Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại của nhân dân Liên Xô

Trên xe của ông có gắn radio không?
Vâng, một máy điện đài được gắn ngay góc phải của thân xe, dùng để liên lạc với chỉ huy đơn vị. Liên lạc bên trong xe thực hiện qua máy bộ đàm, nhưng hoạt động rất tồi, tương tự như tất cả những thiết bị được sản xuất ra trong thời gian chiến tranh. Đó là lý do chúng tôi phải liên lạc với nhau bằng chân, tức là ủng của xa trưởng gác lên vai tôi, anh ta sẽ nhấn vào vai phải hoặc vai trái của tôi, thế là tôi sẽ theo đó mà lái chiếc xe sang trái hoặc sang phải. Sau này khi tôi hành nghề luật sư, sếp văn phòng của tôi là Krapivin, một Anh hùng Liên Xô, cựu trung đoàn trưởng một trung đoàn tăng. Khi tôi nói với anh ta là chúng tôi đã chiến đấu với quân thù bằng đôi ủng của mình, anh ta liền bảo: ?oỒ! Giờ thì tớ tin chắc cậu đúng là lính tăng thực thụ rồi.? Ngoài ra, có một bộ kính quan sát ba góc thật khủng khiếp gắn trên cửa nắp cho thợ lái. Chúng được làm từ thứ nhựa đáng ghét màu xanh hoặc vàng gì đó và đem lại một tầm quan sát hoàn toàn méo mó, dợn sóng. Không thể nhìn rõ bất cứ thứ gì từ cái kính đó được, nhất là khi xe đang bị xóc. Đó là lý do tại sao chúng tôi thường chiến đấu với nắp xe mở sẵn để tiện quan sát.

Theo ý kiến của ông, vị trí dễ bị tổn thương nhất đối với pháo binh địch của xe T-34 là gì?
Phần giáp hông.
Nếu xích xe bị hỏng đứt trong khi chiến đấu, ông sẽ phảm làm gì: rời xe tăng, cố sửa lại xích hay sao?
Cố mà sửa lại xích. Đấy không phải là tình huống hư hỏng nghiêm trọng gì. Chúng tôi luôn đem theo sẵn những đoạn xích dự trữ, chúng được gắn bên hông xe và thực ra còn là thứ giáp bổ sung cho xe. Sửa xích không phải là công tác gì đó quá phức tạp.
Ông có thể chỉ ra điểm yếu nhất trong một chiếc T-34 không?
Hoàn toàn thiếu tiện nghi cho tổ lái. Tôi từng vào trong xe tăng Mỹ và Anh. Tổ lái trong đó thao tác ở điều kiện thật thoải mái: trong xe được sơn những màu sáng, ghế ngồi khá êm, có cả tay vịn. Khác hẳn với T-34. Trong đó tiện nghi cho tổ lái chỉ ở mức tối thiểu. Thật khó để tôi bình luận gì thêm, tôi đâu có phải là kỹ sư thiết kế.
Có lẽ ông cũng từng tham gia sửa chữa bên trong xe tăng? Bộ phận nào là kém ổn định nhất: hộp số, hay bộ truyền động?
Tôi chưa gặp phải bất cứ thiếu sót nghiêm trọng nào trong thiết kế hay kỹ thuật của chiếc xe tăng (T-34). Xe này rất tốt, đáng tin cậy.

Theo ý kiến của ông, vị trí dễ bị tổn thương nhất đối với pháo binh địch của xe T-34 là gì?
Phần giáp hông.
Nếu xích xe bị hỏng đứt trong khi chiến đấu, ông sẽ phảm làm gì: rời xe tăng, cố sửa lại xích hay sao?
Cố mà sửa lại xích. Đấy không phải là tình huống hư hỏng nghiêm trọng gì. Chúng tôi luôn đem theo sẵn những đoạn xích dự trữ, chúng được gắn bên hông xe và thực ra còn là thứ giáp bổ sung cho xe. Sửa xích không phải là công tác gì đó quá phức tạp.
Ông có thể chỉ ra điểm yếu nhất trong một chiếc T-34 không?
Hoàn toàn thiếu tiện nghi cho tổ lái. Tôi từng vào trong xe tăng Mỹ và Anh. Tổ lái trong đó thao tác ở điều kiện thật thoải mái: trong xe được sơn những màu sáng, ghế ngồi khá êm, có cả tay vịn. Khác hẳn với T-34. Trong đó tiện nghi cho tổ lái chỉ ở mức tối thiểu. Thật khó để tôi bình luận gì thêm, tôi đâu có phải là kỹ sư thiết kế.
Có lẽ ông cũng từng tham gia sửa chữa bên trong xe tăng? Bộ phận nào là kém ổn định nhất: hộp số, hay bộ truyền động?
Tôi chưa gặp phải bất cứ thiếu sót nghiêm trọng nào trong thiết kế hay kỹ thuật của chiếc xe tăng (T-34). Xe này rất tốt, đáng tin cậy.

Có ý kiến cho rằng xe Matilda của Anh dùng động cơ xăng nên dễ bốc cháy hơn xe của ta dùng động cơ chạy dầu diesel?

Xe tăng Mỹ cũng dùng động cơ xăng. Chúng bốc cháy tựa những bó đuốc. Thế đấy, một mặt - rất quan tâm tới tiện nghi cho tổ lái, mặt khác - lại không thèm bảo vệ cho họ. GIải thích điều này thế nào? Tôi thật khó mà nói được. Hơn nữa, mặt chân đế xe của họ rất hẹp, do đó xe hay đổ sang một bên khi chạy trên các sườn dốc. Chúng có những sai sót kỳ lạ, không thể hiểu nổi.
Thiết bị điện của T-34 có ổn định không?
Ổn định. Vũ khí của xe hơi thiếu bởi hai khẩu súng máy trên xe tăng không tạo được một hỏa lực có tầm hoạt động đủ rộng, do cả hai khẩu đều chĩa về phía trước. Tuy thế, ta cũng có thể quay tháp pháo để tăng tầm sát thương, nhưng như vậy thì quá mất công.
Súng máy của xe tăng có hiệu quả không? Nó có được sử dụng thường xuyên không?
Rất thường xuyên. Một khẩu súng máy gắn trên tháp pháo, người tiếp đạn sử dụng nó, khẩu kia gắn vào một ụ tròn trên thân trước xe. Khẩu này được sử dụng bởi người điện đài viên kiêm xạ thủ súng máy. Khẩu trên tháp pháo cũng gắn vào một ụ tròn, nhưng ụ này có góc tác xạ theo phương ngang rất nhỏ, tuy vậy khẩu ở dưới có góc tác xạ rất tốt ?" nó xoay được tới 45, thậm chí có thể tới 60 độ, hơn nữa tháo nó ra rất dễ.
Ông có sử dụng vũ khí cá nhân không?
Không, người ta không cấp thứ đó cho chúng tôi. Tôi đành phải tháo khẩu súng máy ra khỏi ụ để dùng. Ừ, hình như chúng tôi không có bất cứ thứ vũ khí cá nhân nào cả. Nếu không tôi đã nhớ ra rồi. (Xin lưu ý thời điểm mà Semon Aria đang nhắc tới đây là thời kỳ đầu chiến tranh, khi ông còn trong quân chủng xe tăng. Thời kỳ này vũ khí Hồng quân rất thiếu và việc phân phối thực hiện rất kém. Tuy vậy không đến nỗi như trong ?oEnemy at the Gate?: tới thời Stalingrad đã cải thiện nhiều. Việc cấp 5 người một súng trường chỉ trong thời kỳ bảo vệ Maskva, và chỉ trong tổ chức dân vệ opochenyie như Vladimir Dolmatov đã nhắc tới. ?" LTD)
Nưgời ta có hướng dẫn gì cho các ông trong trường hợp đối đầu với xe tăng địch không? Giao chiến hay né tránh chúng?
Giờ thì tôi không thể nói về điều đó được.
Nhưng không lẽ ông chưa bao giờ đối đầu với xe tăng hay pháo tự hành của địch hay sao?
Không, tôi chưa bao giờ đối đầu với chúng. Chúng tôi chiến đấu với pháo chống tăng, ụ đại liên, thậm chí cả pháo phòng không. Trung đoàn tôi, trong suốt thời gian tôi phục vụ tại đó, có lẽ có khoảng 12 xe tăng bị tiêu diệt.
Khi xe tăng bị phá huỷ, tổ lái có kịp bò ra ngoài không?
Khoảng 50/50. Nếu viên đạn lọt vào trong xe thì tất cả sẽ cháy thành than, nhưng nếu viên đạn bắn chệch văng ra, hoặc nếu viên đạn bắn trúng khoang động cơ và xe tăng bốc cháy thì tổ lái có thể bò ra ngoài được. Thiệt hại cũng rất lớn, hiếm khi một người lính xe tăng có thể chiến đấu suốt cuộc chiến mà vẫn còn sống. Thiệt hại tương tự như đối với phi công tiêm kích chiến đấu. Tuổi thọ một phi công tiêm kích ngoài mặt trận thường tối đa là 40-60 ngày. Tương tự như vậy đối với các đơn vị xe tăng, nhưng vẫn có những người từng chiến đấu suốt một hoặc hai năm.
Có những tay Át như vậy trong đơn vị của ông không?
Có. Tôi còn nhớ một người - Sustavniov. Anh ấy là thợ lái, khắp người phủ đầy huân chương. Anh ta được công nhận là một lính tăng xuất sắc và cực may mắn.
Phẩm chất nào của một chiếc xe tăng là quan trọng nhất trong hoàn cảnh chiến trường?
Ô, tất cả đều quan trọng, khả năng cơ động, tốc độ, thật khó để chọn ra cái nào là quan trọng hơn. Trước tiên, tất nhiên, phải là sức bền, khả năng chống đạn, khả năng phòng thủ.

Có ý kiến cho rằng xe Matilda của Anh dùng động cơ xăng nên dễ bốc cháy hơn xe của ta dùng động cơ chạy dầu diesel?

Xe tăng Mỹ cũng dùng động cơ xăng. Chúng bốc cháy tựa những bó đuốc. Thế đấy, một mặt - rất quan tâm tới tiện nghi cho tổ lái, mặt khác - lại không thèm bảo vệ cho họ. GIải thích điều này thế nào? Tôi thật khó mà nói được. Hơn nữa, mặt chân đế xe của họ rất hẹp, do đó xe hay đổ sang một bên khi chạy trên các sườn dốc. Chúng có những sai sót kỳ lạ, không thể hiểu nổi.
Thiết bị điện của T-34 có ổn định không?
Ổn định. Vũ khí của xe hơi thiếu bởi hai khẩu súng máy trên xe tăng không tạo được một hỏa lực có tầm hoạt động đủ rộng, do cả hai khẩu đều chĩa về phía trước. Tuy thế, ta cũng có thể quay tháp pháo để tăng tầm sát thương, nhưng như vậy thì quá mất công.
Súng máy của xe tăng có hiệu quả không? Nó có được sử dụng thường xuyên không?
Rất thường xuyên. Một khẩu súng máy gắn trên tháp pháo, người tiếp đạn sử dụng nó, khẩu kia gắn vào một ụ tròn trên thân trước xe. Khẩu này được sử dụng bởi người điện đài viên kiêm xạ thủ súng máy. Khẩu trên tháp pháo cũng gắn vào một ụ tròn, nhưng ụ này có góc tác xạ theo phương ngang rất nhỏ, tuy vậy khẩu ở dưới có góc tác xạ rất tốt ?" nó xoay được tới 45, thậm chí có thể tới 60 độ, hơn nữa tháo nó ra rất dễ.
Ông có sử dụng vũ khí cá nhân không?
Không, người ta không cấp thứ đó cho chúng tôi. Tôi đành phải tháo khẩu súng máy ra khỏi ụ để dùng. Ừ, hình như chúng tôi không có bất cứ thứ vũ khí cá nhân nào cả. Nếu không tôi đã nhớ ra rồi. (Xin lưu ý thời điểm mà Semon Aria đang nhắc tới đây là thời kỳ đầu chiến tranh, khi ông còn trong quân chủng xe tăng. Thời kỳ này vũ khí Hồng quân rất thiếu và việc phân phối thực hiện rất kém. Tuy vậy không đến nỗi như trong ?oEnemy at the Gate?: tới thời Stalingrad đã cải thiện nhiều. Việc cấp 5 người một súng trường chỉ trong thời kỳ bảo vệ Maskva, và chỉ trong tổ chức dân vệ opochenyie như Vladimir Dolmatov đã nhắc tới. ?" LTD)
Nưgời ta có hướng dẫn gì cho các ông trong trường hợp đối đầu với xe tăng địch không? Giao chiến hay né tránh chúng?
Giờ thì tôi không thể nói về điều đó được.
Nhưng không lẽ ông chưa bao giờ đối đầu với xe tăng hay pháo tự hành của địch hay sao?
Không, tôi chưa bao giờ đối đầu với chúng. Chúng tôi chiến đấu với pháo chống tăng, ụ đại liên, thậm chí cả pháo phòng không. Trung đoàn tôi, trong suốt thời gian tôi phục vụ tại đó, có lẽ có khoảng 12 xe tăng bị tiêu diệt.
Khi xe tăng bị phá huỷ, tổ lái có kịp bò ra ngoài không?
Khoảng 50/50. Nếu viên đạn lọt vào trong xe thì tất cả sẽ cháy thành than, nhưng nếu viên đạn bắn chệch văng ra, hoặc nếu viên đạn bắn trúng khoang động cơ và xe tăng bốc cháy thì tổ lái có thể bò ra ngoài được. Thiệt hại cũng rất lớn, hiếm khi một người lính xe tăng có thể chiến đấu suốt cuộc chiến mà vẫn còn sống. Thiệt hại tương tự như đối với phi công tiêm kích chiến đấu. Tuổi thọ một phi công tiêm kích ngoài mặt trận thường tối đa là 40-60 ngày. Tương tự như vậy đối với các đơn vị xe tăng, nhưng vẫn có những người từng chiến đấu suốt một hoặc hai năm.
Có những tay Át như vậy trong đơn vị của ông không?
Có. Tôi còn nhớ một người - Sustavniov. Anh ấy là thợ lái, khắp người phủ đầy huân chương. Anh ta được công nhận là một lính tăng xuất sắc và cực may mắn.
Phẩm chất nào của một chiếc xe tăng là quan trọng nhất trong hoàn cảnh chiến trường?
Ô, tất cả đều quan trọng, khả năng cơ động, tốc độ, thật khó để chọn ra cái nào là quan trọng hơn. Trước tiên, tất nhiên, phải là sức bền, khả năng chống đạn, khả năng phòng thủ.

Điều kiện phòng thủ chống tăng của bộ binh Đức có tốt không?

Cũng như bộ binh Nga thôi. Người lính bộ binh thì có những gì nào? Chiến hào. Anh ta đào cho mình một cái hố và ngồi trong đó. Nếu anh ta bỏ chạy thì sẽ không thể làm gì để chống lại xe tăng được. Trang phục của chúng (lính Đức ?" LTD) và trang bị của chúng thì đáng kể hơn, chúng đã chuẩn bị rất kỹ cho chiến tranh. Nhưng đối với chúng tôi thì mọi thứ đều trong tình trạng rất tồi tệ, quân đội chưa sẵn sàng để tham chiến, cả về lực lượng lẫn trang thiết bị. Mọi thứ đều được thực hiện trong chiến đấu, trên những đống thây người. Tôi đã tận mắt trông thấy chúng ta hành động ngu xuẩn thế nào trong suốt nửa đầu của cuộc chiến tranh. Dân số ta rất đông - mồi thịt cho đại bác (chair à canon) quá nhiều. Nếu đất nước ta không rộng đến vậy, bọn Đức hẳn đã dễ dàng thắng cuộc chiến này rồi.
Người ta nói rằng xe tăng chỉ chiến đấu dọc các con đường, có đúng thế không?
Tôi chưa bao giờ thực sự để ý về chuyện này, nhưng nói chung, tất nhiên xe tăng luôn tìm cách tránh những địa hình khó vượt qua. Tất cả những câu chuyện kể về xe tăng chạy xuyên tường ra sao, ủi đổ cây cối ?" tất cả đều là thứ rác rưởi. Có lẽ điều này là phù hợp thực tế - xe tăng thường chiến đấu dọc các con đường. Bởi vì một chiếc xe tăng có thể bị lật úp giữa một cái khe hoặc bị mắc kẹt trong đầm lầy. Không có chuyện xe tăng chạy ầm ầm trong rừng, nó có thể húc đổ cây cối mọc thưa thớt, tất nhiên, nhưng tôi chưa bao giờ trông thấy một chiếc tăng húc xuyên qua tường gạch như người ta vẫn chiếu trên phim ảnh.

Điều kiện phòng thủ chống tăng của bộ binh Đức có tốt không?

Cũng như bộ binh Nga thôi. Người lính bộ binh thì có những gì nào? Chiến hào. Anh ta đào cho mình một cái hố và ngồi trong đó. Nếu anh ta bỏ chạy thì sẽ không thể làm gì để chống lại xe tăng được. Trang phục của chúng (lính Đức ?" LTD) và trang bị của chúng thì đáng kể hơn, chúng đã chuẩn bị rất kỹ cho chiến tranh. Nhưng đối với chúng tôi thì mọi thứ đều trong tình trạng rất tồi tệ, quân đội chưa sẵn sàng để tham chiến, cả về lực lượng lẫn trang thiết bị. Mọi thứ đều được thực hiện trong chiến đấu, trên những đống thây người. Tôi đã tận mắt trông thấy chúng ta hành động ngu xuẩn thế nào trong suốt nửa đầu của cuộc chiến tranh. Dân số ta rất đông - mồi thịt cho đại bác (chair à canon) quá nhiều. Nếu đất nước ta không rộng đến vậy, bọn Đức hẳn đã dễ dàng thắng cuộc chiến này rồi.
Người ta nói rằng xe tăng chỉ chiến đấu dọc các con đường, có đúng thế không?
Tôi chưa bao giờ thực sự để ý về chuyện này, nhưng nói chung, tất nhiên xe tăng luôn tìm cách tránh những địa hình khó vượt qua. Tất cả những câu chuyện kể về xe tăng chạy xuyên tường ra sao, ủi đổ cây cối ?" tất cả đều là thứ rác rưởi. Có lẽ điều này là phù hợp thực tế - xe tăng thường chiến đấu dọc các con đường. Bởi vì một chiếc xe tăng có thể bị lật úp giữa một cái khe hoặc bị mắc kẹt trong đầm lầy. Không có chuyện xe tăng chạy ầm ầm trong rừng, nó có thể húc đổ cây cối mọc thưa thớt, tất nhiên, nhưng tôi chưa bao giờ trông thấy một chiếc tăng húc xuyên qua tường gạch như người ta vẫn chiếu trên phim ảnh.

Ông có quan tâm tới điều kiện địa hình khi lái xe không?
Tôi xin tuyên bố rằng rất không nên chạy qua một khe cạn! Tôi có thể kể cho anh một trường hợp xảy ra với tôi tại Bắc Kavkaz. Tôi đang lái xe dọc một con đường núi, nhưng khi tới một quãng hẹp, một bên xích xe của tôi chạy trật một chút sang phía phải đường và thế là cả chiếc xe tăng bắt đầu trượt dài xuống dốc. May là không có đoạn dốc nào dựng đứng, chỉ là một sườn đồi toàn đá nghiêng 45 độ. Tôi trượt trên đoạn dốc đó cho tới tận đáy hẻm núi. Và người ta đã phải rất chật vật để kéo được tôi lên. Nếu ở đấy có một đoạn dốc đứng thì sẽ ra sao nhỉ?
Quân Đức có gài mìn trên mặt đường không?
Có.
Các ông có dụng cụ dò mìn không?
Không, thời kỳ đó trong các đơn vị xe tăng không có dụng cụ dò mìn.
Quân Đức có lựu đạn chống tăng không?
Mìn chống tăng thì có, tôi đã từng gặp loại đó; nhưng tôi chưa bao giờ trông thấy bộ binh sử dụng lựu đạn chống tăng. Lựu đạn chống tăng Xôviết của ta ?" chỉ đơn giản là những chùm lựu đạn thường buộc túm lại.
Còn mìn? Ông gặp chúng thế nào, hay chỉ trông thấy chúng thôi?
Vâng, tôi không chạy lên trên chúng, tôi chỉ trông thấy chúng. Chúng cũng gần giống như bây giờ, tựa như những cái đĩa.

Ông có quan tâm tới điều kiện địa hình khi lái xe không?
Tôi xin tuyên bố rằng rất không nên chạy qua một khe cạn! Tôi có thể kể cho anh một trường hợp xảy ra với tôi tại Bắc Kavkaz. Tôi đang lái xe dọc một con đường núi, nhưng khi tới một quãng hẹp, một bên xích xe của tôi chạy trật một chút sang phía phải đường và thế là cả chiếc xe tăng bắt đầu trượt dài xuống dốc. May là không có đoạn dốc nào dựng đứng, chỉ là một sườn đồi toàn đá nghiêng 45 độ. Tôi trượt trên đoạn dốc đó cho tới tận đáy hẻm núi. Và người ta đã phải rất chật vật để kéo được tôi lên. Nếu ở đấy có một đoạn dốc đứng thì sẽ ra sao nhỉ?
Quân Đức có gài mìn trên mặt đường không?
Có.
Các ông có dụng cụ dò mìn không?
Không, thời kỳ đó trong các đơn vị xe tăng không có dụng cụ dò mìn.
Quân Đức có lựu đạn chống tăng không?
Mìn chống tăng thì có, tôi đã từng gặp loại đó; nhưng tôi chưa bao giờ trông thấy bộ binh sử dụng lựu đạn chống tăng. Lựu đạn chống tăng Xôviết của ta ?" chỉ đơn giản là những chùm lựu đạn thường buộc túm lại.
Còn mìn? Ông gặp chúng thế nào, hay chỉ trông thấy chúng thôi?
Vâng, tôi không chạy lên trên chúng, tôi chỉ trông thấy chúng. Chúng cũng gần giống như bây giờ, tựa như những cái đĩa.

Có bao giờ xe ông bị trúng đạn chưa?
Có, nhưng giáp xe không bị xuyên thủng. Khi một viên đạn bắn trúng, có một tiếng leng keng vang lên như trong một cái chuông, và rồi tai bạn sẽ điếc tịt.
Vỏ thép xe có bị móp méo khi bị trúng đạn như thế không?
Không, vỏ thép khá đàn hồi.
Làm thế nào ông xác định được một chiếc tăng có thể chạy qua một cây cầu hay không? Ai sẽ chịu trách nhiệm về điều đó?
Ồ, ai đi xác định chuyện đó? Một chuyên viên trong đơn vị công binh sẽ quyết định được rằng chiếc xe phải có tải trọng bao nhiêu, có thể chạy qua đó được không, nhưng ngoài chiến trường thì mọi điều kiện đều là tối thiểu, mọi thứ đều chỉ có thể phỏng tính.
Có thể nói là ông đã may mắn khi được chiến đấu trên một chiếc T-34 không?
Đúng, anh có thể nói như thế.