Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại của nhân dân Liên Xô

Đám chỉ huy thích sự nhanh nhẹn và dứt khoát trong thao tác của chúng tôi, nhưng tất cả bọn họ, đúng như tôi đã lo sợ, đều quay đầu lại về phía hầm trú ẩn. Tôi vượt lên trước họ, chạy vào trong hầm và cố lấy lưng mình che cái thùng. Khi mùi xăng nồng của động cơ xe bay hết, mùi chua của củ cải lên men lan tỏa khắp trong không khí. Cái mùi chết tiệt đấy xuyên qua cả lớp vải bạt và tất cả mớ đồ đạc phía trên. Một vị tướng tuyên bố rằng có mùi chua gì đó trong hầm.
Trung đoàn trưởng, để cứu vãn tình thế, vội nói:
- Đấy là lính của tôi đang ủ món brazhka của họ.
- Brazhka?
- Vâng ạ.
- Tốt, chuyện này hình như cũng được phép mà. Nhưng hình như anh có rượu mạnh phải không?
- Vâng, chỉ một chút thôi, thưa tướng quân.
- Đó hẳn là một món tệ lắm nhỉ?

Cảm nhận đó thì vua chế rượu của tổ chúng tôi là Leshka Perepelitsa không khoái chút nào, tay nghề của anh ấy đã bị xúc phạm, và anh ta đề nghị mọi người hãy thử một chút. Viên chỉ huy đồng ý. Perepelitsa lôi ra hai hai 800g từ một góc bí mật, rót đầy những cốc và vại trên bàn. (Người Nga không tính rượu bằng đơn vị lít mà bằng gram, 800 gram rượu ?" LTD). Schukin mở một hộp thịt lợn hộp. Nào, chúc mừng chiến thắng đang tới gần!
Chỗ rượu ở trong chai năng tới 60° độ cồn ... Tất cả đều choếnh choáng, gạt nước mắt và bắt đầu đùa cợt: món brazhka là thế này đây! Vì đã bảo trì một cách gương mẫu chiếc xe và những thao tác dứt khoát, tổ lái được nhận một lời tuyên dương. Trung đoàn trưởng rất hài lòng. Rời khỏi chỗ chúng tôi, những vị tướng tuyên bố rằng món rượu rất ngon nhưng khuyên không nên lạm dụng nó. Và một giờ sau tay cần vụ chạy trở lại và thừa lệnh trung đoàn trưởng yêu cầu đưa thêm một ít cái chất lỏng bốc lửa ấy.

Cảm nhận đó thì vua chế rượu của tổ chúng tôi là Leshka Perepelitsa không khoái chút nào, tay nghề của anh ấy đã bị xúc phạm, và anh ta đề nghị mọi người hãy thử một chút. Viên chỉ huy đồng ý. Perepelitsa lôi ra hai hai 800g từ một góc bí mật, rót đầy những cốc và vại trên bàn. (Người Nga không tính rượu bằng đơn vị lít mà bằng gram, 800 gram rượu ?" LTD). Schukin mở một hộp thịt lợn hộp. Nào, chúc mừng chiến thắng đang tới gần!
Chỗ rượu ở trong chai năng tới 60° độ cồn ... Tất cả đều choếnh choáng, gạt nước mắt và bắt đầu đùa cợt: món brazhka là thế này đây! Vì đã bảo trì một cách gương mẫu chiếc xe và những thao tác dứt khoát, tổ lái được nhận một lời tuyên dương. Trung đoàn trưởng rất hài lòng. Rời khỏi chỗ chúng tôi, những vị tướng tuyên bố rằng món rượu rất ngon nhưng khuyên không nên lạm dụng nó. Và một giờ sau tay cần vụ chạy trở lại và thừa lệnh trung đoàn trưởng yêu cầu đưa thêm một ít cái chất lỏng bốc lửa ấy.

Sau Lễ Đón Năm Mới tất cả chúng tôi đều đón chờ một đợt tấn công quy mô lớn. Lực lượng thiết giáp được bố trí khắp nơi tại tuyến bàn đạp. Đằng sau họ là những khẩu pháo tự hành hạng nặng được bố trí công sự. Đám lính thông tin làm việc khẩn trương trên hệ thống liên lạc hữu tuyến.
Mùng 4 tháng Giêng năm 1945 tôi được lệnh đi lên sở chỉ huy trung đoàn, tại đó tôi được thông báo là tôi được chuyển về Trường Kỹ thuật thiết giáp cho sĩ quan Hồng quân, về khoa sĩ quan kỹ thuật chỉ huy khẩu đội SU-76. Tôi cố gắng phản đối, viện rằng tôi chưa sẵn sàng rời bỏ đồng đội của mình, và cuộc tấn công đang sắp tới. Chỉ còn có 600 km từ Berlin tới chỗ chúng tôi! Viên tham mưu trưởng, một sĩ quan có tuổi, bảo tôi: "Hãy đi theo lệnh đi, con trai. Chính trung đoàn trưởng đã gửi con đi đấy. Anh ta thực sự rất thích cái hầm của con. Còn về chiến tranh ?" chúng ta có thể kết thúc được nó mà chẳng cần đến con.?
Mỗi bước đi về phía Đông, tôi lại rời xa dần khỏi các bạn đồng đội của mình, khỏi chiếc "Colombina" thân thương. Khi đã vượt qua mặt băng sông Visla trên một chiếc xe đi nhờ, tôi nhận ra rằng chiến tranh đã thực sự kết thúc đối với tôi. Tôi không hề biết rằng tới tháng Sáu năm 1945, sáu tháng sau, tôi sẽ quay lại nước Đức để thử nghiệm kiểu pháo tự hành mới của nhà máy Gorki, tôi cũng không biết rằng tôi sẽ lái xe tăng thử nghiệm tại Kubinka từ 1946 tới 1950. Tôi vẫn còn chưa biết rất nhiều điều nữa. Cả cuộc đời tôi đang còn nằm ở phía trước ?
Tác giả:Rem Ulanov
Dịch từ Nga sang Anh:Bair Irincheev
Nguồn:Tạp chí "Tankomaster", #4 1997
Dịch từ Anh sang Việt: Lý Thế Dân

Sau Lễ Đón Năm Mới tất cả chúng tôi đều đón chờ một đợt tấn công quy mô lớn. Lực lượng thiết giáp được bố trí khắp nơi tại tuyến bàn đạp. Đằng sau họ là những khẩu pháo tự hành hạng nặng được bố trí công sự. Đám lính thông tin làm việc khẩn trương trên hệ thống liên lạc hữu tuyến.
Mùng 4 tháng Giêng năm 1945 tôi được lệnh đi lên sở chỉ huy trung đoàn, tại đó tôi được thông báo là tôi được chuyển về Trường Kỹ thuật thiết giáp cho sĩ quan Hồng quân, về khoa sĩ quan kỹ thuật chỉ huy khẩu đội SU-76. Tôi cố gắng phản đối, viện rằng tôi chưa sẵn sàng rời bỏ đồng đội của mình, và cuộc tấn công đang sắp tới. Chỉ còn có 600 km từ Berlin tới chỗ chúng tôi! Viên tham mưu trưởng, một sĩ quan có tuổi, bảo tôi: "Hãy đi theo lệnh đi, con trai. Chính trung đoàn trưởng đã gửi con đi đấy. Anh ta thực sự rất thích cái hầm của con. Còn về chiến tranh ?" chúng ta có thể kết thúc được nó mà chẳng cần đến con.?
Mỗi bước đi về phía Đông, tôi lại rời xa dần khỏi các bạn đồng đội của mình, khỏi chiếc "Colombina" thân thương. Khi đã vượt qua mặt băng sông Visla trên một chiếc xe đi nhờ, tôi nhận ra rằng chiến tranh đã thực sự kết thúc đối với tôi. Tôi không hề biết rằng tới tháng Sáu năm 1945, sáu tháng sau, tôi sẽ quay lại nước Đức để thử nghiệm kiểu pháo tự hành mới của nhà máy Gorki, tôi cũng không biết rằng tôi sẽ lái xe tăng thử nghiệm tại Kubinka từ 1946 tới 1950. Tôi vẫn còn chưa biết rất nhiều điều nữa. Cả cuộc đời tôi đang còn nằm ở phía trước ?
Tác giả:Rem Ulanov
Dịch từ Nga sang Anh:Bair Irincheev
Nguồn:Tạp chí "Tankomaster", #4 1997
Dịch từ Anh sang Việt: Lý Thế Dân

TĂNG BỊ BẮN HẠ TRONG WW2
Hai Sherman bị tăng Đức hạ

TĂNG BỊ BẮN HẠ TRONG WW2
Hai Sherman bị tăng Đức hạ

Rem Ulanov
"Colombina"
Tôi có một tấm ảnh chụp chiếc SU-76 đặt trên bàn làm việc của mình, nó nhắc tôi nhớ về thời trai trẻ của mình, thời kỳ gắn liền với chiếc xe đó, về những bạn chiến đấu và các sự kiện xảy ra, về quá trình công tác của tôi tại bãi thử nghiệm Kubinka và tất cả những gì liên quan tới chúng.
Tôi xin được phép kể mọi chuyện từ đầu. Tháng Ba 1943, sau khi rời bệnh viện, tôi được đưa đi cùng những người lính khác tới Trung đoàn pháo tự hành huấn luyện 15, đóng tại ga Iksha trên tuyến đường sắt Savelovskaya. Trung đoàn bố trí trong khuôn viên của nhà máy "Gidroprivod" đang xây dở dang. Trật tự và sự ngăn nắp sạch sẽ của doanh trại làm tôi rất bất ngờ. Tôi còn bất ngờ hơn khi đứng gác cùng tổ lính gác dưới lá cờ trung đoàn. Bọn họ cùng mặc áo liền quần màu xanh dương sẫm và đội mũ chụp đầu của lính tăng. Có một chiếc xe lạ đậu cạnh Sở chỉ huy. Nó có bộ khung của chiếc tăng Đức Pz-III, nhưng thay vì có tháp pháo, nó lại có một thứ kết cấu kỳ lạ bọc thép, tương tự đoàn tàu bọc thép tự chế thời kỳ Nội chiến. Nó gắn một khẩu pháo ZIS-3, vô cùng quen thuộc với mọi người lính ngoài chiến trường (khẩu ZIS-3 không hề được lắp trên những khung xe tăng Đức, thực ra đó là khẩu S-1, một phiên bản của khẩu F-34 dành cho xe tăng ?" Bair Irincheev)
Khát vọng làm cho cái khẩu pháo tuyệt vời và đáng tin cậy ấy di chuyển trên chiến trường đã cho chào đời cái vật lai kỳ lạ đó. Quyết định này đưa ra thật vừa đúng lúc, cho phép khẩu pháo tự hành đời đầu của ta lắp ráp dựa trên những xe tăng chiến lợi phẩm. Nhiều trung đoàn sử dụng loại xe này đã được gửi ra chiến trường. Nhưng nhiệm vụ sắp tới của tôi sẽ là gì? Là người lái, làm pháo thủ hay làm lính xe tăng? Trước khi bị thương vào tháng Giêng 1943, tôi đang kéo một khẩu cối 120mm cấp trung đoàn đằng sau chiếc xe tải 1,5 tấn GAZ-AA của mình, có cái cabin tài xế thường được mệnh danh là ?ohãy từ giã sức khoẻ của mình? (Khi mùa đông, những con ngựa, dù quả là một loại sức kéo rất cổ xưa, còn có hiệu quả hơn nhiều so với xe tải). Trung đoàn 15, trực thuộc Bộ Tư lệnh Pháo binh, huấn luyện trước hết là các tài xế xe tải và lính lái xe tăng. Sau ba tháng huấn luyện, các tài xế được cấp một giấy chứng chỉ viết tay, theo đó người này, người kia đã đạt tiêu chuẩn để lái các loại xe tải ZIS-5 và GAZ-AA. Tờ chứng chỉ được ký bởi tham mưu trưởng và người thư ký, có đóng dấu xác nhận. Có thể kiếm được tờ chứng chỉ này qua viên thư ký bằng một cốc "makhorka" (loại thuốc lá nhà trồng, rất phổ biến trong Hồng quân) nếu tay thư ký có cảm tình với ta?
Đám lính lái tăng (theo lệ là những người được tuyển từ các tài xế xe tải và người lái máy kéo) nhận được giấy chứng chỉ chuyên viên quân sự sau khi hoàn tất khóa học và khi tốt nghiệp được thăng cấp trung sĩ. Những bài giảng lý thuyết trên lớp học có nội dung về động cơ và bộ truyền động của SU-76 ?" bao gồm cả phần tháo ráp chúng.
Mẫu đầu tiên của SU-76 (SU-12) gắn các động cơ 26 xi lanh had GAZ-202, công suất mỗi chiếc là 75 mã lực. Hai động cơ này mỗi cái có riêng một bộ tản nhiệt, khớp ly hợp, hộp số và bộ truyền động. Tất cả những máy móc này đều gắn phía trước thân xe, giữa chúng là ghế ngồi của người lái. Ta có thể dễ dàng hình dung ra vận hành những chiếc xe có những hai hộp số và khớp ly hợp thế này khó khăn và phức tạp đến thế nào.
Hai công trình sư Xôviết nổi tiếng - Lipgart và Astrov, đã biến đổi số phận của những khẩu pháo tự hành này. Tới năm 1942 họ đã thiết kế lại nó dựa trên bộ động cơ GAZ-202. Giờ đây động cơ kháo tự hành gồm hai động cơ với bộ trục quay nối liên hợp nhau. Chiếc động cơ này, gắn trên một bộ khung duy nhất, chỉ có một khớp kéo hình đĩa và một hộp số bốn tốc độ, ban đầu sản xuất tại Maskva, rồi về sau là tại nhà máy ZIS ở Ural. Động cơ có 150 mã lực, bố trí ở bên phải của thân xe và, mặc cho chiều dài của nó, khá gọn gàng và dễ dàng bảo trì. Một hệ thống làm mát thông thường với một bộ tản nhiệt và chiếc quạt sáu chong chóng đảm nhiệm rất tốt yêu cầu làm mát. Bộ truyền động cũng rất đơn giản, trong nhiều chi tiết có bắt chước lại bộ truyền động của loại tăng T-26 vốn được sản xuất với số lượng lớn trước chiến tranh.
Đấy là cụ thể về chuyện chiếc SU-76 (SU-15) ra đời như thế nào. Thân xe rộng và khoang vũ khí thụt về phía sau tạo điều kiện hết sức thuận lợi cho tổ lái khi nã đạn cấp tập. Loại pháo tự hành Đức "Artshturm" gắn pháo 75 mm gun (tên ký hiệu của Liên Xô đặt cho loại pháo tự hành StuG 40) có bề ngoài khá đẹp, nhưng điều kiện hoạt động cho tổ lái rất bất tiện và làm suy kiệt thể lực họ vì mùi xăng và các thùng đạn cheo chúc bên trong rất chật chội.
Khóa huấn luyện lái tăng của tôi đã sắp kết thúc. Theo quy định, nó bao gồm 18 giờ thực hành lái tăng. Thật ra chúng tôi chỉ được lái không quá 3 tiếng đồng hồ. Tuy nhiên, tôi đã được may mắn hơn. Vào cuối tháng Tám 1943, trung đoàn tôi chuyển vị trí đóng quân từ ga Iksha tới Ivanteevka. Tôi ở trong số những người được lái những khẩu pháo tự hành mà chúng tôi dùng để huấn luyện đi qua những con đường lầy lội của khu vực Maskva. Đó chính là lúc mà tôi hiểu ra được các tính năng lái tuyệt vời và khả năng cơ động rất tốt của chiếc "Colombina" - tất cả những xe SU-76 đều tới được điểm tập kết mà không bị hỏng hóc trục trặc gì. Những khẩu pháo tự hành gắn pháo 122 mm trên khung xe T-34 (SU-122) mãi một ngày sau mới tới nơi do gặp những trục trặc kỹ thuật. Chúng tôi dừng lại tại nhà ga Mamonovka, nơi trung đoàn pháo tự hành 999 đang trong quá trình thành lập. Chúng tôi nhận được tiếp 21 chiếc khác tại Kirov. Tới đây hẳn những chuyên gia lại đang lầm bầm: đáng ra chúng tôi nên lấy những xe do Nhà máy Gorki sản xuất, mấy thằng cha ở Vyatka thì biết làm gì khác ngoài làm đồ chơi đâu cơ chứ? Nhưng xe sản xuất tại Kirov thực ra không tồi hơn chút nào so với những chiếc sản xuất tại Gorki hay Mytischi. Ngoài những chiếc SU-76, chúng tôi còn nhận thêm hai mươi xe tải ZIS-5, hai mươi xe tải GAZ-AA cùng đầy đủ phụ tùng, mặc dù là loại có cabin gỗ, hai xưởng sửa chữa lưu động đặt trên khung xe GAZ-M, và những bếp lò đốt dầu kiểu Antonov. Sở chỉ huy nhận được những xe "Dodge" và hai xe jeep Willis. Để tăng khả năng độc lập của các khẩu đội, mỗi khẩu đội được cấp thêm một máy kéo "Komsomolets", một xe jeep Willis và một môtô kiểu "Tháng Mười Đỏ". Tuy nhiên, trước khi lên đường ra mặt trận, tất cả những trang bị bổ sung đó đều bị lấy đi cho nơi khác.
Toàn trung đoàn có khoảng dưới 180 người. Chúng tôi lên tàu ở Mytischi vào cuối tháng Mười Một năm 1943. Ngay khi lên đường, khẩu phần số ba thảm hại lập tức được chuyển sang thành khẩu phần lính số hai giàu chất hơn. Chúng tôi được ăn súp nấu với cá trích đóng hộp. Nhưng người ta đưa chúng tôi đi đâu vậy nhỉ? Chẳng một ai biết cả. Sau chuyến hành trình dài 10 ngày, chạy qua chỉ toàn những cảnh đổ nát - cầu cống bị nổ tung, nhà cửa cháy rụi, những toa tàu bị lật nhào, những mảnh kim loại méo mó ngổn ngang, chúng tôi vượt sông Dnieper qua một cây cầu gỗ ọp ẹp và trông thấy thành Kiev đã chịu nhiều đau khổ. Thêm 100 kilômét nữa về phía Tây, chúng tôi xuống tàu tại ga Irsha dưới mưa bom của đám "Junker", chúng cứ như vừa chui ra khỏi bầu trời xanh thẳm vậy. Từ Iksha tới Irsha.
Tuy nhiên thiệt hại do bom không đáng kể. Khẩu phần số hai lại được thay bằng khẩu phần số một. Giờ chúng tôi được phát 900 gram bánh mì và 100 gram vodka. Hồi phục sau khi bị oanh tạc, chúng tôi sắp xếp thành đội hình hành quân và tiến về phía tây trên con đường mùa đông tuyết phủ. Đến một ngôi làng có tên là Chelovichi, chúng tôi sơn lại tất cả pháo tự hành và xe tải bằng vôi trắng, theo một mệnh lệnh của chỉ huy. Nơi đây có rất nhiều vôi ?" Ukraina vốn nổi tiếng vì thế.
Tới tối khẩu đội tôi tắt đèn xe tiến vào một ngôi làng lạ. Những ống xả khí phun lập lòe phía bên phải của thân xe. Những con số và mũi tên phát thứ ánh sáng lân tinh chiếu sáng bảng điều khiển trước mặt tôi.
Đôi chân tôi đi ủng và bọc xà cạp đã lạnh cóng tới mức hoàn toàn không còn cảm giác gì nữa. Vai phải tôi thì nóng rát; vai trái lại lạnh, ngay sát cái thùng xăng chứa 400 lít xăng B-70. Chất chống đông được dùng trong hệ thống làm mát và điều nguy hiểm nhất là lơ đăng để cho nhiệt độ (sau khi đã tắt động cơ) tụt xuống dưới âm 35 độ C - nếu để nhiệt độ thấp hơn, ta sẽ gặp vấn đề khi muốn khởi động lại động cơ xe.
Một trong số ít những thiếu sót của chiếc xe này là bộ ắc quy yếu của nó gồm hai bộ 6 chiếc ắc quy V 6ST-140. Nếu người lái quên hoặc ngủ gật qua cái thời điểm mà động cơ bị hạ nhiệt độ xuống dưới nhiệt độ nguy hiểm nói trên, ta vẫn còn một cơ hội nữa để khởi động lại bằng điện. Để làm thao tác đó, hệ thống điện phải được sắp xếp lại sao cho một trong những bộ khởi động phải nhận được gấp đôi cường độ điện và quay mạnh hơn bình thường cái trục quay. Nếu cách này cũng không xong, vẫn còn một hy vọng để khởi động nhờ dùng một cái tay quay maniven khổng lồ, nó cần sự hợp sức của hai hay thậm chí ba người cùng quay. Hy vọng cuối cùng để khởi động động cơ là dùng một chiếc SU-76 khác để kéo chiếc xe của mình. Nhưng đó là cách man rợ nhất ta có thể làm bởi như thế bộ truyền động sẽ bị quá tải.
Để được co duỗi chân và sưởi ấm đôi chút, tôi chui qua chiếc cửa nắp ra khỏi xe, đi rảo quanh chiếc xe và kiểm tra xem xích xe có bị lỏng không. Chiếc "Colombina" vô cùng dễ điều khiển lại rất dễ tổn thương khi chỉ cần có một mắt xích căng không đều. Để kiểm tra xem xích căng có đúng không rất dễ - chỉ cần một người dẫm lên đoạn xích phía dưới cái bánh xích lái - cần có hai mắt xích chạm được xuống đất. Nếu chạm đất nhiều hơn hai mắt thì tức là xích quá chùng. Ít hơn hai mắt chạm đất có nghĩa xích đã bị căng quá mức.
Khung cảnh xung quanh rất yên tĩnh. Về phía phải và phía trái tôi có thể trông thấy những túp nhà nông dân với mái nhà lợp rơm. Quay trở lại ghế lái của mình, tôi nhìn vào chiếc nhiệt kế và, sau khi nhận ra nhiệt độ xe cho phép tôi có thể chợp mắt thêm được nửa tiếng, tôi đóng cửa nắp xe lại. Toy thức dậy khi có tiếng đập mạnh lên thân trước xe và tiếng chửi thề inh ỏi. Mở hé cửa nắp, tôi trông thấy hai sĩ quan mặc bộ áo khoác lông cừu trắng tinh. Một trong hai người, lùn và béo, đội một chiếc mũ lông papakha. Tay còn lại, cao và gầy, đang cầm trong tay chiếc đèn lin và chiếu cho người kia. ?oTại sao anh đỗ xe ở đây? Chỉ huy của anh đâu?? ?" ông đội papakha hét lên, cố gắng chọc chiếc gậy của mình vào tôi. Tôi đóng sập chiếc cửa nắp, kẹp lấy cây gậy. ?oBỏ chiếc gậy ra!? ?" ông đội papakha ra lệnh. Mở hé cửa nắp, tôi buông cây gậy ra. Ông béo và ông gầy đi vòng quanh chiếc xe, gõ lên tháp pháo, gọi người chỉ huy ra gặp. Thiếu uý Karginov, lồm cồm chui khỏi tấm vải bạt phủ trên phần sau xe, nhảy xuống đất và lãnh nhiều phát gậy vào lưng. Khẩu đội trưởng.vừa chạy tới nơi cũng bị ăn chửi ?" hóa ra chúng tôi đã đậu xe nhầm chỗ.
Khẩu đội trưởng và viên sĩ quan chỉ huy đi đằng trước, yêu cầu chúng tôi lái theo sau. Ở tốc độ một và nhận ga ít chiếc xe hầu như di chuyển không phát ra tiếng ồn, thậm chí cả khi chạy trên mặt đất đóng băng cứng. Một chiếc T-34 sẽ đánh thức tất cả trong bán kính ba cây số bằng tiếng xủng xoẻng của xích xe. Tới bình minh đám bộ binh của chúng tôi bắt đầu tiến lên chiếm ngôi làng. Nhiều lần những chiếc áo choàng Nga màu xám đứng lên, nhưng bọn họ không thể chiếm được ngôi làng. Bên ngoài khu làng có một xe thiết giáp 8 bánh gắn pháo của bọn Đức, nó dùng hỏa lực gìm đầu đám bộ binh của ta xuống đất. Thiếu uý Karginov bảo tôi quay khẩu pháo tự hành sang phải và phát đạn thứ hai của chúng tôi bắn bay tháp pháo của chiếc thiết giáp Đức. Đó là chiến thắng đầu tiên và, thật bất hạnh, cũng là cuối cùng của chúng tôi. Hai ngày sau một khẩu pháo tự hành Đức cỡ lớn xuyên thủng giáp trước chiếc "Colombina" của tôi bằng một phát đạn xuyên giáp (AP) từ khoảng cách 1500 mét. Theo lời khuyên của những lái xe có kinh nghiệm, tôi không dùng đến xăng trong thùng xăng phía trước mà dùng ở thùng xăng phía sau. Đó là lý do mà chúng tôi không bị nổ tung ngay sau khi bị trúng đạn.
Tôi đã xé bỏ túi áo khoác ngay từ khi còn ở trên tàu. Tôi cũng đã nhét thắt lưng và khẩu súng lục TT của mình xuống dưới áo khoác - tất cả những điều cần thiết để có thể nhảy ngay khỏi xe mà không bị kẹt lại. Tôi cảm thấy xe bị bắn trúng ngay khi vừa trông thấy chớp lửa đạn. Tôi vọt ra khỏi cửa nắp mà mình vốn đã mở sẵn, rồi bỏ chạy, cố gắng càng xa chiếc xe càng tốt. Tôi bị vấp và ngã vào một chiến hào. Nằm trong đó, tôi nghe thấy tiếng nổ của xăng chứa trong xe. Sau đó là đạn pháo phát nổ. Khi tất cả đã kết thúc, tôi quay trở lại chiếc "Colombina" của mình, giờ trông như một mụ phù thuỷ, chẳng còn chút gì vẻ đẹp xưa kia. Tôi sợ hãi liếc nhìn vào khoang vũ khí. Trong lòng, tôi cảm thấy thật cay đắng, buồn bã và cô đơn.
Đột nhiên tôi nghe thấy tiếng kêu: "Ulanov, chạy lại đây!" Có ba người đang quan sát từ sau một nhà kho. Tôi chạy tới họ - đó là tổ lái của tôi! Tất cả vẫn còn sống!
Suốt nhiều ngày trời tay sĩ quan NKVD dò xét chúng tôi ?" có lẽ chúng tôi đã tự đốt cháy chiếc xe của mình chăng? Và rồi anh ta cũng để chúng tôi yên, sau khi hiểu rõ là chúng tôi vô tội. Viên sĩ quan phụ trách kỹ thuật của trung đoàn ra lệnh cho tôi lái xe tải chở những binh lính bị ốm. Đầu tiên tôi phải vận chuyển những người bị thương nằm trên lớp rơm trong xe tải, còn sau đó thì là viên sĩ quan liên lạc của trung đoàn.
Tới cuối tháng Chạp tôi chở chỉ huy của mình và một sĩ quan tham mưu khác tới thành phố. Khi tới gần một chiếc cầu bị phá huỷ bắc ngang sông Uzh, chiếc xe của tôi phát nổ khi bánh trái phía trước của nó chạm vào một quả mìn chống tăng. Cú nổ quá mạnh làm tôi tối sầm cả mắt. Nhưng trong đầu tôi lại có một suy nghĩ ngu ngốc: chắc máy xe bị nổ. Sau khi tỉnh lại, tôi mở mắt ra nhưng không thể trông thấy gì. Tôi thử cào lên mắt, nhưng tay tôi chạm vào lớp vải đang phủ lên mặt. Toy lột nó ra và, vô cùng vui mừng rằng mắt mình vẫn không sao, bắt đầu sờ lên tấm chắn gió. Nó quá trong suốt và sạch sẽ - đơn giản là nó không còn ở đó nữa! Bộ tản nhiệt, nắp động cơ và cửa cabin bên trái cũng đã biến mất.

Rem Ulanov
"Colombina"
Tôi có một tấm ảnh chụp chiếc SU-76 đặt trên bàn làm việc của mình, nó nhắc tôi nhớ về thời trai trẻ của mình, thời kỳ gắn liền với chiếc xe đó, về những bạn chiến đấu và các sự kiện xảy ra, về quá trình công tác của tôi tại bãi thử nghiệm Kubinka và tất cả những gì liên quan tới chúng.
Tôi xin được phép kể mọi chuyện từ đầu. Tháng Ba 1943, sau khi rời bệnh viện, tôi được đưa đi cùng những người lính khác tới Trung đoàn pháo tự hành huấn luyện 15, đóng tại ga Iksha trên tuyến đường sắt Savelovskaya. Trung đoàn bố trí trong khuôn viên của nhà máy "Gidroprivod" đang xây dở dang. Trật tự và sự ngăn nắp sạch sẽ của doanh trại làm tôi rất bất ngờ. Tôi còn bất ngờ hơn khi đứng gác cùng tổ lính gác dưới lá cờ trung đoàn. Bọn họ cùng mặc áo liền quần màu xanh dương sẫm và đội mũ chụp đầu của lính tăng. Có một chiếc xe lạ đậu cạnh Sở chỉ huy. Nó có bộ khung của chiếc tăng Đức Pz-III, nhưng thay vì có tháp pháo, nó lại có một thứ kết cấu kỳ lạ bọc thép, tương tự đoàn tàu bọc thép tự chế thời kỳ Nội chiến. Nó gắn một khẩu pháo ZIS-3, vô cùng quen thuộc với mọi người lính ngoài chiến trường (khẩu ZIS-3 không hề được lắp trên những khung xe tăng Đức, thực ra đó là khẩu S-1, một phiên bản của khẩu F-34 dành cho xe tăng ?" Bair Irincheev)
Khát vọng làm cho cái khẩu pháo tuyệt vời và đáng tin cậy ấy di chuyển trên chiến trường đã cho chào đời cái vật lai kỳ lạ đó. Quyết định này đưa ra thật vừa đúng lúc, cho phép khẩu pháo tự hành đời đầu của ta lắp ráp dựa trên những xe tăng chiến lợi phẩm. Nhiều trung đoàn sử dụng loại xe này đã được gửi ra chiến trường. Nhưng nhiệm vụ sắp tới của tôi sẽ là gì? Là người lái, làm pháo thủ hay làm lính xe tăng? Trước khi bị thương vào tháng Giêng 1943, tôi đang kéo một khẩu cối 120mm cấp trung đoàn đằng sau chiếc xe tải 1,5 tấn GAZ-AA của mình, có cái cabin tài xế thường được mệnh danh là ?ohãy từ giã sức khoẻ của mình? (Khi mùa đông, những con ngựa, dù quả là một loại sức kéo rất cổ xưa, còn có hiệu quả hơn nhiều so với xe tải). Trung đoàn 15, trực thuộc Bộ Tư lệnh Pháo binh, huấn luyện trước hết là các tài xế xe tải và lính lái xe tăng. Sau ba tháng huấn luyện, các tài xế được cấp một giấy chứng chỉ viết tay, theo đó người này, người kia đã đạt tiêu chuẩn để lái các loại xe tải ZIS-5 và GAZ-AA. Tờ chứng chỉ được ký bởi tham mưu trưởng và người thư ký, có đóng dấu xác nhận. Có thể kiếm được tờ chứng chỉ này qua viên thư ký bằng một cốc "makhorka" (loại thuốc lá nhà trồng, rất phổ biến trong Hồng quân) nếu tay thư ký có cảm tình với ta?
Đám lính lái tăng (theo lệ là những người được tuyển từ các tài xế xe tải và người lái máy kéo) nhận được giấy chứng chỉ chuyên viên quân sự sau khi hoàn tất khóa học và khi tốt nghiệp được thăng cấp trung sĩ. Những bài giảng lý thuyết trên lớp học có nội dung về động cơ và bộ truyền động của SU-76 ?" bao gồm cả phần tháo ráp chúng.
Mẫu đầu tiên của SU-76 (SU-12) gắn các động cơ 26 xi lanh had GAZ-202, công suất mỗi chiếc là 75 mã lực. Hai động cơ này mỗi cái có riêng một bộ tản nhiệt, khớp ly hợp, hộp số và bộ truyền động. Tất cả những máy móc này đều gắn phía trước thân xe, giữa chúng là ghế ngồi của người lái. Ta có thể dễ dàng hình dung ra vận hành những chiếc xe có những hai hộp số và khớp ly hợp thế này khó khăn và phức tạp đến thế nào.
Hai công trình sư Xôviết nổi tiếng - Lipgart và Astrov, đã biến đổi số phận của những khẩu pháo tự hành này. Tới năm 1942 họ đã thiết kế lại nó dựa trên bộ động cơ GAZ-202. Giờ đây động cơ kháo tự hành gồm hai động cơ với bộ trục quay nối liên hợp nhau. Chiếc động cơ này, gắn trên một bộ khung duy nhất, chỉ có một khớp kéo hình đĩa và một hộp số bốn tốc độ, ban đầu sản xuất tại Maskva, rồi về sau là tại nhà máy ZIS ở Ural. Động cơ có 150 mã lực, bố trí ở bên phải của thân xe và, mặc cho chiều dài của nó, khá gọn gàng và dễ dàng bảo trì. Một hệ thống làm mát thông thường với một bộ tản nhiệt và chiếc quạt sáu chong chóng đảm nhiệm rất tốt yêu cầu làm mát. Bộ truyền động cũng rất đơn giản, trong nhiều chi tiết có bắt chước lại bộ truyền động của loại tăng T-26 vốn được sản xuất với số lượng lớn trước chiến tranh.
Đấy là cụ thể về chuyện chiếc SU-76 (SU-15) ra đời như thế nào. Thân xe rộng và khoang vũ khí thụt về phía sau tạo điều kiện hết sức thuận lợi cho tổ lái khi nã đạn cấp tập. Loại pháo tự hành Đức "Artshturm" gắn pháo 75 mm gun (tên ký hiệu của Liên Xô đặt cho loại pháo tự hành StuG 40) có bề ngoài khá đẹp, nhưng điều kiện hoạt động cho tổ lái rất bất tiện và làm suy kiệt thể lực họ vì mùi xăng và các thùng đạn cheo chúc bên trong rất chật chội.
Khóa huấn luyện lái tăng của tôi đã sắp kết thúc. Theo quy định, nó bao gồm 18 giờ thực hành lái tăng. Thật ra chúng tôi chỉ được lái không quá 3 tiếng đồng hồ. Tuy nhiên, tôi đã được may mắn hơn. Vào cuối tháng Tám 1943, trung đoàn tôi chuyển vị trí đóng quân từ ga Iksha tới Ivanteevka. Tôi ở trong số những người được lái những khẩu pháo tự hành mà chúng tôi dùng để huấn luyện đi qua những con đường lầy lội của khu vực Maskva. Đó chính là lúc mà tôi hiểu ra được các tính năng lái tuyệt vời và khả năng cơ động rất tốt của chiếc "Colombina" - tất cả những xe SU-76 đều tới được điểm tập kết mà không bị hỏng hóc trục trặc gì. Những khẩu pháo tự hành gắn pháo 122 mm trên khung xe T-34 (SU-122) mãi một ngày sau mới tới nơi do gặp những trục trặc kỹ thuật. Chúng tôi dừng lại tại nhà ga Mamonovka, nơi trung đoàn pháo tự hành 999 đang trong quá trình thành lập. Chúng tôi nhận được tiếp 21 chiếc khác tại Kirov. Tới đây hẳn những chuyên gia lại đang lầm bầm: đáng ra chúng tôi nên lấy những xe do Nhà máy Gorki sản xuất, mấy thằng cha ở Vyatka thì biết làm gì khác ngoài làm đồ chơi đâu cơ chứ? Nhưng xe sản xuất tại Kirov thực ra không tồi hơn chút nào so với những chiếc sản xuất tại Gorki hay Mytischi. Ngoài những chiếc SU-76, chúng tôi còn nhận thêm hai mươi xe tải ZIS-5, hai mươi xe tải GAZ-AA cùng đầy đủ phụ tùng, mặc dù là loại có cabin gỗ, hai xưởng sửa chữa lưu động đặt trên khung xe GAZ-M, và những bếp lò đốt dầu kiểu Antonov. Sở chỉ huy nhận được những xe "Dodge" và hai xe jeep Willis. Để tăng khả năng độc lập của các khẩu đội, mỗi khẩu đội được cấp thêm một máy kéo "Komsomolets", một xe jeep Willis và một môtô kiểu "Tháng Mười Đỏ". Tuy nhiên, trước khi lên đường ra mặt trận, tất cả những trang bị bổ sung đó đều bị lấy đi cho nơi khác.
Toàn trung đoàn có khoảng dưới 180 người. Chúng tôi lên tàu ở Mytischi vào cuối tháng Mười Một năm 1943. Ngay khi lên đường, khẩu phần số ba thảm hại lập tức được chuyển sang thành khẩu phần lính số hai giàu chất hơn. Chúng tôi được ăn súp nấu với cá trích đóng hộp. Nhưng người ta đưa chúng tôi đi đâu vậy nhỉ? Chẳng một ai biết cả. Sau chuyến hành trình dài 10 ngày, chạy qua chỉ toàn những cảnh đổ nát - cầu cống bị nổ tung, nhà cửa cháy rụi, những toa tàu bị lật nhào, những mảnh kim loại méo mó ngổn ngang, chúng tôi vượt sông Dnieper qua một cây cầu gỗ ọp ẹp và trông thấy thành Kiev đã chịu nhiều đau khổ. Thêm 100 kilômét nữa về phía Tây, chúng tôi xuống tàu tại ga Irsha dưới mưa bom của đám "Junker", chúng cứ như vừa chui ra khỏi bầu trời xanh thẳm vậy. Từ Iksha tới Irsha.
Tuy nhiên thiệt hại do bom không đáng kể. Khẩu phần số hai lại được thay bằng khẩu phần số một. Giờ chúng tôi được phát 900 gram bánh mì và 100 gram vodka. Hồi phục sau khi bị oanh tạc, chúng tôi sắp xếp thành đội hình hành quân và tiến về phía tây trên con đường mùa đông tuyết phủ. Đến một ngôi làng có tên là Chelovichi, chúng tôi sơn lại tất cả pháo tự hành và xe tải bằng vôi trắng, theo một mệnh lệnh của chỉ huy. Nơi đây có rất nhiều vôi ?" Ukraina vốn nổi tiếng vì thế.
Tới tối khẩu đội tôi tắt đèn xe tiến vào một ngôi làng lạ. Những ống xả khí phun lập lòe phía bên phải của thân xe. Những con số và mũi tên phát thứ ánh sáng lân tinh chiếu sáng bảng điều khiển trước mặt tôi.
Đôi chân tôi đi ủng và bọc xà cạp đã lạnh cóng tới mức hoàn toàn không còn cảm giác gì nữa. Vai phải tôi thì nóng rát; vai trái lại lạnh, ngay sát cái thùng xăng chứa 400 lít xăng B-70. Chất chống đông được dùng trong hệ thống làm mát và điều nguy hiểm nhất là lơ đăng để cho nhiệt độ (sau khi đã tắt động cơ) tụt xuống dưới âm 35 độ C - nếu để nhiệt độ thấp hơn, ta sẽ gặp vấn đề khi muốn khởi động lại động cơ xe.
Một trong số ít những thiếu sót của chiếc xe này là bộ ắc quy yếu của nó gồm hai bộ 6 chiếc ắc quy V 6ST-140. Nếu người lái quên hoặc ngủ gật qua cái thời điểm mà động cơ bị hạ nhiệt độ xuống dưới nhiệt độ nguy hiểm nói trên, ta vẫn còn một cơ hội nữa để khởi động lại bằng điện. Để làm thao tác đó, hệ thống điện phải được sắp xếp lại sao cho một trong những bộ khởi động phải nhận được gấp đôi cường độ điện và quay mạnh hơn bình thường cái trục quay. Nếu cách này cũng không xong, vẫn còn một hy vọng để khởi động nhờ dùng một cái tay quay maniven khổng lồ, nó cần sự hợp sức của hai hay thậm chí ba người cùng quay. Hy vọng cuối cùng để khởi động động cơ là dùng một chiếc SU-76 khác để kéo chiếc xe của mình. Nhưng đó là cách man rợ nhất ta có thể làm bởi như thế bộ truyền động sẽ bị quá tải.
Để được co duỗi chân và sưởi ấm đôi chút, tôi chui qua chiếc cửa nắp ra khỏi xe, đi rảo quanh chiếc xe và kiểm tra xem xích xe có bị lỏng không. Chiếc "Colombina" vô cùng dễ điều khiển lại rất dễ tổn thương khi chỉ cần có một mắt xích căng không đều. Để kiểm tra xem xích căng có đúng không rất dễ - chỉ cần một người dẫm lên đoạn xích phía dưới cái bánh xích lái - cần có hai mắt xích chạm được xuống đất. Nếu chạm đất nhiều hơn hai mắt thì tức là xích quá chùng. Ít hơn hai mắt chạm đất có nghĩa xích đã bị căng quá mức.
Khung cảnh xung quanh rất yên tĩnh. Về phía phải và phía trái tôi có thể trông thấy những túp nhà nông dân với mái nhà lợp rơm. Quay trở lại ghế lái của mình, tôi nhìn vào chiếc nhiệt kế và, sau khi nhận ra nhiệt độ xe cho phép tôi có thể chợp mắt thêm được nửa tiếng, tôi đóng cửa nắp xe lại. Toy thức dậy khi có tiếng đập mạnh lên thân trước xe và tiếng chửi thề inh ỏi. Mở hé cửa nắp, tôi trông thấy hai sĩ quan mặc bộ áo khoác lông cừu trắng tinh. Một trong hai người, lùn và béo, đội một chiếc mũ lông papakha. Tay còn lại, cao và gầy, đang cầm trong tay chiếc đèn lin và chiếu cho người kia. ?oTại sao anh đỗ xe ở đây? Chỉ huy của anh đâu?? ?" ông đội papakha hét lên, cố gắng chọc chiếc gậy của mình vào tôi. Tôi đóng sập chiếc cửa nắp, kẹp lấy cây gậy. ?oBỏ chiếc gậy ra!? ?" ông đội papakha ra lệnh. Mở hé cửa nắp, tôi buông cây gậy ra. Ông béo và ông gầy đi vòng quanh chiếc xe, gõ lên tháp pháo, gọi người chỉ huy ra gặp. Thiếu uý Karginov, lồm cồm chui khỏi tấm vải bạt phủ trên phần sau xe, nhảy xuống đất và lãnh nhiều phát gậy vào lưng. Khẩu đội trưởng.vừa chạy tới nơi cũng bị ăn chửi ?" hóa ra chúng tôi đã đậu xe nhầm chỗ.
Khẩu đội trưởng và viên sĩ quan chỉ huy đi đằng trước, yêu cầu chúng tôi lái theo sau. Ở tốc độ một và nhận ga ít chiếc xe hầu như di chuyển không phát ra tiếng ồn, thậm chí cả khi chạy trên mặt đất đóng băng cứng. Một chiếc T-34 sẽ đánh thức tất cả trong bán kính ba cây số bằng tiếng xủng xoẻng của xích xe. Tới bình minh đám bộ binh của chúng tôi bắt đầu tiến lên chiếm ngôi làng. Nhiều lần những chiếc áo choàng Nga màu xám đứng lên, nhưng bọn họ không thể chiếm được ngôi làng. Bên ngoài khu làng có một xe thiết giáp 8 bánh gắn pháo của bọn Đức, nó dùng hỏa lực gìm đầu đám bộ binh của ta xuống đất. Thiếu uý Karginov bảo tôi quay khẩu pháo tự hành sang phải và phát đạn thứ hai của chúng tôi bắn bay tháp pháo của chiếc thiết giáp Đức. Đó là chiến thắng đầu tiên và, thật bất hạnh, cũng là cuối cùng của chúng tôi. Hai ngày sau một khẩu pháo tự hành Đức cỡ lớn xuyên thủng giáp trước chiếc "Colombina" của tôi bằng một phát đạn xuyên giáp (AP) từ khoảng cách 1500 mét. Theo lời khuyên của những lái xe có kinh nghiệm, tôi không dùng đến xăng trong thùng xăng phía trước mà dùng ở thùng xăng phía sau. Đó là lý do mà chúng tôi không bị nổ tung ngay sau khi bị trúng đạn.
Tôi đã xé bỏ túi áo khoác ngay từ khi còn ở trên tàu. Tôi cũng đã nhét thắt lưng và khẩu súng lục TT của mình xuống dưới áo khoác - tất cả những điều cần thiết để có thể nhảy ngay khỏi xe mà không bị kẹt lại. Tôi cảm thấy xe bị bắn trúng ngay khi vừa trông thấy chớp lửa đạn. Tôi vọt ra khỏi cửa nắp mà mình vốn đã mở sẵn, rồi bỏ chạy, cố gắng càng xa chiếc xe càng tốt. Tôi bị vấp và ngã vào một chiến hào. Nằm trong đó, tôi nghe thấy tiếng nổ của xăng chứa trong xe. Sau đó là đạn pháo phát nổ. Khi tất cả đã kết thúc, tôi quay trở lại chiếc "Colombina" của mình, giờ trông như một mụ phù thuỷ, chẳng còn chút gì vẻ đẹp xưa kia. Tôi sợ hãi liếc nhìn vào khoang vũ khí. Trong lòng, tôi cảm thấy thật cay đắng, buồn bã và cô đơn.
Đột nhiên tôi nghe thấy tiếng kêu: "Ulanov, chạy lại đây!" Có ba người đang quan sát từ sau một nhà kho. Tôi chạy tới họ - đó là tổ lái của tôi! Tất cả vẫn còn sống!
Suốt nhiều ngày trời tay sĩ quan NKVD dò xét chúng tôi ?" có lẽ chúng tôi đã tự đốt cháy chiếc xe của mình chăng? Và rồi anh ta cũng để chúng tôi yên, sau khi hiểu rõ là chúng tôi vô tội. Viên sĩ quan phụ trách kỹ thuật của trung đoàn ra lệnh cho tôi lái xe tải chở những binh lính bị ốm. Đầu tiên tôi phải vận chuyển những người bị thương nằm trên lớp rơm trong xe tải, còn sau đó thì là viên sĩ quan liên lạc của trung đoàn.
Tới cuối tháng Chạp tôi chở chỉ huy của mình và một sĩ quan tham mưu khác tới thành phố. Khi tới gần một chiếc cầu bị phá huỷ bắc ngang sông Uzh, chiếc xe của tôi phát nổ khi bánh trái phía trước của nó chạm vào một quả mìn chống tăng. Cú nổ quá mạnh làm tôi tối sầm cả mắt. Nhưng trong đầu tôi lại có một suy nghĩ ngu ngốc: chắc máy xe bị nổ. Sau khi tỉnh lại, tôi mở mắt ra nhưng không thể trông thấy gì. Tôi thử cào lên mắt, nhưng tay tôi chạm vào lớp vải đang phủ lên mặt. Toy lột nó ra và, vô cùng vui mừng rằng mắt mình vẫn không sao, bắt đầu sờ lên tấm chắn gió. Nó quá trong suốt và sạch sẽ - đơn giản là nó không còn ở đó nữa! Bộ tản nhiệt, nắp động cơ và cửa cabin bên trái cũng đã biến mất.

Khi vừa chui khỏi cabin, tôi trông thấy bánh xe cũng biến mất và trục xe đang cắm xuống mặt đất đóng băng. Đại uý Semenov, người ngồi sát bên tôi, bị thương vào bụng và chân. Còn viên sĩ quan liên lạc thì bị chiếc đèn xe văng trúng và bắn tung khỏi thùng xe. Chúng tôi chờ trong sương giá suốt hai giờ, trước khi anh ta đưa được cứu thương tới. Tôi bị chấn thương vì cú nổ, bị một vết bỏng do hóa chất, bị giá ăn trên tay, mũi và tai, cùng nhiều vết sước trên tay và chân trái. Tôi không biết chuyện gì đã xảy ra sau đó với viên đại uý. Bản thân tôi mất ba tuần nằm ổ rơm tại quân y viện và sau đó được chuyển lên điều dưỡng tiểu đoàn.
Trên đường tới thị trấn có tên là Ovruch, tôi trông thấy một đoàn SU-76 mới cáu vừa xuất xưởng. Tim tôi bắt đầu đập rộn lên ?" ?onếu mình không thể lái nó trong trung đoàn mình nữa, mình sẽ đề nghị đám kia cho mình đi theo? ?" tôi nghĩ vậy. Viên tham mưu trưởng, mặc một chiếc áo vét lông đắt tiền, nhìn tôi đầy nghi ngờ. Tôi trông bề ngoài tồi tàn, khoác chiếc áo choàng mất dây buộc, râu ria không cạo, mặt mũi đầy vết giá ăn và mái đầu bù xù đội chiếc mũ lính tăng nhàu nát. Ông ta yêu cầu tôi chờ cho tới lúc hồi phục lại, có đầy đủ sức khoẻ và lấy lại được vẻ ngoài cho phù hợp với một trung sĩ Hồng quân. Tôi cho là ông ấy đã đúng. Ở Ovruch, sau khi biết được tôi là lái xe và còn là lính lái tăng nữa, đại diện của Đại đội Bảo vệ Độc lập 26 trực thuộc Sở Chỉ huy Tập đoàn quân 13 đã ?otuyển dụng? tôi. Ở đó tôi được bố trí lái chiếc tăng chiến lợi phẩm duy nhất mà họ có - một chiếc Pz. IV. Sau khi đã chạy được hàng chũc cây số trên chiếc xe ấy, tôi đã có điều kiện để xác định được các đặc điểm và khả năng điều khiển của nó. Cả hai đều kém hơn so với của SU-76.
Cái hộp số đồ sộ 7 tốc độ, gắn ở bên phải của ghế lái, làm tôi khó chịu vì sức nóng, tiếng rú và cái mùi kỳ lạ của nó. Nhíp xe cứng hơn của chiếc SU-76. Tiếng ồn và sự rung động của động cơ "Maybach" liên tục làm cho tôi nhức cả đầu. Chiếc tăng ngốn ngấu một lượng lớn nhiên liệu. Hàng chục xô phải đổ cho nó chỉ qua một cái phễu, thật là bất tiện. Người lái cũ của nó, sau khi trở về từ bệnh viện, muốn tìm cách lấy lại công việc của mình. Hắn ta bắt đầu đơn đặt cả một kế hoạch để chống lại tôi, nào là Ulanov quá lười, ngủ suốt ngày, chiếc xe không được bảo trì đúng cách và nói chung hắn ta là một tay hay ghen tị. (Về sau Rem Ulanov trở thành người lái tăng thử nghiệm tại Kubinka - LTD) Và cuối cùng hắn cũng đạt được ước nguyện. Đó là một vị trí rất an toàn - Sở chỉ huy Tập đoàn quân chẳng bao giờ lại gần khu chiến sự hơn 20 km, và chiếc tăng chỉ phải mang có năm viên đạn. Vì thế tôi được tái bố trí vào lái một xe thiết giáp nhỏ loại BA-64.
Tháng Năm năm 1944 chúng tôi được đề nghị chuyển về học tại trường huấn luyện thiết giáp ở Maskva. Tôi vui mừng đồng ý lời đề nghị này. Tuy nhiên, thay vì Maskva, chúng tôi, gồm nhiều học viên, lại có mặt trong khóa học huấn luyện thiếu uý của Tập đoàn quân 13 tại thị trấn Kremenets vùng Tây Ukraina. Tất cả những chống đối của chúng tôi đều vô ích. Họ dọa sẽ khai trừ chúng tôi khỏi Đoàn Thanh niên Cộng sản Komsomol. Chúng tôi đành phải khuất phục bản thân mình.
Tốt nghiệp cái khoá học ba tháng ấy là các trung đội trưởng trung đội bộ binh và đại liên. Toy chui vào học khóa huấn luyện tung đội trưởng trung đội đại liên. Các môn học chính là giáo dục chính trị, chiến thuật và khí tài. Yêu cầu cơ bản là nhắm mắt tháo và ráp các loại đại liên Maxim, DP, kiểu trung liên cho bộ binh Degtyarev và đại liên Đức MG-34. Cuối tháng Tám 1944 tôi tốt nghiệp ra thành thiếu uý, chỉ huy một trung đội đại liên. Tên tôi đứng thứ 232 trong danh sách tốt nghiệp.
Khi đơn vị trong quá trình thành lập ở thị trấn Dembe tại Poland, một sĩ quan xuất hiện trong trung đoàn. Anh ta mặc áo jacket da và đeo an quân hiệu Lữ đoàn Thiết giáp ?" theo lệnh của Ban Tham mưu Phương diện quân anh ta đi tìm những pháo thủ pháo tự hành vì lý do nào đấy đang có mặt trong bộ binh.
Tôi tới gặp anh ta và báo cáo rằng tôi là một lính lái SU-76 đã được đào tạo đàng hoàng.
- Thế anh có thể chỉ huy một khẩu pháo tự hành không?
- Tôi có thể làm được.
Mười lăm phút sau, khi đã bàn giao trung đội cho người kế nhiệm, tôi ngồi trên chiếc xe tải chở những pháo thủ pháo tự hành đang lăn bánh lên đường. Tại Trung đoàn Pháo tự hành 1228 tôi được nhận một chiếc xe đã cũ nhưng vẫn còn chạy tốt. Lái xe của tôi là Pisanko người Kharkov (sinh năm 1928). Cậu ấy là người cao và sức khoẻ kém, có cái mũi đỏ, nhưng rất đáng tin cậy.
Pisanko yêu quý! Cậu đã cứu mạng tôi, dừng chiếc xe đúng lúc khi tôi, đang bước đằng trước xe, đột nhiên ngã vào cái kẽ hở trên mặt cầu lát gỗ trong lúc vượt sông Visla ban đêm...
Pháo thủ của tôi là già Migalatiev, người đã phục vụ trong binh chủng pháo binh suốt từ hồi Đệ nhất Thế chiến. Người tiếp đạn là Tsarev, trước kia phục vụ trên một khẩu pháo tự hành hạng nặng 152 mm ?" anh ta rất vui vì mình sẽ không còn phải bê vác những viên đạn pháo nặng 40 kg nữa - đạn của chúng tôi chỉ nặng có 12,5 kg. Cùng hôm đó chúng tôi được hướng dẫn cách thức đối phó với tăng Tiger. Hai khẩu pháo tự hành cùng phối hợp với nhau. Một khẩu nổ súng, và, sau khi lùi lại, vận động như một mồi để nhử chiếc Tiger. Khi chiếc Tiger phơi sườn của nó ra, khẩu pháo tự hành thứ hai nã đạn vào nó từ khoảng cách 300m trở xuống. Mánh khoé này thật đơn giản!
(Xin hãy đọc đoạn trích hồi ký sau của Otto Carius, lính tăng Át Đức: "Viên đạn xé tan phần bên phải của vòm tháp chỉ huy của xe tăng. Tôi không bị đứt đầu chỉ nhờ đã cúi người xuống để châm lửa điếu thuốc lá trên môi. Đột nhiên khẩu pháo tự hành Nga xuất hiện và tôi ra lệnh cho người pháo thủ khai hỏa. Kramer bắn, và phát đạn thứ hai, bắn từ một khẩu pháo tự hành khác, đập trúng vào tháp pháo. Tôi không thể nhớ bằng cách nào mình đã thoát khỏi chiếc Tiger nữa. Chiếc tai nghe là vật duy nhất tôi còn lại được từ chiếc Tiger đã bị phá huỷ của mình.? ?" LTD)
Sau chặng hành quân dài 80 km và vượt qua sông Visla trong đêm, chúng tôi đào công sự cho năm chiếc xe của khẩu đội mình, lãnh phần yểm trợ cho đoạn chiến tuyến dài khoảng 1km. Pháo binh Đức bắt đầu nã đạn vào vị trí chúng tôi khi bình minh lên. Đợt bắn phá kéo dài cho tới khi trời tối. Trò này diễn ra liên tiếp trong ba ngày nữa. Tôi chú ý tới thực tế rằng có rất nhiều quả đạn bay tới nhưng không nổ. Tôi không đếm, còn nhiều chuyện khác phải làm, nhưng tôi tin rằng có khoảng hai trên mười quả là không phát nổ. Một quả đạn rơi xuống công sự phía trước hầm trú của chúng tôi và không phát nổ. Ban đầu chúng tôi cảm thấy hơi bất tiện, nhưng rồi thì cũng chẳng thèm để ý tới nó nữa.
Tới ngày thứ ba xe tăng Đức đột kích vào vị trí chúng tôi. Trong số chúng không thấy có tăng Tiger. Về phía cánh phải chúng tôi có những khẩu pháo của đơn vị IPTAP (viết tắt của "Istrebitel?Tno Protivotankovy Artilleriiski Polk" ?" Trung đoàn Pháo chống tăng) đang phòng ngự. Cùng phối hợp với nhau, chúng tôi đánh lui được nhiều đợt tấn công của địch. Những chiếc tăng Đức sống sót vội vã chạy giật lùi và rút lui. Đám cường kích mặt đất Il-2 của ta đã giúp chúng tôi rất nhiều! Bổ nhào từ độ cao thấp, họ bắn rốckét vào chúng, đôi khi chút nữa thì trúng chúng tôi. Khi điều chỉnh khẩu pháo, thời gian đầu tôi dùng kính trắc thủ để quan sát, nhưng nó quá bất tiện, luôn rung lắc theo chiếc xe khi chúng tôi khai hỏa. Migalatiev khuyên tôi hãy quên của nợ bằng sắt ấy đi và quan sát mục tiêu trực tiếp mà không dùng bất cứ thứ kính ngắm nào. Ban đầu mắt tôi hay nhắm lại vì chớp lửa phụt ra từ đầu nòng giảm chấn, nhưng sau rồi tôi quen dần và đã có thể điều chỉnh chính xác hơn nhiều.
Vị trí của chúng tôi cũng không ngon lành gì lắm ?" chúng tôi đào công sự ngay trên đồng trống. Để tránh thiệt hại, chúng tôi rút về bố trí trong một ngôi làng Ba Lan. Cư dân của nó đã rời bỏ khu vực này hoặc ẩn nấp đâu đó, và hàng đàn ngỗng nhà hoảng sợ bay tung toé mỗi khi có đạn nỗ, tựa như những đám lông trắng. Chiếc xe của tôi đậu dưới một gốc mận và tôi, thậm chí không cần chui ra khỏi khoang chiến đấu, chén và chén liên tục món trái cây ngon ngọt. Ngày hôm sau bụng tôi phát đau quặn. Bốn ngày liền tôi phải nằm bệnh viện. Các bác sĩ bảo rằng đó là bệnh kiết lỵ. Ngốn quá nhiều đồ ngon hẳn là không ngon rồi! (Nguyên văn tiếng Anh: Too much of good food is not good! ?" LTD)
Mười hai ngày sau tôi quay lại trung đoàn và báo cáo với viên trợ lý của tham mưu trưởng. Anh ta nói: ?oChỗ chúng tôi đã có một người cùng tên với anh rồi.? Tôi đáp: ?oĐó là chính tôi chứ ai.? Anh ta nhìn chằm chằm vào tôi, hiểu ra chuyện gì đã xảy đến và ra lệnh cho tôi đi nhận phần thực phẩm từ cả bếp lính lẫn bếp sĩ quan. của mình. Tôi cám ơn anh ta và hỏi lại xem khi nào tôi quay lại chỉ huy khẩu pháo tự hành được. Câu trả lời thật đơn giản ?" khi có xa trưởng của một khẩu pháo nào đó bị giết.
Tôi không phải chờ lâu. May thay, đã không có ai bị giết hết. Trung đoàn trưởng muốn có một trung uý từ khẩu đội 4 trong ban tham mưu của mình. Tôi bèn lên thay chỗ anh ta.
Tổ lái mới của tôi, đều là cựu binh, nhìn tôi đầy nghi ngờ và thiếu tin tưởng. Pháo thủ Schukin và lái xe Perepelitsa đều đáng tuổi cha tôi: họ đã trên dưới bốn mươi, trong khi tôi chưa đầy hai mươi. Còn người tiếp đạn, Yaschka Vorontsov, già hơn tôi tới năm tuổi.
Tới đây tôi xin lưu ý một chút, là một người tiếp đạn, hay người ?othụt đạn?T như người ta hay gọi, là vị trí thấp nhất trong cơ cấu tổ lái. Xa trưởng, với cương vị một sĩ quan chỉ huy, nắm toàn quyền trên xe và với tổ lái. Lý tưởng ở đây là có một tay nghiêm khắc, hơi thô lỗ, nhưng vẫn là một trung uý. Những kẻ yếu đuối và nhu nhược, những người cố gắng làm vui lòng tổ lái, không tồn tại được lâu trên cương vị chỉ huy. Pháo thủ, người mà công việc là bảo trì pháo, hệ thống quan trắc, là phân loại và sắp xếp đạn pháo, và, quan trọng nhất, là bắn cho chính xác, là người thay thế cho chỉ huy. Người lái chịu trách nhiệm về động cơ, bộ truyền động, bộ hộp số, phối hợp cùng tổ lái khi tiếp nhiên liệu hay chống băng giá cho xe, kiểm tra các ắc quy. Anh ta có thể tranh cãi với chỉ huy về hành trình qua các địa hình và cách vượt các vật cản. Vị trí thấp nhất là người tiếp đạn, phải lau chùi dầu mỡ trên các viên đạn, phải gõ cho đất bùn bám trên xích xe rơi hết, phải chạy tới nhà bếp để lấy bữa ăn cho cả tổ lái và làm mọi công việc nặng nhọc khác.
Perepelitsa và Schukin thích đưa ra những câu hỏi để kiểm tra kiến thức của tôi về chiếc xe và khẩu pháo. Khi nhận ra thực tế là tôi nắm rất vững chiếc xe, Perepelitsa lên tiếng hỏi xem trước kia tôi đã từng làm lái xe SU-76 chưa. Sau khi nhận được câu trả lời xác thực, ông ta liền trở nên thân thiện. Lát sau, ông mời tôi ăn chung một cà mèn với mình, và bằng cách đó để tỏ lòng tôn trọng tôi. Schukin và Vorontsov ăn chung trong một cà mèn khác. Tôi luôn chia đều khẩu phần sĩ quan bổ sung của mình cho tất cả tổ lái. Tôi cùng làm tất cả những công việc nặng nhọc với mọi người. Sau nhiều lần giao chiến thành công, có lần chúng tôi hạ được một xe thiết giáp bánh xích half-track của Đức (xe half-track có phần sau là xích còn phần đầu là bánh hơi để dễ điều khiển và chạy nhanh hơn - LTD) và chiếm được rất nhiều chiến lợi phẩm, bao gồm cả một áo choàng thầy tu, một súc nhung rất đẹp, đá lửa dành cho bật lửa - mối quan hệ giữa tôi với tổ lái đã trở nên rất thân thiết. Tuy nhiên, tôi luôn cảm thấy thái độ bề trên của các thành viên tổ lái đối với mình.
Tới giữa tháng Mười Một năm 1944 có một khoảng thời gian yên tĩnh tại đầu cầu Sandomier (bridgehead, có lẽ nên dịch là bàn đạp thì chính xác hơn ?" LTD). Pháo bắn thưa thớt. Bầu trời trở nên trong xanh. Chỉ có chiếc khí cầu quan trắc xuất hiện lơ lửng ở hậu phương, phía sau khu rừng. Thời gian ngưng chiến bắt đầu. Chúng tôi phải tìm cách lo giữ nhiệt độ cho xe. Với chiếc T-34 chuyện này dễ hơn nhiều - chỉ cần đốt hai hay ba khúc củi dưới xe, và củi, cháy âm ỉ, sẽ hâm nóng cho xe. Dầu dưới gầm xe sẽ sôi xèo xèo và sủi bong bóng, tỏa ra mùi hôi thối, nhưng bên trong giữ được hơi ấm.
Trò đấy không có tác dụng đối với chiếc "Colombina" chạy bằng xăng. Chúng tôi được lệnh từ ban chỉ huy: để giữ ắc quy luôn ấm, phải bọc bằng dạ hay cất trong lỗ chó đào. Nói thì dễ, lỗ chó đào! Tất cả lũ chó trong vùng đều chết ngoẻo hoặc chạy biến đi đâu từ lâu rồi.
Chúng tôi bắt tay vào đào hầm cho sâu hơn, lót gỗ lên nóc hầm rồi phủ lên trên một lớp đất. Mỗi lần phải đổi địa điểm đóng quân luôn kèm theo việc xây dựng một hầm trú ẩn mới. Chuyện này tốn công sức đến nỗi chúng tôi buộc phải làm như sau: ép đám nông dân Ba Lan đem xẻng tới dưỡi áp lực của mũi súng. Thật ngạc nhiên, đám nông dân Ba Lan ngoan ngoãn làm cái công việc nặng nhọc đó, hoàn tất nó và nhắm món rượu tự nấu với chỗ đồ nhắm thịnh soạn của chúng tôi, và rồi quay về nhà họ mà không tỏ ra chút chống đối nào.
Ở nhiệt độ ngoài trời âm 5, thậm chí âm 8, nước cũng không thể đông lại quanh khu công sự mà chiếc "Colombina" của chúng tôi đang đậu. Trong khoang sinh hoạt của hầm trú ẩn, tuỳ theo vị trí của lò sưởi mà nó ấm hay thậm chí là hơi bức, chúng tôi có thể cởi bớt áo choàng và áo khoác độn bông. Tới cuối tháng Chạp năm 1944, một tuần trước Lễ Đón Năm Mới, tay cần vụ nát rượu của trung đoàn trưởng mò tới xục xạo khắp nơi và thông báo cho chúng tôi rằng trong một giờ tới sẽ có một đoàn chỉ huy cao cấp tới thăm chúng tôi ?" sư đoàn trưởng, tư lệnh tập đoàn quân và cả tư lệnh Phương diện quân. Chúng tôi hơi e ngại, bởi đang giấu một thùng sắt lớn cái món chế biến từ củ cải đường lên men trong hầm trú ẩn của mình. Khắp vùng này đầy những cánh đồng trồng củ cải đường chưa được thu hoạch do đang có đánh nhau. Trong thực tế, tên gọi chính của vùng này là vùng sản xuất đường.