Chinh phù?c khĂ?ng gian

Chinh phùc khĂng gian

Tui lập topic na?y đê? tập hợp các ba?i viết lịch sư?, các phân tích khoa học thiết bị-phi thuyê?n cu?a quá tri?nh nghiên cứu va? chinh phục vuf trụ trên thế giới. Nội dung gô?m:
- Chương tri?nh không gian Nga: lịch sư? phát triê?n, các dự án không gian, các hệ thống rocket, các hệ thống phi thuyê?n-vệ tinh, các đê? án tương lai
- Chương tri?nh không gian Myf : kết cấu như trên
- Chương tri?nh không gian châu Âu: nt
- Chương tri?nh không gian các nước khác: Ấn Độ, Brazil, Nhật Ba?n...
Trong đó, một số ba?i vê? các rocket cụ thê? tui sef tập trung lại tư? chu? đê? Arian 5. Hi vọng các bác cu?ng tham gia
TNL

Lìch sư? phàt triĂ?n Rocket - cơ sơ? cù?a ngà?nh hà?ng khĂng vùf trù
Rocket là? 'ài diẶn cho nhưfng thà?nh tựu cù?a trì òc con ngươ?i và? nò 'àf 'ược bf́t nguĂ?n rẮt lĂu tư? trong quà khứ. Rocket 'àf trà?i qua hà?ng nghì?n nfm với nhiĂ?u cĂng sức nghiĂn cứu, rùt kinh nghiẶm mới cò 'ược như ngà?y hĂm nay.ThiẮt bì bay 'Ă?u tiĂn theo kiĂ?u rocket 'ược ghi nhẶn là? mẶt con chim gĂf. Aulus Gellius, mẶt ngươ?i Roman, viẮt trong mẶt truyẶn Hi Làp kĂ? rf?ng cò mẶt ngươ?i tĂn là? Archytas sẮng tài thà?nh phẮ Tarentum (nay là? mẶt phĂ?n 'Ắt ơ? phìa nam Italia). ĐĂu 'ò và?o khoà?ng nfm 400 trước CĂng nguyĂn, Archytas 'àf là?m cho cư dĂn thà?nh Tarentum kinh ngàc và? thù vì vì? 'àf là?m ra mẶt con chim bf?ng gĂf bay 'ược. Con chim bay lơ lư?ng trĂn dĂy bf?ng hơi phùt. Nhưng 'ò chì? 'ược xem là? mẶt mòn 'Ă? chơi trước khi thà?nh mẶt ngà?nh khoa hòc bf́t 'Ă?u và?o thẮ kỳ? 17.Khoà?ng 300 nfm sau con chim 'ò, mẶt ngươ?i Hi Làp khàc, Hero ơ? Alexandria cùfng thực hiẶn mẶt thiẮt bì dàng rocket gòi là? aeolipile. Và? nò cùfng dù?ng luĂ?ng hơi nước 'Ă? 'Ă?y. Hero dù?ng mẶt bì?nh sf́t (cẮu tào như hì?nh minh hoà) và? dù?ng lư?a 'Ă? 'un nòng nước trong bì?nh 'ò. Hơi nước sinh ra dĂfn thoàt theo hai 'ươ?ng Ắng chưf L và? tào ra 'Ặng lực quay bì?nh.

                    ThiẮt bì aeoliphile cù?a HeroNhưng rocket thực thù 'Ă?u tiĂn ra 'ơ?i khi nà?o thì? khĂng ròf rà?ng. Nhưfng mĂfu chuyẶn vĂ? nhưfng dàng â?" giẮng â?" như â?" rocket sớm nhẮt 'Ă?u cò ơ? nhiĂ?u nĂ?n vfn hoà khàc nhau. Nhưng cò lèf rocket thực thù 'Ă?u tiĂn cò 'ược khĂng phà?i do quà trì?nh nghiĂn cứu chẮ tào mà? chì? là? do mẶt tai nàn. Ngươ?i Trung Hoa ơ? thẮ kỳ? thứ nhẮt sau CĂng NguyĂn 'àf cò 'ược cĂng thức 'ơn già?n 'Ă? chẮ thuẮc sùng tư? muẮi, diĂm tiĂm,..Khi 'ò 'Ă? tào ra tiẮng nĂ?, phào phùc vù cho càc lĂf hẶi, tĂn giào.. hò cho hĂfn hợp nĂ? và?o trong càc Ắng tre và? 'Ắt. Cò thĂ? mẶt sẮ càc Ắng tre 'ò bì hò?ng (khĂng kìn chf?n hàn) nĂn khĂng nĂ? và? thay và?o 'ò lài bay vì? càc luĂ?ng khì sinh ra và? vì? 'Ặng lực tư? thuẮc sùng chày.Và? như vẶy, ngươ?i Trung Hoa cò 'ược kinh nghiẶm vĂ? viẶc là?m càc Ắng chứa thuẮc sùng bay 'ược. Và? trong và?i trươ?ng hợp cĂ?n thiẮt, hò cẶt càc Ắng tre 'ò và?o mùfi tĂn và? bf́n 'i tư? cĂy cung. Nhưng khĂng lĂu sau 'ò, hò 'àf phàt hiẶn ra rf?ng nhưfng Ắng chứa thuẮc sùng cò thĂ? tự bay dựa và?o nfng lượng tư? luĂ?ng khì sinh ra và? mẶt rocket thực thù 'Ă?u tiĂn ra 'ơ?iLĂ?n 'Ă?u tiĂn rocket thực thù sư? dùng 'ược ghi nhẶn là? nfm 1232. Lùc 'ò, cuẶc chiẮn MĂng â?" Hàn 'ang diĂfn ra. Và? trong trẶn chiẮn Kai-Keng ('Ắ biẮt trẶn nà?o), ngươ?i Trung Hoa 'àf ngfn chf̣n ngươ?i MĂng CĂ? xĂm lược bf?ng tĂn â?" lư?a â?" bay (hiĂ?u theo nghìfa là? mùfi tĂn cò mang theo lư?a bay chứ khĂng phà?i hiĂ?u theo nghìfa tĂn lư?a hiẶn nay). Nhưfng mùfi tĂn nà?y là? mẶt dàng thức 'ơn già?n cù?a rocket nhiĂn liẶu rf́n. MẶt Ắng chứa 'Ă?y thuẮc sùng, 'ược bìt kìn mẶt 'Ă?u, 'Ă?u cò?n lài 'Ă? mơ? và? gf́n và?o mẶt mùfi tĂn dà?i. Khi 'ược 'Ắt chày, sự chày nhanh cù?a thuẮc sùng sinh ra lư?a, khòi và? khì thoàt qua phĂ?n mơ? cù?a Ắng tào thà?nh lực 'Ă?y. PhĂ?n thĂn mùfi tĂn như mẶt hẶ thẮng dĂfn 'ươ?ng 'ơn già?n giưf cho rocket theo mẶt hướng 'ình trước và? bay trong khĂng khì. ThẶt ra khĂng ròf lf́m vĂ? à?nh hươ?ng cù?a nhưfng mùfi tĂn â?" lư?a â?" bay như là? mẶt vùf khì huỳ? diẶt, nhưng à?nh hươ?ng tĂm lỳ cù?a nò lĂn ngươ?i MĂng CĂ? là? rẮt ròf rà?ng.

TĂn lư?a cĂ? 'ài cù?a ngươ?i Trung Hoa

TĂn lư?a trong cuẶc chiẮn MĂng CĂ?Sau cuẶc chiẮn Kai-Keng, ngươ?i MĂng CĂ? hòc lẮy và? tự sà?n xuẮt rocket cho hò, và? theo bước chĂn viĂfn chinh, rocket lang sang chĂu Ă,u. Tư? thẮ kỳ? 13 'Ắn 15 cò rẮt nhiĂ?u cuẶc thư? nghiẶm rocket 'ược ghi nhẶn. Ơ? Anh, mẶt tu sỳf tĂn Roger Bacon 'àf chẮ ra mẶt cĂng thức thuẮc sùng cò thĂ? tfng tĂ?m cù?a rocket. Ơ? Phàp, Jean Froissant chì? ra rf?ng càc rocket sèf bay chình xàc hơn nẮu 'ược phòng tư? càc Ắng, 'Ăy chình là? ỳ tươ?ng nguyĂn thuỳ? cù?a càc bazooka (sùng khĂng giẶt) ngà?y nay. Cò?n Joanes de Fontana ngươ?i Ỳ thì? tươ?ng tượng ra rocket dàng ngư lĂi-bay trĂn mf̣t nước 'Ă? 'Ắt tà?u 'ìch.

Ngư lĂi bay cù?a Joanes de FontanaTrong thẮ kỳ? 16, rocket chì?m xuẮng mẶt thơ?i gian, và? khĂng 'ược dù?ng như mẶt thứ vùf khì trong chiẮn tranh. Nhưng chùng vĂfn 'ược phàt triĂ?n trong lìfnh vực khàc: phào hoa. Và? trong quà trì?nh 'ò, mẶt thợ là?m phào hoa ngươ?i Đức, Johann Schmidlap, sàng chẮ ra â?ostep rocketâ?, mẶt dàng rocket nhiĂ?u tĂ?ng cho phèp 'ưa phào hoa lĂn 'Ặ cao cao hơn. Trong sàng chẮ 'ò, mẶt rocket lớn (xem là? tĂ?ng mẶt) chứa trong nò mẶt rocket nhò? hơn (tĂ?ng hai). Khi rocket lớn chày hẮt, rocket nhò? sèf tiẮp tùc chày 'Ă? 'ưa lĂn mẶt cao mẮi trước khi 'Ắt phĂ?n phào hoa. Ỳ tươ?ng sàng chẮ nà?y chình là? cơ sơ? cù?a tẮt cà? càc loài rocket khĂng gian ngà?y nay.
Lùc 'ò, gĂ?n như mùc tiĂu sư? dùng cù?a rocket chì? là? chiẮn tranh hof̣c phào hoa, nhưng cò mẶt huyĂ?n thoài thù vì cù?a ngươ?i Trung Hoa vĂ? viẶc sư? dùng rocket như mẶt phương tiẶn vẶn chuyĂ?n. Đò chình là? Wan-Hu, mẶt quan chức 'ìa phương cẮp thẮp, với sự giùp 'ơf cù?a và?i ngươ?i, thực hiẶn mẶt chiẮc ghẮ bay. Gf́n và?o ghẮ hai chiẮc diĂ?u lớn, cẶng thĂm với 46 rocket chung quanh, Ăng ta cò mẶt thiẮt bì bay. Và?o ngà?y bay, Wan-Hu tự ngĂ?i và?o ghẮ và? ra lình khai hoà?. 47 ngươ?i trợ giùp ơ? 47 tĂn lư?a với 'uẮc trĂn tay, chĂm ngò?i. Ngay lẶp tức mẶt tiẮng nĂ? lớn cù?ng khòi dà?y 'f̣c phàt ra. Sau khi hẮt khòi, Wan-Hu và? chiẮc ghẮ biẮn mẮt. KhĂng ai chf́c rf?ng cò chuyẶn gì? 'àf xà?y ra, cò lèf Wan-Hu và? chiẮc ghẮ cùfng 'àf bay lĂn 'ược.

ThiẮt bì bay Wan-Hu trước giơ? cẮt cành

Lìch sư? Rocket (tt)
Rocket trơ? thà?nh mẶt khoa hòcTrong nư?a cuẮi thẮ kỳ? 17, nhiĂ?u phàt kiẮn khoa hòc cho ngà?nh rocket 'àf 'ược 'ưa ra, mà? 'i 'Ă?u là? nhà? khoa hòc vìf 'ài ngươ?i Anh, Sir Isaac Newton (1642-1727) với 3 'ình luẶt vẶt lỳ cơ bà?n. Nhưfng 'ình luẶt nà?y chì? ra tài sao rocket cò thĂ? hoàt 'Ặng 'ược, và? như thẮ nà?o chùng di chuyĂ?n 'ược trong chĂn khĂng ơ? khoà?ng khĂng rẮt cao, rẮt xa trĂn kia. Và? rẮt nhanh sau 'ò, nhưfng 'ình luẶt Newton 'àf tào nĂn nhưfng thay 'Ă?i sĂu rẶng trong thiẮt kẮ Rocket.Nfm 1720, mẶt giào sư ngươ?i Đức, Willem Gravesande 'àf là?m mẶt chiẮc xe hiẶn 'ài chày bf?ng lực 'Ă?y hơi nước. Nhưfng nhà? sàng chẮ ngươ?i Đức và? Nga 'àf thực hiẶn 'ược nhưfng rocket cò tàfi tròng 'Ắn hơn 45 kg. Nhưfng rocket 'ò mành 'Ắn nĂfi chùng 'Ă? lài nhưfng lĂ? sĂu trĂn mf̣t 'Ắt â?" tào ra bơ?i càc luĂ?ng hơi â?" khi bay lĂn. Trong cuẮi thẮ kỳ? 18 và? 'Ă?u thẮ kỳ? 19, nhưfng kinh nghiẶm vĂ? rocket 'àf 'ược sư? dùng như nhưfng vùf khì cù?a chiẮn tranh. Sự thà?nh cĂng cù?a rocket Ă,́n 'Ặ bf́n chf̣n ngươ?i Anh nfm 1792 và? 1799 'àf tào sự chù ỳ cù?a mẶt chuyĂn gia phào binh, 'ài tà William Congreve. Congreve 'àf chù tĂm và? thiẮt kẮ rocket sư? dùng cho quĂn 'Ặi Anh.Rocket cù?a Congreve rẮt thà?nh cĂng trong chiẮn trẶn. Sư? dùng trong trẶn tà?u Anh nghiĂ?n nàt Fort McHenry trong cuẶc chiẮn 1812, nò 'àf gĂy à?nh hươ?ng 'Ắn mức Francis Scott phà?i viẮt trong nhưfng vĂ?n thơ cù?a Ăng.Dù? cò nhưfng nĂf lực cù?a Congreve, nhưng sự phàt triĂ?n cù?a rocket cùfng khĂng nhiĂ?u mẮy trong nhưfng ngà?y 'ò. Sự tà?n phà (khi 'ò) cù?a rocket khĂng vì? tĂ?m bay hay nfng lượng mà? là? sẮ lượng. Trong thơ?i gian 'ò, trong mẶt trẶn chiẮn thì? cò cà? nghì?n rocket phòng sang phìa 'Ắi phương. TrĂn toà?n thẮ giới, càc nhà? nghiĂn cứu thực nghiẶm tì?m kiẮm phương àn nĂng tình chình xàc. MẶt ngươ?i Anh, William Hale, phàt triĂ?n mẶt kỳf thuẶt gòi là? â?spinâ?. Trong kỳf thuẶt nà?y, luĂ?ng khì thoàt 'ược dĂfn ra bơ?i càc van nhò? ơ? 'uĂi rocket sèf gĂy ra hiẶu ứng xoay (spin) như mẶt viĂn 'àn trong chuyẮn bay. Ngà?y nay, nhiĂ?u ứng dùng tư? sàng kiẮn trĂn vĂfn 'ược sư? dùngRocket tiẮp tùc sư? dùng thà?nh cĂng trong càc trẶn chiẮn trĂn toà?n lùc 'ìa chĂu Ă,u. màfi cho 'Ắn  mẶt trẶn chiẮn với PhĂ?, càc lưf 'oà?n rocket Ào 'àf gf̣p phà?i 'Ắi thù? 'ò chình là? phào cò thiẮt kẮ mới. Càc khĂ?u phào với hẶ thẮng Ă? 'àn nàp, nò?ng xof́n và? 'Ă?u 'àn nĂ? chứng tò? khà? nfng tà?n phà vượt xa rocket. Và? như vẶy, mẶt lĂ?n nưfa, rocket lài trơ? vĂ? thơ?i kỳ? chì? sư? dùng cho càc mùc 'ìch hoà? bì?nh.
Khoa hòc rocket hiẶn 'ài bf́t 'Ă?uNfm 1898, mẶt thĂ?y giào tiĂ?u hòc Nga, Konstantin Tsiolkovsky (1857-1935), nà?y sinh ỳ tươ?ng khàm phà khĂng gian bf?ng rocket. Trong mẶt bào cào viẮt và?o nfm 1903, Tsiolkovsky 'Ă? xuẮt viẶc sư? dùng nhiĂn liẶu lò?ng trong rocket 'Ă? cò tĂ?m bay xa hơn. Ă"ng ta phàt biĂ?u rf?ng tẮc 'Ặ và? tĂ?m bay cù?a rocket 'ược giới hàn chì? bơ?i lượng khì phùt sinh ra. Với nhưfng ỳ tươ?ng, nhưfng nghiĂn cứu thẶn tròng và? tĂ?m nhì?n vượt thơ?i gian, Tsiolkovsky 'ược vinh danh là? cha cù?a ngà?nh du hà?nh vùf trù hiẶn 'ài.
Cùfng và?o 'Ă?u thẮ kỳ? 20, mẶt ngươ?i Mỳf, Robert H.Goddart (1882-1945), 'àf tiẮn hà?nh nhiĂ?u nghiĂn cứu thực nghiẶm với rocket. Ă"ng ta rẮt hứng thù với viẶc tì?m ra phương phàp 'i lĂn nhưfng 'Ặ cao hơn nhưfng gì? 'àt tới cù?a khì cĂ?u. Ă"ng ta xuẮt bà?n mẶt cuẮn sàch nhò? và?o nfm 1919 với tĂn là? "Phương phàp 'àt 'Ắn nhưfng 'Ặ cao cực kỳ?". Đò chình là? nhưfng phĂn tìch toàn hòc cù?a cài mà? ngà?y nay gòi là? rocket khì tượng hòc. Goddard sớm cò nhưfng thì nghiẶm với càc rocket nhiĂn liẶu rf́n. Nfm 1915, Ăng 'àf bf́t 'Ă?u thư? mẶt và?i loài nhiĂn liẶu lò?ng và? 'o lượng khì thà?i 'Ắt chày. Do 'ò, dù? là?m viẶc với càc rocket nhiĂn liẶu rf́n nhưng Ăng cùfng 'àf sớm nhẶn thẮy nhiĂn liẶu lò?ng sèf tẮt hơn cho rocket. KhĂng ai cò thĂ? chẮ tào thà?nh cĂng mẶt rocket nhiĂn liẶu lò?ng trước 'ò. Vì? 'ò là? mẶt 'iĂ?u thực sự khò khfn hơn nhiĂ?u so với viẶc chẮ tào tĂn lư?a nhiĂn liẶu rf́n. Nhưfng bĂ?n chứa chẮt 'Ắt và? oxy, turbin, và? buĂ?ng 'Ắt cĂ?n phà?i cò. Dù? cò nhưfng khò khfn 'ò, nhưng sau cù?ng và?o ngà?y 16 thàng 3 nfm 1926, Goddard cùfng 'àf cò mẶt chuyẮn bay rocket thà?nh cĂng với nhiĂn liẶu lò?ng. Rocket 'ò cò nhiĂn liẶu là? oxy lò?ng và? xfng, nò chì? bay 'ược hai giĂy rươfi với cao 'Ặ 'àt 'ược là? 12,5 met và? xa 56 mèt. Dù? với tiĂu chuĂ?n ngà?y nay thì? nhưfng con sẮ 'ò khĂng cò chùt Ắn tượng nà?o, nhưng cùfng như chuyẮn bay 'Ă?u tiĂn cù?a anh em nhà? Wright nfm 1903, thì? rocket xfn cù?a Goddard xứng 'àng mang danh hiẶu tiĂ?n phong cù?a kỳ? nguyĂn mới ngà?nh khoa hòc rocket.
 Nhưfng cuẶc thì nghiẶm cù?a Goddart cò?n tiẮp diĂfn với càc rocket nhiĂn liẶu lò?ng nhiĂ?u nfm sau 'ò. Nhưfng rocket sau cò 'Ặ cao và? tĂ?m bay lớn hơn. Ă"ng cùfng phàt triĂ?n hẶ thẮng con quay hĂ?i chuyĂ?n dù?ng cho viẶc 'iĂ?u khiĂ?n bay và? phĂ?n mang tà?i tròng (payload) cho càc thiẮt bì khoa hòc. Ngoà?i ra, hẶ thẮng dù? thu hĂ?i cùfng 'ược thực hiẶn 'Ă? mang trơ? vĂ? càc phĂ?n rocket và? thiẮt bì an toà?n. Goddard, với nhưfng phàt minh và? 'òng gòp cù?a Ăng xứng 'àng với danh hiẶu cha 'è? cù?a ngà?nh khoa hòc tĂn lư?a hiẶn 'ài.
Ngươ?i vìf 'ài thứ ba cò tĂn là? Hermann Oberth (1984-1989) sinh ngà?y 25 thàng Sàu tài Hermannstadt (Transylnavia) và? chẮt và?o ngà?y 28 thàng 12 tài Nuremberg, Đức. Nfm 1923, Ăng viẮt mẶt quyĂ?n sàch vĂ? viẶc du hà?nh vùf trù với rocket. Nhưfng gì? Ăng viẮt rẮt quan tròng. Bơ?i lèf, vì? chùng, nhiĂ?u cĂng ty tĂn lư?a nhò? 'àf ra 'ơ?i và? lan rẶng khf́p toà?n cĂ?u. Ơ? Đức, mẶt trong nhưfng dàng cĂng ty như vẶy là? Verein Verein fur Raumschiffahrt (Society for Space Travel) 'àf chẮ tào ra rocket V-2, nĂfi kinh hoà?ng cù?a London trong thẮ chiẮn thứ II. Nfm 1937, nhiĂ?u kỳf sư và? khoa hòc gia Đức trong 'ò cò Ăng ta, tẶp trung vĂ? Peenemunde bĂn bơ? Baltic. Ơ? 'ò, nhiĂ?u dàng tĂn lư?a tiĂn tiẮn cù?a thơ?i kỳ? 'ò 'àf 'ược sà?n xuẮt và? bay dưới sự 'iĂ?u hà?nh cù?a Wernher von Braun.Rocket V-2 (ngươ?i Đức gòi là? A-4) là? mẶt dàng thu nhò? cù?a càc tĂn lưfa hiẶn 'ài ngà?y nay. TĂn lư?a nà?y cò 'ược lực 'Ă?y tư? viẶc 'Ắt hĂfn hợp oxy lò?ng và? alcohol, lượng cĂng suẮt thu 'ược là? khoà?ng 1 tẮn trong 7 giĂy. MĂfi khi phòng, V-2 là? mẶt vùf khì kinh hoà?nh vì? nò cò thĂ? phà huỳ? cà? mẶt khu phẮ.
RẮt may cho London và? quĂn ĐĂ?ng Minh vì? V-2 'àf ra 'ơ?i quà muẶn trong chiẮn tranh 'Ă? cò thĂ? thay 'Ă?i cùc diẶn. KhĂng dư?ng lài ơ? 'ò, khi kẮt thùc chiẮn tranh thì? càc nhà? khoa hòc và? kỳf sư Đức 'àf cò nhưfng tiẮn triĂ?n tẮt trong kẮ hoàch sà?n xuẮt tĂn lư?a cò khà? nfng vượt qua Đài TĂy Dương và? bf́n và?o nước Mỳf. Nhưfng tĂn lư?a nà?y cò cành ơ? càc tĂ?ng trĂn nhưng tà?i tròng mang theo khà bè.Sau thẮt bài cù?a QuẮc Xàf, nhiĂ?u rocket V-2 chưa dù?ng và? nhưfng phĂ?n phù cẶn bì lẮy bơ?i quĂn ĐĂ?ng Minh. NhiĂ?u khoa hòc gia trong ngà?nh tĂn lưfa sang Mỳf, mẶt sẮ khàc sang LiĂn XĂ. Nhưfng nhà? khoa hòc Đức, bao gĂ?m cà? von Braun, 'àf kinh ngàc trước nhưfng gì? Goddard là?m 'ược.Sau 'ò, cà? Mỳf và? LiĂn XĂ 'Ă?u 'f̣t niĂ?m tin ơ? rocket như mẶt loài vùf khì cho quĂn 'Ặi và? bf́t 'Ă?u chương trì?nh nghiĂn cứu. ĐĂ?u tiĂn, ơ? Hoa Kỳ? bf́t 'Ă?u mẶt chương trì?nh với càc rocket khì tượng cò cao 'Ặ lớn, mẶt trong nhưfng ỳ tươ?ng ban 'Ă?u cù?a Goddard. Sau 'ò là? chương trì?nh phàt triĂ?n càc hẶ thẮng tĂn lư?a chiẮn lược xuyĂn lùc 'ìa. Và? 'ò là? nhưfng bước khơ?i 'Ă?u cù?a chương trì?nh khĂng gian Mỳf. Nhưfng tĂn lư?a sau nà?y như Redstone, Atlas và? Titan... 'ưa 'ược càc phi hà?nh gia và?o vùf trù.Ngà?y 04 thàng 10 nfm 1957, cà? thẮ giới chẮn 'Ặng bơ?i tin tức vĂ? mẶt vẶ tinh nhĂn tào 'àf 'ược phòng lĂn quìf 'ào trài 'Ắt, và? nò là? cù?a LiĂn XĂ. Sputnik I â?" tĂn cù?a vẶ tinh nà?y â?" là? thà?nh cĂng 'Ă?u tiĂn cù?a con ngươ?i trong cuẶc 'ua và?o khĂng gian giưfa hai siĂu cươ?ng. Chì? sau thà?nh cĂng 'ò 1 thàng, nhưfng ngươ?i Soviet lài tiẮp tùc 'ưa mẶt vẶ tinh cò mang theo mẶt chù chò tĂn là? Laika lĂn quìf 'ào. Laika 'àf sẮng trong khĂng gian 'ược 7 ngà?y trước khi lìm dĂ?n 'i vì? hẮt dươfng khì trĂn tà?u. Đò là? sinh vẶt sẮng trĂn trài 'Ắt 'Ă?u tiĂn bay và?o khĂng gian
 Sputnik IVà?i thàng sau Sputnik, Hoa Kỳ? cùfng theo chĂn LiĂn XĂ phòng vẶ tinh 'Ă?u tiĂn. Explorer I phòng bơ?i quĂn 'Ặi Mỳf và?o ngà?y 21 thàng 1 nfm 1958. Và? và?o thàng 10 cù?ng nfm, Hoa Kỳ? 'àf tĂ? chức mẶt chương trì?nh khĂng gian rẶng lớn với mẶt thực thĂ? khĂ?ng lĂ? 'ược thà?nh lẶp là? cơ quan NASA (National Aeronautics and Space Administration). Sau 'ò khĂng lĂu, nhiĂ?u ngươ?i, mày mòc 'ược 'ưa và?o khĂng trung. Càc nhà? du hà?nh vùf trù bay trĂn quìf 'ào trài 'Ắt, hà cành xuẮng mf̣t trfng, càc robot thàm hiĂ?m càc hà?nh tinh...Vùf trù mơ? ra mẶt triĂ?n vòng lớn lao cho khàm phà và? kinh doanh. Càc vẶ tinh phùc vù cho khoa hòc, cho nghiĂn cứu trài 'Ắt, dự bào thuỳ? vfn khì tượng, thĂng tin liĂn làc... và? thàm sàt 'Ắi thù?. Và? 'Ă? phùc vù cho nhu cĂ?u tà?i ngà?y cà?ng cao, càc rocket lớn và? lớn hơn 'ược quan tĂm nghiĂn cứu, sà?n xuẮt.KĂ? tư? nhưfng ngà?y 'Ă?u tiĂn khàm phà và? thư? nghiẶm, rocket phàt triĂ?n tư? mẶt thiẮt bì chứa thuẮc sùng già?n 'ơn thà?nh mẶt phương tiẶn khĂ?ng lĂ? cò khà? nfng bay và?o khĂng gian. Rocket 'àf mơ? ra toà?n cĂ?u càc cĂng cuẶc khàm phà vĂ tẶn cho tri thức và? sự phàt triĂ?n cù?a nhĂn loàiTheo NASA

vote bác TNL 5 điểm vì những đóng góp của bác và đã khởi động khá tốt lãnh vực "Không gian" trong TTVNOL.
Theo em nghĩ nếu bác và những người còn lại dịch đóng góp nhiều cho ngành này thì chúng ta có thể lập ra box riêng là "Chinh phục không gian vụ trụ".
Xin các bác có ý kiến.

Bác nói đến trận Kei Keng mà quân hán chặn quân Mông ý, làm em tưởng tượng đến TQ đặt các mũi tên như dàn cachiusa vậy, quân mông dí đến gần thì đồng lọat khai hoả! Em liên tưởng đến đoạn này vì nhớ đến phim Bao Công, có 1 bà kiện mà lính kô cho đánh trống, cú, ra chợ mua 1 dàn pháo hoa đặt trên cái xe bò ý, đẩy vào bắn, he he he, xem buồn cười lắm!!
Nhưng nếu bắn theo dàn thế vào quân địch thì uy lực mạnh thật, vì tốc độ bắn nhanh!

LÌCH SƯ? VÀ? NHƯfNG THÀ?NH TỰU CÙ?A NGÀ?NH KHOA HÒC VÙf TRÙ NGA
A. Lìch sư?
1. Lìch sư? sơ khai cù?a ngà?nh tĂn lư?a Nga
Ngươ?i Nga biẮt 'Ắn rocket 'Ă?u tiĂn và?o nfm 1516 trong cuẶc sư? dùng rocket ơ? gĂ?n thà?nh phẮ Belgorod cù?a Ucraina và? nẮu tình trĂn làfnh thĂ? Nga thì? 'Ắn tẶn nfm 1675 ơ? thà?nh phẮ Ustuyg . DẮu hiẶu 'Ă?u tiĂn cho thẮy cò sự phàt triĂ?n rocket ơ? Nga là? nfm 1717 với ghi nhẶn 'Ặ cao 'àt 'ược và?i trfm mèt. Và? theo càc thư tìch cĂ? thì? nfm 1732, tài cĂng xươ?ng phào binh ơ? St Peterburg (vẮn 'ược thà?nh lẶp bơ?i Pier 'ài 'Ắ nfm 1711) 'àf sà?n xuẮt 20 thiẮt bì phòng rocket cho phào 'à?i biĂn giới Brest.Nfm 1814, I.Kartmazov, thà?nh viĂn cù?a hẶi 'Ă?ng Khoa hòc QuĂn sự bào cào là? 'àf thư? nghiẶm tĂn lư?a mf̣t trẶn.Nfm 1815, kỳf sư phào binh Alexander Zasyadko (1779-1837) bf́t 'Ă?u phàt triĂ?n càc tĂn lư?a chiẮn trươ?ng cho quĂn 'Ặi Nga. Ă"ng 'àf thư? nghiẶm hà?ng loàt càc tĂn lư?a và? phàt triĂ?n kỳf thuẶt cho tà?i tròng tĂn lư?a. Sau cù?ng Ăng 'àf thà?nh lẶp 'ơn vì tĂn lư?a 'Ă?u tiĂn cù?a QuĂn 'Ặi Nga và?o nfm 1827. Ba kiĂ?u tĂn lư?a chiẮn trươ?ng cù?a Zasyadko (2 â?" 2.5 và? 4 inches) cò tĂ?m bf́n 1,600 và? 2,700 mèt. Zasyadko viẮt lài nhưfng gì? thực hiẶn trong nfm 1817 và? 'Ăy là? nhưfng Ắn bà?n 'Ă?u tiĂn cù?a Nga trong lìfnh vực nà?y. Nhưfng tĂn lư?a cù?a Ăng 'ược sư? dùng 'Ă?u tiĂn là? trong chiẮn tranh Nga-ThĂ? nfm 1825. Nfm 1828-1829, cò ghi nhẶn nhưfng lĂ?n oanh kìch cù?a quĂn Nga và? nhưfng vì trì mành cù?a quĂn ThĂ? ơ? Varna, Bulgaria bf?ng tĂn lư?a.

CẮu tào tĂn lư?a cù?a Zasyadko
Nfm 1849 mẶt kỳf sư phào binh khàc - Konstantin Konstantinov â?" phùc vù tài Xì nghiẶp rocket 'f̣t tài St. Petersburg, xì nghiẶp 'ược thà?nh lẶp tương tự như nhưfng tĂ? chức khàc ơ? chĂu Ă,u cò khi 'ò và?o nhưfng nfm 1820s. Nfm 1847, Konstantinov chẮ ra "ballistic pendulum", thiẮt bì dù?ng 'Ă? xàc 'ình à?nh hươ?ng cù?a khuĂn dàng rocket cùfng như 'ình ra càc cơ phẶn bay cù?a nò. Sau nfm 1850, Konstantinov tiẮp tùc thư? nghiẶm càc tĂn lư?a chiẮn trươ?ng với mùc tiĂu tfng cươ?ng khà? nfng cù?a chùng. Ă"ng tiẮo tùc tì?m hiĂ?u nhưfng phương àn Ă?n 'ình khàc nhau và? càch gf́n và?o 'Ă?u 'àn nĂ?. ĐĂ?ng thơ?i, Ăng cùfng phàt triĂ?n sà?n xuẮt và? nghiĂn cứuc càc kỳf thuẶt trong ngà?nh rocket. Nhưfng rocket cù?a Konstantinov cò tĂ?m bay 4-5 km. Ă"ng cùfng dù?ng rocket cho càc lao mòc sfn cà voi Trong nfm 1857 và? 1858 Ăng sang chĂu Ă,u 'Ă? tì?m hiĂ?u thĂm vĂ? khoa hòc rocket. Trong suẮt nhưfng nfm 1859-1861, khi trơ? lài Nga, Ăng viẮt càc tươ?ng trì?nh vĂ? ngà?nh nà?y cho càc quan chức quĂn 'ẶiSau nfm 1861, Konstantinov làfnh 'ào kẮ hoàch tĂ? chức sà?n xuẮt rocket cho Nikolaev, 'ơn vì nà?y sau 'ò 'i và?o hoàt 'Ặng trong nfm 1867.

ThiẮt bì Pendulum cù?a Konstantinov

TĂn lư?a và? già phòng cù?a Konstantinov
Nhưfng tĂn lư?a cò cành 'ược khi nhẶn 'Ă?u tiĂn là? và?o nfm 1870, 'ò là? ỳ tươ?ng mẶt mẶt kỳf sư phào binh Nga: Ivanin. Tuy nhiĂn, cùfng như ơ? chĂu Ă,u, vì? nhưfng tiẮn bẶ cù?a phào binh, nhưfng nhu cĂ?u và? sự phàt triĂ?n cù?a tĂn lư?a bì 'òng bfng. Nhưfng biẮn chuyĂ?n khơ?i 'Ặng lài ngà?nh khoa hòc tĂn lư?a chì? bf́t 'Ă?u sau khi phàt minh ra thuẮc sùng ìt khòi nfm 1884.
Khi bf́t 'Ă?u thẮ kỳ? 20, mẶt chuyĂn gia phào binh: Mikhail Pomortsev bf́t 'Ă?u trơ? lài càc thì nghiẶm với tĂn lư?a. Giưfa càc nfm 1902-1905, 'Ă? tfng tĂ?m bay cù?a tĂn lư?a, Ăng 'àf thì nghiẶm với khoà?ng 20  kiĂ?u dàng khì 'Ặng tĂn lư?a khàc nhau. Nfm 1908 tĂn lư?a cù?a Pomortsev 'àf 'àt tới tĂ?m bay 8-9 kilometers.

TĂn lư?a cù?a Pomortsev
Ơ? Nga, ỳ tươ?ng vĂ? sư? dùng rocket 'Ă? 'i lĂn tĂ?ng cao khì quyĂ?n 'àf cò tư? giưfa thẮ kỳ? 19 qua càc thĂ? hiẶn cù?a I. Tretesky, N. Sokovnin và? N. Teleshev. Nhưng mẶt tà?i liẶu nĂ?i tiẮng nhẮt là? cù?a Nikolai Kibalchich, mẶt kỳf thuẶt viĂn chẮt nĂ? thuẶc tĂ? chức bào loàn chẮng chình quyĂ?n â?onarodnaya Volyaâ?. Nfm 1881, trong xuẮt 17 ngà?y trong xà? lim trước khi 'i ra phàp trươ?ng - vì? tẶi àm sàt Sa Hoà?ng Alexander II - tài nhà? ngùc phào 'à?i Petrapavloskaya ơ? St.Petersburg. Kibalnich 'àf vèf và? mĂ tà? mẶt chuyẮn bay cò ngươ?i bf?ng 'Ặng cơ tĂn lư?a nhiĂn liẶu rf́ng lĂn khĂng trungâ?o Trong tù?, và?i ngà?y trước cài chẮt, tĂi viẮt dự àn nà?yâ? Kibalchich viẮt, â?o TĂi thực sự tin và?o ỳ tươ?ng cù?a tĂi và? nò giùp tĂi thanh thà?n trong tì?nh cà?nh tĂ?i tẶ nà?y... NẮu ỳ tươ?ng cù?a tĂi 'ược xem xèt và? thực hiẶn thì? tĂi sèf rẮt hành phùc vì? 'àf cẮng hiẮn cho 'Ắt mè và? nhĂn dĂnâ?Trong 'Ă? àn cù?a mì?nh, Ăng ta 'àf nĂu mẶt cĂu hò?i tu tư?: â?oLoài lực nà?o dù?ng và?o ngà?nh du hà?nh vùf trù. TĂi tin, 'ò là? lực cò tư? sự chày chẶm cù?a chẮt nĂ?â?Kibalchich vèf phàt mẶt Ắng thèp hì?nh trù hơ? phĂ?n 'uĂi â?oNẮu Ắng trù nà?y 'ược bìt kìn mẶt 'Ă?u và? sau 'ò cho àp lực khì thoàt ra phìa kia thì? Ắng trù sèf bay lĂnâ?. Ngoà?i ra, Ăng ta cò?n mĂ tà? phương thức 'iĂ?u khiĂ?n chuyẮn bay bf?ng viẶc thay 'Ă?i hướng phùt (khì) cù?a 'Ặng cơ.  Ă"ng ta viẮtâ? TĂi nghìf rf?ng khi thực nghiẶm, dự àn cò thĂ? 'àt 'ược và? hoà?n chì?nh với kỳf thuẶt hiẶn 'àiâ?Hai ngà?y trước khi xư? tư?, ngà?y 31 thàng 3 nfm 1881, Kibalchich 'àf chình thức yĂu cĂ?u với bẶ nẶi vù 'Ă? xem xèt dự àn cù?a Ăng ta.

Phàc thà?o 'Ă? àn cù?a Kibalchich26 thàng 3 nfm 1882, gĂ?n 1 nfm sau sự kiẶn nfm 81, Tướng Komarov, cà?nh sàt trươ?ng, gư?i mẶt bào cào lĂn Cùc cà?nh sàt LiĂn bang, nòi: .. TĂi rẮt vinh dự và? hà?i lò?ng với thì?nh cĂ?u cù?a Nikolai Kibalchich, dù? trong tì?nh tràng tẶi phàm, 'àf trì?nh dự àn anh ta cho mẶt thiẮt bì du hà?nh khĂng gian."Tuy nhiĂn, dự àn 'ò khĂng 'ược thực hiẶn vì? nhiĂ?u lì do, trong 'ò cò chình trì và? nò bì xẮp xò màfi cho 'Ắn thàng 8 nfm 1917, nfm cù?a hai cuẶc càch màng và? 'ưa nhưfng ngươ?i Bolsheviks lĂn nf́m quyĂ?n.Thàng 3 nfm 1918, Nikolai Rynin, mẶt nhà? cĂ? suỳ phong trà?o du hà?nh vùf trù khĂng biẮt mẶt mò?i, 'àf tì?m lài 'ược nhưfng mĂ tà? cù?a Kibalchich và? 'àf xuẮt bà?n nò trĂn tàp chì Byloye và?o thàng 4 cù?ng nfm. Và? kĂ? tư? 'ò, trong kỳ? nguyĂn sĂ viẮt, nhưfng gì? 'ược viẮt bơ?i Kibalchich dĂ?n 'ược hiẶu chì?nh và? thà?nh hiẶn thực
Nước Nga chuyĂ?n mì?nh sang thẮ kỳ? 20 với nhiĂ?u hi vòng. Dù? cò rẮt nhiĂ?u khò khfn trong nĂng nghiẶp và? hẶ thẮng chình trì, nhưng càc ngà?nh vfn hoà nghẶ thuẶt và? khoa hòc Nga cò nhiĂ?u tiẮn bẶ 'àng chù ỳ. ĐĂ?u thẮ kỳ? 20 cĂng nghiẶp nf̣ng Nga phàt triĂ?n mành (tfng 74,1 % tư? nfm 1900 'Ắn 1913), bĂn cành 'ò càc ngà?nh hoà hòc và? vẶt lỳ và? nghiĂn cứu khĂng gian. Sau thơ?i gian ngưng trẶ do nhưfng tiẮn bẶ cù?a phào binh, ơ? cà? chĂu Ă,u và? Nga, 'Ắn nfm 1884, với sự ra 'ơ?i cù?a thuẮc sùng khĂng khòi, rocket 'ược quan tĂm trơ? lài. Ơ? Nga, mẶt chuyĂn gia phào binh  Mikhail Pomortsev (1851-1916) 'ược lẶnh tiẮp tùc với càc cuẶc thư? nghiẶm tĂn lư?a ơ? 'Ă?u thẮ kỳ? 20
---> Càc bàc thĂng cà?m cù?a em dà?i dò?ng chĂf nà?y vì? em thìch cò trước cò sau, khĂng thìch 'Ặp thf?ng và?o kỳf thuẶt nò kia mà? bò? qua lìch sư?.. Cò nhiĂ?u chĂ? em dìch lơ?m khơ?m càc bàc thĂng cà?m vì? em khĂng cò rà?nh nhưfng tư? chuyĂn mĂn cù?a ngà?nh nà?y. Ngoài 'ào mà?
 

Phù chù:Nhưfng cẶt mẮc 'àng chù ỳ cù?a ngà?nh khoa hòc tĂn lư?a trước thẮ kỳ? 20:1516: LĂ?n 'Ă?u thư? rocket ơ? gĂ?n Belgorod - Ucraina1675: LĂ?n 'Ă?u xuẮt hiẶn rocket ơ? Nga, tài thà?nh phẮ Ustuyg.1687: Isaac Newton 'ưa ra 3 'ình luẶt vẶt lỳ.1680s: Xì nghiẶp Rocket (Raketnoe Zavedenie) thà?nh lẶp ơ? Moscow.1711: Pier 'ài 'Ắ thà?nh lẶp xì nghiẶp phào binh â?" phào thù? ơ? St. Petersburg, nơi sà?n xuẮt rocket và?o nfm 1732.1770: Đài uỳ Thomas Desaguliers thư? nghiẶm rocket mang tư? Ă,́n 'Ặ vĂ? trong phò?ng thì nghiẶm hoà?ng gia Woolwich, Anh quẮc, nhưng thẮt bài vĂ? viẶc xàc 'ình bào cào tĂ?m bay (vì? mẶt sẮ khĂng thĂ? bay lĂn tư? bẶ phòng) 1780s: Hyder Ali, Hoà?ng tư? xứ Mysore, làfnh 'ào ngươ?i Ă,́n 'Ặ, dù?ng rocket thĂn bf?ng sf́t, dà?i 2.4 â?" 3 mèt chẮng lài quĂn lình cù?a cĂng ty ĐĂng Ă,́n. Rocket cò tròng lượng 2.7 'Ắn 5.4 kg và? cò tĂ?m bay 2.4 km. 1789: Innes Monroe xuẮt bà?n mẶt cuẮn sàch nhan 'Ă? "Tươ?ng thuẶt vĂ? càc hoàt 'Ặng quĂn 'Ặi ơ? bơ? biĂ?n Coromandel" trong 'ò, Ăng mĂ tà? 1761 trẶn chiẮn cù?a Panipat giưfa Anh quẮc và? quĂn 'Ặi Ă,́n 'Ặ do Hyder Ali xứ Mysore làfnh 'ào. Trong 'ò cò nòi 'Ắn quĂn 'oà?n rocket Ă,́n cò 1,200 ngươ?i và? bf́n 'Ắn 2000 quà? rocket và?o kì binh 'Ắi phương ơ? tĂ?m xa 0.8 mile và? tiĂu diẶt hò .
1782-1799: Ơ? Ă,́n 'Ặ, trong xuẮt cuẶc chiẮn Mysore thứ 3, quĂn 'Ặi Ă,́n 'Ặ lài sư? dùng tĂn lư?a 'Ă? chẮng lài quĂn Anh. Sultan Tippu, con trai cù?a Hyder Ali và? là? chì? huy cù?a quĂn Ă,́n 'àf tfng sẮ quĂn rocket lĂn 'Ắn 5,000 quĂn và? trang bì cho hò loài tĂn lư?a lớn hơn. Trước cài chẮt cù?a Ăng ta trong trẶn chiẮn Seringapatam và?o nfm 1799, 'Ặi quĂn cù?a  Tippu Sultan khĂng ìt lĂ?n 'ành bài ngươ?i Anh
1804: Đài tà William Congreve 'ưa ra cĂng thức sà?n xuẮt cho nhưfng rocket lớn ơ? Woolwich, Anh. Trong mẶt nfm, Ăng 'àf sà?n xuẮt 'ược nhưfng rocket thĂn bf?ng sf́t nf̣ng 14.5 kg (dà?i 107cm và? 'ươ?ng kình 10cm2). ĐĂ?ng thơ?i 'Ă? tfng tĂ?m bay, Ăng 'àf tào ra loài thuẮc chày nhanh.
Thàng 10/1806: 18 thuyĂ?n trang bì  rocket Cogreve cù?a Anh dẶi lưfa và?o thà?nh Boulogne (France) trong xuẮt cuẶc chiẮn với Napoleon. HĂ?u hẮt càc tĂn lư?a 'Ă?u quà tĂ?m bf́n cù?a tà?u chiẮn Phàp.
Thàng 9/1807: Tà?u mang rocket Anh tẮn cĂng Copenhagen, Đan Màch gĂy ra nhưfng trẶn chày lớn trong thà?nh phẮ.
1813: Hòc viẶn QuĂn sự Hoà?ng gia Anh ơ? Woolwich xuẮt bà?n sàch "A Treatise on the Motion of Rockets" viẮt bơ?i William Moore. Trong 'ò cò cà? càc chi tiẮt tình toàn cho hà?nh trì?nh cù?a mẶt rocket, kĂ? cà? càc chuyĂ?n 'Ặng trong khĂng khì.
Thàng 9/1814: Hà?i quĂn Hoà?ng gia bf́n rocket và?o phào 'à?i Fort McHenry, Baltimore.
1828-29: QuĂn Nga sư? dùng rocket Zasyadko trong chiẮn tranh Nga-ThĂ?.
1840: Tài Anh, William Hale, phàt triĂ?n rocket xoay Ă?n 'ình bf?ng viẶc thĂm 3 van ơ? cư?a xà? khì cù?a rocket. CẮu trùc rocket nà?y 'ược dù?ng nhiĂ?u trong chiẮn tranh Mexico (1846-48), chiẮn tranh Crime (1853-56), ơ? Hungary, Italy, PhĂ? và? trong nẶi chiẮn Mỳf (1861-65).
1853-56: ChiẮn thuyĂ?n Nga trang bì rockets trong cuẶc chiẮn Crime.
1881: Trong khi chơ? tư? hì?nh vì? tẶi àm sàt Sa hoà?ng Czar Alexander II, Nikolai Kibalchich phàt thà?o thiẮt bì bay cò ngươ?i lài gf́n 'Ặng cơ rocket nhiĂn liẶu rf́n.

Nhưfng đơn vị nghiên cứu - chế tạo rocket đâ?u tiên
1. GDL: Tư? ý tươ?ng đến hiện thựcNăm 1917, Đa?ng Cộng sa?n (khi đó co?n được biết với tên Đa?ng Bolshevik) da?nh được thắng lợi chính trị lớn va? lên câ?m quyê?n sau khi đánh đô? chế độ phong kiến vương quyê?n gia? côfi ơ? Nga. Nhưng khi đó, nước Nga soviet pha?i đối mặt với rất nhiê?u ke? thu? ca? trong va? ngoa?i nước, vi? vậy Vladimir Leni, lafnh đạo cu?a nhưfng ngươ?i Bolsevik đa? kêu gọi ba?o vệ tha?nh qua? cách mạnh bă?ng mọi giá. Va? nhưfng năm sau đó, nhưfng nha? lafnh đạo Soviet đaf luôn cố gắng da?nh mọi nôf lực cho việc hiện đại hoá Hô?ng quân.
GDL: Lịch sư? tha?nh lập tô? chứcNga?y 3 tháng 5, 1919 va?o giưfa cuộc nội chiến Nga, Nikolai Tikhomirov (1859-1930), một kyf sư hoá chất gư?i một lá thư đến Vladimir Bonch-Bruevich, trươ?ng trị sự dịch vụ cu?a Soviet nhân dân tối cao (xin lôfi các bạn chôf na?y tui không biết dịch la? chức gi?, nguyên văn la? chief of administrative service of the Soviet of People''s Commissars - Sovnarkom), trong thư, ông đê? nghị chính phu? hôf trợ cho công cuộc đâ?u tư cu?a ông ta: vuf khí rocket ?ochúng có thê? giúp tăng cươ?ng sức mạnh cu?a nê?n Cộng hoa?? ?" nguyên văn lơ?i cu?a ông ta. Cu?ng với lá thư Tikhomirov một ba?ng tha?o dự án đô?ng ký với N. Zhukovskiy, một kyf sư ha?ng không, va? bă?ng phát minh 1915 (số hiệu 309) cho dự án đâ?u tư.
Tikhominov đaf sớm tiếp cận với nhưfng vấn đê? cu?a rocket nhiên liệu lo?ng va? rắn tư? nhưfng năm 1894, va? đến năm 1915 ông đaf được cấp bă?ng sáng chế ?oAnten tự đâ?y va? mi?n mặt nước?. Tư? năm 1912 đến 1917, Bộ Ha?i Quân (cuf) đaf xem xét dự án cu?a Tikhomirov mafi cho đến khi xa?y ra cuộc cách mạng. Sau một loại các lâ?n tri?nh ba?y, xem xét, nha? câ?m quyê?n Soviet mới mef đaf ti?m thấy trong dự án cu?a Tikhomirov nhưfng điê?u hứa hẹn va? va?o nga?y 1 tháng 3 năm 1921, chính quyê?n soviet tha?nh lập: ?oPho?ng thí nghiệm phát triê?n sáng chế cu?a kyf sư N.I.Tikhomirov? tại Moscow. Đô?ng thơ?i chi? định S. Kamenev, tư lệnh lục quân giúp đơf gia?i quyết các vấn đê? rắc rối. Vladimir Artemiev, một kyf sư pháo binh có kinh nghiệm vê? rocket lafnh nhiệm vụ theo dofi các ứng dụng quân sự va? kiê?m định nhưfng kyf thuật mới. Pho?ng thí nghiệm cu?a Tikhomirov la? một căn nha? hai tâ?ng ơ? phố Tikhvinskaya Street với các pho?ng hoá chất, pho?ng hoá -nhiệt va? 17 thiết bị máy mócNăm 1925, pho?ng thí nghiệm Tikhomirov di dơ?i vê? St. Petersburg (tức Leningrad trong thơ?i Liên Sô). Năm 1928, Pho?ng thí nghiệm Tikhomirov đựoc gọi Pho?ng thí nghiệm khí động lực hay viết tắt la? GDL. Khi đó GDL thuộc vê? U?y ban nghiên cứu va? khoa học quân sự cu?a Hội đô?ng quân đội cách mạng, Revvoensovet, tiê?n thân cu?a bộ Quốc pho?ng sau na?y. Năm 1928, Georgi Langemak, nha? lafnh đạo tương lai cu?a đơn vị nghiên cứu rocket Soviet gia nhập va?o GDL.Tháng 7 năm 1931, Mikhail Tukhachevsky chuyê?n đơn vị GDL sang thuộc quyê?n UVI. Va? kê? tư? khi tha?nh lập va?o năm 1921, đội nguf cu?a GDL nga?y ca?ng tăng trươ?ng tư? 10 ngươ?i ban đâ?u lên 23 ngươ?i ơ? năm 1923, 77 va?o năm 1931, 120 năm 1932 va? 200 trong năm 1933 Tư? năm 1931, GDL có  7 pho?ng ban đặt tại toa? nha? Admiralty thuộc khu trung tâm St. Petersburg va? trong pháo đa?i Petropavlovskaya trên một ho?n đa?o sông Neva.

Petropavlovskaya - căn cứ cu?a GDL
Nga?y 1/10/1933, GDL trơ? tha?nh chi nhánh Leningrad (LO) cu?a Viện Nghiên Cứu Động cơ pha?n lực (RNII) trụ sơ? ơ? Moscow. Đến đâ?u tháng Giêng năm 1934, nhưfng tha?nh viên cu?a GDL lại vê? lại Moscwo, tại đây nhóm cu?a Glushko tiếp tục phát triê?n do?ng động cơ nhiên liệu lo?ng ORM.
Nghiên cứu thuốc nố cho tên lư?aNhưfng nha? nghiên cứu ơ? GDL bắt đâ?u công việc cu?a họ với nhưfng cố gắng nhắm phát triê?n một dạng thức mới cu?a thuốc súng không khói ma? nó cho phép nhưfng tên lưfa trong tương lai có thê? cạnh tranh được với pháo binh. Tikhomirov co?n hi vọng sef kết hợp được một tên lư?a với một cấu trúc đại bác, tạo ra một dạng vuf khí tựa như bazooka. Đê? hoa?n tha?nh dự định trên, GDL hợp tác với chi nhánh tại Lenigrad cu?a Viện Hoá Học ứng dụng. Năm 1924, nhưfng nha? phát triê?n đaf tha?nh công trong việc đóng gói nén thuốc nô? không khói, va? đây la? thứ câ?n thiết cho các tên lư?a chiến trươ?ng. Nga?y 3/3/1928, nhưfng kyf sư cu?a GDL phóng một tên lư?a du?ng thuốc nô? không khói đâ?u tiên. Tên lư?a đó có tâ?m bay khoa?ng 1,300 met. Các cuộc thư? nghiệm diêfn ra tại bafi thư? tâ?m xa pháo binh Rzhevskiy gâ?n la?ng Toksovo, 20 miles vê? phía tây bắc St. Petersburg. (Trong thơ?i ky? hậu ?"Soviet, các tô? chức nhân quyê?n tố cáo ca?nh sát mật cu?a Stalin ha?nh quyết ngươ?i ơ? đây)
Tư? năm 1930, GDL cố gắng phát triê?n tên lư?a nhiên liệu rắn với cơ? đạn tư? 65 đến 410 millimeters. Ba?ng lớn nhất cu?a tên lư?a hi vọng đạt đến tâ?m xa 8km với lực phóng khoa?ng 500 kilograms. Suốt năm 1932, tên lư?a RS-82 (cơf đạn 82 millimeters) được bắn tư? máy bay chiến đấu I-4Năm 1933, GDL đaf triê?n khai các thư? nghiệm cu?a 9 loại tên lư?a đất đối không va? đất đối ha?i du?ng nhiên liệu rắng
RS-82 missile

Trợ lực cất cánh với  RocketNăm 1927, nhưfng nhân vật GDL mong đợi Soviet quan tâm cho việc phát triê?n một hệ thống trợ lực cất cánh ngắn cho các máy bay quân sự. Công việc đaf tiến triê?n với các thư? nghiệm tha?nh công cho việc trợ lực cất cánh bă?ng rocket với máy bay ném bon TB-1 nặng 8 tấn. Với sự trợ lực cu?a rocket khoa?ng cách cất cất chi? co?n ¼.
Kyf thuật rocket nhiên liệu lo?ng
Năm  1929, Tikhomirov thâ?m vấn một kyf sư 21 tuô?i, tốt nghiệp tư? trươ?ng DH Lenigrad, đó la? Valentin Glushko, va? kê? tư? nga?y 15/5/1929 la? một tha?nh viên cu?a GDL. Khi tham gia va?o đội nguf, Glsuhko nhận nhiệm vụ thuộc pho?ng 2, nơi có nhiệm vụ nghiên cứu một hướng đi mới- động cơ rocket nhiên liệu lo?ng va? điện tư?.
ORM-1. Năm 1930, nhóm Glushko phát triê?n va? thư? nghiệm một động cơ la?m lạnh bă?ng nước ORM-1, động cơ na?y cho một lực đâ?y 20kg trong va?i giây. Va? nhiên liệu, Glushko cố du?ng hôfn hợp nitrogen tetroxide với benzene, nitrogen tetroxide với toluol cufng như  oxygen lo?ng va? benzene.
ORM. Trong ca? năm 1931, Glushko va? cộng sự đaf có  46 lâ?n khai hoa? thư? ORM, khi đó du?ng nitrogen tetroxide la?m chất oxy hoá. Trong quá tri?nh chọn nhiên liệu, Glushko đaf thư? ca? benzol, benzene va? toluol. Địa điê?m thư? được thiết lập ngay trong xư?ong cu?a GDL tại pháo đa?i Petropavlovskaya.
 
Cấu trúc ORM va? ORM-1 cu?a Glsuhko va? cộng sựTô?ng cộng có khoa?ng 50 lâ?n thư? động cơ ORM va? ORM-1, sau nhưfng lâ?n đó, xuất hiện nhiê?u vấn đê? câ?n gia?i quyết. Va? với mục tiêu phát triê?n cho được động cơ rocket khaf dif du?ng được, đội Glshjo đaf bo? ra nhiê?u năm nưfa trong lifnh vực thực nghiệm động cơ với nhiê?u version ORM.- Động cơ ORM-4 đến ORM-22 sư? dụng thư? nghiệm trong ca? năm 1932 với nhiê?u loại nhiên liệu khác nhau
 
Động cơ ORM-9 va? ORM-12
- Động cơ ORM-23 đến ORM-52 được thư? nghiệm trong năm 1933. Đến cuối năm 1933, Glushko xác định ră?ng hôfn hợp nitric acid va? kerosene la? loại nhiên liệu tốt nhất trong do?ng động cơ du?ng nhiên liệu lo?ng. Nhưfng thập niên sau đó, quyết định na?y d8af chhi phối chương tri?nh không gian soviet.- ORM-48, trong năm 1933, Glushko phát triê?n động cơ na?y, sư? dụng nhiên liệu la? hôfn hợp nitric acid va? kerosene. Vo?i động cơ na?y có hai vách với hệ thống ống dâ?n ơ? giưfa chúng, hệ thống ống đó du?ng cho việc chu chuyê?n nước la?m lạnh.- ORM-50, năm 1933, GDL thực hiện một cuộc thư? nghiệm mang tính chính thức với động cơ ORM-50 va? ORM-52 có lực đâ?y đạt 150kg. Động cơ ORM-50 được dự định du?ng cho rocket mang bí số ?o05? phát triê?n bơ?i Mikhail Tikhonravov cu?a GIRD.
 
ORM-50 va? ORM-52
Rocket RLA: tham vọng cu?a Glsuhko không dư?ng lại ơ? việc phát triê?n các hệ thống cung cấp lực đâ?y. Vi? vậy trong khi la?m các cuộc thư? nghiệm cho thiết kế các động cơ rocket, Glushko va? các đô?ng sự cufng đô?ng thơ?i suy gâfm cho hệ thống thiết bị bay mang động cơ rocket ?" viết tắt la? RLA- Các ba?n nho? cu?a RLA mang tên thiết kế la? RLA-1, RLA-2 va? RLA_3 ky? vọng la? sef đạt tới độ cao 2-4km, trong khi đó rocket hai thân RLA-100 nặng 400kg thi? có thê? đạt đến độ cao xấp xi? 100km- Glushko hi vọng sư? dụng động cơ ORM-52 cho kiê?u rocket RLA-1 nặng 80kg. Động cơ tương tự cufng có ý định du?ng cho ngư lôi ha?i quân va? việc hôf trợ cất cánh nhanh cho máy bay I-4. Một trong các động cơ đó đaf được ghi nhận tra?i qua 29 cuộc thư? nghiệm với thơ?i gian đốt la? 9 phút.- Nhưfng roclet RLA-1 va? RLA-2 thực sự được sa?n xuất va?o nga?y 31/12/1933, va? đội Glsuhko đaf cố đem nó ra phóng thư?. Nhưng vi? nhưfng vấn đê? kyf thuật, thiết bị bay na?y chưa bao giơ? rơ?i kho?i bệ phóng. Sau đó, một cố gắng thư? nghiệm khác được lên kế hoạch va?o tháng Giêng năm 1934, nhưng khi đó GDL được lịnh chuyê?n vê? Moscow nên dự án bị ngưng.
 Ba?ng mô hi?nh cu?a RLA-2
Ba?ng vef phác tha?o tên lư?a 02 thân RLA-100
--------------------------------------------------------------------------------
Phụ chú:
Các pho?ng cu?a  GDL va?o năm 1931 (2, 113):
Pho?ng  số / Tên sếp             /  Nơi đặt pho?ng      / Lafnh vực1              /G. E. Langemak  /  Admiralty              / RS: rocket powered shells  2              /V. P. Glushko      / Petropavlovskay    / Động cơ rocket nhiên liệu lo?ng va? điện tư? 3              / V. I. Dudakov     /?                           / Tên lư?a nhiên liệu rắn phóng tư? máy bay4             /I. I. Kulagin         /                              / Phát triê?n phâ?n nạp nhiên liệu cho RS 5             / N. A. Dorovlev    /?                              /Phát triê?n mi?n/lựu đạn có ứng dụng rocket6             /E. S. Petrov         /?                             /Sa?n xuất Production 7    / ?       / ?                                                       / Qua?n trị
--------------------------------------------------------------------------------
Sau cái chết cu?a Tikhomirov va?o năm 1930, Boris Petropavlovskiy thay thế lafnh đạo GDL cho đến năm 1933, khi ông ta cufng qua đơ?i. Cufng trong năm đó, 9 kiê?u rocket mặt đất ?" không trung  va? biê?n phát triê?n bơ?i GDL đaf được đưa va?o trang bị cho Hô?ng Quân.
2. GIRD: Tư? lo?ng nhiệt ti?nh đến tính chuyên nghiệpĐâ?u nhưfng năm 1930s, chính quyê?n Soviet chấp thuận thiết lập một số nhóm nghiên cứu hợp nhất nhưfng ngươ?i đam mê nga?nh hoaf tiê?n. Một trong các tô? chức đó la? GIRD: Group for Investigation of Reactive Movement tha?nh lập tại Moscow, Lenigrad va? sau đó ơ? Baku, TIflis, Arkhangelsk, Novocherkassk, Bryansk va? nhưfng tha?nh phố khác. Ơ? Moscow với nhưfng nôf lực cu?a Sergei Korolev va? Fridrikh Tsander, một công ty cu?a chính phu?: Công ty Tiến bộ quốc pho?ng, ha?ng không va? kyf thuật hoá học, chấp nhận ta?i trợ cho nhóm GIRD. Va? sau đó tư? tháng 4/1932, chính phu? quyết định trực tiếp ta?i trợ cho GIRD, va? như vậy cho phép GIRD mơ? rộng các hoạt động cu?a mi?nh. Nga?y 17 tháng 8 năm 1933, GIRD phóng một rocket đâ?u tiên mang động cơ hybrid với nhiên liệu la? oxy lo?ng la? ?ojellied? benzene. Co?n rocket Soviet trang bị động cơ nhiên liệu lo?ng thực thụ đâ?u tiên GIRD-10 phóng lâ?n đâ?u tiên va?o nga?y 25/11/1933

Ngà?nh Rocket Nga trước và? trong thẮ chiẮn II
RNII: lìch sư? tĂ? chứcViẶn nghiĂn cứu 'Ặng cơ 'Ă?y, RNII 'ược chình thức thà?nh lẶp ngà?y 21 thàng 9 nfm 1933 tài Moscow theo sf́c lẶnh sẮ 113 cù?a QuĂn 'Ặi càch màng Soviet (kì bơ?i Tukhachevskiy) chình là? sự kẮt hợp cù?a phò?ng thì nghiẶm GDL ơ? Leningrad và? nhòm GIRD Moscow (MosGIRD). Do 'ò tư? ngà?y 1/10/1933 GDL 'ược chuyĂ?n thà?nh chi nhành Leningrad cù?a RNIINgà?y 31/10/1933, Soviet thì nghiẶm và? quẮc phò?ng ra sf́c lẶnh sẮ 104, quyẮt 'ình chuyĂ?n quyĂ?n 'iĂ?u khiĂ?n RNII sang cho Ù?y ban nhĂn dĂn CĂng nghiẶp nf̣ng. Và? 'Ă?u thàng GiĂng nfm 1934, nhưfng thà?nh viĂn cù?a GDL chuyĂ?n tư? Leningrad vĂ? MoscowKhi 'ò, Ivan Kleimenov, làfnh 'ào cù?a GDL 'ược quyẮt 'ình là?m phù tràch cù?a RNII. Trong mẶt thơ?i gian ngf́n khi 'ò, Sergei Korolev là?m phò cù?a RNII, nhưng vì? nhưfng xung 'Ặt cà nhĂn cù?a Ăng ta và? ngươ?i làfnh 'ào mới Ivan Kleimenov  và? kỳf sư trươ?ng Georgi Langemark, Korolev lui xuẮng là?m trươ?ng mẶt bẶ phẶn trong RNII. Sau nà?y, khi LiĂn XĂ tan ràf, ngươ?i ta tì?m thẮy mẶt vfn bà?n cùf gư?i lĂn Kleimenov 'ược kỳ bơ?i Korolev và?o ngà?y 17/01/1934, trong 'ò mang 'Ă?y nhưfng lơ?i lèf khò nghe phà?n nà?n vĂ? cư?a hà?ng sà?n phĂ?m trong viẶn. Trong 'ò, Korolev cò?n 'Ă? nghì xư? bf́n ngay quà?n trì trươ?ng cù?a cư?a hà?ng, tuy nhiĂn, kẮt quà? là? Kleimenov lài 'Ă? nghì Trung Ương Đà?ng xư? lỳ, bf́n Korolev. Và? kẮt thùc vù viẶc là? Langemark lĂn là?m phò viẶn thay cho Korolev và?o thàng GiĂng 1934. (Ba nfm sau, trong là?n sòng bào lực ngĂ?m trĂn khf́p làfnh thĂ? LiĂn xĂ, chình sự viẶc nà?y 'àf kèo  Korolev trơ? lài tư? bơ? vực cù?a cài chẮt và? thay và?o 'ò là? àn tư? cho Langemark.)
Nfm 1936, RNII 'Ă?i tĂn thà?nh NII-3. Cù?ng nfm 'ò, cĂng viẶc chẮ tàc tĂn lư?a chiẮn thuẶt và? tĂn lư?a hà?nh trì?nh dù?ng nhiĂn liẶu lò?ng 'ược thĂm và?o trong nhiẶm vù cù?a bẶ phẶn Korolev
Nfm 1937, sự khinh khù?ng trong chẮ 'Ặ 'Ặc tà?i Stalin lĂn 'Ắn 'ì?nh cao nhẮt cò thĂ? cò cù?a nò. KhĂng mẶt ai khi 'ò cò thĂ? cà?m thẮy an toà?n, mẶt thàm 'Ă?y khf́p nơi và? nhf́m 'Ắn nhưfng ai cò liĂn hẶ với nhưfng ngươ?i càch màng Bolsevik cùf, 'ò là? nhưfng nàn nhĂn trước nhẮt. Do vẶy, rẮt dĂf hiĂ?u khi nhưfng nhà? làfnh 'ào RNII cò tĂn trong danh sàch cĂ?n loài trư? cù?a tay chĂn Stalin.
Ngà?y 13/06/1937, nhĂn dĂn soviet kinh hoà?ng với tin rf?ng NguyĂn soài Tukhachevskiy, mẶt nhĂn vẶt cao cẮp cù?a Đà?ng 'àf bì bf́t và? hà?nh hì?nh như là? mẶt kè? thù? cù?a nhĂn dĂn. Và? Tukhachevskiy là? ngươ?i 'ơf 'Ă?u cù?a NII-3 nĂn theo sau Ăng là? càc làfnh 'ào viẶn. ViẶn trươ?ng và? viẶn phò bì tư? hì?nh. Hai nhĂn vẶt làfnh 'ào thẮp hơn là? Valentin Glushko và? Sergei Korolev bì cĂ?m tù? dà?i hàn.
Andrei Kostikov, giưf quyĂ?n làfnh 'ào viẶn khi 'ò. Dưới sự cai quà?n cù?a Ăng ta, NII-3 sau cù?ng cùfng 'àf  phàt triĂ?n thà?nh cĂng loài tĂn lư?a tẮn cĂng khĂng 'iĂ?u khiĂ?n tĂ?m ngf́n nĂ?i tiẮng trong thẮ chiẮn II vẮi tĂn Katyusha. Và? trong xuẮt nhiĂ?u nfm sau 'ò, càc sư? gia Soviet tung hĂ Kostikov như là? cha 'è? cù?a loài vùf khì huyĂ?n thoài nà?y. Tuy nhiĂn, màfi cho 'Ắn thơ?i kì? cù?a Gorbachev thì? mòi viẶc mới 'ược sàng tò? ra.
Thàng 10/1941, trước sự tẮn cĂng mành mèf cù?a quĂn Đức ơ? cư?a ngòf thù? 'Ă, NII-3 chuyĂ?n vĂ? hoàt 'Ặng trong vù?ng Ural.
15/07/1942, HẶi ĐĂ?ng QuẮc phò?ng LiĂn bang, GKO, kì sf́c lình mang sẮ 2046 tài tĂ? chức NII-3 và?o ViẶn kỳf thuẶt ứng dùng liĂn bang (GIRT). ĐĂ?ng thơ?i cơ quan chù? quà?n 'ược chuyĂ?n tư? NKB sang SNK (Soviet of People''s Commissars). Và? dưới sự 'iĂ?u khiĂ?n cù?a SNK, viẶn 'ược phĂn cĂng thực hiẶn cĂng viẶc sui xè?o là? phàt triĂ?n tĂn lư?a 'ành chf̣n.
Thàng 2/1944, HẶi 'Ă?ng QuẮc phò?ng LiĂn bang GKO, lài tĂ? chức lài viẶn nà?y trong thực thĂ? gòi là? ViẶn nghiĂn cứu 'Ặng cơ hà?ng khĂng sẮ 1 hay viẮt tf́t là? NII-1 với cơ quan chù? quà?n là? HẶi 'Ă?ng nhĂn dĂn CĂng nghẶ hà?ng khĂng NKAP (People''s Commissariat of Aviation Industry).
Thàng 7/1944 nhưfng thĂng tin vĂ? vùf khì bì mẶt cù?a Đức V-2 'àf 'Ắn Moscow. Và? kĂ? tư? 'ò viẶc tì?m hiĂ?u, nghiĂn cứu càc kỳf thuẶt cù?a Đức trơ? thà?nh nhiẶm vù tròng tĂm cù?a viẶn--------------------------------------------------------------------------------Càc thà?nh quà? nghiĂn cứuNhưfng thà?nh cĂng 'ược thư?a kẮ tư? GDL vĂ? thuẮc nĂ? 'Ă?y cho tĂn lư?a là? nhưfng 'iĂ?m son cù?a RNII trong thơ?i kỳ? 'Ă?u. Tư? nfm 1933-1940, viẶn 'àf thực hiẶn mẶt sẮ mĂfu hoàf tiĂ?n, gĂ?m càc thiẮt kẮ 'Ắt 'Ắi khĂng, 'Ắt 'Ắi 'Ắt. Càc hoà? tiĂfn RS-82 và? RS-132 phàt triĂ?n tư? mĂfu GDL 'ược nĂng cẮp 'Ă? dù?ng cho khĂng lực. Trong nhưfng nfm 'ò, hĂfn hợp hoà chẮt dù?ng là?m thuẮc nĂ? 'Ă?y cho rocket cùfng cò nhưfng tiẮn bẶ nhẮt 'ìnhCàc chiẮn 'Ắu cơ I-15, I-16, I-153, phi cơ thàm sàt R-5 và? phi cơ trợ chiẮn II-2 'Ă?u 'ược thiẮt kẮ 'Ă? mang theo hoà? tiĂ?n RS-82, trong khi 'ò loài nf̣ng hơn RS-132 thì? 'ược mang bơ?i càc mày bay nèm bom.Mù?a hè? 1939, càc chiẮn 'Ắu cơ Soviet 'à? bf́n càc hoà? tiĂ?n RS-82 nà?y và?o càc mày bay Nhựt trong cuẶc chiẮn Soviet-Nhựt ơ? MĂng CĂ?. Càc bào cào ghi nhẶn rf?ng cò 2 phi cơ 'ìch bì hà trong lĂ?n ứng dùng 'Ă?u tiĂn nà?y.Sau 'ò nfm 1938, RNII phàt triĂ?n càc bẶ phòng di 'Ặng trĂn mf̣t 'Ắt cho càc lực lượng trĂn bẶ cò thĂ? sư? dùng phòng hoà? tiĂ?n RS-132HẶ thẮng phòng hà?ng loài BM-13 với hoà? tiĂ?n M-13 dù?ng trĂn 'ò 'ược phàt triĂ?n trong giai 'oàn 1939-1940. Nò 'ược hoà?n thiẶn xuẮt xươ?ng trong nfm 1941 và? cò 'òng gòp khĂng nhò? trong thẮ chiẮn II. Được biẮt với càc tĂn rocket Katyusha, hẶ thẮng nà?y 'àf tham chiẮn lĂ?n 'Ă?u và?o ngà?y 14/07/1941 trong mẶt trẶn chiẮn ơ? thì trẮn Orsha thuẶc chiẮn trươ?ng Moscow.Theo càc ghi nhẶn thì? cò 'Ắn 12 triẶu hoà? tiĂ?n thuẶc dò?ng RS 'ược sà?n xuẮt và? sư? dùng trong suẮt thẮ chiẮn II
Dà?n phòng Katyusha di 'Ặng

Dà?n phòng M8-8 nf̣ng 65kg. MĂfi lĂ?n phòng 'ược 8 quà? hoà? tiĂ?n cơf 'àn 82mm trong thơ?i gian 4-5 giĂy, tĂ?m bf́n 'àt 5km, xuẮt chiẮn lĂ?n 'Ă?u nfm 1942
Càc loài hoà? tiĂfn RS dù?ng trong thẮ chiẮn II