Chăm sóc hậu sản cho mẹ và những điều lưu ý (P1)

Trong khoảng 6 tuần của giai đoạn hậu sản, các cơ quan trong cơ thể người mẹ, nhất là cơ quan sinh dục sẽ dần dần trở về trạng thái bình thường như trước khi có thai trừ tuyến vú vẫn tiếp tục phát triển để tiết ra sữa.

Trong khoảng thời gian này, có những vấn đề cần theo dõi là sự thu hồi tử cung, tiết sản dịch, lên và tiết sữa, những thay đổi tổng quát khác và phát hiện nhiễm trùng hậu sản.

Sự thu hồi tử cung

Bình thường ngay sau khi lấy nhau ra, tử cung sẽ co hồi thành một khối cầu an toàn. Ngày đầu sau sanh, đáy tử cung cao khoảng 13cm trên khớp vệ, trung bình mỗi ngày nhỏ đi 1cm. Sau ngày thứ 12 – 13, tử cung thu hồi về nhỏ đủ để nằm gọn trong vùng chậu, không còn sờ thấy đáy tử cung trên bụng nữa.

Tử cung bắt đầu co hồi ngay sau khi bé ra đời, và việc cho con bú mẹ giúp quá trình này diễn ra nhanh và hiệu quả hơn. Ảnh: Gettyimages.​

Sự thu hồi tử cung ở con so nhanh hơn ở con rạ, ở người cho con bú nhanh hơn ở người không cho con bú.

Khi tử cung bị nhiễm trùng, sự thu hồi tử cung sẽ chậm hơn bình thường.

Sản dịch

Trong 2 – 3 ngày đầu sau sinh, sản dịch có màu đỏ tươi, sau đổi sang màu đỏ sậm như bã trầu. Từ ngày thứ 4 đến thứ 8 chất dịch loãng hơn, lẫn với chất nhầy lờ lờ như máu cá. Từ ngày thứ 8 đến ngày thứ 12, sản dịch chỉ còn là một chất nhầy trong, ít đi dần dần.

Nếu bị nhiễm trùng sản dịch có mùi hôi, có thể có lẫn mủ.

Vết khâu tầng sinh môn

Nếu tầng sinh môn bị rách hay cắt khi sinh thì được may lại. Vết khâu tầng sinh môn cần được kiểm tra (xem có bị sưng nề, bầm tím, đỏ, đau nhiều, có tụ máu âm hộ, âm đạo, chân chỉ có mủ…) và bôi thuốc 3 lần mỗi ngày bằng thuốc sát trùng, sản phụ nên tự rửa thêm khi tiêu tiểu, thay băng vệ sinh sạch nhiều lần trong ngày, tránh tình trạng ẩm ướt kéo dài vết thương sẽ chậm lành và dễ nhiễm trùng, tập đi tiểu, ngồi dậy đi lại, tránh bị táo bón… Kháng sinh thường được bác sĩ cho sử dụng trong 5 ngày. Nếu vết may tốt và lớp da may bằng chỉ không tiêu thì thường sẽ được cắt chỉ vào ngày thứ 5 sau sanh.

Sự tiết sữa

Sau khi sinh, lượng sữa non tăng dần lên. Vào khoảng ngày thứ 3 sau sinh có hiện tượng lên sữa (ở người đẻ con so là từ 3-5 ngày, người đẻ con rạ là từ 2-3 ngày sau đẻ). Sản phụ sẽ thấy vú căng cứng, đau nhức, có thể sốt nhẹ (38 – 38,5 0C), đôi khi kèm nhức đầu, khó chịu. Tình trạng căng sữa có thể kéo dài 24 – 48 giờ, sau đó sữa thực sự chảy ra. Nếu căng sữa nên cho trẻ bú thường xuyên hơn, bú đúng cách và vắt sữa dư.

Những thay đổi tổng quát

Bình thường, tổng trạng sản phụ tốt, thân nhiệt bình thường (trừ lúc lên sữa có thể có sốt nhẹ). Sản phụ có thể có rét run sau khi sinh do sự mất nhiệt và mệt mỏi khi rặn sinh, rét run ngắn hạn và mau hết.

Sau sinh, sản phụ có thể cảm giác lạnh và trẻ cũng cần hơi ấm vì trẻ mới sinh dễ mất nhiệt ra môi trường ngoài nên phải giữ ấm đủ cho cả con và mẹ. Tuy nhiên, ở các nơi nhiệt độ môi trường cao, việc nằm hơ lửa như xưa là không cần thiết, đôi khi còn có thể mang lại những điều tai hại như làm mẹ và con đổ mồ hôi suốt cả ngày làm cho cơ thể mất nước, da ẩm thường xuyên khiến bị hăm lở, vi trùng dễ phát triển gây viêm da hoặc gây ra tai nạn ngoài ý muốn như tàn lửa có thể gây phỏng cho mẹ và con nếu sơ ý... Nếu ở những nơi lạnh như ở vùng núi, cao nguyên hay vào mùa đông lạnh có gió bấc... sản phụ có thể nằm phòng kín đáo tránh gió lùa sau sinh, sử dụng máy sưởi, chăn ấm, nhưng không nên sưởi bằng than tổ ong vì dễ ngạt hơi độc.

Sản phụ và trẻ nên ra ngoài phòng phơi nắng vào buổi sáng (trước 9 giờ) khoảng một vài tuần sau sinh, hít thở không khí trong lành và vận động nhẹ nhàng.

Xem thêm tại : Hành trình làm mẹ

học hỏi lấy kinh nghiệm hihi