Con cái chúng ta giỏi thật! Aziz Nesin

Cái xương


Istanbun 22-12-1963
Zeynep thân mến.
Đã thành lệ, cứ hai ba này tôi lại nhận được thư của bạn.Đến nỗi hàng ngày tôi mong ngóng người đưa thư tôi phải tới.Đi học về tôi hỏi luôn mẹ:" Mẹ ơi, hôm nay con có thư không mẹ." Đến ngày mà thư không tới tôi cảm thấy buồn...Cách đây bốn, năm ngày tôi đã bỏ thư cho bạn rồi.Thường thì sau khi bỏ thư cho bạn là tôi nhận được trả lời.Lần này gần mười ngày đã qua mà tôi chẳng nhận được tin gì của bạn hết.Sao vậy?Tôi lo quá không biết bạn làm sao rồi, hay bạn bị ốm?Tôi viết liền lá thư này, không đợi thư trả lời của bạn nữa.
Khỏang hai ngày sau tôi bỏ thư cho bạn, ở lớp tôi lại xảy ra một chuyện tức cười.Lá thư trước tôi gửi chắc bạn đã nhận được rồi nhỏ?Gía đển chậm hơn có lẽ tôi đã kể luôn chuyện này rồi.
Hôm đó , lớp tôi có khác đến dự giờ khoa học thường thức.Đấy là một ông thanh tra, dáng người bệ vệ,đi cùng thầy hiệu trưởng.Sau khi thầm thì trao đổi khá lâu với thầy giáo lớp tôi, ông hiệu trưởng gọi Ôgút lên bảng cho ông thanh tra hỏi bài.Bạn chưa biết Ôgút đâu.Nó mới chuyển đến lớp ta sau khi bạn đi Ankara.Hồi trước nó học một trường nào đó ở quê. Gia đình nó mới chuyển về Istanbun mà.Ngay từ những ngày đầu đến lớp nó đã làm cho chúng tôi ngạc nhiên hết sức.Nó rất nhanh nhẹn và láu lỉnh, riêng cái khỏang leo trèo thì chắc mèo cũng phải thua nó! Chỉ tiếc một nỗi là Ôgút nói lắp ghê gớm ( nói cà lăm).Đầu tiên mấy đứa nghịch ngợm trong lớp rất hay chọc ghẹo cậu ta,Nhưng nó không bao giờ tức giận cả, có lẽ nó đã quen với việc bị trêu chọc rồi.Nó lại còn mỉm cười thân thiện với mấy đứa đang chế giễu nó nữa.Lẽ thường khi chọc ghẹo ai mà nười ta không phát cáu là ta chán và thôi. Lụ bạn tôi ở lớp cũng thế, sau vài lần trêu ghẹo không thấy Ôgút tức là chúng tôi liền.Tôi nghĩ rằng Ôgút là một đứa rất tự tin ,vì thế nó mới vui vẻ với mấy đứa nhái tật nói lắp của nó.
Một hôm đang trong giờ ra chơi ở sân tường .Ôgút thách thức cả đám:
- Có bạn nào trèo thi với tôi lên cây không?Thử xem ai leo nhanh nhất nào! Vì nó nói lắp ghê quá, mãi sau chúng tôi mới hỉêu được nó muốn nói gì.Nó đỏ mặt tía tai, nói xong câu đó đã có vẻ mệt rồi.Cả lũ xui tôi trèo cây thi với nó.nhưng lúc đó tôi không khóai trò leo trèo lắm nên tôi đã từ chối.Về sau tôi thấy rất may là mình đã không tham gia, nếu không tôi đã tự chuốc lấy thất bại thảm hại.Chengis hung hăng nhảy vào cuộc, nó còn nói xiên Ogút:
- Này anh bạn, cậu cứ lắp ba lắp bắp thế thì đến tối cũng chưa đến cũng cây, nói gì tới leo lên...
Chúng tôi được mẻ cười vỡ bụng vì câu nói đó.
Bạn còn nhớ cây dẻ cao tít trước cửa lớp 5B không? Bọn tôi tổ chức cuộc thi ở cây ấy đấy.Chúng tôi vạch một đường xuất phát cách gốc cây 5m .Ôgút và đứng trước vạch chuẩn bị.Tôi làm trọng tài ra lệnh cho hai đứa bắt đầu bằng tiếng còi đá bóng.Trong khi Chengis còn đang ôm gốc cây, vất vả nhòai được chút xíu thì Ôgút đã biến mất trong vòm lá xanh của cây dẻ ròi.Chúng tôi nghe tiếng nó léo nhéo ở tít trên ngọn cây.Nhìn lên tôi thấy Ôgút đã ngồi vắt vẻo ở một cành chót vót trên ngọn.Nó còn đứng lên ngồi xuống, bỏ cả hai tay đi lại trên cành cây ấy nữa.Nó vừa biểu diễn vừa nói líu la líu lo.Cố gắng lắm chúng tôi mới hiểu được những câu nói của nó.Thì ra Ôgút chễ giễu lại Chengis đang vất vả leo tận phía dưới:
- Trời ơi,cậu ôm cái cây làm gì ghê thế..Cậu thương yêu nó ă1m à? ....Xem kìa , nó quí cây dẻ mới khiếp chứ!
Chengis đành xấu hổ, chịu nhận mình thua cuộc.Nó không còn đủ can đảm leo tiếp lên cao.Nhanh như sóc, lóang một cái Ôgút đã xuống tới đất rồi.Hai tay chống hông, nó thách thức cả bọn:
- Nào, còn cậu nào muốn thi với với nữa không? Không ưúa nào dám nhận lời thách đố của nó.Lúc đi học về Ôgút còn biểu diễn cho chúng tôi thêm một tiết mục nữa.nó đã trèo lên một cái tháp cao tít,, trơn tuột, không có mấu có gờ gì hết.Cả bọn phục lăn.Từ hôm đó,Ôgút chiếm được cảm tình của cả lớp chúng tôi.
Trong lớp, Ôgút ngồi cùng bàn với Mina.Con bé ấy tính tình hơi buồn cười, nó đi khoe khắp trường là được ngồi chung bàn với một tàitử xiếc.Có lần Ôgút bị ốm phải nghỉ học hai ngày.Vắng Ôgút , Mina liền cho chúng tôi biết một lô chụyên. Nó vênh mặt hỏi cả lớp:
- Này các bạn có biết tại sao Ôgút nói lắp không?
Ai cũng tò mò muốn biết tại sao, chúng tôi hỏi:
- Tại sao thế?
Mina làm bộ bí mật như một nhà trinh thám đã điều tra và biết hết tông tích một tội phạm, hạ thấp giọng cho chúng tôi hay:
- Nười nhà Ôgút kể rằng, ba nó rất dữ đòn.Từ lúc còn bé, ba nó đã rất hay đánh nó...Chính vì bị roi vọt nhiều quá nên nó đã sinh tật nói lắp đấy.Cả Ôgút cũng công nhận với tôi thế đấy!Nói đến đây, Mina phồng mũi lên như tìm được một điều gì ghê ghớm lắm.Bằng giọng kể cả và tự đắc, nó lại hỏi tiếp:
- Thế các cậu có biết tại sao Ôgút trèo cây nhanh vàgiỏi thư thế không?
- Không,cậu nói đi! Cả bọn vội vã đề nghị.Chẳng ai để ý đến thái độ kêu ngạo của Mina lúc đó.
- Ôgút kể rằng khi ba nó nổi giận định đánh nó nên thường phải chạy bán sống bán chết để khỏi bị ăn đồn.Ba nó đuổi theo sát gót bắt.Khi sắp sửa bị tóm cổ, nó bụôc phải trèo vội lên một cái cây nào đó gần nhất đề trốn.Càng về sau , nó càng phải leo lên những cái cây thật cao để ba nó khỏi bắt đựơc.Dần dà nó trở thành một đứ bé leo trèo cực kỳ giỏi.
Đấy, chính cái cậu Ôgút ấy bị ông thanh tra gọi lên bảng trong giờ khoa học thường thức.Trên tường ở lớp tôi có treo ba bức tranh vẽ bộ xương, các cơ bắp và bộ máy tiêu hóa của con người.
Ôgút vừa lên bảng, ông thanh tra đã chỉ cho nó một chỗ trên bức tranh vẽ bộ xương người và hỏi:
- Em cho tôi biết đây là cái gì?
Ôgút im như thóc.Ông thanh tra hỏi lại:
- Đây là cái xương gì?
Ông ta cũng vẫn chẳng nhận được câu trả lời nào.
Mina thấy tình thế có vẻ gay go,lợi dụng lúc mọi người không chú ý , liền nhắc Ôgút:
- Cái xương quai xanh đấy!
Nghe thấy thế,Ôgút liền lắp bắp một hơi:
-Thư...thưa...thưa...cá..cá...cái...xư...xư...xương...qua...qua...quai...xa...
xanh...ạ
Ông thanh tra tưởng nó đã nói sai, bây giờ mới thực sự là cái xương mà Mina đã nhắc nó:
- Xư...xư..xương qua...qua..quai...xa...xa..xanh ạ.
Ông thanh tra chỉ một cái xương ở dưới chân:
- Thế cái này gọi là gì?
- Qua...qua...quai...xa..xa...xa...xanh...ạ
Ông thanh tra bình tĩnh chỉ một cơ bắp gần cổ ở bức tranh bên cạnh và hỏi:
- Thế còn cái này là gì?
- Thưa, xương quai xanh ạ! Ôgút của chúng ta vẫn một mực khẳng định như vậy.Nó không học bài nên cứ tưởng lần nào mình cũng đã nói asi,sau đó mới là cái xương quai xanh màMina đã nắhc nó.Vì tê1 nên nó nhắc lại hòai tên cái xương đó.Phần vì quá sợ hãi, phần vì nói lắp nên mồ hôi mồ kê nhễ nhại trên mặt nó và nó lại càng nói lắp hơn.
Trong khi đó ông thanh tra cũng không còn bình tĩnh được nữa.Ông đã cáu đến mức ngay cả ông cũng bị lây cái tật nói lắp của Ôgút.
- Đư...đư...ợc...được...rồi! Thế....thế..cò...còn....cái...cái...này?
- Qua...qua...quai..xa...xa...xanh....
Ông thanh tra đã điên lên thực sự,ông ấy gào:
- Trời ơi, cậu bé này ,cậu thương chúng tôi với chứ, chả lẽ trong cơ thể con người không còn gì khác ngòai cái xương quai xanh hay sao? Tòan là xương quai xanh cả ư?Thôi cút về chỗ!
Đấy, sự kiện mới ở lớp tôi là vậy đấy.
Tôi rất nóng ruột vì không nhận được thư trả lời của bạn.Có phải bạn đã bị ốm không?Bạn trả lời ngay cho tôi nhé.Nếu bạn ốm chúc bạn chóng bình phục.
Chúc sức khỏe và học cho giỏi.
Acmét.

Lễ sinh nhật


Ankara 25-12-1963
Acmét ,
Tôi đã nhận được hai thư của bạn đề ngày 14 và22-12.Cám ơn bạn thật nhiều.Đúng như bạn dự đóan,tôi bị ốm thật nên không thể trả lời ngay các lá thư của bạn.Tôi ốm cũng không nặng lắm ,chỉ bị cảm lạnh sơ sô thôi,nhưng đau đầu ghê ă1m nên phải nằm trên giường,không được đi lại.Bác sĩ cho phép tôi nghỉ học ở nhà,nhưng mẹ tôi cấm sờ đến sách vở giấy bút.Thề là đành chịu, Mentin cũng bị ốm cùng lượt với tôi.Hôm nay thấy người khỏe hơn,tôi đã bắt đầu đi học.Lúc tối, khi chuẩn bị viết thơ cho bạn thì mẹ tôi lại gọi:
- Zeynep, con có thư này.
Đọc tên bạn trên phong bì, mẹ tôi bảo:
- A`, của Acmét đây mà, thật là một đứa bạn tốt.Mẹ thấy nó chẳng để con buồn phiền vì thiếu tin tức.
Xem một hơi hết lá thư của bạn, tôi ngồi xuống cạnh giường Mentin.Nó vẫn còn sốt quá, nhiệt kế cặp cho nó vẫn còn chỉ 38o8.
Tôi sẽ kể cho bạn biết vì sao cả hai chị em tôi bị ốm cùng lúc...Chúng tôi đã đến sự lễ mừng sinh nhật của Ataman, đó là một đứa bạn học cùng lớp tôi. Trong buổi tối dự lễ sinh nhật ấy,hai chị em tôi đã bị cảm đột ngột.Mà cũng không riêng gì chúng tôi,còn có đến ba đứa bạn cũng bị ốm sau bữa đó cơ. Tại sao lại thế? Bạn nghe nhé.
Mẹ tôi đã làm quen với mẹ của Ataman trong dịp hai người đi họp hội cha mẹ học sinh ở trường.
Ngay hôm đó mẹ Ataman đã nhiệt tình mời cho bằng được gia đình tôi phải đến dự lễ sinh nhật của con bà ấy. Bà ta ghi địa chỉ nhà chúng tôi rất cẩn thận vào cửa sổ và hứa:" Chắc chắn là em sẽ cho xe đến đón hai bác!" Đầu tiên mẹ tôi chỉ đồng ý cho tôi và Mentin đến thôi,nhưng bà ấy cố nài nỉ mãi:" chúng em đợi cả hai bác đến nữa cơ!..." Cuối cùng mẹ tôi bị bắt buộc phải nhận lời mời thiết tha ấy...
Ba tôi khi đựơc mẹ tôi cho biết chuyện đã ngạc nhiên:" Chúng ta làm gì trong lễ sinh nhật của một đứa trẻ con hả mình?" Mẹ tôi phải gỉai thích là do mẹ Ataman cố mời mọc, chèo kéo khá lâu, rằng" Người ta nhiệt tình mời mình đến, chối từ mãi cũng không tiện" và rồi mẹ tôi đã hứa cả nhà tôi sẽ đến. Mẹ tôi còn bảo:" Bà ấy đã làm mặt giận mà nói: Nếu cả nhà mình không đến họ sẽ không chịu đâu..."
Ba,mẹ tôi đã chú ý để chúng tôi chuẩn bị quà mừng: Tôi mua rằng Ataman một cuốn sách mới, Mentini đem tặng một cây bút viết.Chiều hôm đó họ đưa xe đến đó chúng tôi thật. Trong xe ba tôi mới bắt đầu làm quen với ba của Ataman.Cái xem mới tinh và rất hiện đại ấy là xe riêng của họ....
Có lẽ tôi viết hơn lan man, dài dòng phải không? Nhưng có thế bạn mới hiểu được tại sao tôi bị cảm đột ngột.Thôi chịu khó đọc tiếp nhé.
Sự giàu có của gia đình Ataman đập vào mắt ta ngay lập tức.Đó là sự giàu có không bình thường cũng như bạn thấy một người đột nhiên phátphì lên vậy. Tôi đã nghe mẹ tôi thì thầm vào tai ba:" Ôi thật là những người không có một chút thẩm mỹ... anh nhìn xem, họ sắp xếp đồ đạc kìa, chẳng ra kiểu gì?..."
Riêng tôi nhận thấy rằng ba của Ataman bao giờ cũng bắt đầu mọi câu nói rằng" Bảnthân tôi..." hay " Thưa quí vị..." Nghe chán ngấy.Biết làmsao được, dù thế nào đi nữa chúng tôi đã đến nhà người ta rồi.
Ngôi nhà khá rộng nhưng chật ních người.Thế mà khác khứa vẫn ùn ùn kéo tới.Lũ trẻ con chúng tôi có khỏang 15.16 đứa cả thảy.Thế mà người lớn có đến ba chục.Đứa nào cũng có ba mẹ đi kèm, mà nào chúng tôi có còn bé bỏng gì! thầy lạ, Mentin hỏi mẹ tôi một cách ngạc nhiên:
- Mẹ ơi, hôm nay là ngày sinh của ba anh Ataman phải không mẹ?
Thường thường, khiMentin nói một câu khôngphải ở chỗ đông gười, mẹ tôi ngay nhéo nó một cái để nó giữ mồm giữ miệng.Lần này thấy cái nhéo tay của mẹ bên sườn ,Mentin vội im bặt, nó biết rằng đã hỏi một câu không đúng chỗ.Nhưng chắc chưa kịp hiểu tại sao câu hỏi của nó lại không đúng.
Bất chợt mẹ Ataman đến tiếp chuyện mẹ tôi:
- Nhà chật quá chị ạ, chật chội quá...Người quen, bạn bè quá đông...chị xem ,không thể không mời hết. Vì vậy em đã nói với " nhà em" lần sau chúng em sẽ tổ chức lễ sinh nhật cho " cháu nó"ở nhà hàng lớn. Anh ấy đã ưng thuận ngay.Thật đáng yêu quá," nhà em" bao giờ cũng nghe theo em thế chị ạ...
Khi nói đến chồng, bà ta thường dùng chữ"nhà em" còn khi nói đến Ataman thì" Cháu nó" (1). chuyện trò một lúc,chợt bà ấy hỏi mẹ tôi:
- Nhà em làm tất cả mọi việc mà em muốn.Còn nhà bác thì sao ạ?
Mẹ tôi ngây người, chẳng hiểu gì, hỏi lại:
- Nhà tôi là thế nào ạ?
Bà ấy cười rất rộng rãi rồi nhắc lại :
- Là em hỏi bác trai ấy, chồng chị ấy mà.Em hỏi bác nhà có tốt với chị không, có hay nghe lời chị không ý?
Mẹ tôi có lẽ không thích thú chủ đề này cho lắm nên bà khéo léo lái câu chuyện sang hướng khác. Mẹ tôi phe phẩy cái khăn tay và nói:
- ở đây nóng nực quá phải không chị?
- Vâng,vâng..Tại vì chúng em đã cho mở hết cỡ các lò sưởi hơi trong nhà đấy mà.Nhà em tốt thì tốt thiệt đấy nhưng phải cái hay phá của lắm. Đã thế còn mắng em: " Ngày sinh của con mà em cũng tiếc không dám vặn hết cỡ ba cái lò sưởi lên à? " Cứ làm như em quê lắm ấy, bây giờ thì lại nóng quá.Em còn biết tỏng là ông ấy hay bắt bồ gvới hai ba cô gái trẻ cơn, rồi nhận cho làm thơ ký riêng đấy... Đàn ông cả lũ họ thế, chị ạ!
Mẹ tôi nhíu mày vẻ khó chịu quá tôi và Mentin:
- Các con qua chỗ ba chơi! Sao cứ quẩn chân bên mẹ thế hả?
Tất cả đàn ông đang tập trung bên phòng khác lớn.Trên bàn đầy ấp thức ăn, đồ uống, trái cây..Ba tôi đang đứng nói chuyện với ba của Ataman, thấy hai chị em tôi kéo tới, ông có vẻ không vừa ý:
- Sao các con để mẹ một mình hả?
Nghe ba tôi mắng khi vừa đến, Mentin cãi lại:
- Thì chính mẹ bảo chúng con đến chỗ ba mà!
Ông chủ nhà chỉ chúng tôi hỏi:
- Cả hai cháu là con bác đấy ư?
- Vâng chúng là con tôi!
- Đức Ala phù hộ cho các cháu..Chúng ta đang nói gì nhỉ? à, vâng, tôi , bản thân tôi không phải là người tham lam, ham lợi.Nhưng cái bọn đàn bàâ1y thì bao giờ cũng thế.Ngay bà xã nhà tôi đấy , thật tham lam có một không hai.Để tiết kiệm bà ấy mua cho đầu tớ ăn tòan đồ hư đồ cũ. Tôi thì lại nghĩ khác..Nếu anh dùng gìm hãy cho người làm trong nhà anh ăn thứ đó. Bản thân tôi không làm sao giải thích cho vợ tôi hiểu cả.Có khi tôi phải giải thích rằng như thế là không nhân đạo, nhưng cũng vô hiệu.Trí óc đàn bà đâu có hỉêu rằng bà ấy có thể tiết kiệm đựơc vào đồng bạc nhưng làm cho bọn người hèn hạ tức là chúng nó phá.Con hầu nó thử giả vờ lỡ tay đánh rơi một chồng chén bát quí, đáng già vài ngàn là anh chết!
Sợ chúng tôi bị ảnh hưởng xấu, ba tôi nóng nảy đuổi chúng tôi ra khỏi phòng đó
- Đi ra đằng kia, các con! Về ngay chỗ mẹ đi.
Những đứa trẻ khác cũng trong tình cảnh buồn chán chẳng kém,chúng tôi chẳng biết làm gì nên cứ qúân chân người lớn.Một bà than thở:
- Thật không đi đâu thóat bầy quỉ con này!
Ba tôi có vẻ ngán đến cỡ khung cảnh ấy nên bàn với mẹ tôi:
- Có lẽ tốt hơn là ta về...Cũng đến giờ rồi.
Mẹ tôi thì thấy chưa phải lúc:
- Chưa được đâu mình ạ, ai lại vừa đến đã về thế , người ta sẽ nghĩ sao? Thôi, hãy ráng chút nữa!
Ngay lúc ấy ba của Ataman tiến đến chỗ ba tôi, tay giơ cao mấy tờ báo vẻ đắc ý:
- Thưa các vị, bản thân tôi lúc nào cũng muốn cứu giúp nười nghèo.Ngày lễ mà không phân phát của bố thì sẽ không ra ngày lễ..Thư các vị, không nay tôi đã phân phát của bố thí cho trẻ em nghèo và một côi để lấy phứơc cho cháu.Đây, bác xem tất cả các báo về tôi.
Về sau lũ trẻ con chúng tôi được gom lại vào một căn phòng.Trên bàn bày la liệt các tặng phẩm dành cho người được mừng,tức là Ataman ấy.Vì trong phòng nóng quá nên người ta phải mở cửa số cho thóang. Nóng nực và ngột ngạt đã làm cho cúng tông ra mồ hôi nhễ nhại, ướt cả áo.Lúc mở cửa sổ, tôi và Mentin đứng ngay ngoài hứng luồng không khí lạnh ùa vào nên mới bị cảm lạnh từ đó.
Muộn lắm ba tôi mới cáo từ về chúng tôi ra về.Ba Ataman rõ ràng là không vừa ý, nhất định chưa cho về:
- Nhưng bác đã nếm tí gì đâu? Bác cũng chưa kịp uống hớp rượu nào cả mà. Các bác hãy ở lại vui với chúng tôi chút nữa!
Ba tôi trả lờit thẳng thừng là ông còn bận nhìêu công việc.Ra đường thấy ba tôi có vẻ bực bội lắm nên mẹ tôi vội tìm lời lẽ thật nhẹ nhàng cho ba tôi bớt giận:
- Xin lỗi mình, không ngờ sự thể lại như thế.Nghe bà ấy nài nỉ mãi không hứa cũng không được.Thôi đành vậy, lần sau thì cạch!
Hôm sau tôi lên cơn sốt 39o5 còn Mentin 39o8,
Thư trước bạn có hỏi tôi về tin tức của Hicmét.Tôi cho bạn hay là cả một tuần nay nó không đến trường.Không biết nó làm sao nữa, tôi lo cho nó quá.ở lớp tôi , Chẳng ai biết nhà nó cả,nếukhông chúng tôi đã đến xem sự thể ra sao rồi.Tôi phải để tin này tận cuối thư vì chúng tôi ai cũng buồn cho nó.
Bạn mau chóng viết thư cho tôi nhé.
Thân mến
Zeynep
(1):Nguyên văn là " của chúng em" và" chàng trai" tác giả chế nhạo thói dùng chữ dỏm đời, học làm sang của bà này.

Tôi đã làm quen một thần đồng.


Zeynep thân mến
Tôi chân thành chúc bạn và em Mentin mau chóng phục hồi sức khỏe.Rất vui mừng là mẹ bạn còn nhớ đến tôi.
Bạn đã mô tả thật là hay về lễ sinh nhật của Ataman.Đã dự ngày sinh nhật như thế buồn cười quá nhỉ? Bạn biết không, tôi chưa bao giờ làm lễ sinh nhật của mình đâu nhé.Trong gia đình tôi chưa có cái lệ hay ho ấy!Mà tôi cũng ít có dịp đi dự lễ sinh nhật của người khác.
Một lần, vào kỳ nghỉ hè năm ngóai tôi được mẹ cho đến nhà bà con của ba tôi chơitrong ba ngày,ở đó có mọt cô bé hàng xóm tổ chức lễ mừng sinh nhật đã mời chúng tôi đến tham dự.Đấy là ngày sinh duy nhất của người khác mà tôi đựơc biết, nhưng cũng có những việc làm tôi phải nhớ và có lẽ chẳng bao giờ quên.
Hôm đó,có một cậu bé ngỗ nghịch hỗn láo cũng là khách như tôi thôi nhưng đã làm những việc động trời khiến chủ nhà phải một phen khốn đốn.Nó đã nghĩ ra bao nhiêu trò phá phách làm cho mọi người không thể nào chịu đựng nổi.
Mọi người đang ngồi vui vẻ trong phòng khách, tự nhiên chúng tôi nghe có tiếng kêu cứu .Cả nhà chạy bổ đi tìm , hóa ra tiếng kêu vọng ra từ trong nhà xí. Có ai đó đang đấm cửa từ bên trong và la ầm ĩ.Một bà bị nhốt đang bực tức phát khóc lên:
- Có một người đã khóa cửa từ bên ngòai đấy. Hãy mở cửa cho tôi với!
Chủ nhà vội vã đi tìm chìa khóa nhưng không thấy đâu cả.Có một ông lùn tịt và béo mập cười khóai chí:
- Tôi có thể đảm bảo với các vị đây là trò nghịch ngợm của thằng cháu nhà tôi. ..Nó đâu ấy nhỉ?
Mọi người đổ xô đi tìm nhưng chẳng thấy cậu con quí tử của ngài béo đâu cả.Còn ông ta thì chẳng tiếc lời khen ngợi cậu con trai:
- Trời ơi nó thông minh cực kỳ..Cháu nó nhanh như mọt tia chớp ấy! Suốt ngày nó chẳng ngồi yên một chả nào cả.Thằng bé thông minh không tưởng tượng được. Tôi dám chắc với các vị là cháu nó đãkhóa cửa nhốt người đàn bà trong nhà xí. Các vị nhớ cho lời tôi. Không thể là ai khác đâu.
Khốn khổ cho cái bà còn bị giam đang sợ hãi,đập cửa và kêu cứu một cách tuyệt vọng.Mọin gười lo lắng đi tìm chìa khóa hoặc thằng bé hỗn láo.Thế mà ngài béo thì vẫn bình tĩnh làm một bài diễn thuýêt dài với quan khách về sự thông minh xuất thần của đứa con quí hóa nhà ông.
- Ôi, các ngài không thể biết được cháu nó thông minh đến mức nào đâu! Chẳng bao giờ nó phải học hành gì hết. Đến ngày thi ,chỉ cần giở sách xem qua một lựơt là xong, nó đã biết hết cả rồi. Tôi cũng vậy đấy, hồi bé tôi có cần học hành gì đâu. Thằng bé nhà tôi giống cha như đúc. Bạn bè của nó thì phải học từ tinh mơ sáng đến nửa đêm,còn thằng cháu nhà tôi thì cứ là nhởn nhơ, nhàn nhã.Â'y thế mà năm nào nó cũng học giỏi, lên lớp đấy. Tôi chả thích có con súôt ngày gặm sách như mọt...Cần phải thông minh kia, mà trí thông minh thì thằng bé nhà tôi có thừa.Cháu nó....
Mọi ngừơi vất vả đi tìm thằng bé "thông minh" đặc biệt ấy.Ông béo tay chắp sau đít,không chút nượng ngùng,còn ra vẻ khuyên đám đông:
- Này, các vị thử tìm ở gầm giường xem.Cháu nó hay trốn xuống đó lắm.Nó thích lẩn vào các xó xỉnh sau khi nghịch ngợm lắm...
Chủ nhà nghe theo lời khuyên, cúi xuống tìm dưới gầm giừơng bỗng có một vật gì đó rơi trúng lưng ông ta.Đó là chiếc chìa khóa nhà xí.Có tiếng ccười khanh khách và cậu bé" thông minh đặc biệt" nhảy ào từ trên nóc tủ xuống giường.Thế là ba nó đựơc phen cười khóai chí:
- Tôi đã bảo mà, các vị thấy chưa? Đúng là nó nhé.Cháu nó lại thông minh đến mức thay đổi cả chỗ nấp mọi khi để đánh lừa ba nó.Thằng bé chả chịu ngồi yên chỗ nào cả...
Ngày hôm đó, tất cả mọi người đều vất vả, chủ nhà bị một phen nghiêng ngửa, nhà ông đồ đạc lộn phèo, rối tung vì thằng bé" thông minh cực kỳ" của ông bé...
Một việc khác làm tôi khó quên trong dịp nghỉ hè đó là tôi đã vinh dự được làm quen với một thần đồng , nói một cách chính xác hơn là một cậu bé" muốn trở thành thần đồng".
Có hôm đến chơi nhà ngừơi chị họ, tôi đã được giới thiệu để làm quen với một đứa bé cùng tuổi.Đó là một cậu bé gầy gò,ốm nhách, đeo kính trắng và có vẻ trầm tư. Chúng tôi bắt tay nhau xong, theo lẽ thường rất tự nhiên thôi, tôi hỏi tên nó là gì; nó chẳng trả lời gì cả.Tưởng rằng nó bị điếc, tôi hỏi to hơn.Sau khi suy nghĩ khá lâu như đang giải một bài tóan khó, nó mới nói tên cho tôi biết.Tôi hỏi tíêp nó học lớp mấy, nó vẫn phải nghĩ ngợi một lát rồi mới trả lời. Hình như nó chẳng bảo giờ tự nói câu nào cả,hơn nữa sau mỗi câu hỏi của ngừơi khác đặt ra cho nó, nó đều như đắm mình vào suy tư,lung lắm rồi mới trả lời .Ngạc nhiên quá, tôi hỏi người chị họ.:
- Cậu bé này bị bệnh thần kinh hả chị?
Chị tôi cười ngất bảo tôi:
- Đâu có, ngược lại đấy chứ!Ba nó bảo đó là một thần đồng của đất nước đấy em ạ!
Một cô hàng xóm là bạn của chị tôi đến chơi, cho biết thêm:
- Ngừơi ta nói cậu bé này sẽ trở thành thiên tài đấy!
- Sao lại có chuyện như thế đuợc! Một ngừơi phải cần đến hai phút suy nghĩ mới trả lời anh ta tên gì mà lại có thể trở thành thiên tài được ư?
- Â'y đấy, chính vì là thần đồng , sắp trở thành thiên tài nên phải làm như vậy đấy em ạ. Ba nó đã dạy nó!" Ngay cả khi người ta hỏi con là gì, con cũng ừung trả lời vội! Phải tập trung trí tụê, suy nghĩ thật sâu sắc đi rồi hãy trả lời..."Chị tôi giải thích cho tôi.
Cô hàng xóm và chị họ tôi thi nhau kể bao nhiêu là chuyện về nhân vật đặc biệt "sắp trở thành thiên tài" ấy. Ba nó nói, đúng ra ông ta phải là thiên tài rồi. Nhưng đã lỡ nên ông quyết định là cha của một thiên tài khác.Ông bỏ công nghiên cứu kỹ hết cuộc đời và sự nghiệp của các thiên tài trên trái đất từ trước tới nay.Ông quyết định sẽ tạo ra cho nhân lọai một thiên tài mới.Một trong những kết luận rút ra sau các nghiên cứu là cha của đa số các thiên tài đều rất lớn tuổi mới sinh ra họ.Vì thế ông ấy lập gia đình khá mụôn,m ãi sau bốn mươi...
- Làm sao các chị biết được tất cả những chuỵên đó. Cậu bé dở câm dở điếc này kể cho các chị nghe à? Tôi thắc thắc, vội hỏi ngay mấy chị đang theo thao bất tuyệt.
- Ô` , sao em lại hỏi thế. Cả khu này thuộc làu câu chuyện đó. Ai mà chả biết. Mọi người đang kháo nhau chuyệm một thiên tài sắp xuất hiện trung khu cơ mà. Nhưng , đến ngòai bốn mươi tuổi, ông ta mời cưới vợ nhưng đợi mãi chẳng có con. Muốn bằng bất cứ giá nào cũng phải ược làm cha của một thiên tài.Ông ấy lo nghĩ đến già sọm đi trông thấ. Cuối cùng vợ ông cũng có bầu mang lại cho ông niềm hy vọng.Con nười khốn khổ ấy ngày đêm cầu ngụyên trời đất cho ông ta một đứa con gầy còm. Vì sao thế? Đơn giản thôi ,ông ta bảo đa số các thiên tài đều xúât thân từ những đứa trẻ gầy còm ốm ýêu.Cầu nguỵên chưa đủ, ông còn bắt vợ kiêng khem đủ thứ bổ béo để khỏi làm cái thai khỏe mạnh, mập mạp. Khi bà vợ ông sanh, đứa trẻ còm nhom đến mức bác sĩ đã dự đóan là nó không thể nào sống nổi. Nhưng cứ như có phép lạ đứa trẻ đã sống và lớn lên. Ông bố quyết định con ông phải trở thành một nhà thơ lớn,thậm chí một nhà thơ kỳ tài, vĩ đại của tòan thế giới cơ.Đọc sách thấy một nhà thơ nổi tiếng thôi bú rất sớm, ông ta cũng bắt đứa con tội nghiệp rời vú mẹ lúc nó mới đựơc gần một tháng.Đến khi đứa bé lên một tuổi bị ngã từ trên nôi xuóng, què châ, ông ta đã vui mừng không xiết. Bởi vì ông ta biết có một nhà thơ lớn khập khiễng vì bị què từ nhỏ. Sau đó người cha kỳ quặc lại tìm mọi cách cho con lớn chậm,không phát triển chiều cao. Ông ta lý luận rằng các thiên tài hầu hết đều nhỏ con, thấp bé....
Sau khi nghe hết chuyện tôi mới hiểu vì sao cậu bé cố phải suy nghĩ lâu để trả lời người ta tên nó là gì. Thật ra theo tôi thì cậu ta đâu có suy nghĩ gì mà chỉ làm ra vẻ suy nghĩ mà thôi...
Tôi rất bùôn vì được tin cô bạn Hicmét đáng tương không đi học nữa. Khổ thân cô bé, chắc gia đình nó đã xảy ra chuyện gì đó rồi!
HÔm qua ở tường tôi ngừơi ta đã tiêm chủng bệnh dịch tả cho tất cả học sinh. HÔm nay chúng tôi được ở nhà.Ngay bây giờ tôi sẽ ra bưu điện bỏ thư cho bạn. Sau đó tôi sẽ về học bài, làm bài tập. Thầy giáo cho chúng tôi bao nhiêu là bài tập toán.Cánh tay trái hôm qua tiêm chủng bắt đầu cảm thấy đau ròi. Tôi tạm ngừng bút nhé!
Chúc bạn vui vẻ, Zeynep
Chào thân mến
Acmét

Nhiều giọt nước làm nên biển cả.


Acmét thân mến
Hai ngày trước đây tôi đã nhận được thư và thiếp mừng năm mới của bạn. Cám ơn bạn rất nhiều về sự quan tâm nhân dịp năm mới đến. Tôi cũng đã gửi bạn lá thiếp cùng những lời chúc mừng tốt đẹp nhất.Tuy nhiên cái thiếp của tôi không đẹp bằng của bạn đâu. Bởi vì tôi không có năng khiếu vẽ như bạn. Ôi, cái hình bạn vẽ thêm vào mới dễ thương làm sao.Tôi đã cho mấy đứa bạn xem cái thiếp, bọn nó đứa nào cũng thích và khen tài vẽ của bạn.
Ơ? gia đình tôi, ngày đầu năm mới có lẽ vui hơn đêm giao thừa nhiều. Đêm giao thừa ba mẹ tôi hình như gặp nhiều cái không may lắm. Tôi sẽ lần lược kể cho bạn hay câu chuyện.
Ba mẹ tôi là những người rất tiết kiệm.Bạn đừng hiểu lầm, tôi không bảo ba mẹ là bủn xỉn, keo kiệt, không phải đâu.Cả hai nười đều muốn tính tóan chi thu rất cẩn thận và biết lúc nào phải chi tiêu, lúc nào cần tiết kiệm. Trong nhà tôi đã hình thành một số thói quen nhất định. Ví dụ, nếu tình cờ tôi để quên cây bút viết trên bàn không đậy nắp, thế là ba tôi lập tức cho tôi một bài, đó là một bài giảng thật sự, dài lê thê về tiết kiệm mà tôi đã thuộc làu làu:
- Nếu con không đậy nắp lại , mực ở ngòai bút khô cứng lại, làm sao con viết được nữa. Nếu chẳng may sơ ý con đánh rơi xuống sàn, thế là rồi ngòi bút cũng sẽ tiêu luôn. Đó là sự hoang phí lớn đấy nhé.Con người ai cũng phải tiết kiệm con ạ....
Nếu Mentin vì vô ý lúc giở tập bỏ qua hai trang trắng không viết, mẹ tôi nhình thấy thế nào nó cũng bị chỉnh cho một trận:
- Đừng có hoang phí thế con! Nhiều giọt nước tạo nên biển cả.Nếu con phí phạm mỗi ngày một trang giấy thì một năm con vứt đi mấy quyển tập? Không phải là đáng tiếc hay sao?
Mentin cũng hay đánh mất bút chì.Mẹ tôi thấy nó hỏi bút chì là rên rẩm:
- Trời ơi, tôi chán mua bút chì lắm rồi!
Tất nhiên tiết kiệm là rất tốt, tôi hiểu và cũng rất muốn tiết kịêm đấy chứ. Nhưng mà tôi cũng chán ngấy sự tiết kiệm thái quá trong gia đình. Rồi đến cả bà nội tôi lúc nào đến chơi cũng kêu tôi không biết tiết kiệm:
- Này cháu gái của bà, nhiều xu là nên nghìn vạn đồng đấy. Nhiều giọt ước tụ lại làm mà thành biển cả mênh mông....
Ông nội mua quà cho chúng tôi mỗi đứa một cái túi nhỏ rất đẹp để đựng tiền tiết kiệm. Khi đưa cho chúng tôi, nội cũng làm lại một bài diễn thuyết.
- Các cháu đừng có bao giờ quên...Phải luôn luôn nhờ rằng" Nhìêu giọt nước tạo thàhn biển cả" Hãy tiết kiệm, gom góp từng xu, cuống cùng các cháu sẽ có món tiền lớn. Phải nhớ lời ông!
Ông nội tôi có thói quen khi nói với nười dưới câu gì thường hay bắt nhắc lại. Vừa đọc xong câu châm ngôn nội đã hỏi ngay:
- Như vậy nhiều giọt nước làm đầy cái gì nào?
- Thưa ông, đầy hồ ạ!
Ngghe xong câu trả lời đúng, ông nội vừa lòng và chấm dứt bài dĩên thuýêt.
Tôi thật tình đã chán ngấy đến tận cổ câu châm ngôn" Nhiều giọt ước làm nên biển cả" này lắm rồi. Trong gia đình tôi câu cách ngôn này ngày nào cũng đựơc nhắc tới ít nhất một lần....
Tết năm nay , ba mẹ tôi quyết định đón gia thừa ở nhà hàng cùng với bạn bè của ba tôi. Chắc là lần đầu tiên đó mừng năm mới ở Ankara cùng với nhiều bạn cũ nên mới có chuỵên đặc biệt thế, chứ mọi năm chúng tôi vẫn đón gia thừa ở nhà riêng với đọng đủ tất cả mọi người.
Các bác hàng xóm bạn ba tôi đã đi nhà hàng từ chập tối và giành chỗ cho ba mẹ tôi.Không muốn phá vỡ thông lệ tốt đẹp hàng năm, ba mẹ tôi vẫn cho đón giao thừa ở nhà, chỉ có điều gia đình tôi làm sớm hơn, từ lúc 10 giờ tối kia,Chúng tôi đã ăn uống vui vẻ,chúc tụng lẫn nhau và mãi tới gần 11 giờ ba mẹ và chị tôi mới đi đến nhà hàng. chúng tôi ở nhà với ông bà nội.Bộ bốn chúng tôi đã giải trí thật tuyệt.Các trò chơi vui vẻ cũng đựơc ông bà tôi hửơng ứng rất say sưa.Cuối cùng chúng tôi đánh bài, mà chỉ tôi và Mentin được.Cũng dễ giải thích vì ông bà tôi lúc đó đã nửa thức nửa ngủ rồi, mà chúng tôi cũng hơi láu cá....
Chúng tôi giữ được ông bà nội đến khỏang một hai giờ sáng thì mắt cũng díp lại , thế là cả nhà đi ngủ. Đến tám ,chín giờ sáng tôi tỉnh dậy thấy nhà cửa vẫn im ắng quá,Tôi tửơng mọi ngừơi chưa về.Nằm trên giừơng mọt lúc lâu tôi chợt thấy Mentin rón rén vào phòng và hỏi:
- Ba mẹ và chị Hai làm sao ấy chị Ba ạ.
- Làm sao?
- Chị sang đây mà xem!
Tôi trở dậy và đi xem xét khắp nhà. Ông bà nội tôi đã đi về nhà của các cụ từ lâu.Ba mẹ và chị hai tôi ở nhà hàng về chắc chưa lâu lắm.Chị tôi nằm ngủ trên đi văng, còn mặc nguyên bộ đồ mới dành đi hội.Đầu tóc chị tôi vương đầy giấy trang kim,ưới cổ còn lòng thòng một băng giấy trang trí ngòăn nghòeo. Ba tôi nằm ngủ ngay dưới sàn trong phòng khách,cổ còn đeo một cái mặt nạ hóa trang trông gớm chế.Một cái nó giấy vương dứơi chân trong rất tức cười.
Chỉ có mẹ tôi là ngủ trên gường, nhưng một chân vẫn đang mang gìay, còn chiếc giày kia tôi tìm mãi mới thấy ở cầu thang.
Mentin mang chăn lại đắp cho mẹ tôi.Mại tôi mới đánh thức được chị tôi dậy và đưa chị ấy lên gường ngủ. Còn ba tôi thì hai đứa lay mãi mà không sao đánh thức được ông dậy, đành để ba ngủ tiếp dưới sàn.Tôi bảo Mentin đắp chăn cho ba khỏi bị lạnh.
Đến chiều mọi người mới lần lượt tỉnh giấc.Thức dậy đầu tiên là mẹ tôi.Mẹ tôi đánh thức ba tôi dậy theo.Cuối cùng chị Hai tôi cũng đã tỉnh.Nhưng vừa thức giấc là chị ấy kêu đã mất cái vòng đáng giá.Hình như tối qua chị ấy đã đánh rơi đâu đó.
Nghe ba mẹ tôi thì thầm cằn nhằn lẫn nhau , chúng tôi hiểu rằng tối qua gia đình tôi đã mất một số tiền lớn.Sau giao thừa ở nhà hàng đã có đám bạc chơi khá mạnh bạo,ba mẹ tôi đã thử vận may rủi của năm mới và đã" cháy túi" nghĩa là chẳng còn một xu nhỏ nào.Tôi nghe mẹ hỏi ba bằng giọng rất lo lắng:
- Tháng tới này chúng ta sẽ sinh sống ra sao đây?Ba tôi trả lời vẻ cháng ngán:
- Thì tôi lại xin ứng trước một khỏan tiền tạm ứng ở sở làm chứ sao nữa?
Những lời trao đổi không bình thừơng như vậy giữa ba mẹ tôi lâu lắm không nghe thấy trong gia đình. Gần tối ông bà nội tôi đều thấy mọi ngừơi có vẻ ủ dột, bà tôi liền hỏi:
- Sao, đi nhà hàng giải trí thỏai mái chứ?
Mẹ tôi buồn phiền trả lời:
- Đây là lần cuối cùng chúng con làm một việc dại dột như thế...Lần sau không bao giờ con mang gia đình đi đón giao thừa ở ngòai mái nhà yêu quí của con!....
Đến tối mẹ tôi lần lượt hỏi tôi và Mentin:
- Này con, mẹ biết các con đã gom góp được ít tiền tiết kiệm, con hãy đưa cho ba mẹ mựơn tạm , mẹ sẽ trả lại con sau...Mẹ tôi khẩn khỏan yêu cầu chúng tôi.
Cả hai chị em đã đưa mẹ hết số tiền mà chúng tôi tiết kiệm được trong một năm qua.
Có một tiếng gõ cửa.Tôi ra mở cửa, thì ra đó là con bé Nurten , con bác hàng xóm.Nó mang lại cho ba tôi mảnh giấy của ba nó gửi:
" Bạn thân mến,
Chắc bạn cũng rõ tối qua bọn này ra sao rồi.Chúng tôi bị nhẵn túi, không còn một xu trong cái trò lô-tô khốn khiếp ấy.tôi chẳng còn nhớ chúng tôi đã về nhà bằng cách nào .Hình như các bạn bên đó đã đưa vợ chồng mình về thì phải .Các bạn có thể cho chúng tôi mượn tạm 100 đồng không? xin cảm ơn trước nhé..."
Ba tôi đọc xong lại đưa cho mẹ tôi với cái nhìn đầy ý nghĩa.Hai người thầm thì bạn bạc rất lâu. Tôi hiểu rằng ba tôi không thể trả lời ông bạn rằng không có tiền.Vì vậy đến lựơt túi tìên tiết kịêm của chị Hai tôi được hỏi đến.Vẫn giấu chúng tôi , ba mẹ gọi chị tôi lại và thầm thì bảo chị tôi mở túi cho mượn tiền.Mentin được giao nhiệm vụ mang tìên sang cho ba mẹ Nurten.
Sau khi sang hàng xóm trở về,Mentin cần làm gì bằng bút chì nhưng nó đã để quên đâu mất.Thầy nó hỏi lung tung hết ngừơi này tới người khác, mẹ tôi nổi giận mắng:
- Con cái nhà này không biết tiết kiệm là gì cả.Chỉ có phá thôi! Mỗi ngày tôi phải mua bút chì một lần cho ông chắc! Trời ơi là trời!
Ông nội tôi thấy thế bèn ứng dũng ngay bài giảng có câu châm ngôn quen thụôc:
- Không có xu thì không có ngàn vạn đồng được.Cái gì không có nếu không có những xu nhỏ , Mentin?
- Vạn ạ.Mentin đang tức vì bị mắng, trả lời không chút hào hứng.
- Hoan hô cháu ông giỏi lắm! Nhiều giọt ước làm nên hồ lớn.Cái gì tạo nên hồ nước, cháu?
Lúc đó chẳng kịp để Mentin mở miệng tôi vội cướp lời:
- Chẳng làm thế nào đầy hồ được ông ạ.
Rất ngạc nhiên, ông nội hỏi tôi:
- Sao, cháu bảo sao? Tại sao không đầy hồ?
- Thế đấy ông ạ.Có bao nhiêu nước đi chăng nữa thì hồ cũng chẳng đầy.Ông có nói mãi cũng vậy thôi!
Vận chưa chịu thua, ông nội tôi hỏi:
- Thế thì sao? Cháu giải thích cho ông xem nào.
- Đây này ông ạ.Ơ? chỗ đất trũng, nhiều giọt nước sẽ tạo nên một cái hồ được.Còn ở những chỗ khác nước cứ rơi, rơi hòai....
Rồi sao nữa?
- Lúc đó những giọt nước chỉ tạo thành sông đổ ra biển thôi ông ạ...
Ba tôi ngồi im không nói gì, nhưng lườm tôi rất gay gắt.
Thế đấy, năm mới đã đến với nhà tôi như vậy.Tôi tin chắc rằng năm tới, cả nhà thôi sẽ cùng nhau đón giao thừa, vui tết ở nhà.
Thế còn bạn, gia đình bạn đón giao thừa ra sao?
Tôi chân thành chúc bạn năm mới chỉ có niềm vui và sức khỏe.Chúc bạn học giỏi nữa.
Bạn của bạn
Zeynep

Chúng tôi bước sang năm mới bình an


Istanbun 5-1-1964
Zeynep,
Tôi đã nhận được thư và thiệp mừng năm mới của bạn trước đây hai ngày.Cám ơn bạn về những lời chúc tốt đẹp đến tôi và gia đình nhân dịp mùa xuân và năm mới!
Tết năm nay, gia đình tôi đón năm mới và giao thừa ở nhà ông chú của ba tôi.Ông ấy có một cái nhà rất rộng rãi , ba mẹ tôi thích lắm nên năm nào cũng đến chung vui ở đó.Ngòai chúng tôi ra còn mấy gia đình bà con khác nữa cũng đến cùng vui tết.
Tôi hay đi ngủ sớm nên không bao giờ thức được để đợi Giao Thừa.Hôm vừa qua , có lẽ tôi đã ngủ mất từ lúc 11 giờ đêm. Tôi thiếp đi lúc đang nghe dở cương trình ca nhạc của đài phát thanh...
Hôm sau trong tôi chẳng còn dấu vết gì của lễ mừng năm mới cả.Tất cả lại diễn ra bình tường như những ngày khác trong tuần, trong tháng.Tôi phải nói ngay rằng những chuỵên xảy ra trong nhà bạn năm nay cũng đã từng diễn ra ở nhà tôi mấy năm trứơc.Vì vậy đọc thư bạn tôi hiểu hết vì hình dung rõ cảnh tượng hôm mùng một Tết" nhà bạn".Thậm chí chuỵên thường ngày ở nhà bạn cũng không lạ lắm đối với tôi đâu.Nếu có một hôm nào ba tôi phải tiêu một số tiền nhiều hơn bình thường là y như rằng ở nhà mọi ngừơi sẽ đều cảm thấy ngay.
Đôi khi buổi tối hôm trước ba tôi phải đãi bạn bè ở nhà hàng chẳng hạn.Thế là ngày hôm sau nếu thấy tôi uống không hết nước rót ra ly, lập tức ba la mắng tôi ngay:
- Mày rót nước vừa đủ uống thôi chứ.Đừng có lãng phí hoang tòang như vậy!
Mà nào có nhiều nhặn vì cho cam,ở đây chỉ còn lại độ hơn một đốt tay trước muốn khỏi bị mang tiếng là ăn hoang phá hại thì tốt nhất tôi phải mang ly nước uống dở ấy đi tưới vào các chậu hoa cây cảnh trong nhà, chứ mà đổ đi thì phải biết! Chưa bíêt bài thuyết lý về đức tính tiết kiệm sẽ kéo dài đến bao giờ mới xong.
Có lúc tự nhiên ông quát tôi bất thình lình làm tôi giật nảy mình:
- Mày đừng có bóp nhiều thuốc đánh răng vào bàn chải như tê1! Đồ phá hại!
Thế là tôi biết chắc ba tôi đã phải tiêu một khỏan tiền để đãi bạn bè đi ăn nhậu rồi.
Lại có lúc loay hoay mãi không mở được cái gói, tôi cáu quá định cắt béng cái dây buộc cho tiện.Ba tôi nhìn thấy rồi la lên:
- Này, đừng có hoang phí thế con! Hãy chịu khó mở nút cho đàng hòang rồi giữ dây gói và dây buộc để lần sau mà dùng. Phải tiết kiệm chứ con!
Tôi nghĩ ngay rằng ba tôi đãphải chi một khỏan tìên vô lý nào đó mà ông đang xót.Tính ba tôi rất hay khách khí, ông thích ược bao bạn bè.Tôi đã ược chứng kiến tận mắt rất nhìêu lần":Ba tôi đi ăn nhậu ở một cửa hàng nào đó, thậm chí có khi chỉ một vài ly cà phê hay nước ngọt ông cũng múôn được trả tìên. Bao giờ ba tôi cũng đòi cho được cái quyền đó:" Thôi mà, anh để tôi...Tôi trả tìên cho...Đáng là bao mà...Tôi giận đấy..."
Thế nhưng sau khi đã " được" trả rồi, về nhà ba tôi lại cằn nhằn cả nhà:
- Tại sao các ngừơi lại vất giấy vụn hoang phí thế hả? Gom lại một chỗ đi..Thế nào mà chả có lúc dùng đếnĐể mà bán họăc mồi bếp cũng đựơc đấy.Đừng có hoang phí tiền của!
Cứ thế suốt đấy bạn ạ.
Nếu trong nhà bạn luôn luôn nghe được câu châm ngôn:" Nhìêu giọit nước tạo nên biển cả"thì ở nhà tôi lúc nào ba mẹ tôi cũng nhắc" Hãy cất giữ cả những cọng rơm , sẽ có lúc cần đến chúng" Khi không phải vung tay quá trán trong công việc ăn nhậu vô bổ với bạn bè thì ba tôi cũng rất phóng khóang với lũ trẻ chúng tôi.Tết vừa qua chúng tôi đã được ba mua cho khá nhiều quà đấy.Tôi được một bộ đồ vẽ với thuốc màu rất to và đẹp .Đến kỳ nghỉ Đông tới đây sẽ thỏa sức vẽ theo ý thích.
Như vậy , gia đình tôi đã ước vào năm mới bình yên
Mong sao cho năm mới sẽ mang lại nhìêu may mắn và hạnh phúc cho gia đình bạn.
Chúc bạn học giỏi trong năm nay.
Bạn thân
Acmét

Con bé cẩu thả


Ankara ngày 8-1-1964
Acmét thân mến
Trước tiên tôi xin báo cho bạn hay một tin vui của Hicmét bạn tôi.Nó bắt đầu đi học trở lại từ mấy hôm nay.Ba má Hicmét đã giải hòa không còn giận nhau nữa.Vì thế tôi thấy nó có vẻ sung sướng lắm.
Còn một tin nữa tôi muốn thông báo với bạn là tất cả những là thư bạn gửi cho tôi đã được gom góp lại để ngăn nắp trong một cặp hồ sơ.Từ trước, các thư đó tôi để mỗi cái mỗi nơi, bây giờ đã đựơc sắp xếp theo thứ tự ngày tháng rất nghiêm chỉnh.Thú thật đó không phải là sáng kiến của tôi nghĩ ra đâu mà người thân trong gia đình rèn rũa cho đấy.Sự thể là thế nào, tôi sẽ kể chobạn rõ.
Ơ? nhà, mọi ngừơi hay la mắng tôi là cẩu thả, bừa bãi.Ba mẹ và chị tôi lú nào cũng kêu tôi là:" Con bé luộm thuộm , làm đâu bỏ đấy..."Kể cũng lạ, mặc dù đã rất cố gắng sống sao cho trật tự,ngăn nắp nhưng hình như tôi vẫn không đựơc mọi người vừa ý.Sáng chủ nhật vừa uqa, khi bài làm bài tập tóan, tôi phải đi tìm mãi mà không thấy cuốn vở đâu. Nhìn thấy tôi đi nhòm hết cả các xó xỉnh, má tôi bắt đầu mắng tôi:
- Không biết tôi phải hầu cô đến bao giờ nữa đây! Súôt ngày tìm thứ nọ, thứ kia..Mó đến cái gì là hỏng cái đó.
Có lúc tôi đã tự hỏi: "Làmsao thế nhỉ, tại sao tôi lại đỏang vị đến thế không biết?" Và tôi cảm thấy rất buồn.Nhưng khi cả nhà xúm vào , ai cũng thi nhau mắng nhiếc tôi nào là ứua con gái luộm thụôm rồi sẽ chả ra gì, nào là bừa bãi như tôi chỉ có một....v.v...thì tôi lại thấy thế nào ấy, lúc đó trong tôi hình như có sự phản kháng làm tôi chán đi .Đến cả chị tôi cũng mắng tôi nữa mới điên rụôt chứ.Duy nhất chỉ có Mentin là lẳng lặng đến cạnh tôi ra chiều thông cảm.
Tức mình vì bị trách móc tới tấp, tôi vội vã sắp xếp lại bàn học, sách vở, quần áo cho ngăn nắp.Trong khi thu dọn đồ đạc riêng, tôi tìm thấy một cây son môi hai cái bưu ảnh gửi cho chị tôi và một đôi tất đàn ông.Tất đem tất cả vào phòng khách giữa lúc mọi người vẫn chê trách tôi đủ điều.Tay giơ cao"chíên lợi phẩm thu được, tôi hỏi hơi khiêu khích:
- Đôi tất này của ai đây? Con tìm thấy trong đống sách...
Ba tôi ngạc nhiên nhìn mẹ:
- A , thế mà tôi tìm mấy ngày nay không thấy...
- Thế còn cây son của ai?Tôi mạnh dạn tấn công.Mẹ tôi hỏi có vẻ ngượng ngập:
- Ơ? đâu ra thế, mẹ tìm mãi...
- Nó ở ngay trên bàn học của con gĩữa đống chì và tẩy chứ đâu? Mẹ tôi chợt nhớ ra.
- A`, mấy hôm trước mẹ để quên ở đó,
Tôi giơ hai cái bưu ảnh về phía chị tôi:
- Những cái này cóphải của chị không? Chị tôi đỏ mặt tíatai:
- Em lấy ở đâu ra thế?
- Chẳng biết ai kẹp giữa mấy cuốn sách tập đọc của em ấy. Em chưa đọc trong đó viết gì đâu...
Sau khi hòan trả đồ vật đó, tôi nghĩ rằng sự việc thế là đã kết thúc êm đẹp.Tôi ngồi vào bàn và tiếp tục làm tóan.Thế nhưng, cứ như trò qủi thuật , khi tôi cần cây bút chì xanh thì lại chẳng thấy nó đâu. Lại phải loay hoay tìm kiếm khắp nơi.Mẹ tôi không thể bỏ qua chuyện đó:
- Bây giờ con tìm gì? Con còn mất cái gì nữa thế?
-Mẹ có nhìn thấy chiếc bút chì xanh của con ở đâu không?
-Cả ẽl phải có người theo giữ sách vở bút mực cho cô chắc...
Bà tôi nói xen vào:
- Chà, con bé này! Bao giờ cháu mới hết luộm thuộm...Ba khuyên nhỉ:
- này, con gái của ba!Ba đã dặn bao nhiêu lần rồi, phải ngăn nắp con ạ, đồ vận cái nào phải để vào chỗ của nó.Con chẳng chịu nghe lời ba gì cả.
Chị tôi, không chịu thua kém, cũng ra vẻ người lớn dạy đời:
- Thôi, vào đây chị cho mựơn tạm cây bút chì xanh mà dùng, nhưng phải cẩn thận kẻo lại làm mất luôn cả của chị đấy. Nói rồi chị chạy về phòng lấy chì cho tôi.Một lúc sau không thấy chị ấy quay trở lại,rồi có tiếng chị hỏi:" Ai lấy bút chì xanh của tôi thế?Có anh nhìn thấy hộp bút chì màu của con không?"
Bà nội thấy tôi có vẻ buồn chán bèn kéo tôi vào lòng nhẹ nhàng an ủi, song lời lẽ vẫn có phần trách móc:
- Cháu qúi của bà,ở tuổi cháu ngày xưa bà đã phải lo nhiều chuỵên lắm, bằng tuổi cháu bà đã phải lo lắng cho gia đình rồi đấy chứ..Thế mà bây giờ sống sung sướng, cháu vẫn chưa giữ nổi lấy cây bút chì hay cuốn vở .Sao thể hả con? Đừng có bừa bãi luộm thuộm mà hư người đấy cháu ạ.
Mẹ tôi cằn nhằn vẻ không yên tâm:
- Lạ thế cơ chứ, nhà này có ai cẩu thả , bừa bãi đâu.Không biết nó giống ai nữa?...
Bị trách mắng , la rầy nhiều quá đâm ra tôi cũng chai đi.Tôi quá quen lời những lời khuyên tường xuyên ấy. Đến nỗi, nói thực với bạn tôi chẳng còn để ý nhiều đến những lời nói đó nữa.Thành ralại đúng như mẹ tôi nói:" Cứ như nước đổ đầu vịt!"
Tuy nhiên, tôi lại vẫn rất sợ ông nội, mà không riêng gi tôi, hầu như cả nhà đều sợ ông. Trước kia ông nội tôi là đại tá trong quân đội , nay đã về hưu.Ông rất nghiêm khắc và có thể la mắng tất cả mọi người không trừ ai cả.Mẹ tôi cũng sợ ông nội tôi lắm
Ông thường nói với mọi người:
- Điều kiện trước nhất để thànhg công trong cuộc đời là phải sống ngăn nắp , trật tự!
Ba tôi muốn rút lui khỏi tình thế rất nan giải ấy, song có lẽ vẫn muốn vớt vát danh dự bằng cách tìm ra một đồ vật nào đó ở nguyện chỗ của nó nên còn cố:
- Nhưng cuốn sổ ghi của tôi để trên túi ngực áo vét cơ mà.Có nghĩa là ở đây này...
Quyển sổ tay không thấy mà cái túi ba tôi chỉ cũng không có nốt.Có lẽ người ta cũng bỏ nó đi hôm sửa áo rồi.
Ông nội tôi rất thích đùa cợt thấy thế cười, hỏi:
- Nào, lũ quỉ con, các cháu đóan thử xem quyển sổ tay của ba ở đâu?
Trước khi chúng tôi kịp mở miệng, mẹ tôi đã vội nói:
- a, hôm trước đinh khuya áo cho mình, có khi tôi đã khâu áo túi ngực vào rồi cũng nên.
Ba tôi rất bối rối.Lúc đó có lẽ ba tôi sẽ đòi bất cứ giáo nào lấy một vật ở nguyên chổ của nó,trên người ba.Ba tôi lục tung hết cả lên,thậm chí lộn ngược cả mấy cái túi ra.Ông nội tôi vẫn đùa, không để ba yên:
- Này, cậu Cả tìm gì thế? Bị mất cái kim à?
Cười nhiều quá, ông tôi chảy cả nữa mắt, nước mũi rồi đâm ra ho sù dụ kéo dài.Không dứt đựơc cơn ho,ông nội tôi ra hiệu lấy cho cái khăn tay:
- Các cháu lại lấy cho ông.Cái khăn tay ở túi bên phải áo khóac ấy.
Tôi chạy lại hỗ cái áo khóac, đang treo trên móc áo nhưng làm gì có chiếc khăn tay nào.
- Ông ơi, không có khăn tay trong túi bên phải ông ạ.
- Cháu không nghe ông nói gì à?Ông bảo tìm túi áo bên trái cơ mà!
- Túi áo bên trái cũng không có ạ.
- không thể như thế được...mang cái áo lại đây cho ông xem nào.Bốn chục năm nay cái khăn tay nằm ở đó cơ mà...
Tôi mang cái áo khóac nặng nề lại cho ông.Ông nội tôi lục lọi cả hai túi mà chẳng thấy cái khăn tay nào.Ông bèn nói:
- Như vậy chắc có lẽ ai đã lấy cái khăn tay của ông rồi...
Lúc đó mẹ tôi len lén bỏ vào túi phải một cái khăn tay sạch.Chợt sờ thầy nó ông tôi vui hẳn lên:
- Đây rồi, ông đã nói với các cháu là khăn tay của ông bao giờ cũng nằm trong túi phải cơ mà.
Tìm được khăn tay hỉ mũi rồi, sau khi ngưng cơn hom ông lại lục tìm cái gì đó trong túi:
- Hộp thuốc lá của tôi đâu nhỉ? Ai lấy hộp thuốc lá của tôi rồi.Tìm cho tôi hộp thuốc la mau lên.Ông tôi ra lệnh
Sợ ông nội tôi cáu gắt, cả nhà đổ xô đi tìm cái hộp thuộc lá trong mọi xó xỉnh.
Giữa lúc đó thì nhà lại có khách.Hai vợ chồng ông bạn ba tôi đến chơi.Thấy cả nhà bận rộn tìm hộp thuốc lá cho ông nội, họ cũng xúm vào giúp.
Ông tôi đã phát cáu thực sự vì mãi không ai tìm ra , ông quát tháo ầm ĩ. mắng tất cả mọi người:
- Tìm nhanh cho tôi hộp thuốc! Thật chả ra sao .Hộp thuốc lá vừa mới đây mà mất biến!
Ông khách vội vàng chìa gói thuốc ra mời ông nội tôi hút một điếu, hy vọng ông nội tôi bớt giận:
- Mời bác dùng tạm thuốc lá của con.
Ngay lập tức ông ta biết đã lỡ lời vì làm cho ông nội tôi càng giận dữ hơn.
- Tìm nhanh cho tôi hộp thuốc ,không các người chết với tôi! Ông quát chúng tôi.
Tự nhiên Mentin xuất hiện tay cầm đôi găng tay phụ nữ hỏi cả nhà với nét mặt rất bình tĩnh:
- Đôi găng tay này là của ai?
Mẹ tôi chạy đến cạnh nó:
- Con thấy ở đâu thế? Mẹ kiếm mãi không ra....
Mentin trả lời bình thảng:
- Thử đi tùm hộp thuốc cho nội, ngó vào sau cái tủ lạnh, con thấy đôi găng này nằm dưới đất.
Kể ra mà mua cho ông nội một gói thuốc ngòai hiệu thì tiện và dễ dàng hơn nhiều, nhưng ngặt vì cái hộp của nội tôi lại bằng kim lọai có khắc chữ kỷ nê5m thành ra chúng tôi không thể chhơi trò đánh tráo được. Thế là cả nhà phải cố công đi tìm cho bằng được.Hộp thuốc lá đâu chưa thấy mà chúng tôi đã tìm được bao nhiêu là vật dụng cả nhà đã tưởng mất từ lâu. Bỗng nhiên bà khách vở được một cái núm vặn mày thu thanh còn khá tốt nằm dưới ghết tràng kỷ, làm ba tôi mừng rỡ kêu lên:
- Ôi, thế mà tôi tìm cả tháng nay, không thấy đấy....
Sự mừng rỡ đó tỏ ra hơn sớm vì ngay sau đầy ba tôi đã phải buồn.Cây bút máy đáng lẽ phải ở trong túi ba thì tôi lại tìm được trong ngăn tủ đựng chén dĩa.Mẹ tôi tìm ra con dao còn tốt nhà đang dùng, chả hiểu ai vô tình đổ vào một sọt rát cùng với đống vỏ khoai tây.Nhà tôi lúc đó rất nhộn, thỉnh thỏang lại có người kêu:" Của ai cái này, của ai đây?" và người trả lời:" A, của tôi đấy, tìm ra ở đâu thế?"
Tự nhiên ông nội tôi nhảy dựng lên như bị con gì đốt:
- Trời ơi, đứa nào bỏ hộp thuốc lá dưới chỗ ngồi của ông thế này. Ông tôi hỏi giọng vẫn có vẻ bực bội.
Thì ra ông tôi ngồi ngay lên trên hộp thuốc, báo hại chúng tôi tìm cả tiếng đồng hồ.Cả nhà phát điên phát khùng lên vì nó, thế mà nó lại chẳng mất đi đâu cả.Mọi người nín lặng một lúc lâu không ai nói một lời...
Như vậy đấy bạn ạ, bực mình từ hôm đó, tôi quyết dọn dẹp sắp xếp thật ngăn nắp lại phòng riêng của mình. Kể ra hồi trước cũng có vẻ hơi bề bộn thật.Tôi không muốn bị la mắng là đứa con gái cẩu thả,luộm thuộm...Nhân dịp đó tôi đã sắp xếp lại đống thư từ của bạn trước đây bỏ vương mỗi nơi mõi cái.Tôi để chúng trong một cái cặp giấy theo thứ tự ngày thángbạn gửi để tiện dùng khi cần đến.
Chủ yếu là thư của bạn thôi. Đemir , Yase và Mina thỉnh thỏang mới gửi cho tôi một cái bưu ảnh hoặc một lá thư ngắn.Tôi thườngt rả lời chúng ngay khi nhận được.Bạn nhớ viết thường cuyên cho tôi nhé.
Chúc bạn học giỏi
Zeynep

Một câu nói tục


Istanbun ngày 11-1-1964
Zeynep thân mến,
Chúng tôi hiểu rõ bạn mà.Bốn năm học cùng trường ,lại chơi thân với bạn,tôi biết bạn là một trong số những học sinh ngăn nắp,cẩn thận nhất.Tôi rất ngạc nhiên khi được biết người nhà bạn cho rằng Zeyneo là một cô bé cẩu thả , luộm thuộm.Còn ôti thì bị ba mẹ coi là một đứa lận đận, đụng đâu hỏng đó.Chỉ có điều cái vụng về, đỏang vị của tôi lại là một sự thật không chối cãi đựơc.Ngay cả đến bây giờ đã lớn, khi ăn cơm tôi còn làm đổ chén cơm hay tô canh nữa.Tôi cũng đã cố gắng chú ý nhiều, song đôi lúc vội vàng làm cái gì đó.Việc đáng tiếc vẫn xảy ra...
Có lần bạn viết cho tôi là mẹ bạn hay la mắng và dọa Mentin bằng câu nói:" Có im đi không, mẹ vả vào miệng bây giờ"(1).Tất cả các bà mẹ đều dọa con như thế hay sao ấy...Mẹ tôi cũng hay mắng Fatos , em gái tôi như thế.Em Fatos của tôi còn nhỏ lắm, hainăm nữa mới đến tuổi đi học.Tôi nhớ,hồi còn nhỏ như Fatos, tôi cũng hay bị mẹ dọa câu đó, nhưng mẹ chưa bao giờ đánh tôi cái nào.
Cách đây vài hôm, Fatos cũng đã làm mẹ tôi tức phát điên lên đấy.Mẹ tôi la mắng nó ầm ĩ cả nhà:" Tao thì cắt lưỡi mày đi..."Đúng là Fatos có lỗi thật, mẹ tôi phát cáu làphải.Tôi kể cho bạn nghe nhé.
Ba tôi thường có thói quen khi nói chuyện bao giờ cũng bắt đầu câu bằng những từ:" Ê..""Này..." Đó là"một chút xíu suồng sã, thô thiển...."như ba tôi thường nói.Fatos đang ở tuổi lên ba, tập nói nên nó nhắc lại như vẹt những lời của người lớn nói mà nó nghe được.Cả nhà nhiều pphen được cười vỡ bụng khi nghe nó nói y như ba tôi:" Ê...""này..."người lớn có vẻ thích chú, có người còn thấy nó đáng yêu khi nói như vậy nữa:" Thế đấy, lúc đầu làm người lớn , sau mới thành trẻ con".
Tối hôm trước, nhà tôi có một ông khách, bạn của ba tôi đến chơi.Bác ấy rất vui tính và có tài kể chuyện rất hay.Chuyện của bác ấy luôn buồn cười đến nỗi hôm ấy nhà tôi vui như tết ấy.Mọi người cười như nắc nẻ, riêng Fatos cười nhiều nhất.Tôi tin rằng nó cười vì thấy cả nhà cười chứ chắc gì nó đã hiểu hết câu chuyện ông khách kể.
Câu chuyện xảy ra ở chỗ làm của ông bạn ba tôi.Ơ? đó có một chuyên gia người Đứa đến làm việc, vì hiểu chuyên môn , lại biết tiếng Đứa nên bác ta phải tiếp xúc trực tiếp với người nước ngòai ấy. Sau mấy hôm làm việc đã quenquen ,ông chuyên gia Đứa mới mạnh dạn hỏi:
- Tôi thấy ở chỗ các anh mọi người thường nói với nhau " Ê..."(2) Tôi đã chú ý nghe rất kỹ.Đó là một từ rất thông dụng trong ngôn ngữ các anh.Tôi đã hỏi nhiều người nghĩa của từ đó, nhưng chưa ai giải thích cho tôi được rõ cả.Anh có thể giảng cho tôi nghe "Ê..."có nghĩa là gì được khơnh?
Ông bạn của ba tôi cảm thấy xấu hổ với người nước ngòai.Nếu nòi thật cho người chuyên gia Đứa kia nghĩa của cái từ suồng sẽ đó thì ông ta sẽ nghĩ sao về đất nước Thổ Nhị Kỳ của chúng ta.Thế là bác ấy bèn lựa lời giải thích bừa đi như sau:
- Vâng,ở đất nước chúng tôi người ta không bao giờ nói thiếu" Ê..."ở đầu câu. Tất cả mọi người: nông dân, công nhân, viên chức đều bắt đầu câu nói bằng" Ê...." Trong tiếng Thổ Nhĩ Kỳ,từ này có nghĩa là "kính thưa..." Ngay cả lúc gọi nhau chúng tôi cũng không quên nói"Kính thưa.."trước...
Sau đó ít hôm , có cuộc họp ban lãnh đạo công tu chỗ bạn của ba tôi làm việc.Ngày Kênan là tổng giám đốc công ty, chủ trì cuộc họp ấy. Ông chuyên gia Đức phải trình bày một số vấn đề kỹ thuật cho ban lãnh đạo công ty nghe.
Nguời Đức muốn gây bầu không khí thân mật với chủ tọa nên khi trình bày bằng tiếng Đức vẫn có chen vào những từ Thổ Nhĩ Kỳ mới học được.Đó là các từ" may mắn","rất mong","rất tốt" và đặc biệt ông ta rất hay nói từ" Ê..." Đến đọan quan trọng nhất của bản báo cáo, ông chuyên gia hướng về chỗ ông tổng giám đốc ngồi và trịnh trọng nói:
- Ê, ông Kênan.
Tất cả mọi người có mặt trong phòng họp đều sửng sốt và ngớ ra.Nhưng ông người Đức một lúc sau lại nhắc lại mấy lần, giọng tỉnh bơ:" Ê, ông Kênan..."
Ngày Kênan rất khó chịu về sự thân mật không đúng lúc ấy, nhưng ông ta vẫn cố kìm mình không để sự bực tức lộ ra trên nét mặt.Có lẽ ông ấy nghĩ rằng có ai đó dạy người Đức một cách sai lầm.Nhưng từ hôm đó ngừơi ta lén gọi ông tổng giám đốc là " Ngày Kênan Ê.."
Ông khách của chúng tôi kể câu chuyện buồn cười đến nỗi là không ai là không cười ngặt nghẽo.Cười nhiều và to nhất vẫn là Fatos , cứ như là nó hiểu hết ấy. Một ông khách nhận xét:
- Đúng là chúng ta quen miệng đi mất rồi. Tôi không tê3 nói một câu nào mà thiếu" Ê..." hoặc "Này..."
Ba tôi hòan tòan tán đồng với khác và đế thêm cho vui. ba cũng kể góp một câu chuyện tương tự. Đó là chuyện xảy ra ở nhà máy ba tôi làm vịêc cũng khá lâu rồi.Hồi đó có một kỹ sư người Mỹ được mời đến để chỉ huy lắp ráp và cho chạy một số máy móc mới nhập vào Thổ Nhĩ Kỳ. Trong nhà máy, mọi nười đã quen nói với nhau một câu khá tục tĩu. Tối hôm ấy ba tôi đã nói nhỏ cho mọi ngừơi nghe, nhưng bây giờ tôi không tịên viết ra đây chắc bãn cũng đã thừa bíêt câu nói đó.Ơ? nước ta trong trừơng học, ngòai đường phố vẫn nghe thấy câu đấy.Chắc bạn đóan ra được rồi.
Vì nghe nói đi nói lại quá nhìêu nên người Mỹ đã thuộc lòng tíêng Thổ Nhĩ Kỳ. Ông ta đem hỏi ba tôi xem câu nói đó nghĩa là gì.Ba tôi phần vì ngượng không dám nói thật, phần vì chẳng bíêt dịch sang tíêng Anh như thế nào nên hơi lúng túng. Sau một lát suy nghĩ ba tôi đành bịa ra một lời giản thích, rằng câu nói ấy dịch sang tiếng Anh à " Thank you"( cảm ơn).
Người Mỹ ngạc nhiên , tròn xoe mắt:
- Thật thế ư? Người nước ông văn minh thật, có giáo dục thật! Thế mà người ta lại bảo rằng ở Châu A' chỉ có người Trung Quốc là lịch sự, còn ở Châu Âu thì người anh là lịch sự nhất.Người Thổ NHĩ Kỳ đã hơn hẳn mọi dân tộc lịch sự nhất trên thế giới.Người ta có thể cám ơn nhau về bất cứ một vịêc gì kia mà.Trong đời mình,tôi đã đi nhiều nước, song chưa ở đâu tôi thấy ngừơi ta cám ơn nhiều như ở đất nước các anh.Sau này đi bất cứ đâu, chắc tôi sẽ phải kể về cung cách đối xử tốt đẹp giữa người với người ởnước Thổ Nhĩ Kỳ. Rất đáng khen , rất xứng đáng để học tập!
Ba tôi mừng quá.Chuyện bịa đơn giản thế mà đâm ra lại có kết quả to lớn không ngờ cho đất nước!
Hôm sau người kỹ sư Mỹ không đến làm việc.Mà cả bốn ngày sau ông ta cũng không đến nhà máy. Không có chuyên gia, công việc bị đình trệ, máy móc không lắp ráp bỏ ngổn ngang.Người ta sốt ruột lo lắng bỏ đi tùm khắp nơi ông ta hay đến chơi đều không thấy.Chả lẽ ông ta bị bắt cóc?! ...Cuối cùng mới thấy ông ta xuất hiện , khắp người bị băng bó kín mít.Ông kỹ sư Mỹ ấy đã gặp phải một tai nạn ô tô khủng khiếp nào chăng? Không phải như vậy, sự thật hòan tòan khác...
Đầu đuôi là thế này: Hôm đó sau khi nghe ba tôi giảng nghĩa câu nói thường nghe thấy.Người Mỹ thuê tac-xi đi từ nhà máy về khách sạn.Con ngừơi thích sử dụng các mình mới có, người Mỹ muốn dùng ngay câu nói hay ho mình mới học đựơc.Lúc xuống xe trả tiền xong , ông ta liền cám ơn trực tiếp bằng tiếng Thỏ Nhĩ Kỳ.Vừa nói xong câu "Cám ơn" ấy, người lái xe đã tức giận quát lên:
- Thằng khỉ đột, mày nói nặng với ông thế à!
Người Mỹ không biết tiếng nên chẳng hiểu sao mình cám ơn mà ông lái xe lại giận dữ,Muốn tỏ ra là mình có thiện chí, ông ta liền "cám ơn "một lần nữa.Điên lên vì bị lăng mạ, ông lái xe liền tống cho viên chuyên gia ngọai quốc một quả vào mặt chảy cả máy mồm máu mũi ra.Người Mỹ hỏang sợ lắp bắp nhắc lại câu nói, còn ông lái xe tức mình càng đấm khỏe.Thấy bị đánh oan ức, người Mỹ cũng bắt đầu đấm trả để tự vệ.,,Khách qua đừơng xúm lại can ngăn và khó khăn lắm người ta mới gỡ đựơc viên kỹ sư Mỹ ra khỏi tay ông lái xe Tắc-xi.Để "cám ơn" sự cứu giúp của mọi người, ông khác nước ngòai lại xổ cái câu tiếng Thổ Nhĩ Kỳ đó ra, lập tức những người tốt bụng liền biến thành những con sư tử trên rừng,họ cho rằng người lái xe làm đúng và xúm vào đánh cho tên Mỹ láo lếu một trận .Muốn tránh dòn, người Mỹ nói tiếngAnh và những câu tiếng Thổ để xin lỗi, nhưng nào có ai chịu kìêm nữa, họ đấm tơi bời.cuồi cùng cảnh sát phải can thiệp vào đám đông và tôi tên "du đãng " ra khỏi tay đám dân chúng cuồng nộ.Để cám ơn , anh "thộn " lại dùng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ và lần này thì anh ta phạm tôi " lăng mạ" nhà chức tranh đang thi hành phận sự và bị giải về đồn...
Viên trưởng đồn tra hỏi, biết đó là một người ngọai quốc, bè ra lệnh trả lại tự do cho anh ta. Nhưng hành động hào hiệp đó lại bị trả ơn rằng mộ câu chửi thì cũng tức...Vì vậy dùbiết là người ngọai quốc rồi, viên đồn trưởng cũng không thể tha thứ được.
Mãu sau ông chuyên gia " quá lịch sự" mới thóat nạn nhưng đã nhừ đòn, người ta phải dưa ông ta đến thẳng bệnh viện để cấp cứu. Phải điều trị bốn ngày ông ta mới tạm thời hồi phục để tiếp tục làm công việc chỉ huy lắp máy. Câu chuyện của ba tôi làm mọi nguời có mặt hôm đó cười no bụng.
Một hôm ba tôi báo mẹ tôi chủân bị có khách tới nhà ăn tối.tòan là những ông khách quan trọng ở nhà máy chỗ ba tôi làm việc nên mẹ tôi phải nấu trước một bữa ăn khá thịnh sọan.Tối hôm đó có bốn, năm ông bà tới dùng bữa và ở chơi nhà tôi khá lâu.Họ có vẻ rất thích cô em gái Fatos của tôi:" Ôi, các bác có cháu gái xinh đẹp! Cháu bé ngoan ngõan , dễ thươngq úa nhỉ!" .Họ khen ba mẹ tôi không tiếc lời về cung cách dạy dỗ con cái.Ba tôi không giấu được vẻ tự hào:
- Vâng, được cái chúng tôi rất quan tâm lo lắng đến việc giáo dục các cháu.Nhà tôi không bao giờ để các cháu tự ý đi chơi lông bông ngòai phố...Phải kèm riết chúng, dạy chúng những điều ngoan ngõa.Ngòai đườngbây giờ thiếu gìtrẻ con hư hỏng..
Mẹ tôi cũng được dịp:
- Tôi rất sợ các cháu bị tiêm nhiễm những thói hư tật xấu trong xã hội.Trong phố thiếu gì những đứa trả nhóc mới tí tuổi đầu đã biết văng tục, hút thuốc và đua đòi..Vì thế tôi phải chú ý đến các con tôi hàng giờ hàng phút.
Một bà khách nói như khẳng định lời mẹ tôi:
- Đúng đấy ạ, bác nói rất phải. Có khi ngay cả ở trường trả con cũng bị ảnh hưởng của lối dạy dỗ sai lầm nữa kìa.Rồi các trẻ hư cũng đi học lẫn lộn với con cái chúng ta..nhưng bác khỏi lo, các cháu trong nhà rất lễ độ, đặc biệt cháu gái nhỏ này rất ngoan ngõan dễ thương....
Được khen như thế, Fatos phổng mũi cả lên, nó còn vênh vênh cái mặt trông rất tức cười.Có lẽ nó còn muốn người ta phải thích nó, khen nó, nhiều hơn chăng? Vì thế nó muốn khách khức nhanh chóng biết rằng nó hiểu biết nhiều lắm.Và thế là...
Tự nhiên nó lớn tiếng gọi ba tôi:
- Ê, này ba, biểu coi!
Chắc Fatos nghĩ khi nó nói câu đó mọi người sẽ cười ghê lắm.Đúng là khách có cừơi , nhưng đó là những cái cừơi gượng gạo,rất không tự nhiên, thật ra chỉ là những cái cười mỉm.Thấy mọi người im lặng không cười như mọi lần khác,Fatos nhăc lại những câu ba tôi thường nói và nhìn tường người một cách vênh váo, ra cái điều:" Bác thấy chưa, cháu biết nhiều không?" Ba tôi muốn cứu vãn tình thế nên cố gắng bình tĩnh nói gịong ngọt ngào với cô con gái yêu quí:
- con bảo sao, con gái ba?
Fatoa vẫn bướng bỉng kêu:
- Ê ba, này..
Ba tôi vẫn cố gắng giữ không cáu,nhưng cao giông:
- Nói đi , con muốn gì hả?
Mẹ tôi mỉm cười gượng gạo, có vẻ giải hòa.Fatos thì lại muốn khách khứa phải cười cơ, cả nhà phải cười như lần ba tôi kể chụyên ấy.Thế là nó nói ra cái câu tục tĩu mà ba tôi đã giảng cho tay kỹ sư người Mỹ...
Tôi nhận thấy, cuối cùng Fatos đã thành công.Mọi người hình như không còn giữ được lịch sự với chủ nhà nữa,họ cười phá lên.Còn ba tôi thì tối sầm mặt lại.Thấy mọi người cười to, tưởng sẽ đượckhen nhiềum Fatos nhắc lại câu nói ấy vài lần nữa.Mẹ tôi thấy trò đùa có vẻ đi xa, chưa chắc nó chịu yên, liền mắng Fatos rất gay gắt:
- Có cấm ngay đi không, tao thì cắt lưỡi mày bây giờ..Đã chẳng được câu khen, lại bị mắng tàn nhẫn Fatos òa lên khóc.Nó khóc tức tưởi với những tiếng nấc oan ức nghe rất tội nghiệp.Chẳng ai dỗ đuợc cho nó nín.Mẹ tôi đành phải bế nó lên rửa mặt và cho nó đi ngủ.Trên giường ngủ nó còn nức nở mãi không thôi...
Một bà ý chừng muốn ba mẹ tôi đỡ ngượng bèn an ủi:
- Không sao đâu chị ạ.Chẳng việc gì phải lo phiền.Con cái nhà tôi còn nói những câu ghê gớm hơn ấy chứ, Cháu bé còn nhỏ mà, nó nói có suy nghĩ gì đâu...
Ba tôi vẻ ngạc nhiên tự hỏi to thành tiếng:
- Chẳng biết nó học ai mà nói thế cơ chứ?.!..
Mẹ tôi nói tiếp:
- Mà tôi thì có lúc nào để nó ra đường chơi một mình đâu. Không biết nó nghe ở đâu những lời tục tĩu thế?
Tưởng ba mẹ tôi hỏi thật, tôi bèn nhanh nhảu giải thích cho mọi người rõ:
- Thì ở đâu xa. Nó nghe được những câu ấy ngay ở trong nhà ta đấy...
Ba tôi bật dậy như bị phỏng lửa:
- Sao , mày nói sao, trong nhà ta mọi ngừơi nói những câu tục tĩu thế à?
Lúc đó, mấy ông bà khách không nhịn đựơc cười họ lại cười phá lên.Ba tôi bắt buộc phải cười theo một cách gượng gạo.
Sau khi mấy ngừơi đó ra về hết rồi, ba tôi mắng tôi như tát nứơc.Tôi thật thà thanh minh:
- Con đâu có biết hỏi một đường phải trả lời một ngõ, con cứ tưởng ba mẹ muốn bíêt sự thật...
Zeynep , tôi định kể vắn tắt thôi thế mà lại viết cho bạn dây củ, dây muống dài dòng quá rồi đấy.
Hè này bạn có ghé về Istanbin chơi không? Nếu có về bạn nhớ ghé qua nhà tôi nhé. Dù sao bạn cũng đựơc biết thêm Ankara.Còn tôi ngòai Istanbun ra, tôi chẳng biết đựơc một chỗ nào khác, chán ghê.
Chúc bạn khỏe mạnh và học tốt.
Bạn thân mến
Acmét.
(1): nguyên văn:Có im đi không, mẹ sát hạt tiêu vào lưỡi bây giờ!
(2): Nguyên văn là " Mơi" ..một từphát xuất dân dã, rất suồng sả, không có từ Tiếng Việt tương ứng chúng tôi tạm dịch là" Ê..."

Cần Phải Đọc Một Bài Thơ Như Thế Nào?
Istanbun 20.1.1964
Zeynep thân mến,
Làm sao tôi lại quên con người nổi tiếng bạn đã kể trong thư được ? Tôi có cần phải nhắc lại những lời giáo huấn, những câu nói hay ho của ông ta về lòng yêu nước cho bạn nghe nữa không ? Tôi còn nhớ hết đấy, bạn ạ.
Trong phần tái bút ở cuối thư, bạn viết : " Từ nay về sau, khi nghe bất cứ ai diễn thuyết như vậy tôi sẽ không khóc nữa!" Ô, chẳng phải thế đâu bạn ạ, bạn sẽ vẫn cứ khóc như thường. Tôi bảo đảm như vậy đấy! Bạn không thể không chảy nước mắt được. Cũng như một người đang xắt hành ấy mà, dù cố gắng đến mấy thì người ấy cũng phải chảy nước mắt. Tôi nghe mấy anh lớn học trung học gọi đó là phản xạ không điều kiện đấy. Bạn phải biết là lời nói của một số người có tác dụng như hành làm chảy nước mắt vậy. Tôi nói thế do kinh nghiệm bản thân chứ không phải nghe ai đâu. Trên đài phát thanh của ta có một xướng ngôn viên nói giọng rất hay. Mỗi lần nghe ông ta nói là tôi lại cảm động chảy nước mắt. Một hôm ngồi nghe đài mà nước mắt tôi cứ chảy ràn rụa, ba tôi thấy vậy, ngạc nhiên hỏi :
- Người ta nói gì mà con khóc ghê thế hả Acmét?
Đến tận lúc đó, khi nghe ba hỏi, tôi mới chợt nhận ra rằng tôi có chú ý nghe phát thanh viên nói gì đâu. Tôi không hiểu bài đọc trong chương trình phát thanh nói gì, nhưng sự thật là vậy đấy bạn ạ. Tại sao lại thế, tại sao tôi khóc? Tôi đã suy nghĩ nhiều về điều đó để tìm câu trả lời thắc mắc. Không phải ý nghĩa lời nói, cũng chẳng phải những từ ngữ ông ấy nói ra, mà chính giọng nói của ông ta làm tôi phát khóc. Tôi tin rằng giai điệu trầm bổng của giọng nói có tác dụng giống như mùi hăng hăng xộc vào mắt mũi của hành đã làm ta phải chảy nước mắt đấy.
Nếu bạn hỏi người đang xắt hành : " Tại sao bạn khóc?" Và nếu bạn hỏi tôi câu đó lúc nghe người phát thanh viên nói trên đài thì chắc bạn sẽ được nghe một câu trả lời giống nhau.
Có lần tôi theo ông nội đến nghe giảng kinh ở một giáo đường hồi giáo. Thầy trợ tế ở đó đọc một bài kinh bằng tiếng Arab với giọng đều đều, buồn buồn. Cảnh giáo đường buồn bã lại nghe ông tôi khóc làm tôi cũng phải khóc theo. Lúc ra về tôi hỏi ông nội :
- Ông ơi, ông biết tiếng Arab đấy à? Sao nghe thầy tế đọc kinh ông khóc ghê thế ?
Ông tôi thật thà trả lời :
- Đâu có, cả ông lẫn thầy tế đều không biết tiếng Arab ...
- Thế tại sao ông khóc ?
- Làm sao mà không khóc được hả cháu ? Cháu không nghe thầy tế đọc kinh sao ? Những lời lẽ mới buồn mà hay làm sao ! ...
Nói đến đó, nhớ lại đoạn kinh đã nghe, ông tôi lại tiếp tục khóc. Thế mà có khi đoạn kinh đó lại chẳng buồn chút nào vì có ai biết nghĩa nó là gì đâu. Người nghe đã vậy, còn người đọc cũng không hiểu gì mới buồn cười chứ!
Đến nay tôi vẫn còn nhớ lần đi nhà thờ ấy.
Còn một chuyện khác nữa. Buổi tối ở ngoài đường phố nhà tôi thường có một người bán hàng rong. Anh ta bán rau quả và lúc nào cũng ráng hết sức mà rao hàng cho to. Lần nào nghe anh ta rao bán hàng, tôi cũng mủi lòng, buồn đến phát khóc được. Giọng trầm của anh ta vang rất xa :
- Bắp cải đâ ...ây...ây.
- Cà rốt, khoai tây, hành đâ ...ây...ây.
- Táo, nho tươi đâ ...ây...ây.
Có gì mà phải khóc khi nghe những tiếng rao ấy nhỉ ? Vậy mà tôi cứ ràn rụa nước mắt khi nghe tiếng rao nào đó đấy, thế có lạ không ?
Tại trường, có lần thầy giáo bắt buộc cả lớp phải ngâm những bài thơ với giọng rung động, diễn cảm rất lạ. Bạn có biết bài thơ trong sách tập đọc có câu " Tôi buồn rầu ra đi và vui mừng trở lại" không ? Thầy đã dạy chúng tôi đọc bài thơ ấy với các vần cuối câu kéo dài ra. Theo thầy câu thơ đó sẽ phải đọc thế này :
Tôi buồn rầu ra đi..i..i...
Và vui mừng trở lại..ại..ại..
Nghe câu thơ đọc như vậy, tôi tưởng như nhìn thấy một người tha hương, mù lòa, tật nguyền đang đứng van xin trước cửa nhà. Khi cả lớp đồng thanh đọc câu thơ, tôi cứ muốn òa lên khóc. Bạn xem đấy, đọc câu " Tôi vui mừng trở lại" mà nước mắt lại rơi lã chã thì còn ra sao nữa!
Chúng tôi đã chán ngấy mà thầy vẫn cố sức bắt đọc đi đọc lại, giọng ngân nga như hát vậy. Có lúc, sau khi nghe thầy đọc mẫu :
Tôi buồn rầu ra đi..i..i...
Và vui mừng trở lại..ại..ại..
Chợt có một giọng vang lên ở cuối lớp :
Ừ,... thì chào anh!
Anh xéo đi cho tôi nhờ,
Ala phù hộ cho anh!
Thầy giáo bực quá, quát tướng lên :
- Em nào nói đấy, đứng dậy xem nào.
Yasa đứng dậy, mặt cúi gầm :
- Em xin lỗi thầy. Em buột miệng nói thế chứ không có ý gì đâu ạ. Em không cố tình phá quấy...
Thầy giáo nguôi giận và tha thứ cho nó, nhưng cả lớp vẫn phải tiếp tục đọc đoạn tiếp của bài thơ :
Cho tôi xin miếng nước,
Tôi đến từ nơi xa.
Lúc đọc câu " Cho tôi xin miếng nước" chúng tôi phải gào lên. Thật cứ y như là kêu cứu khi sắp bị kẻ cướp dọa giết chứ không phải là đi xin nước nữa. Thầy giáo tôi cứ bắt học sinh phải ngâm thơ như thế đấy!
Tôi cũng công nhận rằng, con người cần phải biết sử dụng cho tốt giọng nói của bản thân. Theo lời ba tôi kể lại thì ông chủ nhà máy chỗ ba tôi làm việc là một người biết sử dụng rất tài tình giọng nói của ông ta. Nhiều lần ba tôi kể chuyện nhà máy cho khách khứa nghe. Chả là ở nhà máy người ta hay cử ra các đoàn đại biểu công nhân viên chức lên kiến nghị với chủ : " Chúng tôi sống rất chật vật, hãy tăng lương cho chúng tôi" . Ông chủ trả lời bằng giọng cảm động đến nỗi ông vừa nói vừa khóc mùi mẫn. Thế rồi đoàn đại biểu của công nhân cũng bật khóc theo tất cả. Chủ và thợ cùng khóc sụt sùi một lúc lâu, và công nhân ra về. Họ ra khỏi văn phòng ông chủ mà chẳng nhớ họ đã đến để gặp ông ta về việc gì. Mãi về sau, khi đã hoàn toàn tỉnh trí trở lại, họ mới hỏi nhau : " Không biết ông chủ có bùa mê gì mà cả lũ chúng mình lại khóc hết cả thế nhỉ ?" Nhưng chẳng còn ai nhớ sự việc đã diễn biến ra sao.
Ba tôi là người không tin có bùa mê, ông nói với dượng tôi :
- Tôi đã quả quyết không để theo ông chủ. Tôi sẽ chú ý xem ông ta nói gì và quyết không để bị mê hoặc ... Tôi sẽ đến văn phòng của ổng. Tôi không chịu ra khỏi đấy nếu chưa được tăng lương. Nếu không tôi sẽ xin thôi việc cho mà xem ...
Gặp ông chủ, ba tôi chưa kịp mở miệng thì ông ta đã than vãn rồi :
- Sống khó khăn lắm phải không anh bạn ? Tôi biết, thời buổi này sinh hoạt ngày càng đắt đỏ, cuộc sống ngày càng trở nên không thể nào chịu đựng được. Làm sao mà tôi không biết đến điều đó ! ...
Chẳng có gì trong những lời nói đó mà khiến ta phải khóc lóc. Nhưng khi nó được người biết nói một cách tình cảm, lên bổng xuống trầm ở những chỗ cần thiết thì đá cũng chảy nước mắt. Biết vậy nên ba tôi đã đề phòng, cố giữ cho cứng cỏi không chút mềm lòng. Hai người bắt đầu nói chuyện :
- Nhà anh có mấy người cả thảy ?
- Thưa ông chủ, chúng tôi có 5 miệng ăn ...
- Trời ơi, trời ...
Ông ta kêu lên thảm đến suýt làm ba tôi phát khóc, nhưng ba tôi vẫn cắn răng chịu được. Ông ta hỏi tiếp:
- Các cháu đi học cả chứ ?
- Một đứa thôi, còn đứa kia thì không ...
- Thật đáng tiếc! Vậy là đứa thứ hai anh không thể cho đi học được. Trời đất ơi ! ...
- Không, cháu nó còn nhỏ chưa đi học được. Khi nào cháu lớn tôi sẽ cho cháu đến trường ...
- Có lẽ ba bốn năm anh cũng không mua được cho vợ một cái áo choàng phải không ?
- Tôi không đủ tiền ...
- Hơn nữa vợ con lại ốm đau phải không ?
- Không, không. Vợ con tôi đâu có ai đau yếu ...
- Ừ, thì không ốm đau lúc này nhưng biết đâu sẽ có lúc vợ hoặc con anh sinh bệnh tật. Lúc đó anh làm thế nào ? Trời ơi, khổ quá! Ai sẽ chăm sóc anh, nấu nướng cho anh ăn? Cần phải mời bác sĩ, phải mua thuốc men ... Mất tiền cả đấy chứ có chơi đâu. Thế còn ai sẽ mổ cho nó ?
- Mổ cho ai ạ ?
- Cho cháu nhỏ ...
- Làm sao lại phải mổ ạ ? Đâu có chuyện mổ xẻ gì ở đây đâu ạ ?
- Lúc này thì không nhưng ngộ nhỡ nếu cần thiết thì sao ?
Ba tôi đã cố gồng mình giữ được khá lâu. Nhưng đến lúc ông chủ bắt đầu khóc sướt mướt thì ba tôi cũng phải mủi lòng :
- Trời ơi, xin đừng khóc nữa, ông chủ đừng khóc nữa ạ. Dù sao chúng tôi cũng sẽ có cách giải quyết mà.
Rồi quên cả việc mình đến đó làm gì, ba tôi cũng khóc theo như mưa gió ...
Mỗi lần kể chuyện đó, ba tôi đều thắc mắc :
- Không biết tôi đã nói gì với ông chủ. Tôi đã ráng hết sức giữ cho khỏi mềm lòng, thế mà khi ông ta bắt đầu khóc quá thì tôi cũng không giữ được nữa, lúc đó hình như tôi mất hết cả trí khôn. Ông chủ vừa khóc vừa kể lể một chuyện gì đó với giọng mùi mẫn đến nỗi tôi cũng ngồi khóc với ông ta ... khá lâu sau đó ông chủ tiễn tôi ra về mà tôi vẫn chẳng đề nghị được gì.
Đấy, thế rồi ba tôi ra khỏi phòng ông ta mà vẫn chưa thôi khóc, còn đầu óc đâu nghĩ đến chuyện đòi tăng lương.
Chính vì những chuyện trên mà tôi cả quyết với bạn rằng khi nghe một số giọng nói, ta không kìm được nước mắt đâu, Zeynep ạ. Nếu ông nhà báo nổi tiếng kia đến trường bạn và cũng lại nói những chuyện như bữa trước, bạn vẫn sẽ khóc cho mà xem!
Trước khi dừng bút, chân thành chúc bạn và gia đình sức khỏe và luôn giữ niềm vui.
Bạn thân mến,
Acmét
Người dịch : Vũ Ngọc Tân
Lovetolive[/size=18]

Bổ sung thêm một số chương bị thiếu, nguồn: www.dactrung.net . Các bác chú ý ngày tháng của những lá thư để sắp xếp nó thành một tác phẩm nhé.
 
Tôi không ngờ em lại như vậy
 
Ankara 7.12.1963
Acmét,
Tôi rất mừng là bạn đã không để tôi phải buồn vì thiếu tin tức. Đọc thư bạn cười muốn chết luôn, gớm chỗ bạn lắm chuyện buồn cười thế ! Không biết bạn có phóng đại những chuyện ở đó lên nhiều không đấy ? Tôi rất thích cách viết thư của bạn và tôi sẽ cố gắng để viết được như bạn.
Vừa qua ở chỗ chúng tôi trong lớp học cũng xảy ra một chuyện tức cười. Không phải trong giờ học đâu mà trong giờ ra chơi kia, chúng tôi được bữa cười thỏa thích. Nhưng thầy giáo lại chẳng vừa lòng chút nào về câu chuyện này. Tôi chả muốn bạn nghĩ rằng tôi bắt chước bạn. Nhưng sự việc nó vậy ... Tôi sẽ cố gắng kể đầy đủ những điều đã xảy ra.
Đầu tiên tôi sẽ giới thiệu nhân vật chính của câu chuyện này. Trong số các bạn cùng lớp tôi hiện nay có một đứa tên là Osman, đó là một trong số những học trò giỏi nhất của lớp tôi. Đặc biệt nó rất giỏi về môn toán. Hơn nữa, nó còn là một cậu bé rất ngăn nắp, cẩn thận. Trong cặp của nó có đủ các loại viết chì màu, cái nào cũng đã được chuốt nhọn hoắc. Tôi rất ngạc nhiên tại sao Osman giữ được tất cả số viết chì đó không bị gãy. Viết chì của tôi thì lúc nào cũng bị rơi và khi tôi nhặt lên thì ... ôi thôi, đầu chì đã gãy mất rồi. Thỉnh thoảng khi muốn viết gì đó, tôi lại phải gọt chì, chứ làm gì có sẵn. Thế mà tôi lại còn hơn chị tôi kia đấy. Trong cặp chị tôi chẳng có một cây viết chì nào để mà chuốt nữa kia. Bài tập trong vở của Osman nhìn mà thích mắt. Các phần quan trọng, các công thức, định nghĩa đều được gạch đít hoặc đóng khung bằng chì màu, cứ như tranh vẽ ấy. Còn chữ của nó thì thật là đẹp, tròn trịa, sạch sẽ như những hạt ngọc vậy. Thầy giáo đã khen ngợi nó nhiều lần và nêu gương đó cho chúng tôi học tập. Tôi cũng thử bắt chước nó nhưng nào có ra gì, tập của tôi trở nên như mặt quỷ ấy. Không biết thầy giáo của bạn thế nào, chứ thầy giáo của tôi, mỗi ngày chúng tôi phải làm một bài kiểm tra, thế rồi hai ngày lại có một bài tập về nhà. Tất cả phải nộp cho thầy xem và cho điểm.
Một hôm, Osman bảo chúng tôi :
- Này các bạn, tôi không tin là thầy giáo chấm được hết các bài làm của chúng ta.
Tôi lập tức phản đối :
- Hừ, thế không chấm thì thầy giáo kiểm tra chúng ta làm gì, hả ?
Osman bảo vệ ý kiến của nó :
- Tao không tin là thầy chấm bài.
Một đứa bạn cũng về phe với tôi :
- Tại sao mày nghĩ là thầy giáo không đọc các bài làm của chúng ta ?
Osman rất bình tĩnh và trả lời rành rọt :
- Đơn giản thôi, với tao việc này đã rõ như ban ngày. Này nhé, chúng ta hãy làm một con tính nhỏ : Thầy cho chúng ta mỗi ngày một bài kiểm tra, phải không?
- Đúng rồi ! - Tôi đồng ý.
- Và cứ hai ngày một bài tập về nhà chứ gì ?
- Ừ, đúng đấy ! - Tất cả đồng ý với nó.
- Thế lớp ta có bao nhiêu học sinh ? Năm mươi hai cả thảy chứ gì ? - Osman hỏi chúng tôi với giọng kẻ cả.
- Đúng rồi ! - Chúng tôi lại đồng ý với nó.
- Vậy thì thầy giáo mỗi ngày phải đọc 52 bài kiểm tra. Nếu kể cả bài tập về nhà, tính trung bình là 25 đi, tổng số là 77 bài phải xem trong một ngày, mà ngày nào cũng vậy nhé! Tớ tự hỏi thầy lấy đâu ra thời gian để đọc hết số đó.
- Cậu nói thế là thế nào ?
- Thì các cậu cứ tính mà xem. Đọc một bài kiểm tra của chúng mình hết mấy phút. Mà không phải đọc không, còn xem có sai không, rồi có đứa chữ xấu, có đứa còn sai lỗi chính tả nữa v.v...
Thế là theo sự tính toán chi tiết của Osman, thầy giáo phải bỏ ra mỗi ngày hơn 11 giờ đồng hồ để chấm cho xong bài kiểm tra của lớp tôi. Ngay cả khi thầy bỏ không ngủ, thầy cũng không có đủ thời giờ để làm hết việc. Sau khi nghe Osman giảng giải, cả lũ chúng tôi im lặng không nói được gì.
- Nhưng mà thầy vẫn chấm bài. - Tôi bướng bỉnh nói.
- Tất nhiên ! Tớ có nói không đâu. Nhưng mà thầy chỉ chấm một hai bài gì đó thôi. Thầy sẽ chọn một số bài bất kỳ để chỉ xem cho biết, còn chủ yếu thầy dựa vào phán xét của thầy về sức học của học sinh trong lớp để cho điểm ...
Sau cuộc tranh luận đó, một đứa bạn gái bảo với tôi :
- Có lẽ Osman nói có lý đấy !
Bạn đó kể rằng nhà nó ở gần nhà thầy giáo. Một hôm, sáng ra khi đi học, thấy có mấy tờ giấy bay trên mặt đường, nó nhặt một tờ giấy ngay dưới chân lên xem thì thấy chính là bài kiểm tra của bạn ấy viết trước một ngày. Các tờ giấy bay ra từ thùng rác nhà thầy giáo. Bạn ấy đưa cho tôi xem bài kiểm tra đã bị nhàu nát, bẩn thỉu để chứng minh cho lời nói.
Tôi vặn lại ngay :
- Osman không đúng đâu ! Sau khi chấm bài xong, bạn bảo thầy không vứt đi thì để làm gì, giữ lại để làm kỷ niệm chắc ?
Osman ngồi cạnh nói sang :
- Sẽ có cách kiểm tra xem thầy có chấm bài không ? Tôi sẽ chứng minh cho các bạn thấy.
- Cậu làm thế nào kiểm tra được ?
- Tôi sẽ nói cho các bạn biết sau. - Osman trả lời dứt khoát.
Hôm đó, trong bài kiểm tra thầy ra cho chúng tôi một số câu hỏi như sau: "Những người như thế nào được gọi là Đêtêđa, Nisanchi, Bâylêbây, Axêmiôlan?[1] Hãy mô tả thời kỳ hưng thịnh của vua Ihơrahim."
Ra chơi, Osman đã kể cho chúng tôi nghe cậu ta làm bài kiểm tra như thế nào. Theo cậu ấy nói thì sau vài dòng đầu trả lời đúng và rất nghiêm chỉnh, cậu ta bắt đầu viết nhăng như dưới dạng một bức thư bắt đầu như sau:
"Kính thưa chú Ihơrahim bị điên của cháu..."
Cuối bài kiểm tra cậu bạn ngỗ nghịch của chúng tôi viết:
- Bâylebây là một làng ở Bôpho.
- Đêtêđa là người không có vở học.
- Nisanchi là tên tôi đặt cho Cêtin học lớp tôi. Cậu bạn của chúng tôi mắt hơi lé. Khi đá bóng, muốn nhắm vào khung thành thì nó lại đá chệch ra l2 m vỡ kính cửa sổ lớp...
- Axêmiôlan cũng là tên hiệu của Riga ở lớp tôi. Cậu này ít thông minh nên chẳng bao giờ được điểm tốt. Có khi những trò chơi thông thường nó cũng không biết.
Nghe Osman kể, trong sân trường, cả lũ đã cười lăn cười bò ra. Riêng tôi không tin là Osman lại dám viết như vậy vào bài để nộp cho thầy. Chắc nó đùa cợt vậy cho vui thôi. Nhưng Osman lại có vẻ lo lắng, bồn chồn. Hình như nó hơi sợ thì phải. Hai ba ngày sau nó còn có vẻ chẳng yên tâm. Nhưng mãi không thấy thầy giáo nói gì, dần dần nó đã trở lại bình thường.
Theo Osman nói thì trong ngày hôm ấy, tất cả các bài kiểm tra viết nó đều làm theo kiểu đó. Mấy dòng đầu viết nghiêm chỉnh đúng theo sách để thầy có xem qua thì cũng không biết, còn sau đó nó bắt đầu viết nhăng viết cuội ...






[1] Tên các quan chức thời phong kiến Thổ Nhĩ Kỳ

Hôm qua, ngay giờ đầu tiên, chúng tôi đã được thấy Osman không đùa, mà nó đã làm thật. Nhưng vì thế mà tai họa cũng giáng xuống đầu nó ...
Thầy giáo đến lớp hơi muộn, nhưng mặt mày có vẻ giận dữ điều gì. Bình thường đầu giờ thầy rất vui vẻ, tính tình dễ dãi thoải mái chứ không như thế. Ông chào lại chúng tôi gắt gỏng như đang mắng chúng tôi vậy. Để cặp xuống bàn xong, ông đi thẳng xuống chỗ Osman và ra lệnh :
- Osman, em lên đây!
Osman đã có vẻ run, nó rón rén theo thầy lên bục giảng, thầy nói với cả lớp giọng nghiêm trang:
- Các em, cách đây vài hôm thầy có cho các em làm một bài kiểm tra về khoa học tự nhiên. Bây giờ bạn Osman của các em sẽ đọc cho cả lớp nghe bài viết của em ấy.
Osman chợt đỏ bừng mặt như quả gấc chín. Thầy giáo đưa cho nó tờ giấy và ra lệnh rất gay gắt:
- Đọc đi, em đọc hết cho tôi! Đọc cả câu hỏi nữa.
Osman lúng túng nhưng đành phải đọc:
- Câu hỏi thứ nhất: "Gió là gì? Gió sinh ra thế nào?" Trả lời: "Một khối không khí được đốt nóng sẽ nở rộng thể tích, trở nên nhẹ hơn và bốc lên cao..."
Đến đó nó ngừng lại. Thầy giáo nóng nảy bắt nó phải đọc tiếp:
- Tiếp tục đi, tôi bảo em đọc tiếp cho hết đi!
Osman đọc giọng không mấy trôi chảy:
- ... không khí bốc lên cao ... bốc lên cao ... gió ... gió ...
Nó ngắc ngứ mãi đoạn này không sao đọc tiếp được. Thầy giáo lại quát lên, giận dữ:
- Tiếp đi! Gió làm sao?
Osman ở vào thế cùng rồi :
- Gió thổi ngược chiều sau của đội Galatasaray. Các cầu thủ của đội bóng đá này mặc dù chơi ngược chiều gió, trong hiệp nhất họ đã chơi một trận thật hay. Cuộc chiến đấu để giành lấy bóng đặc biệt sôi nổi ở khu trung tuyến. Đội bóng đá Ankaragu không biết áp dụng chiến thuật bảo vệ khung thành hữu hiệu, đã phải rời sân cỏ với tỉ số thua 1-2. Hiệp hai, nhờ lợi gió, hàng tiền đạo đội Galatasaray đã lấn sân đối phương như một cơn gió lốc" . Câu hỏi thứ hai: "Bão là gì?" Trả lời : "Bão là gió rất mạnh, thổi với vận tốc 20m/giây. Các cầu thủ đội Galatasaray hôm nay đúng là một cơn bão thật sự trên sân vận động Mithatpasa. Tiếc rằng trọng tài không điều khiển tốt trận đấu. Ông đã thổi phạt đền 11 mét cho đội Ankaragu trong một pha bóng không được rõ ràng lắm. Chính vì vậy, ông đã bị khán giả la ó, huýt sáo phản đối rất dữ dội ..."
Nghe Osman đọc, chúng tôi cố gắng lắm mới giữ được khỏi bật cười. Tuy thế, vẫn có mấy đứa khoái quá cười lên hô hố. Osman bắt đầu rung rẩy, nó sắp phát khóc lên... Thầy giáo chất vấn nó rất gay gắt :
- Osman, vì sao mà em lại làm ăn như vậy ?
Cậu bé đáng thương mặt quay vào tường, ràn rụa nước mắt im lặng không dám mở miệng.
- Thế mà tôi cứ tưởng em là một trò giỏi đấy! Tôi không ngờ em lại làm như vậy. Thôi, về chỗ!
Thật lòng, tôi mừng thầm là mình đúng và Osman đã được một phen sáng mắt. Nó lại dám qua mặt thầy giáo. Lúc ra chơi, tôi nói với nó vẻ đắc thắng :
- Nào, thấy chưa, giờ thì cậu bảo sao ? Thầy giáo có đọc và chấm hết các bài kiểm tra không?
Nhưng ...
Tối hôm đó, một bà bạn cũ của mẹ tôi đến chơi nhà. Đây là lần đầu tiên tôi gặp bác ấy. Sau khi biết tôi học trường nào, lớp nào, ai dạy ... bác ấy vui vẻ nói :
- A, cháu học ông giáo ấy à. Thế thì thầy giáo cháu là bạn của hai bác.
Sau đó bác ấy kể cho mẹ tôi nghe một chuyện:
"Hôm trước, tôi đến chơi nhà thầy giáo cháu. Thấy trên bàn có một đống cao bài làm kiểm tra của học sinh, tôi tò mò hỏi : "Anh làm sao có đủ thời giờ đọc hết từng này bài viết của lũ trẻ?". Ông ấy khoe: "Cũng chẳng cần phải đọc hết đâu chị ạ! Tôi có những học sinh rất giỏi. Chị có muốn đọc một bài trong số đó không?" . Nói rồi, ông ấy chọn cho tôi một bài trong đống giấy ấy. Đúng là một bài làm trình bày rất đẹp, chữ viết ngay ngắn, sạch sẽ, các chỗ quan trọng đều được gạch bằng viết chì màu. Đề bài hỏi về gió. Khi đọc hết trang giấy tôi rất ngạc nhiên. Học sinh đó bàn về bóng đá giữa đội Galatasaray và Ankaragu như một nhà bình luận sành sỏi, đôi lúc lại thêm chuyện gió mây vào. Tôi buồn cười quá không nhịn được, tôi cười phá lên. Ông bạn tôi cũng ngạc nhiên hỏi: "Chị cười gì nhỉ ? Có gì đáng cười đâu ?" Tôi không trả lời, đưa lại bài đó để ông đọc. Aí chà chà, ông ấy giận tím mặt lại. Ông lắc đầu : "Thật không ngờ nó lại làm cái trò đó. Đây là một trong những học sinh giỏi nhất của tôi đấy!"
***
Rốt cuộc, thế mà Osman lại đúng. Tôi cũng không ngờ thầy giáo tôi lại làm như thế, kể cũng hơi buồn.
Đó, thế là tôi đã kể hết câu chuyện xảy ra ở lớp tôi cho bạn nghe rồi. Trước khi dừng bút, chúc bạn sức khỏe. Mong bạn viết nhiều cho tôi các tin tức về những bạn cũ còn ở Istanbun.
Zeynep