Cơm áo và khoa học

Cơm áo và khoa học

http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=328303&ChannelID=119

Cơm áo không đùa với nhà khoa học!

TTCT - Đọc xong bài phỏng vấn GS.TS Nguyễn Văn Tuấn trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần số ra ngày 19-7 tôi rất tâm đắc, nhưng có một điều chưa đề cập, đó là các nhà khoa học VN đã bị chuyện ?ocơm áo? sẻ chia đầu óc quá nhiều, làm ảnh hưởng đến chuyện nghiên cứu khoa học. Sau đây là một câu chuyện từ thực tế mà tôi muốn kể cho mọi người nghe, nhằm góp một góc nhìn vào việc lý giải vì sao khoa học VN tụt hậu...
C., anh tôi, là một tiến sĩ vật lý lý thuyết, hiện công tác tại Viện Khoa học và công nghệ VN. Dĩ nhiên tài năng của anh ấy không phải ở đỉnh cao trong bộ môn này nhưng chắc chắn không phải là ?otiến sĩ giấy?. Bằng chứng là khi bảo vệ luận án tiến sĩ (đạt điểm cao nhất), theo yêu cầu chỉ cần có hai bài báo đăng trên các tạp chí chuyên ngành quốc tế, nhưng anh có đến bảy bài và tất cả đều được đăng ở những tạp chí có tên tuổi như Physical Review, Solidstate Communication... Chưa kể trong hơn mười năm nghiên cứu khoa học, anh ấy cũng đã được Viện vật lý lý thuyết của Nhật, Đức, Ý mời sang làm việc với thời hạn hơn hai năm.
12 năm học phổ thông, bốn năm đại học, bốn năm để lấy bằng thạc sĩ, tiến sĩ, vị chi anh tôi tốn hết 20 năm đèn sách, nghiên cứu. Thế nhưng, trong gia đình tôi, anh là người có mức sống kém nhất!
Tôi còn nhớ khi vừa xong luận văn thạc sĩ, anh được tuyển dụng vào làm việc tại Trung tâm Khoa học tự nhiên và công nghệ quốc gia (nay là Viện Khoa học và công nghệ VN) với thu nhập mỗi tháng chỉ 1,5 triệu đồng! 30 tuổi nhưng anh không có một mảnh tình vắt vai. Lương lĩnh về đưa hết cho mẹ tôi, anh chỉ giữ lại 200.000 đồng mua thuốc lá (chỉ dám hút Bastos đỏ!). Không nhậu nhẹt, không một thú vui nào khác, anh chỉ dốc hết sức cho việc nghiên cứu. Trong những năm ấy bài nghiên cứu của anh liên tục được đăng trên các tạp chí quốc tế uy tín.
Hơn 40 tuổi, anh chấm dứt đời khoa học độc thân bằng đám cưới với một cô giáo nuôi dạy trẻ. Rồi đứa con đầu lòng ra đời. Mức thu nhập hiện tại dành cho một tiến sĩ có hơn chục năm thâm niên nghiên cứu khoa học chỉ là 2,8 triệu đồng/tháng cộng với thu nhập của một cô nuôi dạy trẻ khiến gia đình anh thật sự khó khăn. Giờ đây anh phải nhận lời đi dạy ở các trường đại học để có tiền mua sữa cho con. Thời gian ngồi trước máy tính để nghiên cứu cũng dần ít đi...
Câu chuyện kể đến đây hẳn các bạn phần nào cũng thông cảm được vì sao giới khoa học (chân chính) VN làm công tác nghiên cứu bị tụt hậu.
Hiện Nhà nước cũng phần nào thấy được sự bất hợp lý của giới khoa học VN so với các nước khác nên đã có biện pháp tháo gỡ, đầu tư tốt hơn. Ví dụ, nếu trước đây các nhà khoa học khi thực hiện đề tài đăng ký, ở vai trò chủ nhiệm đề tài đã không được danh chính ngôn thuận trong việc nhận thù lao (dẫn đến việc các nhà khoa học phải khai man danh sách những người giúp việc để tăng thêm thu nhập cho mình) thì nay (bắt đầu từ năm 2009) họ đã được chính thức thừa nhận với mức không quá 9 triệu đồng/tháng và được hưởng 17 tháng cho một đề tài kéo dài hai năm. Nghĩa là với quy định mới, khi thực hiện một đề tài đã được xét duyệt, chủ nhiệm đề tài được khoảng 6,5 triệu đồng/tháng.
Bên cạnh đó, có một nét mới nữa là kèm theo quy định thoáng về thù lao cũng đã có ràng buộc hơn, như điều kiện tiên quyết để duyệt đề tài là người đăng ký phải có công trình đăng trên các tạp chí quốc tế trong vòng năm năm gần nhất. Đồng thời đề tài đăng ký phải cam kết có ít nhất một bài đăng trên tạp chí chuyên ngành quốc tế. Tất cả là nhằm ngăn chặn tình trạng ?otiền thật, đề tài dỏm?!
Vẫn biết còn kém nhiều so với các nước (theo tính toán của các nhà khoa học lĩnh vực vật lý lý thuyết, ở nước ngoài để có một bài nghiên cứu đạt chất lượng khá được đăng tải phải tốn khoảng 20.000 USD, trong khi ở VN chỉ 100 triệu đồng) nhưng ít ra cũng đã có thay đổi.
TRƯỜNG HUY (TP.HCM)

Xưa kia người ta vẫn nói ''nhất sĩ nhì nông, hết gạo chạy rông, nhất nông nhì sĩ"
Học nhiều đôi khi cũng chỉ là đam mê, chứ ở trên đời này chưa có luật lệ nào nói học nhiều sẽ được đền đáp