CHINH KHI CA 02 : DANG DUNG

Hoành sóc giang san cáp kỉ thâu
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu
Nam nhi vị liễu công danh trái
Tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu
THERE ARE MORE YOU NEED TO KNOW THAN YOU EVEN KNOW YOU NEED

Giangctm1 thân mến,
Cám ơn Giangctm1 đã post tham gia bài thơ THUẬT HOÀI tuyệt vời của Phạm Ngũ Lão, đại danh tướng nhà Trần, người có công lớn trong 2 lần đại phá quân Mông cổ, sau làm đến chức Tổng chỉ huy quân Trần, xây dựng lên tinh thần ??ophụ tử chi binh???
Giống như những bài thơ tuyệt tác khác, có nhiều khi chúng ta chưa kịp hiểu nội dung bài thơ ấy muốn nói lên điều gì, chỉ cần nghe âm vận, tiết tấu thôi cũng đã thấy hay rồi ( y như khi nghe nhạc ngoại quốc hoặc nhạc hoà tấu vậy). Tuy vậy, nếu hiểu rõ nội dung của bài thơ, chắc hẳn là còn thấy hay hơn, phải vậy không ạ. Cho phép Nguyên diễn nôm và tham gia một bài dịch thoát nhé :
***Thơ Phạm Ngũ Lão :
THUẬT HOÀI
Hoành sáo giang san cáp kỷ thâu
Tam quân tỳ hổ khí thôn Ngưu
Nam nhi vị liễu công danh trái
Tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu
Phạm Ngũ Lão
===========================
***Bản diễn nôm
THUẬT HOÀI (=Nhớ và kể lại)
Ngọn giáo non sông trải mấy thâu (=thu)
Ba quân hùng hổ khí thôn Ngưu (1)
Công danh nếu để còn vương nợ
Luống thẹn tai nghe truyện Vũ Hầu (2)
Người dịch : Khuyết danh ??" Không rõ là ai
(1)khí thôn Ngưu = khí thế nuốt sao Ngưu sao Đẩu
(2)Vũ Hầu = Vũ Hương Hầu = Gia Cát Khổng Minh
==============================
***Bản dịch thoát của Hàn Sĩ Nguyên
THUẬT HOÀI
Ngọn giáo tung hoành giữ núi sông
Nam nhi sạch nợ mấy thu đông
Ba quân khí thế mờ trời đất
Chẳng hổ vai kề với Ngoạ Long (1)
Hàn Sĩ Nguyên
(1)Ngoạ Long tiên sinh = Khổng Minh Gia Cát Lượng

Hàn Sĩ Nguyên
HSN2k2
=====================
Danh lợi phù du không màng nhắc
Lưu lại ngàn thu chút ngậm ngùi !

CỖ ĐẦU NGƯỜI
Ngọc thiện trân tu đã đủ mùi
Gia hào thêm có cỗ đầu người
Nem công chả phượng còn thua béo
Thịt gấu gan lân hẳn kém tươi
Cá lối lộc minh so có một
Vật bầy thỏ thủ bội hơn mười
Kìa kìa ngon ngọt tày vai lợn
Tráng sĩ như Phàn tiếng để đời !
NGUYỄN BIỂU
***Tác giả NGUYỄN BIỂU : Quan thời Hậu Trần, cùng thời với Đặng Dung và Nguyễn Cảnh Dị. Nhà Hậu Trần thất cơ , binh bại, sai Nguyễn Biểu đi sứ. Tướng Minh Trương Phụ tiếp sứ thần rất khinh bạc, ngạo mạn , sai quân dọn ra một mâm cỗ chỉ có một cái đầu người luộc chín, ép Nguyễn Biểu ăn, cốt dằn mặt, đe dọa ...
Nguyễn Biểu ung dung ngồi vào mâm, nói rằng -:??? Mấy thuở được ăn thịt người phương Bắc (người Tàu) ! ??o , nói đoạn, lấy đũa khoét đôi mắt, chấm muối ăn. Vừa ăn, vừa ngâm bài thơ CỖ ĐẦU NGƯỜI trên đây, rồi lớn tiếng mắng chửi, kể tội Trương Phụ. Phụ nổi giận quát tháo ầm ĩ, sai quân đem Nguyễn Biểu trói ở chân cầu, cho nước triều lên dìm chết. Ông tiếp tục mắng chửi không thôi, Phụ lại sai cắt lưỡi.
Cái chết của Nguyễn Biểu thật đau thương, nhưng oai phong của ông khiến người Minh phải khiếp đảm. Uy vũ ấy tồn tại mãi cùng thanh sử vậy.

Hàn Sĩ Nguyên
HSN2k2
=====================
Danh lợi phù du không màng nhắc
Lưu lại ngàn thu chút ngậm ngùi !

NGUYỄN BIỂU - Sơ lược tiểu sử
Nguyễn Biểu người làng Nội Diên,xã Bình Hồ, huyện La Giang, sau đổi thành La Sơn, tỉnh Hà Tĩnh, thi đỗ Thái Học Sinh ( Tiến Sĩ ) khoảng năm 1357 cuối đời nhà Trần, làm quan đến chức Điện Tiền Đô Ngự Sử
***Nói thêm về trường hợp tử tiết của Nguyễn Biểu :
Khi quân Minh của Trương Phụ xâm chiếm nước ta, ông theo vua Trùng Quang mưu sự khởi nghĩa, khôi phục nhà Hậu Trần. Lúc thế quân còn yếu, vua sai Nguyễn Biểu đi sứ, gặp Trương Phụ xin cầu phong, cốt thực hiện kế hoãn binh, kéo dài thời gian để cho Đặng Dung và Nguyễn Cảnh Dị xây dựng binh lực
Trương Phụ dọn CỖ ĐẦU NGƯỜI ra ép ông ăn, cốt để thị oai. Nguyễn Biểu khoét mắt vừa ăn, vừa ngâm bài thơ nói trên khiến Trương Phụ cũng phải kính phục, toan tha cho ông về. Hàng tướng là Phan Liêu lúc ấy ton hót với Phụ rằng :
-" Nguyễn Biểu nói : NĂNG SẢM NHÂN ĐẦU, NĂNG SẢM PHỤ " ( Có khả năng nuốt được cỗ đầu người, tất cũng có khả năng nuốt tươi được Trương Phụ )
Trương Phụ giận lắm, đưa câu ấy ra bắt ông phải đối lại. Đối được mới cho về, không đối được thì chém
Nguyễn Biểu ung dung đối lại rằng :
HỰU TỒN NGÔ THIỆT, HỰU TỒN TRẦN ! ( Còn ba tấc lưỡi của ta, nhà Trần vẫn còn ! )
Trương Phụ giận lắm, đổi ý không tha nữa, lại sai cắt lưỡi của ông : -" Thử xem cắt lưỡi nó đi, nhà Trần có còn được nữa hay không ??? "
Kế đó , Phụ sai trói ông vào chân cầu, để cho nước thủy triều lên cao dìm chết
Tấm gương anh hùng của Nguyễn Biểu còn chói lọi mãi đến ngàn thu.

Hàn Sĩ Nguyên
HSN2k2
=====================
Danh lợi phù du không màng nhắc
Lưu lại ngàn thu chút ngậm ngùi !

BÁT CÚ NHẤT VẬN
***Đôi điều nói thêm về bài thơ ??oBán Dạ Đặng Dung Phá Giang Đầu Truy Sát Trương Phụ??? của tác giả Đổng Kỳ Yên
BÁN DẠ ĐẶNG DUNG
PHÁ GIANG ĐẦU
TRUY SÁT TRƯƠNG PHỤ
Bán dạ phá giang đầu
Hoả phát soái kình lâu
Cổ độ tung hoành sáo
Tiễn xạ tam liên châu
Quân khí, thôn Ngưu Đẩu
Nộ lãng, Đông Bộ Đầu
Trương Phụ kinh hồn tẩu
Đặng Dung tráng chí lưu
ĐỔNG KỲ YÊN
-Bài dịch nghĩa và dịch thơ : Xin vui lòng xem ở trang 2-
***Một số bạn thơ sau khi đọc bài thơ nói trên có viết thư hỏi Nguyên bài ấy thuộc thể loại thơ gì, cách hiệp vần như thế nào, và muốn được hiểu thêm về các đặc trưng của thể thơ ấy, cũng như phạm vi sử dụng nào là thích hợp nhất.
Xin được trả lời chung cho các bạn như sau :
1-Về thể loại : Bài thơ ấy thuộc về thể thơ Bát Cú Nhất Vận (8 câu 1 vần).
Đây là một thể thơ rất cổ, thường xuất hiện dưới hai hình thức Thất Ngôn Bát Cú (TNBC) gồm có 8 câu, mỗi câu 7 chữ, và Ngũ Ngôn Bát Cú (NNBC) gồm có 8 câu, mỗi câu 5 chữ. Đôi khi cũng được viết dưới dạng 4 câu 7 chữ (Thất Ngôn Tứ Tuyệt) hoặc 4 câu 5 chữ (Ngũ Ngôn Tứ Tuyệt)
Bài thơ của Đổng Kỳ Yên trên đây thuộc loại Ngũ Ngôn Bát Cú Nhất Vận.
2-Về cách hiệp vần : Gọi là Nhất Vận vì cả 8 câu đều dùng chỉ một vần.
-Các câu 1,2,4,6,8 dùng vần bằng như Thất ngôn bát cú (TNBC) thường.
-Riêng ba câu 3,5,7 dùng vần trắc nhưng phải có âm trùng với âm của các câu kia.
Thí dụ : Trong bài thơ của Đổng Kỳ Yên. Chữ cuối câu 1,2,4,6,8 lần lượt là ĐẦU, LÂU, CHÂU, ĐẦU, LƯU. Chữ cuối các câu 3,5,7 là SÁO, ĐẨU, TẨU tuy mang vần trắc nhưng vẫn phải có âm ÂU, AO.
3-Phạm vi sử dụng : Thể thơ này thích hợp nhất với những bài thơ hoành tráng, bi hùng.
Nếu sử dụng nó để làm thơ buồn hay thơ cười thì ... cũng được, nhưng không đúng chức năng chính của nó , chẳng khác nào đem chén kiểu quý ra ăn cơm nguội với muối mè vậy .
Cách đây hơn 40 năm, nhà thơ ĐỔNG KỲ YÊN có viết một số bài thơ Bát Cú nhất vận rất hay (cả Thất ngôn lẫn Ngũ ngôn), mà bài ??oPhá giang đầu??? nói trên là một minh chứng hùng hồn nhất
---------------------------
***Lưu ý : Trong bài thơ "Phá giang đầu" này, rất tiếc là đã có một chi tiết lịch sử không chính xác .
Về địa điểm, trận tập kích truy sát Trương Phụ không phải xảy ra ở Đông Bộ Đầu, mà là ở Hoá Châu. Hai tướng lãnh chỉ huy trận ấy là Đặng Dung và Nguyễn Suý.
Dẫu có khiếm khuyết ấy, tính hào hùng của bài thơ vẫn không hề bị suy giảm vậy.
Hàn Sĩ Nguyên
===================
Ngày tháng đong đưa đời gió bụi
Mặc ai xa mã chốn gian trần
Được HAN SI NGUYEN sửa chữa / chuyển vào 22:03 ngày 20/07/2002

-Ngu Phu viết lúc 15:52 ngày 11/02/2002-
ĐẶNG TƯỚNG QUÂN CẢM THÁN
Trương Phụ -Minh triều- tướng bất nhân
Được thời ngạo nghễ nướng sinh dân
Móc ruột moi tim so Bạo Sở
Ăn gan uống máu sánh Kiêu Tần
Trời Nam sầu thảm sao Khuê lặn
Đất Việt bi thương ánh Đẩu phần
Can Lộc xót xa ngàn đợt sóng
Đặng Dung muôn thuở tiếng trung thần
NguPhu
-------------------------------------------------------
Do sơ ý bài này bị thất niêm, NguPhu xin phép được viết lại :
ĐẶNG TƯỚNG QUÂN CẢM THÁN (viết lại)
Được thời ngạo nghễ nướng sinh dân
Trương Phụ -Minh triều- tướng bất nhân
Móc ruột moi tim so Bạo Sở
Ăn gan uống máu sánh Kiêu Tần
Trời Nam sầu thảm sao Khuê lặn
Đất Việt bi thương ánh Đẩu phần
Can Lộc xót xa ngàn đợt sóng
Đặng Dung muôn thuở tiếng trung thần
NguPhu
24-7-2002