ngứa khắp người, ngón tay chạm vào da như có làn khí lạnh xuyên qua lỗ chân lông vào bên trong. Mắt sưng húp, chỉ còn như một sợi chỉ. Anh sờ mặt, khi thấy hai mắt chỉ như hai kẽ hở, anh giật mình nhớ lại anh đã bị ong vò vẽ đốt khi chui vào chuồng lợn nhà thầy giáo Chu.
Anh vươn tay hái một lá dâu, toàn thân kêu răng rắc. Anh đứng lên, chân sưng, đùi sưng, hốc mũi như muốn nổ tung, anh khát ghê gớm. Anh cố chứng minh, rằng sự việc xảy ra ban sáng chỉ là giấc mộng, nhưng cám lợn bám trên người anh, chiếc còng sắt trên cổ tay anh, xác nhận anh là tên tội phạm đang chạy trốn. Anh biết anh bị tội gì, hơn một tháng nay, anh phấp phỏng chờ đợi, chốt cửa sổ không bao giờ gài. Cơn khát cháy họng và đau rát trên da trở ngại cho sự suy nghĩ bình thường của anh. Anh luồn rừng đi lên phía bắc, nơi đó là lòng sông. Anh nhớ hồi mùa xuân, bố con nhà Cao Quần có đào một giếng nước.
Những gai góc của tật lê cắm vào gan bàn chân, anh lựa bước đi tránh. Cỏ mao đâm mũi nhọn vào bàn chân, anh dò dẫm mà đi. Nắng chiều đỏ như máu chiếu trên tấm thân trần, anh trông thấy trên người, đặc biệt trên hai tay và ngực nổi lên những cục. Anh đoán, đó là quà tặng của đám bọ nét ở rừng liễu.
Ra khỏi rừng dâu ?" hoè, lòng sông cát trắng lốp, mặt trời to đùng đang lặn nốt nửa còn lại, nghe rõ tiếng tích tích khi lặn, nửa trời phía tây mây hồng từng đám như những bông hoa nở rộ. Anh không còn lòng dạ ngắm cảnh kì thú, giương cặp mắt sưng húp tìm cái giếng.
Anh trông thấy có mấy đám đất màu nâu nhô lên phía xa bèn thất thểu chạy tới.
Nước, nước! Anh quì bên giếng vươn cổ ra như lừa ngựa, môi vừa chạm liền hối hả rít từng hơi, một phút sau, anh cảm thấy nước giếng đã kích thích sự khoái cảm vô bờ từ vòm miệng, yết hầu đến dạ dày. Có thể khoái cảm hơi quá, nên cảm thấy dạ dày tưng tức. Anh nghe thấy tiếng nước róc rách tưới mát cho cơ quan phủ tạng khô héo, anh uống liền một phút nữa, ngửa mặt lên thở trong mười giây, rồi lại cắm đầu uống tiếp. Lúc này anh mới cảm nhận được mùi vị và sự dịu dàng của nước.
Nước có mùi tanh, nước có vị mặn, nước nóng hôi hổi. Anh dìm đầu trong nước rồi từ từ đứng lên. Nước chảy xuống cổ, xuống ngực, xuống lưng và bụng, thấm ướt những nơi có gai độc của bọ nét, nọc độc khuyếch tán khiến anh đau thắt hậu môn.
Ối mẹ ơi! ?" Anh mệt bã, rên rỉ. Cúi nhìn giếng nước, thành giếng sạt lở, nước đầy rêu, trong rêu từng đám bọ gậy bơi lội, ba con chẫu chuộc to bằng nắm tay ngồi khấut bên mép giếng, cằm dưới trắng như tuyết, phập phồng đánh nhịp. Anh tựa lưng vào cây dâu, sáu con mắt xanh biếc nhìn anh, anh nhảy dựng lên chỉ chực nôn oẹ, cảm thấy hàng trăm con nỏng nọc bơi trong dạ dày, giãy giụa trong ruột. Một tia nước bật ra khỏi họng, vọt qua miệng ra ngoài. Anh không giám nhìn cái giếng nữa, ngật ngưỡng quay lại, trở về rừng hoè ?" dâu.
Mặt trời đã lặn hết nhưng vẫn chưa tối hẳn, trong rừng sương giăng mờ ảo, loài tằm dại ngóc cái đầu quái dị như đúc bằng kim loại, ngốn những lá dâu như mảnh kim loại, tiếng roàn roạt như xẻ gỗ cứa vào tim anh. Cục phân tằm to bằng hạt đậu xanh rớt trên cặp chân duỗi thẳng của anh. Anh tựa lưng vào cây dâu, thẫn thờ nhìn hoa hoè rơi dập dềnh như sóng trong sương mù. Hoa hoè lúc hoàng hôn càng thơm gắt, không khí như rắc đầy phấn hoa vàng.
Sau đó trăng lên, những ngôi sao lưa thưa vàng vọt, điểm xuyết cho màn đêm xanh thẳm. Những giọt sương lớn cùng rơi với phân tằm, y như đó là cặn bã từ các ngôi sao thải ra. Anh ngồi đó, có lúc một ý tưởng dữ dội thôi thúc anh bật dậy, nhưng chỉ cần gập chân lại, ý tưởng đó lại biến mất. Có lúc anh muốn đập gãy chiếc còng, nhưng vừa giơ tay lên, lại thôi.
Trên trời có tiếng vỗ cánh của loài chim ăn đêm. Mắt anh gần như nhìn thấy vệt sáng như lửa lân tinh của đường bay, nhưng định thần nhìn kỹ, lại chẳng có gì cả, ngay những con chim chưa chắc đã có.
Nửa đêm về sáng anh cảm thấy rất lạnh, bụng sôi ùng ục như có thể đánh hàng tràng rắm, nhưng một cái cũng không rặn ra. Anh trông thấy Kim Cúc khoác tay nải màu đỏ, cái bụng to tướng tránh cây hoè, vòng cây dâu, rụt dè đi tới,cách năm bước thì dừng lại, một tay vịn cây đay, dùng móng tay tước vỏ, cây đay run bần bật. Anh bảo: ?oKim Cúc, lại đây!? Nét mặt Kim Cúc từ màu hồng chuyển sang màu vàng, từ vàng chuyển sang lục, từ lục chuyển sang xanh, cuối cùng là màu xám kinh khủng. Cô nói: ?oAnh Mã, em đi đây! Em đến chào anh một tiếng!?? Anh chợt tỉnh, thấy đó là điềm gở, cố nhích lên nhưng hai chân đã bị trói vào cây, không nhúc nhích được, đành vươn dài tay ra, tay dài đến mức sờ được vào mặt cô, nhưng đầu ngón tay vừa chạm mặt cô lạnh ngắt, đúng tầm ấy, tay anh không dài ra nữa. Anh cuống quít gào lên: ?oKim Cúc, em đừng đi, chúng mình chưa có lấy một ngày yên lành bên nhau, đợi bán xong tỏi, anh sẽ cưới em về, anh đảm bảo, sẽ không bắt em dãi dầu sương gió, không để em sớm nắng chiều mưa, chỉ ở nhà trông con, nấu nướng??
?oAnh Mã, anh đừng mơ tưởng hão, tỏi của anh không bán được đâu, thối hết rồi! Anh đập phá cơ quan huyện, xuất phạm luật pháp, Công an dán cáo thị, vẽ hình tróc nã anh? Em chỉ còn cách đưa con đi trước anh??
Kim Cúc giở tay đãy, lấy ra chiếc cátsét, nói: ?oCátsét của anh đây, em lấy trộm ở chỗ anh Hai. Em đi rồi, anh một mình lẻ bóng, nghe cho đỡ buồn!...?
Cô quay đi, quần áo màu hồng biến thành màu trắng như tuyết.
?oKim Cúc!...? Cao Mã thét lên một tiếng, tỉnh ngủ.
Anh ngó đăm đăm vầng trăng nhợt nhạt đã nhô lên phía đông nam, trong lòng như bị hẫng, nhớ lại chuyện vừa xảy ra, tim đau thắt. Anh đã tính đi tính lại: Kim Cúc không hôm nay thì ngày mai ở cữ.
Rồi thì anh đứng dậy, như năm ngoái anh đã đứng dậy tại chỗ giáp ranh giữa cánh đồng đay và cánh đồng ớt của huyện Thương Mã, khi ấy là hoàng hôn, anh nôn ra đến hơn chục bụm máu. Anh em nhà Phương thực tàn nhẫn, gần như đẩy anh xuống âm phủ gặp Diêm vương! May mà có viên ?oCứu mệnh đan? của trợ lý Dương, may mà được chị hàng xóm chăm sóc, anh mới không chết, may mà ba hôm sau, chị Vu chuyển lời nhắn của nhà họ Phương: Chỉ cần đem đến một vạn đồng là gả Kim Cúc cho, tiền trao cháo múc. Anh nhớ khi ấy mừng quá, anh khóc tu tu. Chị Vu nói: Nhà Phương bán con gái như bán súc vật! Anh nhớ anh đã nói: Chị ơi, em khóc vì sung sướng, em sẽ kiếm đủ một vạn đồng, em trồng tỏi bán ngồng, chậm nhất là hai năm, em lấy được kim Cúc!...

Ngồng tỏi! Tất cả là ở cái ngồng tỏi chết tiệt! Anh vấp phải cây dâu ở phía đông, đụng phải cây hoè ở phía tây, bị cây dâu níu lại ở phía nam, bị cây hoè đẩy lui ở phía bắc, loay hoay trong rừng dâu ?" hoè, bỗng mây đen ùa tới nuốt chửng vầng trăng, bốn bề dựng lên những bức tường cao vút, ma ám rồi! Con người ta có mười năm vượng, ma quỉ không dám đùa! Cao Mã, từ khi nhà ngươi gặp Kim Cúc, từ khi nhà ngươi nắm tay cô ấy, rủi ro bám riết ngươi từ đó!
Cao Mã loay hoay trong rừng suốt đêm, trời rạng mới trở lại tỉnh táo trong thế giới ma mị. Anh cảm thấy, trừ quả tim là còn âm ấm đôi chút, còn lại toàn thân lạnh như băng. Mắt đã bớt sưng, điều này khiến anh đỡ buồn. Mặt trời đỏ rực, da thịt ấm dần lên, điều này khiến anh vui vui. Bụng réo òng ọc, đánh liên tục mấy chục tiếng rắm lạnh toát, ruột đã thông, phủ tạng không hề hấn gì, anh cảm thấy vẫn còn hi vọng. Sau khi lý trí trở lại, anh cố gạt sang một bên ý muốn đến thăm Kim Cúc. Anh đoán, nhất định là hai viên cảnh sát súng lục cầm tay, phục tại nhà anh, đợi anh sa lưới, chỉ có là thằng đần mới về thôn giữa ban ngày. Kim Cúc hôm nay trở dạ thì đã có mẹ cô chăm nom, chắc không có gì nghiêm trọng, mẹ cô dù dữ đến mấy thì vẫn là mẹ!
Sau đây làm gì? Bình tâm trở lại, anh tự nhủ. Ở huyện Thiên Đường thì không dám lộ mặt rồi, cái còng đang trên tay mình. Đợi đến đêm, mình thăm Cúc rồi chạy ra Quan Đông kiếm tiền đón hai mẹ con.
Khu rừng hoè ?" dâu có chim bay đến, nhốn nháo hẳn lên. Anh cảm thấy đói, bèn chọn cây hoè to một chẹt tay, cao hơn hai mét, ngọn đầy hoa. Anh nhẩy lên bám cổ cây, chỗ gần ngọn, dùng toàn bộ sức nặng của mình vít ngọn cây xuống. Cây bị uốn cong kêu răng rắc rồi gãy đôi, mộ mảng vỏ lột tới gốc, thân lộ trắng hếu, ứa ra những giọt nhựa vàng vàng. Anh hái vội cả hoa lẫn nụ nhét vào miệng, những bông đầu tiên gần như chui tọt xuống dạ dày, sau đó mới thủng thẳng nhai, nhấm nháp hương vị, hoa hoè ngọt lợ, hoa đã nở có vị đắng, nụ có vị tê, chỉ những bông chưa nở hết là có nhựa, không đắng không tê, vậy là anh chọn toàn những bông bán khai, một buổi sáng, anh ăn hết hoa của ba cây hoè.
Giữa trưa trời nóng bức lại có phát hiện mới. Lúc này, anh đã ngán hoa hoè. Anh ngửi thấy mùi chua chua ngòn ngọt trên cây dâu. Anh trông thấy trên chạc cây đầy những quả có gai màu tím, màu đỏ tươi, màu vàng chanh. Quả dâu! Anh ngạc nhiên, reo lên.
Cũng như hoa hoè, lúc đầu anh nuốt tớm, bất kể chín xanh, nhắm mắt nuốt. Lát sau, anh mới đánh giá mùi vị, màu vàng chanh: cứng, ngọt ít, chua nhiều, hơi chát; màu đỏ tươi: hơi cứng, ngọt, hơi chua; màu tím: mềm, ngọt khắt, gần như không chua, thơm mãi trong miệng. Anh hái những quả màu tím. Anh có kinh nghiệm: rung cây. Những quả chín nẫu hễ rung là rớt xuống. Buổi chiều, chắc hẳn miệng anh tím ngắt, đó là anh suy ra từ ngón tay anh. Buổi chiều, anh còn một phát hiện vĩ đại nữa: quả dâu trắng, vỏ ngoài trong suốt thấp thoáng màu xanh bên trong, trông như những viên ngọc, mùi vị thì khỏi nói, hơn hẳn dâu tím. Đây là giống dâu mới, vỏ cây màu trắng, lá to bằng bàn tay, dày như đồng xu đồng.
Trời gần tối, anh đau bụng dữ dội, lăn lộn trên cát. Khi trên trời có sao, anh đi ngoài nửa tiếng, bụng dần yên. ?oNửa tiếng? là anh phỏng đoán, đồng hồ của anh đã bị anh Hai của Kim Cúc giằng mất hồi năm ngoái.
Dù thế nào cũng phải về thăm nhà một tí. Lang thang chẵn một ngày, anh vô cùng đau khổ vì bị tách ra khỏi cuộc đời. Chưa cách biệt hẳn, vì ban ngày anh còn nghe thấy tiếng nói chuyện của đám phụ nữ hái dâu, còn được bò lên mặt đê ngó trộm người lao động ngoài đồng, gió nam đưa tới mùi tiểu mạch chín, tằm chín có giờ, lúa chín có ngày, hình như ngày mai đã được gặt? Anh sốt ruột quá. Anh trồng hai mẫu tiểu mạch, lúa tốt. Toàn bộ ngồng tỏi coi như bỏ, nếu tiểu mạch lại bỏ nốt, từ giờ đến cuối năm lấy gì ăn? Anh vuốt mái tóc rối bù, nhận ra tóc đã muối tiêu, khoé mắt và hai bên mép đã đầy nếp nhăn.
Anh định lợi dụng bóng đêm lẻn về nhà. Anh đoan chắc cảnh sát không tội gì mà phục suốt hai đêm trong nhà anh. Anh tính rồi, trước hết lấy quần áo ra mặc, nhất định phải đi giầy. Anh nhớ còn một đôi giầy bộ đội mới tinh để trong hộp giấy rách gác trên đầu tường ?" Anh em nhà Phương sơ ý, bỏ sót khi vét nhà anh. Trong kẽ tường phía đông có bốn trăm bảy mươi đồng. Đây là số tiền anh bán ngồng tỏi hôm trạm thu mua khai trương. Hốm ấy coi như anh là người may mắn trong thôn. Anh nghĩ, đưa cho Kim Cúc bốn trăm để mua cái ăn, sắm cho thằng nhỏ vài cái quần áo. Bảy mươi đồng còn lại, mình chạy lên đông bắc, phải tìm chiến hữu cũ là Phó Huyện trưởng, xem có thể viết cho Thiên Đường một thư tình cảm, đề nghị họ xoá tội cho mình.
Chiếc còng trên tay ánh lên màu sáng xỉn, muốn bỏ nó, phải chặt. Anh sờ chiếc còng thép thanh mảnh ăn sâu vào thịt, chỉ cần búa và trạm, chỉ cần nghiến chặt răng là chặt đứt! Dù sao cũng phải về nhà.
Anh không dám đi trên đường lớn, vẫn phải men theo lối nhỏ hôm chạy trốn lần ngược từng bước, nghe ngóng động tĩnh, đi giật lùi mà về. Anh tự an ủi, cảnh sát người ít mà địa bàn thì rộng, quần chúng thì không ưa họ, dù có gặp cảnh sát, mình vẫn chạy thoát. Súng của họ cũng hơi sợ, hôm qua họ nã hai phát, mình chết lăn ra đấy thì số ăn mày! Có điều, trình độ của họ cũng thường, ban ngày còn bắn không trúng, huống hồ ban đêm!
đã về đến ngõ nhà mình mà anh vẫn hồi hộp. Nhà cửa xung quanh và rừng cây quen thuộc. Anh ẩn trong rừng, nín thở quan sát tỉ mỉ sân nhà mình. Sân yên tĩnh. Góc sân giun đất kêu, những con dơi bay ra bay vào qua cửa sổ. Anh nhặt cục đất ném về phía cửa sổ, viên đất rơi trúng chiếc chão vỡ đánh ?obụp? một tiếng rất to. Trong nhà ngoài sân vẫn yên lặng. Anh ném một viên đá, vẫn lặng im. Để đảm bảo an toàn, anh lượn một vòng rộng, vòng ra sau nhà, men theo chân tường, lần đến dưới cửa sổ nghe ngóng, trong nhà có tiếng chuột kêu chít chít.
Anh yên tâm. Khi trở lại đầu ngõ, anh trông thấy những con vẹt màu sắc rực rỡ bay đầy ngõ và trong rừng.
Anh ngờ rằng, vẹt nhà Cao Trực Lăng sổ ***g. Con ngựa hồng chẳng bao giờ lớn, chạy như bay trong ngõ, bộ lông mượt toả ra mùi thơm quí phái.
Cửa buồng mở toang, anh sững người, nổi da gà. Vì mắt đã quen với bóng đêm, nên vừa bước qua ngưỡng cửa, anh trông thấy cửa buồng phía đông có một người đang đứng. Anh định bỏ chạy, nhưng anh nhận ra đằng sau mùi máu tanh tanh mà anh ngửi thấy, là cái mùi thân thiết nồng đậm của Kim Cúc. Giấc mơ dữ đêm qua trở lại như chớp, anh bám chặt khung cửa mới không ngã.
Anh tìm thấy diêm chỗ gần cửa bếp, hai tay đều run, anh quẹt đến lần thứ ba mới bén que gỗ. Trong ánh lửa chập chờn, anh trông thấy Kim Cúc treo lơ lửng dưới khung cửa, mặt tím đen, hai mắt lồi ra ngoài, lưỡi thè ra và cái bụng chữa vượt mặt.
Anh giơ hai tay như sắp sửa ôm Kim Cúc nhưng người anh lại đổ vật ra sau như một mảng tường đổ.

12.​

Can đảm lên, hăng hái lên, hỡi bà con!
Tay nắm tay xông vào công sở.
Trọng huyện trưởng không phải sao trên trời,
Nông dân ta cũng không phải loài chó lợn!
(Trích đoạn Khấu mù hát động viên quần chúng xông vào trụ sở huyện. Đây là thời điểm ngồng tỏi khê đọng đã bảy ngày, chất đống ngoài đường, mùi hôi thối xông lên nồng nặc)
Cao Dương nằm ngửa trên giường ngủ thiếp, không kịp đắp chăn. Anh mơ lung tung, thoạt tiên là một con chó cứ gặm gót chân anh, gặm từng tí, liếm từng tí, hình như định hút hết xương tủy anh. Anh muốn đạp nó mà chân không giơ lên được; muốn đấm nó mà tay không cất nổi. Sau đó, anh mơ thấy mình bị giam ở một cái phòng bỏ không của Đại đội bộ, nguyên do là anh không đưa thi thể mẹ anh lên hỏa táng tại đài hoá thân của huyện, mà anh trực tiếp đem chôn. Mẹ đầu tròn như cái gáo dừa, tóc không một sợi, răng rụng hết, miệng đầy máu. Hai người thuộc thành phần xấu khênh mẹ về đến nhà thì đã mười giờ đêm. Anh thắp ngọn đèn dầu, hỏi hai người chuyện gì đã xảy ra, hai người cứ đứng đực ra nhìn anh, nhìn một lúc, người nọ nấp sau người kia, chuồn thẳng. Anh cõng mẹ lên giường, vừa kêu gào vừa gọi mẹ. Mẹ anh mở mắt rồi nhắm lại ngay, miệng mấp máy như muốn nói gì đó, cuối cùng chẳng nói gì cả, ngoẹo đầu tắt thở. Anh ôm mẹ mà khóc thảm thiết?
Một bàn tay hộ pháp bịt miệng anh. Anh hất đầu, miệng phun bọt phì phì, bàn tay kia bỏ ra.
- Chú mày có chuyện gì mà kêu la thế? ?" Dưới hai ánh mắt như đốm lửa lân tinh, cái miệng hỏi anh bằng một giọng trầm.
Anh tỉnh dậy, hiểu hết. Ánh đèn trên bốt gác gọi xuống hành lang, lính gác đi lại, bồn chồn không yên.
Anh nức nở: ?oTui mơ thấy mẹ tui.?
Phía dưới mắt lân tinh phát ra tiếng cười khùng khục: ?oMơ thấy mẹ không bằng mơ thấy vợ. Hãy mơ thấy vợ đi!?
Ánh mắt lân tinh vụt tắt, phòng giam tối om, anh không ngủ được, nghe thấy lão phạm già thở phì phò, tiếng nhai nhóp nhép ngon lành của phạm trẻ và tiếng thở nặng nề của phạm đứng tuổi quái dị như một hồn ma.
Muỗi chừng như đã hút no máu, đậu trên tường nghỉ ngơi. Nửa đêm về sáng, không còn tiếng vo ve nữa. Anh mở chăn đắp lên người, lập tức có vô số con bọ bò lên người anh, cả cái chăn như rùng rùng chuyển động. Anh khiếp hãi vội hất chăn ra, khí lạnh ùa tới, anh lại đành phải đắp lên. Anh nghe thấy tiếng cười khanh khách của phạm đứng tuổi.
Mẹ ngoẹo đầu chết luôn, không dặn dò nửa câu. Khi ấy là tháng Bảy, rất nóng, đêm mưa to, sân biến thành ao, ếch nhái kêu ộp oạp ở góc sân. Nhà dột, mưa tạnh đã lâu mà những chỗ dột nước cứ rớt mãi. Lúc trời sáng, anh lấy chiếc chăn rách bó mẹ lại. Anh không dám chôn mẹ ở nghĩa trang công cộng, ở đó chôn bần nông và trung nông lớp dưới. Anh không có tiền đưa mẹ lên huyện hỏa táng, lại không dám và cũng không muốn chôn mẹ cùng với bần nông và trung nông lớp dưới, sợ linh hồn mẹ bị họ quản chế.
Anh vác mẹ đi rất xa, nơi giáp giới giữa huyện Thiên Đường và huyện Thương Mã. Ở đây có mảnh đất vô chủ mọc đầy cỏ rậm, ít người qua lại. Con sông Thuận khê nước chảy ào, anh vác mẹ qua sông, nước chấm cằm anh. Nước xiết, anh loạng choạng mấy lần suýt ngã.
Sang sông rồi, anh dặt mẹ xuống. Đầu mẹ tuột ra khỏi chăn, mưa phùn rơi trên khuôn mặt sưng vù, đọng lại thành giọt rớt xuống cỏ. Chân mẹ cũng tụt khỏi chăn, giầy mất đâu một chiếc, một chân trần, một chân có giầy, bàn chân trần da trắng bợt, hình dáng như nụ sừng nghé, lấm đầy cát. Anh quì xuống gào khan hai tiếng, lòng như dao cắt mà không một giọt nước mắt!
Anh đi vòng quanh mảnh đất vô chủ, chọn chỗ cao ráo rồi đào huyệt. Anh cẩn thận xúc những vỡ cỏ còn nguyên cả đất để ra một chỗ cách mộ khá xa rồi đào sâu. Đào sâu bằng nửa thân người lớn thì có nước mạch chảy ra.
Anh vác mẹ xuống đặt bên mép huyệt, quì lạy ba lạy, nói rất to: ?oMẹ, trời mưa to, đào sâu nữa gặp nước, con không tiền mua áo quan, một chăn rách quấn quanh thân mẹ, mẹ ơi, mẹ tha lỗi cho con??
Anh cẩn thận đặt mẹ xuống huyệt, ra chỗ rất xa kiếm ít cỏ non về phủ lên mặt mẹ. Sau đó anh bắt đầu lấp đất. Anh sợ hiện tượng đất nở, nên lấp được một lượt, anh lại lèn bằng chân một lần, dẫm lên người mẹ, anh rớt nước mắt, trong tai có tiếng ong ong. Cuối cùng, anh đem những vỡ cỏ trồng lại bằng phẳng trên mặt đất. Ngẩng nhìn trời, mây đen vần vũ, chớp chạy ngoằn ngoèo trong mây như những con rắn lửa, gió lạnh lùa trên cánh đồng, lá ngô và lá cao lương vẫy rối rít, đồng ruộng ồn ào. Đứng bên mộ mẹ, anh nhìn tứ phía: Bắc có sông lớn, đông có kênh to, tây là đồng bằng mênh mông, nam là núi Chu Bé lãng đãng sương mù. Anh thấy lòng thanh thản, quì xuống, lại lạy mẹ ba lạy, nói khẽ: Mẹ, huyệt này tốt, mẹ ạ.
Anh đứng dậy, trong lòng không buồn nữa, nhưng đau nhói từng cơn. Anh xách xẻng, lại lội qua con sông nhỏ, nước sông chấm cằm anh?