chuyện cái xoáy nước

chuyện cái xoáy nước

Bạn nào có thể giải thích được tại sao cái xoáy nước lại xoay ngược chiều kim đồng hồ

tuỳ lúc chứ

Do Coriolis effect - Hiệu ứng Coriolis - cho các xoáy nước ở phía trên đường xích đạo. Phía dưới xích đạo xoáy nước có chiều quay ngược lại.

Mơ hồ quá ,nói rõ hơn được không.
Cứ cho là do lực Coriolis đi thì cũng đâu liên quan gì đến chuyện trên hay dưới đường xích đạo vì lực Coriolis chỉ phụ thuộc vào vận tốc của vật trong hệ qui chiếu quay và tần số góc của hệ.
To buiquangthaiduong : xoáy nước bạn nói là xoáy nước nào vậy, ở trên biển phải không?

gui anhcadovn
cai xoay nuoc ban thuong thay xa tu cai chau rua mat do

Xem cái này:
VnExpress - Nuoc rut tu bon tam chay nhu the nao?

Trong Vnexpress viết sơ sài quá. Tôi vẫn chưa hiểu được tại sao lại có sự khác nhau giữa trên đường xích đạo và dưới đường xích đạo. Ai nói rõ hơn được ko.

Xin giải thích thêm về lực Coriolis:
Giả sử một cậu bé ngồi trên một con ngựa sắt của một dàn xoay ở vườn trẻ. Dàn xoay này đang quay, vị trí của cậu bé với dàn xoay là không đổi vì cậu bé quay cùng dàn và đối với cậu thì dàn xoay đứng yên. Tuy nhiên, với bố cậu bé là người đang theo dõi con mình đang đứng dưới đát thì khác. Dàn xoay đang quay với một vận tốc góc nhất định. Giả sử cậu bé đang cầm một quả bóng có khối lượng m và khi cậu bé tới ngang ông bố thì cậu tung quả bóng theo chiều hướng tâm cho ông bố bắt. Dưới con mắt cậu bé thì quả bóng bay theo một đường thẳng nhưng ông bố không bắt được nó vì dưới con mắt của ông bố thì nó bay theo một đường cong có tiếp tuyến với đường từ tâm quay tới chỗ ngồi của cậu. Bởi vì đường đi của quả bóng là cong trong một không gian quán tính nên ắt phải có một lực tác động lên quả bóng và người ta gọi lực này là lực Coriolis force.
Tuy nhiên điều cần giải thích ở đây là tại sao xoáy nước hình thành khi ta xả bồn cầu, thậm chí xoáy nước trên một dòng chảy con sông, thậm chí một cái vòi rồng, một cơn bão...là những chuyển động của các dòng chất lỏng, dòng khí chịu tác động của lực này lại xoay theo chiều ngược chiều quay của kim đồng hồ?
Trước tiên, những hiện tượng kể trên ta quan sát thấy là xảy ra xung quang ta, những người đang sống ở các vĩ tuyến Bắc nằm phía trên đường xích đạo và những chuyển động chịu ảnh hưởng của lực Coriolis được tôi minh hoạ bằng hình vẽ ở bái sau đây (lý do chưa post được hình vì máy chụp hết pin không chụp được hình vẽ đã vẽ trên giấy)
(to be continued)

Gửi bạn Levant57 và các bạn,
Hình như có sự nhầm lẫn ở đây. Trong ví dụ đu quay bạn nêu, khi cậu bé tung quả bóng ra thì quỹ đạo của nó là tổng hợp của 3 chuyển động:
1. Chuyển động tiếp tuyến với đường tròn có tâm là tâm sàn đu quay và đi qua điểm cậu bé rời tay khỏi quả bóng
2. Chuyển động theo phương hướng tâm do cậu bé ném quả bóng ra.
3. Chuyển động rơi tự do.
Nếu nhìn trên hình chiếu bằng hoặc đứng trên cao nhì xuống thì chỉ còn hai chuyển động (1) và (2), tức là khi quả bóng rời tay cậu bé, quỹ đạo của nó chỉ là đường thẳng. Để đơn giản hóa thí nghiệm này, ta giả thiết cậu bé lăn ra ngoài quay một quả bia, sàn đu quay và sàn nhà nằm ngang nhau. Chắc chắn quả bia sẽ lăn thẳng trên sàn chứ không thể đi cong được (tất nhiên, nếu sàn quay quá nhanh, làm cho quả bia có thêm chuyển động quay quanh trục của mình với tốc độ đáng kể như một con quay thì quỹ đạo sẽ cong do nguyên nhân khác, giống như bóng đá xoáy sẽ có quỹ đạo bẻ cong hình quả chuối do lực circular). Còn cậu bé sẽ thấy gì? Bởi vì cậu thấy những thứ đứng yên bên ngoài là xoay tròn còn quả bia ngày càng ra xa tâm quay nên quỹ đạo phải là xoáy ốc.
Thế còn chuyện cái xoáy nước ở chậu rửa hoặc bồn cầu, chả có gì bắt buộc nó phải xoáy theo một chiều cả! Chắc các bạn bị ám ảnh bởi xoáy mắt bão, chỉ có xoáy mắt bão mới liên quan tới việc nó hình thành ở trên hay dưới xích đạo để rồi có một chiều xoáy ấn định nào đó, ta sẽ thấy sau.
Các bạn đã thử chơi thế này chưa: buộc một vật nặng vào đầu một sợi dây rồi quay nhanh sợi dây. Nếu để giây cuốn vào tay thì chiều dài nó ngắn dần sau mỗi vòng và tốc độ quay của vật nặng ngày càng tăng, cho đến khi vật nặng gần tới sát tay thì nó quay nhanh khủng khiếp. Đó là do định luật bảo toàn động lượng (hoặc moment động lượng). Các nghệ sĩ trượt băng nghệ thuật cũng vậy, nếu đang quay trên sân băng, họ thu gọn tay chân vào thì tốc độ quay tăng lên rõ rệt. Nước trong chậu rửa thường bị quay theo một chiều nào đó do thao tác rửa hoặc vị trí lệch của vòi nước. Có thể chuyển động quay này rất chậm nên khó quan sát, nhưng hiếm khi nước hoàn toàn đứng yên. Khi ta rút nút đáy chậu cho nước chảy ra qua một lỗ nhỏ, xoáy nước được tạo thành do để bảo toàn động lượng nêu trên.
Bồn cầu được tạo xoáy do chủ ý của nhà sản xuất, đơn giản là bố trí các lỗ xả nước xiên đi một chút. Như vậy, bồn sẽ được xả triệt để và sạch hơn. Chiều xoáy dĩ nhiên do người thiết kế quyết định và chẳng có lý do thần bí nào hết!
Còn về xoáy mắt bão, do quả đất quay, tốc độ cao nhất là ở xích đạo còn thấp nhất ở các địa cực. Khi hình thành cơn bão, vùng khí nóng sẽ bốc lên cao tạo thành dưới nó một vùng áp thấp. Không khí xung quanh bị hút vào đó giống như tháo nước khỏi chậu rửa (nhưng chiều từ dưới hút lên) và do có tốc độ khác nhau giữa nơi gần và nơi xa xích đạo, chúng tạo ra xoáy. Như vậy rõ ràng là nếu tâm bão xuất phát từ trên xích đạo, nó có chiều quay ngược kim đồng hồ và ngược lại.
Lực circular là lực phát sinh khi một vật vừa xoay tròn quanh tâm của mình, vừa chuyển động trong môi trường có độ nhớt như chất lỏng và khí thực. Lực này có phương vuông góc với hướng chuyển động và cường độ phụ thuộc tốc độ quay, độ nhớt môi trường và độ nhám bề mặt của vật. Ta thấy rất rõ lực này làm cong quỹ đạo bóng đá, tennis, bóng bàn? thế nào khi chúng bị đánh xoáy mạnh. Người ta định áp dụng nguyên lý này để chế tạo một loại thuyền buồm chuyên đi ngược gió, nhưng không khả thi vì tốn quá nhiều công để xoay nhanh một hình trụ lớn thay cho buồm bình thường mà tàu lại chạy quá chậm.

Thế các bác biết cái turbin trong nhà máy thuỷ điện nó quay cheo chiều nào không, dòng điện sinh ra trong stato sẽ quay (góc phi) ngược với chiều quay của rô to có đúng không?