Chiến tranh ở Afganistan: từ năm 1979 đến nay

Thừa hưởng di sản để lại của triều đại Timurid, người Afghanistan bị phân chia giữa đế quốc Mông cổ và Safavid. Người cai trị Mông cổ đầu tiên là Babar, vốn là hậu duệ của cả Tamerlane và Thành Cát Tư Hãn. Khi bị đẩy ra khỏi thung lũng Fergana ở Trung Á bởi dân Uzbeks, ông tiến về phía nam để chiếm Kabul vào năm 1504. Từ đây ông và những người thừa kế chinh phục hầu hết Ấn độ cho đến khi vương quốc này, vốn tạo dựng những công trình nổi tiếng như tòa nhà Taj Mahal, bắt đầu tàn lụi sau cái chết của một vị vua Mông cổ vĩ đại cuối cùng năm 1707.
Ðồng thời với thời gian làm mưa làm gió của đế quốc Mông cổ, triều đại Ba-tư Safavid cai trị Ba-tư và vùng phía Bắc Afghanistan từ năm 1501 đến 1732. Hai đế quốc này đánh nhau để giành lấy sự kiểm soát Kandahar, vốn ở trong tình trạng dao động giữa hai bên. Họ còn phải chiến đấu với phe Uzbeks từ phía Bắc, vốn là phe bị đẩy ra khỏi Heart bởi phe Safavids và từ Badakshan bởi phe Mông cổ. Cuối cùng, vào năm 1648, phe Mông cổ từ bỏ cố gắng giữ phía bắc Afghanistan. Họ còn phải đương đầu với những cuộc nổi loạn từ những bộ tộc người Pushtun, vốn tiếp tục từ năm 1658 đến 1675. Những cuộc nổi loạn tương tự phải chạm trán với phe Safavids ở Kandahar (1711) và Heart (1717).
Vào năm 1719 người lãnh đạo gốc Afghanistan của vùng Kandahar là Mir Mahmoud, khai thác sự yếu kém của đế quốc Safavid bằng cách tiến vào những thành phố Ba-tư ở Kerman, Yazd và Isfahan, và đến năm 1772 thì ông đã chiếm được. Người bà con tên Ashraf của ông, lên ngôi năm 1725, đánh bại quân Ottoman năm 1727 và được người lãnh đạo Ottoman công nhận la vua Shah của Ba-tư. Tuy nhiên ông tiếp tục công nhận vua Sultan của Ottoman như là người lãnh đạo trên danh nghĩa của thế giới Hồi giáo.
Tuy nhiên triều đại Safavids dưới sự cầm quyền của vua Nadir Shah, có thể phục hồi được sự kiểm soát sau khi đánh bại Ashraf về mặt quân sự năm 1729. Trong cuộc mở rộng chính yếu này, đặt trọng tâm ở Afghanistan, cả Mir Mahmoud và Ashraf đều không thể thiết lập sự kiểm soát ở nước Afghanistan ngoài Kandahar, và những gì kiểm soát được bị đe dọa thường xuyên. Phe Safavids tiến tới Herat năm 1732, Kandahar năm 1738 và Lahore cùng Delhi năm 1739. Ðể đền đáp quà cáp rộng rãi , người lãnh đạo Safavid là Nadir Shah, cho phép người Mông cổ giữ lại sự kiểm soát Delhi và trở về phía Tây để chiếm Samarkand, Bukhara và Khiva ở Trung Á, để cuối cùng sắp đặt cho xong ở Mashhad.

Babar
Được chipheovd sửa chữa / chuyển vào 12:03 ngày 19/06/2010