Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại của nhân dân Liên Xô

Chú danngoc hồi nay rút kinh nghiệm topic cũng có nhiều ảnh phết nhỉ ? Góp một tay :

Bị thương !

Dân phòng Leningrad.

NHỮNG CÂN NHẮC CẦN THIẾT KHI TIẾN HÀNH SO SÁNH CÁC LOẠI XE TĂNG
Nhìn chung, trong giới đam mê kỹ thuật quân sự luôn tồn tại sở thích so sánh các loại xe tăng với nhau. Nhất là, chúng ta thường cố gắng tìm cách trả lời những câu hỏi sau:
? Loại xe tăng nào là tốt nhất Thế chiến thứ hai?
? Xe tăng tốt nhất của Wehrmacht là loại nào?
? Ta có nên đưa ra những so sánh tương tự như vậy không?
? So sánh các loại xe tăng dựa trên những thông số gì?
? Những so sánh như vậy nói chung có hợp lý không?
Trong phần lớn các trường hợp, người ta không so sánh chính những loại xe tăng, mà chỉ là so sánh những tính năng kỹ thuật và chiến thuật (TTCh ?" the tactical and technical characteristics) đơn thuần. Đôi khi chúng ta cần nhớ rằng những tính năng kỹ chiến thuật của bất kỳ loại phương tiện chiến đấu nào, như người ta thường nói, chỉ có nếu xét trong các điều kiện lý tưởng. Chúng có thể sẽ thay đổi đáng kể trong điều kiện thực tế.
Chất lượng thường lại không được đề cập tới trong những cuộc tranh cãi nói trên, thay vào đó lại là những lời khẳng định quả quyết, kiểu như ?" ?obộ thiết bị truyền động của loại tăng này là tốt hơn? ?" và thế là chấm hết cuộc tranh cãi. Điều này dường như sẽ gây ra rất nhiều ý kiến bất đồng, dù thường là chẳng ai phản đối cả. Nhưng cái thứ ?otốt hơn? đó là thế nào? Và tốt hơn khi so sánh với cái gì?
Vậy cơ sở nào cho những khẳng định về các vấn đề như khả năng chống xuyên của vỏ thép? Đó là một quá trình khá phức tạp mà tự nó chỉ nói lên một kết quả mang tính định lượng. Điều đó không giải thích được khả năng tiêu diệt mục tiêu; ví dụ như chuyện xe IS-2 có thể hạ gục xe tăng Panther của Đức từ khoảng cách 1.500 mét. Vâng, điều này là thực tế. Nhưng khả năng này chỉ có thể xảy ra khi nào? Ngoài vấn đề hiển nhiên là khả năng chống xuyên của vỏ thép, vẫn còn hai yếu tố rất quan trọng khác, đó là: khả năng quan sát (kính ngắm) và việc sử dụng kính ngắm của xạ thủ. Làm sao ta so sánh được những yếu tố này?

NHỮNG CÂN NHẮC CẦN THIẾT KHI TIẾN HÀNH SO SÁNH CÁC LOẠI XE TĂNG
Nhìn chung, trong giới đam mê kỹ thuật quân sự luôn tồn tại sở thích so sánh các loại xe tăng với nhau. Nhất là, chúng ta thường cố gắng tìm cách trả lời những câu hỏi sau:
? Loại xe tăng nào là tốt nhất Thế chiến thứ hai?
? Xe tăng tốt nhất của Wehrmacht là loại nào?
? Ta có nên đưa ra những so sánh tương tự như vậy không?
? So sánh các loại xe tăng dựa trên những thông số gì?
? Những so sánh như vậy nói chung có hợp lý không?
Trong phần lớn các trường hợp, người ta không so sánh chính những loại xe tăng, mà chỉ là so sánh những tính năng kỹ thuật và chiến thuật (TTCh ?" the tactical and technical characteristics) đơn thuần. Đôi khi chúng ta cần nhớ rằng những tính năng kỹ chiến thuật của bất kỳ loại phương tiện chiến đấu nào, như người ta thường nói, chỉ có nếu xét trong các điều kiện lý tưởng. Chúng có thể sẽ thay đổi đáng kể trong điều kiện thực tế.
Chất lượng thường lại không được đề cập tới trong những cuộc tranh cãi nói trên, thay vào đó lại là những lời khẳng định quả quyết, kiểu như ?" ?obộ thiết bị truyền động của loại tăng này là tốt hơn? ?" và thế là chấm hết cuộc tranh cãi. Điều này dường như sẽ gây ra rất nhiều ý kiến bất đồng, dù thường là chẳng ai phản đối cả. Nhưng cái thứ ?otốt hơn? đó là thế nào? Và tốt hơn khi so sánh với cái gì?
Vậy cơ sở nào cho những khẳng định về các vấn đề như khả năng chống xuyên của vỏ thép? Đó là một quá trình khá phức tạp mà tự nó chỉ nói lên một kết quả mang tính định lượng. Điều đó không giải thích được khả năng tiêu diệt mục tiêu; ví dụ như chuyện xe IS-2 có thể hạ gục xe tăng Panther của Đức từ khoảng cách 1.500 mét. Vâng, điều này là thực tế. Nhưng khả năng này chỉ có thể xảy ra khi nào? Ngoài vấn đề hiển nhiên là khả năng chống xuyên của vỏ thép, vẫn còn hai yếu tố rất quan trọng khác, đó là: khả năng quan sát (kính ngắm) và việc sử dụng kính ngắm của xạ thủ. Làm sao ta so sánh được những yếu tố này?

Mọi người hay nhìn vào tính năng kỹ chiến thuật của một loại tăng qua chiều dày vỏ thép, nhưng ít ai đi tính tới ảnh hưởng của chất lượng vỏ thép. Loại giáp đó làm bằng gì? Thành phần thép ra sao? Sản xuất theo phương pháp kỹ thuật gì? Điều này chỉ có thể do những người có kiến thức kỹ thuật trình bày, thông qua việc dùng cách diễn đạt toán học để tính độ cứng của thép, sử dụng Bảng tính Brinnel. Độ cứng cũng rất quan trọng, nhưng vẫn còn lâu mới đủ! Còn độ gìon thì để đâu? Thép có thể rất cứng, nhưng đồng thời lại lại giòn. Trong thực tế, điều này đã xảy ra với vỏ thép Đức trong thời kỳ 1944-45. Tất cả những yếu tố này hiện vẫn còn bị giấu kín, trong khi thực tế khả năng chịu đựng của vỏ thép lại phụ thuộc vào chất lượng của nó. Lấy ví dụ, vỏ thép rèn của xe Ferdinand có khả năng chịu đạn xuyên tốt hơn nhiều so với vỏ thép cán của tăng Panther.
Những bình luận tương tự trên có thể thực hiện với những vấn đề liên quan tới đạn pháo tăng, mà thường chuyện này hay bị bỏ qua. Thường người ta quan tâm tới cỡ đạn (caliber), trọng lượng đạn, vận tốc bắn khỏi nòng của một viên đạn cá biệt. Những thông tin đó vẫn còn lâu mới gọi là đủ! Trước tiên, phải xem đó là loại đạn gì: xuyên thép (armor-piercing), xuyên thép đầu nhọn (sub-caliber), v.v.? Và vẫn còn nhiều yếu tố khó xác định khác. Lấy ví dụ, đầu đạn đó có nhồi HE không (APHE) hay chỉ là đầu đạn đặc? Trong vài trường hợp điều này mang tính quyết định, lấy ví dụ như trường hợp vỏ thép ?orỗng? của Đức sử dụng trong một số tăng Pz-III đời cuối. Một lớp vỏ thép dày 20mm được lắp phía trước vỏ thép trước dày 50mm với một lớp khoảng trống ở giữa. Khi một viên đạn APHE bắn trúng vỏ thép loại này, kíp nổ sẽ phát nổ khi chạm với lớp thép 20mm đầu tiên, sẽ làm đầu đạn nổ sớm. Kết quả là vỏ thép chính không hề hấn gì. Lấy ví dụ đại bác dã chiến A-19 122 mm, mà sau này được trang bị cho tăng IS-2 và pháo tự hành tấn công ISU-122, chỉ bắn đạn khoan phá thép (APHE). Với kết quả nêu trên, tăng Pz-III không thể bị hạ với một phát bắn thẳng phía trước thậm chí ngay cả khi dùng pháo 122 mm, trong khi loại tăng nổi tiếng Panther có thể bị xuyên thủng hoàn toàn thậm chí từ khoảng cách 1,000 mét.

Mọi người hay nhìn vào tính năng kỹ chiến thuật của một loại tăng qua chiều dày vỏ thép, nhưng ít ai đi tính tới ảnh hưởng của chất lượng vỏ thép. Loại giáp đó làm bằng gì? Thành phần thép ra sao? Sản xuất theo phương pháp kỹ thuật gì? Điều này chỉ có thể do những người có kiến thức kỹ thuật trình bày, thông qua việc dùng cách diễn đạt toán học để tính độ cứng của thép, sử dụng Bảng tính Brinnel. Độ cứng cũng rất quan trọng, nhưng vẫn còn lâu mới đủ! Còn độ gìon thì để đâu? Thép có thể rất cứng, nhưng đồng thời lại lại giòn. Trong thực tế, điều này đã xảy ra với vỏ thép Đức trong thời kỳ 1944-45. Tất cả những yếu tố này hiện vẫn còn bị giấu kín, trong khi thực tế khả năng chịu đựng của vỏ thép lại phụ thuộc vào chất lượng của nó. Lấy ví dụ, vỏ thép rèn của xe Ferdinand có khả năng chịu đạn xuyên tốt hơn nhiều so với vỏ thép cán của tăng Panther.
Những bình luận tương tự trên có thể thực hiện với những vấn đề liên quan tới đạn pháo tăng, mà thường chuyện này hay bị bỏ qua. Thường người ta quan tâm tới cỡ đạn (caliber), trọng lượng đạn, vận tốc bắn khỏi nòng của một viên đạn cá biệt. Những thông tin đó vẫn còn lâu mới gọi là đủ! Trước tiên, phải xem đó là loại đạn gì: xuyên thép (armor-piercing), xuyên thép đầu nhọn (sub-caliber), v.v.? Và vẫn còn nhiều yếu tố khó xác định khác. Lấy ví dụ, đầu đạn đó có nhồi HE không (APHE) hay chỉ là đầu đạn đặc? Trong vài trường hợp điều này mang tính quyết định, lấy ví dụ như trường hợp vỏ thép ?orỗng? của Đức sử dụng trong một số tăng Pz-III đời cuối. Một lớp vỏ thép dày 20mm được lắp phía trước vỏ thép trước dày 50mm với một lớp khoảng trống ở giữa. Khi một viên đạn APHE bắn trúng vỏ thép loại này, kíp nổ sẽ phát nổ khi chạm với lớp thép 20mm đầu tiên, sẽ làm đầu đạn nổ sớm. Kết quả là vỏ thép chính không hề hấn gì. Lấy ví dụ đại bác dã chiến A-19 122 mm, mà sau này được trang bị cho tăng IS-2 và pháo tự hành tấn công ISU-122, chỉ bắn đạn khoan phá thép (APHE). Với kết quả nêu trên, tăng Pz-III không thể bị hạ với một phát bắn thẳng phía trước thậm chí ngay cả khi dùng pháo 122 mm, trong khi loại tăng nổi tiếng Panther có thể bị xuyên thủng hoàn toàn thậm chí từ khoảng cách 1,000 mét.

Tương tự như vậy, có sự khác biệt rất lớn giữa hai loại: đạn đầu tù và đạn đầu nhọn. Hiệu ứng "normalization" (tạm dịch: hiệu ứng hiệu chỉnh đường đi của đạn ?" LTD) cho phép đạn đầu tù (chính xác hơn là loại đạn có đầu nhọn bọc một lớp kim loại mềm tạo đầu tù - APCBC) để cho phép tăng khả năng xuyên giáp nghiêng so với đạn đầu nhọn thông thường. Một lần nữa vấn đề quay về chất lượng sản xuất. Xin lấy ví dụ, có một trường hợp phổ biến xuất hiện trong nửa đầu chiến tranh liên quan tới loại pháo chống tăng 45mm của Liên Xô. Theo lý thuyết, đạn của pháo 45 mm phải xuyên được vỏ thép xe tăng Pz-III của Đức, nhưng trong thực chuyện này lại thường không xảy ra. Các thử nghiệm đã được tiến hành để xác định nguyên nhân sai lầm. Thử nghiệm cho thấy trong quá trình sản xuất viên đạn đã bị tăng nhiệt thêm lần thứ hai, gây ra việc làm giảm khả năng xuyên thép (đạn không xuyên qua vỏ thép mà vỡ thành từng mảnh).
Đọc thêm về hiệu ứng ?onormalization? trong tổng hợp của huyphuc_81: (cuối trang)
http://ttvnol.com/quansu/134784/trang-19.ttvn

Tương tự như vậy, có sự khác biệt rất lớn giữa hai loại: đạn đầu tù và đạn đầu nhọn. Hiệu ứng "normalization" (tạm dịch: hiệu ứng hiệu chỉnh đường đi của đạn ?" LTD) cho phép đạn đầu tù (chính xác hơn là loại đạn có đầu nhọn bọc một lớp kim loại mềm tạo đầu tù - APCBC) để cho phép tăng khả năng xuyên giáp nghiêng so với đạn đầu nhọn thông thường. Một lần nữa vấn đề quay về chất lượng sản xuất. Xin lấy ví dụ, có một trường hợp phổ biến xuất hiện trong nửa đầu chiến tranh liên quan tới loại pháo chống tăng 45mm của Liên Xô. Theo lý thuyết, đạn của pháo 45 mm phải xuyên được vỏ thép xe tăng Pz-III của Đức, nhưng trong thực chuyện này lại thường không xảy ra. Các thử nghiệm đã được tiến hành để xác định nguyên nhân sai lầm. Thử nghiệm cho thấy trong quá trình sản xuất viên đạn đã bị tăng nhiệt thêm lần thứ hai, gây ra việc làm giảm khả năng xuyên thép (đạn không xuyên qua vỏ thép mà vỡ thành từng mảnh).
Đọc thêm về hiệu ứng ?onormalization? trong tổng hợp của huyphuc_81: (cuối trang)
http://ttvnol.com/quansu/134784/trang-19.ttvn

Bây giờ ta đã thấy rằng việc so sánh hai loại xe tăng là hoàn toàn không phải là chuyện đơn giản như nhiều người vẫn nghĩ. Khái niệm ?obest tank? ?" ?oloại xe tăng tốt nhất? có nghĩa thế nào? Ngày nay rất nhiều người vẫn tin rằng tăng King Tiger của Đức là the best tank. Hãy thử chấp nhận điều này, và đồng thời chấp nhận rằng người Đức (thời WW2 ?" LTD) không phải là ngốc ngếch (và họ còn sản xuất loại ?otăng tốt nhất thế giới? nữa chứ nhỉ? - how else could they have produced the "best tank in the world"?). Thế rồi ta sẽ phải tự hỏi, tại sao người Đức, những người mà ta đã đồng ý rằng không hề ngốch nghếch, lại không ngừng sản xuất tất cả những loại tăng khác và dành tất cả nguồn lực của họ cho việc sản xuất loại ?otăng tốt nhất thế giới?? Câu trả lời là loại tăng ấy sản xuất vô cùng tốn kém. Và bây giờ ta đã phát hiện ra nhược điểm đầu tiên của nó, và đó không phải vấn đề về nhược điểm của xe, về quá trình thiết kế hay điều kiện kinh tế. Chiếc tăng đó quá đắt để sản xuất trong điều kiện nhất định. Sự đơn giản hoá và hiệu quả trong sản xuất là những yếu tố quyết định: lịch sử đã xác nhận điều này. Lịch sử cho thấy rằng ?osố lượng? có tính quyết định, tốt hơn là có 5 chiếc T-34 hay Sherman thay vì chỉ có một chiếc Panther. (Theo riêng tôi, điều này chỉ đúng trong chiến tranh tổng lực, điều kiện của Đại chiến Thế giới. Tức không áp dụng trong chiến tranh cục bộ như tình hình thế giới hiện nay. ?" LTD)

Bây giờ ta đã thấy rằng việc so sánh hai loại xe tăng là hoàn toàn không phải là chuyện đơn giản như nhiều người vẫn nghĩ. Khái niệm ?obest tank? ?" ?oloại xe tăng tốt nhất? có nghĩa thế nào? Ngày nay rất nhiều người vẫn tin rằng tăng King Tiger của Đức là the best tank. Hãy thử chấp nhận điều này, và đồng thời chấp nhận rằng người Đức (thời WW2 ?" LTD) không phải là ngốc ngếch (và họ còn sản xuất loại ?otăng tốt nhất thế giới? nữa chứ nhỉ? - how else could they have produced the "best tank in the world"?). Thế rồi ta sẽ phải tự hỏi, tại sao người Đức, những người mà ta đã đồng ý rằng không hề ngốch nghếch, lại không ngừng sản xuất tất cả những loại tăng khác và dành tất cả nguồn lực của họ cho việc sản xuất loại ?otăng tốt nhất thế giới?? Câu trả lời là loại tăng ấy sản xuất vô cùng tốn kém. Và bây giờ ta đã phát hiện ra nhược điểm đầu tiên của nó, và đó không phải vấn đề về nhược điểm của xe, về quá trình thiết kế hay điều kiện kinh tế. Chiếc tăng đó quá đắt để sản xuất trong điều kiện nhất định. Sự đơn giản hoá và hiệu quả trong sản xuất là những yếu tố quyết định: lịch sử đã xác nhận điều này. Lịch sử cho thấy rằng ?osố lượng? có tính quyết định, tốt hơn là có 5 chiếc T-34 hay Sherman thay vì chỉ có một chiếc Panther. (Theo riêng tôi, điều này chỉ đúng trong chiến tranh tổng lực, điều kiện của Đại chiến Thế giới. Tức không áp dụng trong chiến tranh cục bộ như tình hình thế giới hiện nay. ?" LTD)

Cũng có thể nói rằng một yếu tố quyết định nữa là độ tin cậy và khả năng có thể sửa chữa mau chóng chiếc tăng, tức khả năng sửa một chiếc tăng bị bắn hỏng mà không cần chuyển nó về nhà máy. Xét về khía cạnh này, các tăng Đức Panther, Tiger và King Tiger rất kém, theo lời xác nhận của rất nhiều kỹ sư Đức. Thiết kế của tăng Liên Xô T-34 cho phép sửa chữa dễ dàng đặc biệt (ngoài chiến trường). Có rất nhiều trường hợp được xác nhận rằng một chiếc tăng T-34 bị hư được kéo về trạm sửa chữa dã chiến và vài giờ sau đã quay lại chiến đấu. (Quân Đức cho là chiếc tăng đó đã bị phá huỷ hoàn toàn, và anh chàng Wittmans huênh hoang đã đưa nó vào bảng thành tích của mình! Đấy lại là một nguồn truyện huyền thoại nữa - Valẻa Potapov)
Thực ra việc tiêu chuẩn hóa có ý nghĩa đặc biệt đáng kể. Một lượng vô cùng lớn những loại xe thiết giáp khác nhau đã được tạo ra trên khung loại xe T-34. Nhưng thế vẫn chưa hết. Việc chuẩn hoá về cơ bản giúp dễ dàng sửa chữa xe tăng, dễ huấn luyện kỹ thuật viên sửa chữa, thợ lái và cả tổ lái nói chung. Người Đức cũng có loại "T-34" của riêng họ, loại tăng Đức Pz-III, từ bộ khung của nó cũng có thể tạo ra rất nhiều loại xe khác. Các chuyên gia Xôviết đánh giá rất cao chiếc tăng này và đã rất ngạc nhiên khi thấy về cuối chiến tranh người Đức đã hoàn toàn loại bỏ nó để lo xây dựng những quái vật kỳ quặc như King Tiger, Maus và nhiều thiết kế khác nữa. Trong khi đó điều này là hiển nhiên: độ tiêu chuẩn hóa và khả năng tận dụng cao của khung xe ưu việt của Pz-III.
(Xin lưu ý các bạn là người Nga đã đặt khẩu chống tăng 76mm trên khung Pz-III chiến lợi phẩm và tạo ra loại SU-76 (theo hồi ức của Rem Ulanov, tôi sẽ giới thiệu tiếp sau bài này) ?" LTD)