Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại của nhân dân Liên Xô

Toàn trung đoàn có khoảng dưới 180 người. Chúng tôi lên tàu ở Mytischi vào cuối tháng Mười Một năm 1943. Ngay khi lên đường, khẩu phần số ba thảm hại lập tức được chuyển sang thành khẩu phần lính số hai giàu chất hơn. Chúng tôi được ăn súp nấu với cá trích đóng hộp. Nhưng người ta đưa chúng tôi đi đâu vậy nhỉ? Chẳng một ai biết cả. Sau chuyến hành trình dài 10 ngày, chạy qua chỉ toàn những cảnh đổ nát - cầu cống bị nổ tung, nhà cửa cháy rụi, những toa tàu bị lật nhào, những mảnh kim loại méo mó ngổn ngang, chúng tôi vượt sông Dnieper qua một cây cầu gỗ ọp ẹp và trông thấy thành Kiev đã chịu nhiều đau khổ. Thêm 100 kilômét nữa về phía Tây, chúng tôi xuống tàu tại ga Irsha dưới mưa bom của đám "Junker", chúng cứ như vừa chui ra khỏi bầu trời xanh thẳm vậy. Từ Iksha tới Irsha.
Tuy nhiên thiệt hại do bom không đáng kể. Khẩu phần số hai lại được thay bằng khẩu phần số một. Giờ chúng tôi được phát 900 gram bánh mì và 100 gram vodka. Hồi phục sau khi bị oanh tạc, chúng tôi sắp xếp thành đội hình hành quân và tiến về phía tây trên con đường mùa đông tuyết phủ. Đến một ngôi làng có tên là Chelovichi, chúng tôi sơn lại tất cả pháo tự hành và xe tải bằng vôi trắng, theo một mệnh lệnh của chỉ huy. Nơi đây có rất nhiều vôi ?" Ukraina vốn nổi tiếng vì thế.

Tới tối khẩu đội tôi tắt đèn xe tiến vào một ngôi làng lạ. Những ống xả khí phun lập lòe phía bên phải của thân xe. Những con số và mũi tên phát thứ ánh sáng lân tinh chiếu sáng bảng điều khiển trước mặt tôi.
Đôi chân tôi đi ủng và bọc xà cạp đã lạnh cóng tới mức hoàn toàn không còn cảm giác gì nữa. Vai phải tôi thì nóng rát; vai trái lại lạnh, ngay sát cái thùng xăng chứa 400 lít xăng B-70. Chất chống đông được dùng trong hệ thống làm mát và điều nguy hiểm nhất là lơ đăng để cho nhiệt độ (sau khi đã tắt động cơ) tụt xuống dưới âm 35 độ C - nếu để nhiệt độ thấp hơn, ta sẽ gặp vấn đề khi muốn khởi động lại động cơ xe.

Tới tối khẩu đội tôi tắt đèn xe tiến vào một ngôi làng lạ. Những ống xả khí phun lập lòe phía bên phải của thân xe. Những con số và mũi tên phát thứ ánh sáng lân tinh chiếu sáng bảng điều khiển trước mặt tôi.
Đôi chân tôi đi ủng và bọc xà cạp đã lạnh cóng tới mức hoàn toàn không còn cảm giác gì nữa. Vai phải tôi thì nóng rát; vai trái lại lạnh, ngay sát cái thùng xăng chứa 400 lít xăng B-70. Chất chống đông được dùng trong hệ thống làm mát và điều nguy hiểm nhất là lơ đăng để cho nhiệt độ (sau khi đã tắt động cơ) tụt xuống dưới âm 35 độ C - nếu để nhiệt độ thấp hơn, ta sẽ gặp vấn đề khi muốn khởi động lại động cơ xe.

JSU-122 đây.

JSU-122 đây.

Một trong số ít những thiếu sót của chiếc xe này là bộ ắc quy yếu của nó gồm hai bộ 6 chiếc ắc quy V 6ST-140. Nếu người lái quên hoặc ngủ gật qua cái thời điểm mà động cơ bị hạ nhiệt độ xuống dưới nhiệt độ nguy hiểm nói trên, ta vẫn còn một cơ hội nữa để khởi động lại bằng điện. Để làm thao tác đó, hệ thống điện phải được sắp xếp lại sao cho một trong những bộ khởi động phải nhận được gấp đôi cường độ điện và quay mạnh hơn bình thường cái trục quay. Nếu cách này cũng không xong, vẫn còn một hy vọng để khởi động nhờ dùng một cái tay quay maniven khổng lồ, nó cần sự hợp sức của hai hay thậm chí ba người cùng quay. Hy vọng cuối cùng để khởi động động cơ là dùng một chiếc SU-76 khác để kéo chiếc xe của mình. Nhưng đó là cách man rợ nhất ta có thể làm bởi như thế bộ truyền động sẽ bị quá tải.
Để được co duỗi chân và sưởi ấm đôi chút, tôi chui qua chiếc cửa nắp ra khỏi xe, đi rảo quanh chiếc xe và kiểm tra xem xích xe có bị lỏng không. Chiếc "Colombina" vô cùng dễ điều khiển lại rất dễ tổn thương khi chỉ cần có một mắt xích căng không đều. Để kiểm tra xem xích căng có đúng không rất dễ - chỉ cần một người dẫm lên đoạn xích phía dưới cái bánh xích lái - cần có hai mắt xích chạm được xuống đất. Nếu chạm đất nhiều hơn hai mắt thì tức là xích quá chùng. Ít hơn hai mắt chạm đất có nghĩa xích đã bị căng quá mức.

Một trong số ít những thiếu sót của chiếc xe này là bộ ắc quy yếu của nó gồm hai bộ 6 chiếc ắc quy V 6ST-140. Nếu người lái quên hoặc ngủ gật qua cái thời điểm mà động cơ bị hạ nhiệt độ xuống dưới nhiệt độ nguy hiểm nói trên, ta vẫn còn một cơ hội nữa để khởi động lại bằng điện. Để làm thao tác đó, hệ thống điện phải được sắp xếp lại sao cho một trong những bộ khởi động phải nhận được gấp đôi cường độ điện và quay mạnh hơn bình thường cái trục quay. Nếu cách này cũng không xong, vẫn còn một hy vọng để khởi động nhờ dùng một cái tay quay maniven khổng lồ, nó cần sự hợp sức của hai hay thậm chí ba người cùng quay. Hy vọng cuối cùng để khởi động động cơ là dùng một chiếc SU-76 khác để kéo chiếc xe của mình. Nhưng đó là cách man rợ nhất ta có thể làm bởi như thế bộ truyền động sẽ bị quá tải.
Để được co duỗi chân và sưởi ấm đôi chút, tôi chui qua chiếc cửa nắp ra khỏi xe, đi rảo quanh chiếc xe và kiểm tra xem xích xe có bị lỏng không. Chiếc "Colombina" vô cùng dễ điều khiển lại rất dễ tổn thương khi chỉ cần có một mắt xích căng không đều. Để kiểm tra xem xích căng có đúng không rất dễ - chỉ cần một người dẫm lên đoạn xích phía dưới cái bánh xích lái - cần có hai mắt xích chạm được xuống đất. Nếu chạm đất nhiều hơn hai mắt thì tức là xích quá chùng. Ít hơn hai mắt chạm đất có nghĩa xích đã bị căng quá mức.

Khung cảnh xung quanh rất yên tĩnh. Về phía phải và phía trái tôi có thể trông thấy những túp nhà nông dân với mái nhà lợp rơm. Quay trở lại ghế lái của mình, tôi nhìn vào chiếc nhiệt kế và, sau khi nhận ra nhiệt độ xe cho phép tôi có thể chợp mắt thêm được nửa tiếng, tôi đóng cửa nắp xe lại. Toy thức dậy khi có tiếng đập mạnh lên thân trước xe và tiếng chửi thề inh ỏi. Mở hé cửa nắp, tôi trông thấy hai sĩ quan mặc bộ áo khoác lông cừu trắng tinh. Một trong hai người, lùn và béo, đội một chiếc mũ lông papakha. Tay còn lại, cao và gầy, đang cầm trong tay chiếc đèn lin và chiếu cho người kia. ?oTại sao anh đỗ xe ở đây? Chỉ huy của anh đâu?? ?" ông đội papakha hét lên, cố gắng chọc chiếc gậy của mình vào tôi. Tôi đóng sập chiếc cửa nắp, kẹp lấy cây gậy. ?oBỏ chiếc gậy ra!? ?" ông đội papakha ra lệnh. Mở hé cửa nắp, tôi buông cây gậy ra. Ông béo và ông gầy đi vòng quanh chiếc xe, gõ lên tháp pháo, gọi người chỉ huy ra gặp. Thiếu uý Karginov, lồm cồm chui khỏi tấm vải bạt phủ trên phần sau xe, nhảy xuống đất và lãnh nhiều phát gậy vào lưng. Khẩu đội trưởng.vừa chạy tới nơi cũng bị ăn chửi ?" hóa ra chúng tôi đã đậu xe nhầm chỗ.
Khẩu đội trưởng và viên sĩ quan chỉ huy đi đằng trước, yêu cầu chúng tôi lái theo sau. Ở tốc độ một và nhận ga ít chiếc xe hầu như di chuyển không phát ra tiếng ồn, thậm chí cả khi chạy trên mặt đất đóng băng cứng. Một chiếc T-34 sẽ đánh thức tất cả trong bán kính ba cây số bằng tiếng xủng xoẻng của xích xe. Tới bình minh đám bộ binh của chúng tôi bắt đầu tiến lên chiếm ngôi làng. Nhiều lần những chiếc áo choàng Nga màu xám đứng lên, nhưng bọn họ không thể chiếm được ngôi làng. Bên ngoài khu làng có một xe thiết giáp 8 bánh gắn pháo của bọn Đức, nó dùng hỏa lực gìm đầu đám bộ binh của ta xuống đất. Thiếu uý Karginov bảo tôi quay khẩu pháo tự hành sang phải và phát đạn thứ hai của chúng tôi bắn bay tháp pháo của chiếc thiết giáp Đức. Đó là chiến thắng đầu tiên và, thật bất hạnh, cũng là cuối cùng của chúng tôi. Hai ngày sau một khẩu pháo tự hành Đức cỡ lớn xuyên thủng giáp trước chiếc "Colombina" của tôi bằng một phát đạn xuyên giáp (AP) từ khoảng cách 1500 mét. Theo lời khuyên của những lái xe có kinh nghiệm, tôi không dùng đến xăng trong thùng xăng phía trước mà dùng ở thùng xăng phía sau. Đó là lý do mà chúng tôi không bị nổ tung ngay sau khi bị trúng đạn.

Khung cảnh xung quanh rất yên tĩnh. Về phía phải và phía trái tôi có thể trông thấy những túp nhà nông dân với mái nhà lợp rơm. Quay trở lại ghế lái của mình, tôi nhìn vào chiếc nhiệt kế và, sau khi nhận ra nhiệt độ xe cho phép tôi có thể chợp mắt thêm được nửa tiếng, tôi đóng cửa nắp xe lại. Toy thức dậy khi có tiếng đập mạnh lên thân trước xe và tiếng chửi thề inh ỏi. Mở hé cửa nắp, tôi trông thấy hai sĩ quan mặc bộ áo khoác lông cừu trắng tinh. Một trong hai người, lùn và béo, đội một chiếc mũ lông papakha. Tay còn lại, cao và gầy, đang cầm trong tay chiếc đèn lin và chiếu cho người kia. ?oTại sao anh đỗ xe ở đây? Chỉ huy của anh đâu?? ?" ông đội papakha hét lên, cố gắng chọc chiếc gậy của mình vào tôi. Tôi đóng sập chiếc cửa nắp, kẹp lấy cây gậy. ?oBỏ chiếc gậy ra!? ?" ông đội papakha ra lệnh. Mở hé cửa nắp, tôi buông cây gậy ra. Ông béo và ông gầy đi vòng quanh chiếc xe, gõ lên tháp pháo, gọi người chỉ huy ra gặp. Thiếu uý Karginov, lồm cồm chui khỏi tấm vải bạt phủ trên phần sau xe, nhảy xuống đất và lãnh nhiều phát gậy vào lưng. Khẩu đội trưởng.vừa chạy tới nơi cũng bị ăn chửi ?" hóa ra chúng tôi đã đậu xe nhầm chỗ.
Khẩu đội trưởng và viên sĩ quan chỉ huy đi đằng trước, yêu cầu chúng tôi lái theo sau. Ở tốc độ một và nhận ga ít chiếc xe hầu như di chuyển không phát ra tiếng ồn, thậm chí cả khi chạy trên mặt đất đóng băng cứng. Một chiếc T-34 sẽ đánh thức tất cả trong bán kính ba cây số bằng tiếng xủng xoẻng của xích xe. Tới bình minh đám bộ binh của chúng tôi bắt đầu tiến lên chiếm ngôi làng. Nhiều lần những chiếc áo choàng Nga màu xám đứng lên, nhưng bọn họ không thể chiếm được ngôi làng. Bên ngoài khu làng có một xe thiết giáp 8 bánh gắn pháo của bọn Đức, nó dùng hỏa lực gìm đầu đám bộ binh của ta xuống đất. Thiếu uý Karginov bảo tôi quay khẩu pháo tự hành sang phải và phát đạn thứ hai của chúng tôi bắn bay tháp pháo của chiếc thiết giáp Đức. Đó là chiến thắng đầu tiên và, thật bất hạnh, cũng là cuối cùng của chúng tôi. Hai ngày sau một khẩu pháo tự hành Đức cỡ lớn xuyên thủng giáp trước chiếc "Colombina" của tôi bằng một phát đạn xuyên giáp (AP) từ khoảng cách 1500 mét. Theo lời khuyên của những lái xe có kinh nghiệm, tôi không dùng đến xăng trong thùng xăng phía trước mà dùng ở thùng xăng phía sau. Đó là lý do mà chúng tôi không bị nổ tung ngay sau khi bị trúng đạn.

SU-76
Hai Su-76M đang chiến đấu trên đường phố. 1944. Chú ý những xác lính Đức phía trước.
Người Nga ấn tượng trước Stug-40, đã tập trung sx pháo tự hành: do kg có tháp pháo nên rẻ và dễ sx hơn.
SU-76P (P - cấp trung đòan)
OSA-76
SU-12 (SU-76)
Nạp nhiên liệu cho Su-76M. Mùa đông 1943-1944. (M-kiểu mới)
Hồng quân tấn công. Đông Phổ, mùa xuân 1945.
Trận đánh ở ngọai ô Brandenburg (Berlin)
Tới tháng 6 năm 45, tổng sản lượng SU-76 lên tới 14.292 chiếc, 60% tổng số pháo tự hành sx trong chiến tranh. Bản nâng cấp phổ biến kịp thời cho quân đội nhưng được đặt tên là "Chó cái" (Suka) hay "Ferdinand mông trần" (xem hình trên). Đấy là lính tăng thường nhận xét về SU-76. Nhưng lính tăng Su-76 gọi nó là "Colombina", một cái tên đầy trìu mến. Nhiệm vụ đầu tiên của Su-76 là yểm trợ bộ binh tấn công. Việc sử dụng chúng trong chiến đấu đường phố cho thấy nhược điểm: do phần nắp trên để trống, dù rộng rãi và tiện cho tổ lái nhưng dễ bị thiệt hại khi trúng lựu đạn. Tuy vậy, mọi lọai đạn chống tăng lọai HE hay HEAT (gồm cả panzerfaust, faustpatron và panzerschreck) trở nên hòan tòan không có hiệu quả với nó.