Chất Tzigane trong âm nhạc cổ điển

Chất Tzigane trong âm nhạc cổ điển

Hehe hôm nay em hơi ngại dùng yousen***. Nói 1 tào 1 huyệt trước rồi up nhạc sau các bác nhé.



Nhắc đến những nguời Tzigane là nguời ta thuờng nghĩ đến những tộc nguời du mục sống ở những vùng Đông và Nam Âu hoặc Tây Á, trải từ Hy Lạp đến Hungary, Thổ Nhĩ Kì, Nga, Romania, Macedonia hay Nam Tư cũ. Những nguời Tzigane sống gần gũi với thiên nhiên, đất trời, đời sống vật chất nghèo khó nhưng đời sống tinh thần thì phóng khoáng, tự do-một cuộc sống tràn ngập ánh sáng và khí trời.
Những điều này thể hiện đậm nét trong âm nhạc dân gian của họ. Âm nhạc của những người Tzigane đặc trưng bởi một số yếu tố: sử dụng nhiều những nốt rất cao, giai điệu hết sức trữ tình, đằm thắm, thuờng mang một nỗi buồn sâu sắc, hoà thanh đơn giản, sử dụng nhiều yếu tố vũ đạo: những tiết tấu mạnh, lối sử dụng rất đặc trưng bộ gõ và những nhạc cụ như cồng chiêng, kẻng...Một ví dụ điển hình của âm nhạc Tzigane là điệu nhảy Czardas có nguồn gốc từ Hungary: Mỗt điệu Czardas bao gồm 2 phần riêng biệt: lassú (chậm) và friska (nhanh). Những đoạn lassú tràn ngập giai điệu đầy chất hát, thuờng trong giọng thứ, giai điệu sâu lắng. Friska thì ngược lại: tiết tấu nhanh lên rõ rệt, giai điệu chuyển sang những điệu nhảy cuồng nhiệt, nồng nàn. Những ví dụ về các Czardas hay những tác phẩm sử dụng cấu trúc Czardas thì quá nhiều: những Rhapsody Hungary của Liszt, những vũ khúc Hungary của Brahms, một số vũ khúc Slavơ của Dvorak, Czardas trong Hồ thiên nga của Tchaikovsky, Zigeunerweisen của Sarasate...
Ngoài ra cũng không thể kể hết những tác phẩm với nguồn cảm hứng từ âm nhạc Tzigane: bản Tzigane của Ravel, những Rapsody của Bartok, những concerto phảng phất màu sắc Tzigane như concerto violon của Brahms hay Max Bruch...Yếu tố tự do, đầy chất fantaisie của âm nhạc Tzigane đặc biệt cuốn hút những nhạc sĩ như Brahms, Liszt hay violinist huyền thoại Joseph Joachim.


Carmen-cô gái Tzigane nổi tiếng của opera cổ điển

Trong opera cổ điển, các nhân vật Tzigane cũng có thật nhiều: Carmen (trong vở cùng tên của Bizet), Santuzza (trong Il Trovatore của Verdi), Saffi (trong operetta Bá tước Tzigane của Johannn Strauss)...Nhiều vở opera cũng tận dụng hiệu quả những yếu tố âm nhạc Tzigane như La Traviata (Verdi - trong chorus của những người du mục), operetta Con Dơi của Johann Strauss (trong aria-Czardas Klange der Heimat của Rosaline)...

Chết, trong Il Trovatore là Azucena chứ. Santuzza là tenor trong Cavalleria rusticana. hehe xin lỗi các bác.

PP post dan cac tac pham mang chat Tzigane len day di. Thanks!

Trong các tác phẩm cổ điển sử dụng chất âm nhạc Tzigane thì nổi tiếng nhất là 1 bản mà ai cũng biết - Zigeunerweisen OP 20 của nhạc sĩ Tây Ban Nha Pablo de Sarasate. Ngay tựa đề của nó (những làn điệu du mục) cũng gợi cho người nghe cảm thấy đuợc màu sắc dân dã của âm nhạc bohemien. Tác phẩm này đã đuợc bác phù thuỷ quantum giới thiệu rất kĩ trong topic khuynh hướng dân tộc. Em xin tóm tắt lại một chút: Zigeunerweisen chia làm 4 phần: đoạn 1: Moderato: những nét nhạc dứt khoát, mạnh mẽ đầy nghị lực từ cả soloist và dàn nhạc. Đoạn 2: Lento: những giai điệu da diết, buồn sâu sắc bắt đầu vang lên từ cây đàn violin, những đoạn cadenza với những nốt cao chót vót vừa thể hiện đuợc màu sắc Tzigane vừa chứa đựng một nỗi trống trải thênh thang và sâu thẳm. Sarasate như đưa người nghe lên những đỉnh núi cao, nơi con người đối diện với 1 sự cô quạnh khôn cùng. Đoạn 3: Un poco piu lento: Giai điệu đơn giản hơn, đậm chất hát và vẫn ẩn chứa những cảm xúc buồn đau dai dẳng. Đoạn 4: Allegro molto vivace: những câu nhạc dồn dập bỗng thay đổi hẳn không khí, kéo người nghe ra khỏi những cảm xúc nặng nề của 3 đoạn đầu và đến với không khí cuồng nhiệt của những điệu nhảy gypsy. Kĩ thuật điêu luyện đến điên cuồng từ violonist, với những nốt pizzicato cuốn hút đưa người nghe đến 1 thế giới khác hẳn: vui tươi, náo nhiệt và đầy sức sống.

Gil Shaham
http://download.yousen***.com/25C5AA33230C5775
Zigeunerweisen sẽ được thể hiện với violinist trẻ Gil Shaham. Cu cậu pizzicato hơi yếu nhưng về độ legato thì miễn bàn, kĩ thuật tuyệt đỉnh và tiếng đàn thì tuyệt đẹp, ngọt xớt như là..như là...mít mật. hehe em lại so sánh phô rồi, tiện thể đang đói em cứ nghĩ đến cái gì đầu tiên thì phát ngôn cái đấy luôn các bác thông cảm. Dàn nhạc giao hưởng London chỉ huy Lawrence Foster.

Em xin tiếp tục với 2 trích đoạn từ vở ballet Hồ thiên nga của nhạc sĩ Tchaikovsky. Màn 3 với 2 điệu nhảy Hungary và Tây Ban Nha. Vũ khúc Hungary mang rõ rệt màu sắc Czardas: mở đầu bằng một khúc lassú chậm rãi, màu sắc giọng thứ buồn man mác. Hoà âm đơn giản và giai điệu hoàn toàn lấn át, những nét giai điệu legato từ dàn dây chen với những tiếng flute ai oán. Điệu Czardas dần chuyển vào khúc friska: những tiếng bassoon mở đầu mang đến những tiết tấu vũ khúc cuồng nhiệt, vui tươi. Vũ khúc Tây ban nha là 1 điệu Bolero - 1 điệu nhảy dân gian Tây ban nha có ảnh hưởng của âm nhạc Gypsy, nhịp 3/4 với lối đệm đặc trưng bằng những tiếng castanet (một nhạc cụ gõ bằng gỗ, gần giống mõ) và tiết tấu chấm dôi-giật cuồng nhiệt. Chủ đề 2 chuyển sang chất hát tuyệt đẹp, thấm đượm màu sắc giai điệu dân gian vùng địa trung hải. Nhạc trưởng người nhật Seiji Ozawa, dàn nhạc giao hưởng Boston.
Vũ khúc Hungary
http://download.yousen***.com/473CB07B05B960AB
Vũ khúc Tây Ban Nha
http://download.yousen***.com/E23B45115558AA9A

Tiếp tục chuơng trình là tiếng hát của 1 cô gái Tzigane mà ai cũng biết: nàng Carmencita trong vở Carmen của Bizet. Carmen là vở opera nổi tiếng nhất của Bizet và cùng với Cây sáo thần (Mozart) và La Boheme (Puccini) là những vở quen thuộc đến mức gần như mang tính âm nhạc đại chúng. Trích đoạn sau đây đuợc trích từ màn 2 của Carmen: Bài hát Tzigane: les tringles des sistres tintaient (những tiếng kẻng vang lên).

Carmen vừa vuợt ngục thành công nhờ tài ăn nói và tán của mình làm anh lính Don Jose mê tít và lập kế cho nàng trốn thoát. Carmen đang ở trong 1 quán ruợu của Lilas Pastia, 1 quán ruợu nơi tụ tập của những người Tzigane và cũng là 1 ổ tuớng cướp. Carmen cùng 2 nguời bạn của mình là Frasquita và Mercedes cùng hát vang một bài hát Tzigane ca ngợi đời sống thoải mái, không luật lệ và tràn ngập lời ca tiếng hát cùng những điệu nhảy của nguời Tzigane. Bài hát gồm 3 khổ, giai điệu gần như giống hết nhau nhưng về tiết tấu thì nhanh dần: Andantino, pìu mosso rồi đến presto. Những tiết tấu mở đầu: bùm-chát-bùm chát cùng những nét nốt hoa mỹ trên flute gợi ngay ra một không khí Tzigane hoang dã. Những điệp khúc "Tra-la-la" của Carmen, Frasquita và Mercedes đẩy dần tốc độ của của cả bài hát. "les tringles des sistres" kết thúc với 1 điệu nhảy cuồng nhiệt, với tiếng đệm bằng bộ gõ đặc trưng của âm nhạc Gypsy.

Teresa Berganza
http://download.yousen***.com/D8F34FEB144EAEE2
Dàn nhạc giao hưởng London với nhạc truởng Claudio Abbado. Carmen do giọng mezzo Teresa Berganza thể hiện. Berganza là Carmen đã đưa em về với vở Carmen. Đa số các ca sĩ chọn thể hiện Carmen là một phụ nữ đanh đá, nham hiểm và luôn cố gằn giọng một tí để ra cái chất lẳng lơ, "***y" của nàng Carmen. Và phải nói là 1 thời em cũng ớn đến tận cổ Carmen vì nghe mấy bà này nhiều khi mệt, phát âm thì tệ hại thôi rồi. Berganza thì khác, giọng hát của bà hơi nhỏ nhưng nhả chữ rõ, phát âm tiếng pháp chuẩn, âm sắc đẹp, thể hiện 1 Carmen vừa phải, thanh lịch (chứ không vô duyên như nhiều cô Carmen khác) và rất Pháp. Ghi âm Carmen của Berganza và Abbado vừa in đậm chất Tây ban Nha của âm nhạc Carmen, vừa thể hiện đuợc cái chất Pháp trong âm nhạc Bizet. Một Carmen khác em cũng đang muốn nghe thử là Carmen của Victoria de Los Angeles.

Spam thêm topic này một tí. Hôm nay giới thiệu với các bác một vài quả Tzigane của 2 nhạc sĩ Dvorak và Bartok.
http://download.yousen***.com/66010BC03CC03B87
"Tiếng hát Tzigane OP 55" là 1 chùm gồm 7 ca khúc đệm piano của nhạc sĩ Dvorak. 7 bài hát miêu tả những khía cạnh trong đời sống của những người Gyspy: tự do, sống không cần khuôn phép giữa thiên nhiên mênh mông, hoang dã, đời sống vất vả nhưng phóng khoáng như khí trời. Bài hát số 4 của tiếng hát Tzigane: ''Když mne stará matka zpívat, zpívat učívala", thuờng được biết đến với cái tên "Những bài hát mẹ dạy cho tôi" (songs my mother taught me) là một trong những giai điệu nổi tiếng nhất của Dvorak. "Ngày xưa những lúc mẹ dạy cho tôi hát, lúc nào mắt mẹ cũng đẫm lệ. Giờ đây tôi cũng khóc khi dạy cho những đứa con Tzigane của tôi ca hát và vui chơi." Giai điệu đượm buồn, những nét đệm piano luyến láy đầy bâng khuâng là một trong những nét nhạc thực sự đi vào lòng người của Dvorak. Giọng mezzo Bernarda Fink và pianist Roger Vignoles.
Là một nhạc sĩ sử dụng rất hiệu quả những yếu tố âm nhạc dân gian, Dvorak đã khai thác những yếu tố âm nhạc dân gian của quê hương Tiệp khắc của ông cũng như chất liệu âm nhạc Slavơ để hoàn thành những bản Vũ khúc Slavơ OP 46 và 72 nổi tiếng của mình. Mỗi Opus là 1 tập gồm 12 khúc nhạc cho piano 4 tay, được nhà xuất bản Simrock (Đức) yêu cầu. Đây chính là những tác phẩm đã đưa Dvorak từ một nhạc sĩ và nhạc công viola vô danh thành một nhà soạn nhạc tài năng, và cũng là những tác phẩm đã thu hút được sự chú ý của Johannes Brahms, người sẽ trở thành nhạc sĩ đỡ đầu của Dvorak. Theo yêu cầu của nhà Simrock, Dvorak đã phổ dàn nhạc các sáng tác cho piano 4 tay của mình và những tác phẩm này nhanh chóng trở thành những tác phẩm được yêu mến đặc biệt trong các phòng hoà nhạc nhờ những giai điệu sôi nổi, lôi cuốn.
Trong OP 46, Dvorak chủ yếu tập trung khai thác các yếu tố của Tiệp khắc còn với OP 72 ông đi xa hơn, sử dụng triệt để các yếu tố âm nhạc Slavơ không chỉ của Tiệp khắc mà còn ở các khu vực láng giềng như Ba Lan, Slovakia và một số nước khác như Serbia, Romania...
http://download.yousen***.com/3620A4D51855BF38
http://download.yousen***.com/5CFDB3915D7DD5FD
http://download.yousen***.com/9B31D0DB66A370DA
http://download.yousen***.com/A2FA756A7C5BC5B7
Dưới đây là 4 Slavonic Dance nổi tiếng: OP 46/1, 46/7, 72/2 và 72/7.
Bartok sáng tác 2 bản Rhapsody cho piano và violon vào năm 1928 cho 2 nghệ sĩ biểu diễn Joseph Szigeti và Zoltan Szekely, nguyên tác là cho violon và piano, sau đó chính Bartok phối khí cho dàn nhạc phần đệm piano. 2 rhapsody được viết cho 2 buổi recital (biểu diễn cá nhân) của 2 violinist này.
Âm nhạc của 2 Rhapsody tràn đầy những tính chất âm nhạc Gypsy, ở đây là những yếu tố âm nhạc của Hungary và Romania. Cả 2 rhapsody được viết theo cấu trúc lassu-friska. Cả 2 bản được viết trong 1 giai đoạn mà Bartok đặc biệt quan tâm đến những chất liệu âm nhạc dân gian của làng quê Hungary. Về bút pháp, các Rhapsody đều thể hiện những hoà âm đơn giản, thuận tai hơn những tác phẩm đa âm thể và bút pháp táo bạo mà sau này thực sự làm nên cái tên Bela Bartok.
Violonist với tiếng đàn ngọt xớt Gil Shaham. Nhạc trưởng Pierre Boulez và dàn nhạc Chicago.
Rhapsody số 1 (lassu và friska)
http://download.yousen***.com/FC305A666B49AA74
http://download.yousen***.com/A5F0807616CC901F
Rhapsody số 2 (lassu và friska)
http://download.yousen***.com/E7FECB8B31D1CE84
http://download.yousen***.com/E44603BE4766CF3A