Com Mu?i Hu? Nguy?n Th? Minh Tõm éú khụng ph?i l cỏch núi t? nh?, nhỳn nhu?ng truy?n th?ng c?a ngu?i Vi?t, m?i khi gia ch? by ti?c kho?n dói khỏch quý. Rừ rng ch? cú com v mu?i, song com ph?i du?c n?u c?u k? t? g?o thom, cũn mu?i thỡ du?c ch? bi?n b?ng d? cỏch: rang, kho, om, chiờn, tr?n... l b?a ti?c com mu?i do cỏc ngh? nhõn ti hoa ? Hu? th?c hi?n. ? Vi?t Nam, khi m?i ngu?i khỏc d? ti?c, gia ch? thu?ng nhỳn "M?i bỏc mai cựng nh chỏu dựng b?a com mu?i!" Ho?c xuýt xoa: "M?y khi bỏc ghộ tham, com mu?i d?m b?c, mong bỏc xỏ ch?..". K? th?c thỡ nh?ng "b?a com mu?i" ?y l nh?ng b?a ti?c v?i nhi?u mún ngon du?c n?u nu?ng c?n th?n, ch? khụng ai l?i d?n ch? com v mu?i! ?y th? m ti?c com mu?i dói khỏch hay T?t com mu?i l?i cú th?t m?t tram ph?n tram, dỳng theo nghia den ch? khụng ph?i l?i núi dua d?? B?n khụng tin ? Xin m?i b?n d?n Hu?! ? Hu?, com mu?i l th? th?c don siờu h?ng, m m?i l?n cú khỏch snh an d?t, gia ch? hay cỏc nh hng ph?i ch?y toỏt m? hụi h?t. B?i lm du?c m?t mõm c? T?t hay m?t mõm ti?c dói khỏch b?ng com mu?i ph?i l ngu?i n?i tr? hay d?u b?p khỏch s?n ti hoa l?m. Th?i tru?c, cỏc "M?" (ch? ngu?i trong hong phỏi) thu?ng th?t khỏch sang, khỏch quý b?ng b?a ti?c com mu?i d? th? hi?n s? quý khỏch c?a mỡnh v cũn d? khoe t?.. n?u nu?ng v ti thu?ng th?c! Nờn ? Hu? cú r?t nhi?u ngu?i bi?t ch? bi?n com mu?? Ngy nay, cỏc ngh? nhõn bi?t lm ti?c com mu?i dang thua d?n, nhi?u khi tỡm r?t khú. B?a ti?c com mu?i Hu? dỳng nhu tờn g?i ch? cú com v mu?i! V?i t?t c? nột van húa mang tri?t lý ?m th?c Hu?, ?m th?c Vi?t Nam sõu th?m m dõn dó d?n b?t ng?! Nhung com v mu?i ? dõy r?t c?u k?, cụng k? trong ch? bi?n v vụ cựng di cỏc trong thu?ng th?c. Com l com g?o t?, lo?i g?o thom nhu g?o Nng thom, Nng Huong bõy gi?. G?o gió lm sao cũn nguyờn v? l?a, khụng s?t, v? (g?o l?t). Com n?u trong niờu d?t nh?, b?o d?m h?t g?o chớn nhung khụng n?t n?, com r?t khụ m khụng s?ng! Cỏc d?u b?p cung vua, hay cỏc gia dỡnh quan l?i tri?u Nguy?n xua thu?ng dựng th? g?o ti?n vua n?i ti?ng l g?o de An C?u (Tụm r?n l?t v? b? duụi - g?o de An C?u m nuụi m? gi) d? lm ti?c com mu?? Com n?u trong n?i d?t do lng Phu?c Tớch s?n xu?t. M?t mõm com mu?i tựy theo th?c khỏch m dia com to hay nh?, nhung nh?t thi?t ph?i l lo?i dia sang tr?ng, dia c? cng quý. Cũn th?c an t?t nhiờn l... mu?i! éú l cỏc mún an du?c ch? bi?n t? nguyờn li?u chớnh l mu?i bi?n du?c dom trong cỏc lo?i dia chộn c? ki?u cỏch, r?t bộ. Bỏt an com (ngu?i Hu? g?i l chộn) l lo?i bỏt c? nh? (chộn ki?u) r?t sang tr?ng. Cỏc mún mu?i du?c ch? bi?n b?ng cỏc phuong phỏp rang, kho, om, chiờn, tr?n,... khụng khỏc gỡ phuong phỏp ch? bi?n cỏc mún d?ng, th?c v?t khỏc. Tựy theo cụng th?c pha v cỏch ch? bi?n m cú cỏc mún mu?i khỏc nhau, mún no ra mún dú, cú m?u s?c, mựi v? riờng khụng h? trựng l?n. Nhỡn mõm com v?i cỏc mún mu?i khi m?i d?n ra ta cú c?m giỏc dú l m?t mõm hoa: Mu?i tr?ng, mu?i ?t d?, mu?i ri?ng vng, mu?i kh?, mu?i s? xanh, mu?i tiờu, mu?i mố (v?ng) m?u huy?n, mu?i b?c, mu?i ru?c, mu?i su?n m?u nõu búng... th?t thớch m?t. An ti?c com mu?i, khỏch v ch? bao gi? cung b? d?c di?m mún an, chộn bỏt, mõm bn... bu?c ph?i gi? phong thỏi l?ch s?, thu thỏi, nho nhó. V mi?ng com nh? vo m?m nhai ch?m, khụng m? to mi?ng khi nhai com. An t? t?n, nhai ch?m m?i thu?ng th?c h?t huong v? thom ngon, sõu d?m c?a b?a com mu?? V? bựi, bộo, m?n, ng?t, chua ca?.. th?m d?n vo h?n nhu dua ta v? c?i ngu?n van húa dõn t?c v tri?t lý nhõn sinh. Nú xa v?i v?i c?nh nh?u hi?n na?.. Nh van Nguy?n Tuõn cú k? r?ng, thu? cũn l c?u h?c trũ nh?, vo Hu? ụng dó du?c theo cha d? m?t b?a ti?c com mu?i ? Kim Long, do m?t ụng quan m?? Hng m?y ch?c nam sau, b?a com mu?i ?y v?n ỏm ?nh ụng. ễng v?n nh? v k? ra r?t t? m? hng ch?c mún mu?i trong b?a ti?c ?? Con ngu?i snh sừi v? ngh? thu?t ?m th?c nh?t lng van d?t Vi?t ny, mói cho d?n cu?i d?i v?n bỏi ph?c ti ngh? c?a cỏc d?u b?p Hu?, cung nhu cỏch ti?p khỏch cao sang m ti t? c?a con ngu?i x? Hu?! éõy khụng cũn l b?a ti?c hay b?a com T?t thu?n tỳy n?a m l m?t cu?c choi c?a nh?ng ngh? si! Du khỏch tham Hu? h?n s? vụ cựng thỳ v? khi du?c thu?ng th?c b?a ti?c com mu?i C? éụ chớnh hi?? Ngu?i Hu? dó "ph?c ch?" du?c com Vua, ch?c ch?n s? lm s?ng l?i nh?ng b?a ti?c com mu?i sang tr?ng m d?m d b?n s?c dõn t?c d? ph?c v? du kh?ch
