Cóp nhặt từng ngày : Thương hoài câu vọng cổ....!

uh, cảm ơn Lys đã góp ý.
Nhưng Home không giám mở một topic rộng như vậy đâu Lys ơi. Kẻo mọi người tưởng mình biết nhiều, hành mình, thì có mà nước độn thổ.
Mà không biết khi cái box Cổ Nhạc được thành lập, Home có thể làm được việc như đã hứa với Basten không nữa. Chuẩn bị Rửa tay gác kiếm rồi.
Trở lại với chuyên ngành của mình thôi.
Và kiếm cô người iu, cho đỡ bớt tháng ngày cô quạnh

Hic, Home ơi, nếu về Thanh Hoá thì Home không lên net được nữa à? Lys trót viết cái dàn ý bằng tiếng Pháp rồi, tối nay có thời gian phải ngồi dịch lại bằng tiếng VN đã rồi mới gửi được cơ. Mai Lys gửi cho Home vào mail có được không vậy?
Cũng chỉ 2 trang dàn ý cho một tiểu luận chừng 20 trang. Không có gì phức tạp lắm
Thế nhé, hẹn Home mai vậy.
P/S: Rửa tay gác kiếm thì cầm...dao găm, dùi cui, mã tấu ... làm răng thì làm, rửa mô thì rửa, nhưng đừng bỏ luôn cái TTVNOL này là ok, hì hì.
Kiếm bạn gái hả? Sang Box Giáo dục giới tính hoặc Tình ******** yêu chắc nhiều câu lạc bộ làm wen lắm đó Home ơi Hay là đợi SWN cho Lys biết kết quả thi Hoa hậu TTVNOL, Lys sẽ vô tà lưa em hoa hậu cho Home nhá, chịu hôn?
[QUOTE=Home_nguoikechuyen:
Lys này là Lys nào vậy trời. Sao cái ttvnol này lắm Hoa Huệ thía
23h17'' ngày 28/4/2005. Nhắn Home: Email sended. Nếu nhận được, báo cho Lys một câu okie?
Được Fleur-de-Lys sửa chữa / chuyển vào 04:17 ngày 29/04/2005

Hic, Home ơi, nếu về Thanh Hoá thì Home không lên net được nữa à? Lys trót viết cái dàn ý bằng tiếng Pháp rồi, tối nay có thời gian phải ngồi dịch lại bằng tiếng VN đã rồi mới gửi được cơ. Mai Lys gửi cho Home vào mail có được không vậy?
Cũng chỉ 2 trang dàn ý cho một tiểu luận chừng 20 trang. Không có gì phức tạp lắm
Thế nhé, hẹn Home mai vậy.
P/S: Rửa tay gác kiếm thì cầm...dao găm, dùi cui, mã tấu ... làm răng thì làm, rửa mô thì rửa, nhưng đừng bỏ luôn cái TTVNOL này là ok, hì hì.
Kiếm bạn gái hả? Sang Box Giáo dục giới tính hoặc Tình ******** yêu chắc nhiều câu lạc bộ làm wen lắm đó Home ơi Hay là đợi SWN cho Lys biết kết quả thi Hoa hậu TTVNOL, Lys sẽ vô tà lưa em hoa hậu cho Home nhá, chịu hôn?
[QUOTE=Home_nguoikechuyen:
Lys này là Lys nào vậy trời. Sao cái ttvnol này lắm Hoa Huệ thía
23h17'' ngày 28/4/2005. Nhắn Home: Email sended. Nếu nhận được, báo cho Lys một câu okie?
Được Fleur-de-Lys sửa chữa / chuyển vào 04:17 ngày 29/04/2005

Phiền mod đổi tên topic này thành: "Cóp nhặt từng ngày".
Từ nay Home xin phát triển topic này vậy.
Não nùng bản ?oTuyệt tình ca?
Dương Bé
?oTuyệt tình ca? là một vở tuồng cải lương của hai soạn giả Hoa Phượng và Ngọc Ðiệp , được trình diễn trên sân khấu Dạ Lý Hương của bầu Xuân. Vở hát thành công ngay lập tức, và thành công rất lớn. Nó đã được khán giả cải lương xếp lên hàng tuyệt phẩm ngang với các vở tuồng bất hủ khác như Nửa đời hương phấn, Tấm lòng của biển, Người vợ không bao giờ cưới, Tiếng hạc trong trăng vv. Sơ lược cốt truyện
Ông giáo Nguyễn văn Hương từ Mỹ Tho được đổi về dạy học tại Vĩnh Long. Dù đã có vợ con ở tại nguyên quán, ông vẫn dan díu với một bạn đồng nghiệp là cô giáo Lê thị Lan và có thêm hai mặt con: Lê Thị Trường An và Lê Long Hồ. Sau đó vì việc nhà ông phải trở lại Mỹ Tho và chiến tranh đã làm ông mất liên lạc với gia đình người vợ thứ.
Hai mươi năm sau, ông Hương nay là Cảnh sát trưởng quận 9 tại Sài Gòn vẫn thương nhớ người vợ lẽ biệt tăm, sống với vợ lớn trong một gia đình không được êm ấm. Vợ cờ bạc còn con trai lớn, Nhân, chỉ đua đòi ăn chơi, bỏ bê việc học. Nhân không bằng lòng với cuộc hôn nhân xếp đặt với Kim Hồng, con gái ông Sa, người bạn thân của gia đình. Nhân bắt tình với Thoa, trước đây là thư ký riêng của ông Sa.

Bà Sa biết chồng có nhân tình, đến đánh ghen bắt được quả tang ông Sa và Thoa. Ông Hương vì nhiệm vụ phải gác tình bạn, thẩm vấn hai bị can. Ông khám phá ra Thoa chính là Lê Thị Trường An, con gái của ông nhưng chưa dám nhận. Hồ đến tìm chị tại bót cảnh sát, và đã tức giận bỏ ra về sau khi biết chị là một cô gái giang hồ. Trường An đưa ông Hương về gặp mẹ, đang bị bệnh nặng. Vợ chồng, cha con trùng phùng trong một hoàn cảnh đầy não nùng, đau khổ. Ông Hương nay phải đứng trước lương tâm chánh trực của người cầm cân nẩy mực và hoàn cảnh xót xa của một người cha.

Lúc đầu vở tuồng có tên là Người đối diện lương tâm, sau đổi là Tuyệt tình ca có lẽ vì tên nghe ăn khách hơn. Có người còn gọi là Ông cò quận 9 nhưng thật ra đó chỉ là vai diễn của nghệ sĩ Út Trà Ôn. Ông đã quá xuất sắc nên khi nhắc đến Tuyệt tình ca là người ta nhớ ngay đến ?oông cò quận 9.? Trong bài Ðiệu tình cổ nhạc tôi đề cập đến soạn giả của Tuyệt tình ca là Hà Triều và Hoa Phượng nhưng ông Hồ Trường An trong cuốn Sàn gỗ màn nhung lại nói là của Hoa Phượng và Ngọc Ðiệp (không phải Ngọc Diệp như trên bìa in DVD Tuyệt tình ca do Thúy Nga phát hành tại hải ngoại.) Tôi có hỏi một vài nơi, họ cũng đồng ý là Hoa Phượng và Ngọc Ðiệp vì lúc đó cặp soạn giả thiên tài Hà Triều và Hoa Phượng đã tách ra. Hà Triều ở lại đoàn Thanh Minh Thanh Nga còn Hoa Phượng về với đoàn Dạ Lý Hương. Nếu bạn nào biết chắc chắn hơn xin cho tôi biết.

Vào thời đó thủ đô Sài Gòn chỉ được chia ra làm tám quận. Nếu đặt ông Hương vào làm cảnh sát trưởng của một trong tám quận thì đụng chạm quá. Rủi ông cảnh sát trưởng nào có tật giật mình lại càng nguy hơn nửa. Bởi vậy nên tuồng hát mới có quận 9. Ai dè về sau Sài Gòn lại có đến quận 11 nhưng chánh quyền miền Nam cũng dễ dãi nên cứ giữ luôn.

Khi trình diễn trên sân khấu Dạ Lý Hương, Bạch Tuyết thủ vai Lê Thị Trường An, Hùng Cường vai Nhân, Thanh Sang vai Lê Long Hồ, Tư Rọm vai ông Sa, Mai Lan vai bà vợ lớn của ông Hương, Hồng Nga vai bà Lê Thị Lan, và vai quan trọng nhất là ông cò Hương do Út Trà Ôn thủ diễn. Về sau khi thu dĩa (hay thu băng), vai ông Sa do Văn Chung đóng và Út Bạch Lan thế vào vai bà Lan.

Tất cả các diễn viên đều rất xuất sắc cả trên sân khấu lẫn trong băng, dĩa. Mỗi người mỗi vẻ, người nào cũng đóng tròn vẹn nếu không nói là tuyệt vời vai trò của mình.

Văn Chung trong dĩa (băng) tuy có cái chất ?odê xồm? của một ông chủ mất nết, lợi dụng hoàn cảnh túng ngặt mà đưa đẩy cô thư ký Trường An sâu vào đường sa ngã nhưng cái mĩa mai không bằng Tư Rọm khi gặp người bạn thân và cũng là ông sui hụt trong phòng thẩm vấn. Có lẽ vì Văn Chung đã chuyển sang vai hài nên chất hài thấm nhập nhiều hơn chăng? Tư Rọm chuyên về các vai độc, lưu manh nên đoạn đối thoại với ông cò Hương hay hơn chăng? Tuy nhiên cái khiếm khuyết nhỏ đó không tạo ra một tỳ vết nào trong sự diễn xuất của hai nghệ sĩ lớn nầy.

Vai Nhân của Hùng Cường chỉ là vai phụ nhưng anh cũng đóng rất trọn. Thú vị nhất là cuộc đối thoại lúc anh gặp ông Sa, ông cha vợ hụt, ở phòng riêng của Thoa. Vừa dí dỏm, vừa ngang tàng. Soạn giả đã không đào sâu thêm vào vai trò của Nhân trong vở tuồng có lẽ để tránh một taboo là sự loạn luân, dù không cố ý, giữa hai anh em cùng cha khác mẹ. Và cũng tránh cho ông cò Hương thêm sự đau khổ trước khi tuồng hát bước vào ?oemotional climax? là cuộc tái ngộ đầy nước mắt với bà Lan. Đây là một điều hay vì thêm sự dày vò cho ông Hương lúc nầy sẽ đưa khán giả lên đỉnh cao cảm xúc quá sớm và hậu quả là làm giảm bớt cái xúc động tràn đầy khi cặp vợ chồng cũ gặp lại nhau sau hơn hai mươi năm cách biệt.

Thanh Sang trong vai Lê Long Hồ đã rất thành công. Đây cũng là một vai đúng ni tấc của vở tuồng. Tôi nhớ lại một điều thật thú vị trong lần tuồng Tuyệt tình ca được trực tiếp truyền thanh trên đài phát thanh Sài Gòn. Lúc cậu Hồ gặp chị tại bót cảnh sát, cậu đã hỏi một cách tự nhiên: ?oTại sao chị bị bắt? Chị làm tội gì? Có làm chánh trị không?? Tới đây khán giả trong radio cười rần lên, và thính giả ở ngoài cũng cười vui vẻ, khoái trá. Thật đáng yêu làm sao cái tính mộc mạc, hồn nhiên của người Sài Gòn thuở đó.

Cậu Hồ thương chị lắm nhưng không thể chấp nhận việc làm tồi bại của người chị. Tính bộc trực đưa đến sự bốc đồng không suy xét khi đòi xé bỏ bằng Tú tài có được công nuôi dưỡng và đồng tiền của chị. Đứa con vô cùng hiếu thảo đã suy nghĩ lại sau khi nghe lời khuyên của mẹ. Không muốn sự giúp đỡ của cha để tránh thêm bi đát cho mẹ mình nhưng không nghĩ rằng điều từ chối đó có thể làm mọi người càng đau khổ thêm. Cậu Hồ là một hình ảnh của người miền Nam, luôn luôn theo trái tim trước khi dùng đầu óc. Những đoạn rất hay là khi cậu kể lại kỷ niệm ấu thời như ngày mẹ dắt con đi thi và nhất là ?olúc mới hồi cư, người ta không cho má đi dạy học, nhà mình nghèo má phải đi bán chuối chưng. Nhiều bữa trời mưa bán ế, thấy tụi con ăn chuối thay cơm, má cắn môi mặt quay vào vách cho suối lệ tuôn tràn.? Đoạn nầy đã làm chảy không biết bao nhiêu nước mắt của những người dân lam lũ, buôn gánh bán bưng, thấu hiểu vô cùng cảnh tình của những ngày ế ẩm.Giọng ca của Thanh Sang không có được cái uyển chuyển như Hữu Phước, Tấn Tài hay cái hùng hồn, bức phá của Thành Được, Hùng Cường và hình như lúc nào cũng có vẻ buồn rười rượi. Chính vì không có sự cao vút, uyển chuyển đó mà ta cảm thông hơn với cái cơ cực và nỗi băn khoăn lo lắng của cậu Hồ cho người mẹ bất hạnh. Không chát chúa khi tức giận với chị, và làm mủi lòng người nghe khi tâm tình với mẹ. Trong làng cải lương Việt Nam có bao nhiêu giọng ca hay hơn, mùi hơn nhưng có lẽ không ai diễn tả cậu Lê Long Hồ được như Thanh Sang.
Được home_nguoikechuyen sửa chữa / chuyển vào 18:21 ngày 26/11/2005

Não nùng bản ?oTuyệt tình ca? (tiếp)
Trên sân khấu Dạ Lý Hương, Bạch Tuyết là đào chánh thường hay đóng cặp với Hùng Cường. Dù có nhiều vai nổi bật khác nhưng khi nhắc đến Lê Thị Trường An là khán giả cải lương đều liên tưởng ngay đến Bạch Tuyết. Lê Thị Trường An do Bạch Tuyết diễn vẫn chưa tìm được người thay thế hay hơn.
Từ sự bướng bỉnh trong lần gặp gỡ ông cò Hương lần đầu tiên cho đến lúc diễn tả nỗi xấu hổ không dám khai tên cha mẹ ở lúc thẩm cung. ?oÔng mà nói nữa là tôi cắn lưỡi tự tử cho ông coi.? Đau đớn cho người con gái hiếu thảo vì cảnh đời nghiệt ngã mà phải lỡ bước sa chân, như một nàng Kiều tân thời. Xưa bán mình chuộc cha, nay bán thân lo cho mẹ bệnh và nuôi em ăn học. Nhưng khi ông cò thẩm vấn thản thốt nói đúng tên cha và mẹ, cô Lê Thị Trường An-Bạch Tuyết đã quỵ xuống: ?oHồi sáng nầy... bác nói... bác có quen với người ở Vĩnh Long mà!? Giọng diễn tả đầy nước mắt của nỗi mừng nhận được người quen, nỗi lo sợ và xấu hổ đã làm lấm lem danh dự cha mẹ. Bao nhiêu cái cứng rắn, ngang bướng của một người phải tự chống chỏi với cuộc đời đen bạc nay đã hoàn toàn sụp đổ qua câ nói ấy. Và không phải chỉ ở Trường An mà ông cò Hương cũng bị cuốn theo trong nổi đau đớn. Người cha trước nỗi bất hạnh của ?ođứa con gái mà ngày xưa ảnh cưng như ngọc như vàng mà ngày nay đã quen cùng sương gió? cũng chỉ biết cắn răng đau khổ. Ai nở lòng trách móc! Ai nở tâm ******** làm tội! Từ phút nầy về sau, tâm hồn của ông Hương được phơi bày rõ ràng hơn, những dằn vật của lương tâm hiện ra, không cần dấu diếm ở ?ođêm đêm nằm trằn trọc một mình đối diện với lương tâm.? Cho đến nay chưa ai có thể diễn tả xuất sắc hơn Bạch Tuyết. Từ Phượng Liên khi còn trong nước cho đến Kim Tuyến sau nầy ở hải ngoại.
Vai bà Lê Thị Lan, người vợ thứ, chỉ xuất hiện ngắn ngủi ở màn cuối nhưng có thể nói là một vai thật nổi bật, gần như ngang hàng với vai Lê Thị Trường An. Nổi bật vì đó là nguyên nhân mấu chốt của những ray rức mà ông cò Hương phải chịu đựng bao nhiêu năm qua. Cuộc chia tay tại bến sông Mỹ Thuận vẫn không làm phai nhạt được tình yêu thắm thiết trong lòng hai người. Soạn giả đã dựng vai bà Lan rất hay với sự thể hiện tánh ý thông thường của người phụ nữ. Bà cũng ghen dù chỉ với lời trách móc, hờn lẩy ông chồng:
?oNhưng chồng của tôi lại quá đỗi bạc tình
Về với vợ lớn rồi, không trở lại thăm mẹ con tôi
....
Từ Mỹ Tho xuống Vĩnh Long chỉ có một đoạn đường
Tôi chờ đợi mỏi mòn, anh Hương vẫn không thèm xuống
Bỏ tôi lạc lỏng, giữa chợ đời với lũ con thơ
Sống vất vưởng bơ vơ, với cái nghèo bữa đói bữa no.?
hay khi ?okể lể? cho chồng nghe nỗi khổ cực đơn độc nuôi con ?oMình còn nhớ hôn, ngày xưa thấy tôi cực khổ mình thường ví tôi với loài chim dương nga.? Mình thấy không, lúc có mình tôi còn khổ như vậy thì lúc mình ra đi bỏ mẹ con tôi, tôi còn cực nhọc dường nào.
Nhưng mình ơi, trách thì trách vậy nhưng lòng tôi vẫn một mực với mình.Tôi vẫn thương, tôi vẫn yêu mình trong suốt mấy chục năm dài. Bao nhiêu nước mắt khán giả đã đổ ra khi nghe cảnh tình vô cùng cảm động của một người vợ quá thương yêu người chồng xa cách đến độ gìn giữ, tâng tiu từng kỷ niệm, kỷ vật của chồng:
?oĐây, bộ bà ba lụa lèo mà chồng tôi bận hai mươi năm về trước
Lượt sau cùng ảnh bận là buổi tối mà sáng ra ảnh ra bến Mỹ Thuận để về tỉnh Mỹ Tho
Hơi hám của chồng tôi, tôi còn giữ tới bây giờ
Hễ cứ mỗi lần trở xuân
Gợi niềm luyến nhớ bâng khuâng
Hồi xưa ảnh ra đi tôi xếp lại y trang
Để khi buồn ôm ấp làm vui
Tôi luống những ngậm ngùi
Nhớ thương chồng tôi vần chừa nguyên vẹn
Bộ bà ba kỷ niệm, tấm mồ hôi của ảnh tới bây giờ?
Bởi vậy đừng hỏi tại sao mà ông Hương không thương, không nhớ? Đừng hỏi tại sao mà
?oMỗi khi nhắc đến người Vĩnh Long để thương để nhớ
Ảnh ngọt ngào dùng ba cái tiếng ?omá con An??
Ba tiếng ?omá con An? đã nói lên tấm lòng trìu mến của người chồng dành cho người vợ thủy chung. Người miền Nam nhà quê hay gọi vợ hay chồng bằng ?omá thằng Tèo, ba con Tý? hay khi trọng tuổi hơn một chút ?omá bầy trẻ, ba xấp nhỏ.? Thật tuyệt vời khi tiếng gọi đằm thắm và chân thật đó được soạn giả đặt vào miệng của ông Hương. Soạn giả đã thiên vị thì chớ ta chớ thắc mắc khi ông Hương gọi người vợ lớn, má cậu Nhân, bằng ?obà? nhưng lại ngọt lịm ?má con An? với người vợ thứ. Hỏi làm sao mà bà vợ lớn lại phải trách:
?oTrồng trầu thì phải khai mương
Làm trai hai vợ mà ông thương không đồng
Chim quyên ăn trái nhản ***g
Lia thia quen chậu mà vợ chồng sao ông lại quên hơi"
Một điều rất đặc biệt là Út Bạch Lan chỉ thủ vai bà Lan thu thanh trong dĩa (hay băng), Hồng Nga thủ vai bà Lan trên sân khấu và trên đài truyền hình nhưng nếu nhắm mắt lại để thưởng thức thanh âm của bà Lan-Hồng Nga và bà Lan-Út Bạch Lan ta mới thấy tại sao có sự thay đổi khi tuồng hát được thu thanh lại. Sự chuyển đổi tuy có hơi bất công với Hông Nga nhưng rất đúng, rất thích hợp. Một sự lựa chọn hoàn hảo, làm tăng thêm giá trị của một vai tuồng vốn dĩ đã xuất sắc. Qua sự diễn tả quá tài tình của Út Bạch Lan, ngày nay nhiều người vẫn lầm tưởng rằng đó là vai ruột của cô trên sân khấu. Sau nầy cô có đóng vai bà Lan trên sân khấu, được trung tâm Thúy Nga phát hành trên DVD tại hải ngoại. Tôi chưa được xem nên không có ý kiến tại đây nhưng đó là một vấn đề khác mà tôi có thể nói đến trong một lần sau.
Hồng Nga diễn vai bà Lan rất hay nhưng giọng ca của cô hơi khàn, không có được cái êm dịu, ngọt ngào, mùi mẩn của Út Bạch Lan. Chất giọng của Hồng Nga thích hợp hơn với các vai bị đè ép, uất hận, đau khổ kêu gào đòi hỏi (công lý) hơn là một đào thương. Bà Lan trước kia là một cô giáo nên người nghe thường theo cliché cho là bà phải có một giọng êm đềm, dịu dàng hơn dù rằng không có bằng chứng nào cho thấy rằng các cô giáo đều phải có giọng êm đềm, dịu dàng cả. Giọng cô Út Bạch Lan đã vô cùng khích khao vào cliché đó. Ngoài ra vào thời điểm đó, nhân vật Lê Thị Lan chỉ vào khoảng trung tuần 40, và ông Hương chừng 50 tuổi nhưng giọng của Hồng Nga lại già trước tuổi, hơi khó thuyết phục người nghe. Trong khi đó giọng Út Bạch Lan tuy đằm thắm, nhẹ nhàng hơn nhưng không kém phần cay đắng, diễn tả hoàn toàn nổi lòng đau khổ của một người đàn bà quá thương chồng, phải chịu đựng trong kiếp ?olàm thân vợ bé, chồng đã bỏ về với vợ lớn phải vất vả nuôi con mà bia đời còn nguyền rủa.? Mối quan hệ tuy bất chánh nhưng không ai đành lòng trách cứ mà cứ ?oxót thương cho một kiếp hồng nhan khổ lụy vì tình.? Thính giả tuy không nhìn thấy nhưng cũng nín thở, hồi hộp chờ đợi như cùng bà Lan nhìn vào người đàn ông đối diện:
"Chiếc cà rá ấy... bàn tay... và mùi thơm da thịt của chồng tôi
Đây là ánh mắt...?
Và nước mắt của nhiều người đã tuôn rơi khi bà Lan-Út Bạch Lan kêu lên tiếng ?oMmmmình!? trong nghẹn ngào nức nở. Đây là một trong những đoạn bất hủ của cải lương Việt Nam. Có lẽ vì Út Bạch Lan là cô đào thương thượng hạng nên tiếng khóc của cô nghe quá tự nhiên và sao mủi lòng quá. Có thể nói rằng từ trước đến nay trên sân khấu cải lương Việt Nam chưa có cô đào thương nào khóc mùi mẫn, khóc não nuột, khóc bi thiết như Út Bạch Lan. Danh hiệu ?osầu nữ? mà báo chí và khán giả cải lương tặng cho cô thật là đúng, thật là hay.
Trong lãnh vực phim ảnh thế giới, có những vai ?ođể đời? đã tạo cho người được may mắn thủ diễn một vinh dự bất tử trong lòng khán giả mộ điệu. Không ai có thể quên được Vivien Leigh trong vai Scarlet O?THara của Gone With the Wind, Audrey Hepburn với vai công chúa Ann trong Roman Holiday và nhất là Marlon Brando xuất thần trong vai Vito Corleone của The Godfather. Sân khấu cải lương Việt Nam cũng có những trường hợp tương tự: Út Bạch Lan vai Hương trong Nửa đời hương phấn, Hữu Phước vai cậu Tư Kiên trong Con gái chị Hằng, Thành Được vai tướng cướp Thi Đằng trong Tiếng hạc trong trăng, Việt Hùng vai Thân trong Đoạn tuyệt, v.v. Tuy nhiên, nổi bật nhất vẫn là Út Trà Ôn trong vai ông giáo/ông cò Nguyễn Văn Hương trong vở tuồng Tuyệt tình ca. Ông diễn hay và nhập vai đến độ sau này mọi người đều gọi ông là ông cò quận 9. Nhắc đến Út Trà Ôn là phải nhắc đến ông cò quận 9 và ngược lại.
Sau này tại hải ngoại, vì nhu cầu, vai này đã được Việt Hùng thủ diễn trong một băng video vào thập niên 80, và Thành Được trong một trích đoạn trên băng nhạc Thúy Nga nhưng cả hai nghệ sĩ lớn này vẫn không thể thay được một Út Trà Ôn hoàn hảo. Cứ thử xem hay nghe cảnh mùi mẫn và bi ai nhất của tuồng hát là lúc ông Hương gặp lại bà Lan là ta đủ thấy sự xuất sắc của Út Trà Ôn và tất cả những lời khen tặng dành cho ông không phải là quá đáng. Việt Hùng có tuổi tác hợp với vai nhưng ông chưa bao giờ là một kép ca mùi nhất là không thể bằng Út Trà Ôn, người được mệnh danh là Vua vọng cổ. Khi đóng trích đoạn đã nói trên với Phượng Liên, Thành Được đã qua thời vàng son, không còn chất giọng để gánh vác được những xúc động của vai trò trong lúc đó. Một phần vì khi trình diển trích đoạn mà thường là các đoạn chánh của vở tuồng, diễn viên bị đưa vào ngay trên đỉnh cao cảm xúc của nhân vật mà không có thời giờ nhập vai như lúc trình diễn nguyên tuồng hát. Khuyết điểm này thường thấy nhất là ở các vai mà diễn viên chưa từng diễn qua lần nào.
Tuyệt Tình Ca 2

Ðiệu Tình Cổ Nhạc
Thốt Nốt

Hỏi rằng: Người ở quê đâu?
Thưa rằng: Tôi ở rất lâu quê nhà.
(Bùi Giáng)

Tôi là dân Nam Kỳ. Tôi thích cổ nhạc. Tôi mê Vọng Cổ và Cải Lương. Tôi phải nhấn mạnh như vậy vì không dân nơi đâu mê Vọng Cổ và Cải Lương bằng dân miền Nam. Có lẽ vì miền Nam là cái nôi của Vọng Cổ và Cải Lương. Có lẽ vì ngoài hát bội, miền Nam chỉ có Vọng Cổ và Cải Lương là bộ môn trình diễn nghệ thuật có thể đi sâu vào đại chúng. Tôi ngán hát bội lắm. Y trang rất lộng lẫy, sân khấu rất bắt mắt nhưng chỉ có vài ba tích tuồng Tàu như Tiết Đinh San cầu Phàn Lê Huê, Ngũ Vân Thiệu bị vây, vv. nhai đi nhai lại. Nghe qua tiếng được tiếng không, rất là khó hiểu. Suốt cả buổi theo bà nội tôi một lần đi coi hát bội, tôi chỉ ngồi ngáp trẹo quay hàm. Nghe toàn ?onhư ta đây?? và ?oư? ử? ừ?ư? Lại còn tiếng trống chầu nghe muốn điếc lỗ nhĩ. Từ đó tôi xin bái dài mà rút lui không dám bén mảng tới các đám hát cúng đình nửa nhưng với Vọng Cổ và Cải Lương thì lại khác. Tôi bám, tôi níu, tôi giữ chặt không rời nó suốt bao nhiêu năm nay và có lẽ mãi về sau.
Tôi lớn lên trong tiếng hát Thanh Hương, Út Bạch Lan, Thanh Sơn, Kim Nguyên, Thành Ðược vv. Những điệu Nam Ai, những câu Vọng Cổ nhập vào hồn tôi lúc nào không biết. Câu nói lối, tiếng đàn kìm, tiếng gõ nhịp song lang thấm vào máu thịt của tôi cho đến bây giờ. Nhờ Vọng Cổ và Cải Lương mà tôi biết được các tích Ông trượng Tiên Bửu, Phạm Công Cúc Hoa, Thạch Sanh Lý Thông, Chiêu Quân cống Hồ. Nhờ giọng ca Thanh Hải mà sau này đọc Thuyết Ðường tôi cảm thông hơn với Tần Quỳnh khi khóc Ðơn Hùng Tín và biết rằng

?oTiền đồng tịch kim bằng cộng lạc,
Hậu lâm nguy bất kiến đệ huynh?

là một bài học thâm thúy trong cách cư xử.
Tôi cũng thích tân nhạc nhưng nó chỉ như món cá thịt trong một bửa cơm còn cổ nhạc là hạt cơm trắng, là giọt nước mắm hòn. Không thể thiếu được. Trước khi đi du học, tôi biết Trịnh Công Sơn, Phạm Duy, Văn Cao, Phạm Ðình Chương, Trần Thiện Thanh, Thái Thanh, Khánh Ly, Lệ Thu, Duy Trác, Nhật Trường nhưng tôi chỉ coi họ như những người ?obạn? còn Viễn Châu (tức nhạc sĩ Bảy Bá,) Hà Triều, Hoa Phượng, Quy Sắc, Năm Cơ, Văn Vĩ, Chín Trích, Thanh Nga, Út Bạch Lan, Bạch Tuyết, Hữu Phước, Thành Ðược, Tấn Tài mới là ?oanh chị em, chú bác? của tôi. Thuở đó, tôi không biết Elizabeth Taylor, Audrey Hepburn, Brigitte Bardot, Gregory Peck, Richard Burton là ai nhưng tôi có thể kể cho bạn nghe về Út Trà Ôn, Dũng Thanh Lâm, Hoàng Giang, về Diệu Hiền, Ngọc Giàu, Mỹ Châu một cách ngon ơ.

Về sau, ra ngoại quốc, được tiếp xúc với nhiều nền văn hóa khác tôi cũng thưởng thức và thích nhiều thứ âm nhạc khác như classic, jazz, rock, pop, heavy metal, country, blue, vv và mới đây là rap, hip hop. Ðủ thứ phá lấu. Từ nhà hàng ba sao cho đến mì ăn liền. Nghe Bolero của Ravel cũng thấy rạo rực. Nghe Louis Amstrong ca We have all the time in the world cảm thông một nổi thổn thức miên mang. Nghe Eminem, 50 Cents chân cẳng cũng không giữ được yên. Thứ nào nếm cũng được, nghe cũng hay. Miễn âm điệu hợp tai một chút là được.

Cao lương mỹ vị ăn riết cũng nhàm, về đến nhà ăn một chén cơm, cắn một miếng khô cá sặc, chan vào một chút nước mắm sống dầm trái ớt hiểm. Ôi, sao nó ngon ơi là ngon! Filet mignon cũng dẹp, osso buco cũng không bằng. Thưởng thức qua nhiều thứ âm nhạc, cuối cùng tôi cũng về với Vọng Cổ và Cải Lương. Không bỏ, không quên được.

Lời ca tân nhạc đa số đều hay nhưng thường thì quá ngắn. Nhiều bài của những tác giả nổi tiếng lại quá thơ, quá mơ hồ, quá trí thức. Như thơ Thanh Tâm Tuyền. Như tranh Picasso. Nghe hay thật nhưng khó mà nhập được vào cái tâm hồn giản dị của tôi lúc bấy giờ. Với cổ nhạc, mấy bạn hảy nghe câu ca sau đây:

?o(Tôi đang đứng trước mặt mình đây. Tôi đứng đây mà tưởng như đang đứng trên bờ sông Mỹ Thuận, khi mình quay xuồng tách bến để trở lại với hai con.) Bờ cây xa mờ nhuộm khói hoàng hôn, con nước lớn lục bình trôi rời rạt. Chiều đã xuống mặt trường giang bát ngát mà bóng người thương lẩn khuất giữa sông? đầy.?
(Vở tuồng Tuyệt Tình Ca của Hà Triều & Hoa Phượng)

Một câu hát rất văn chương mà bình dị, vừa nghe đã thấy trước mắt một hình ảnh chia ly buồn gờn gợn nhưng mộc mạc, chân thành. Tôi đã có lần đứng trên bờ sông Mỹ Thuận vào một buổi hoàng hôn và phong cảnh quả thật y như câu hát. Cũng bờ cây xa mờ nhuộm, cũng lục bình trôi rời rạt, cũng những chiếc xuồng nhấp nhô giữa giòng sông rộng . Thấy thấm thía câu hát đến tận đáy lòng. Thấy thương yêu đất nước quê hương biết bao nhiêu.

Quan cảnh ấy có thể thấy trên nhiều miền của đất nước nhưng nhờ câu ca vọng cổ ghép vào cảnh biệt ly ở bến sông Mỹ Thuận mà nó đã trở thành bất hủ. Tác phẩm Tắt lửa lòng của Nguyễn Công Hoan không nổi tiếng nhưng không mấy người không biết chuyện tình Lan và Ðiệp thì. Bạn hảy nghe những lời sau đây trong bài vọng cổ Lan và Ðiệp của soạn giả Viễn Châu:

?o(Nam mô cứu khổ chí tôn
Cầu xin phổ độ linh hồn thế gian)
Con tên là Nguyễn Thị Lan
Xác thân còn đó, hồn tan lâu rồi?

Có câu hát nào diễn tả hay hơn được nỗi lòng của cô Lan với anh chàng Nguyễn khắc Ðiệp, đi tu mà đường tình chưa dứt? Nghe mà thương, nghe mà giận. Sao ai oán quá vậy cô Lan? Ðường tu làm sao trọn, sao cô không bỏ chùa về với anh Ðiệp cho rồi?

Dĩ nhiên không phải cổ nhạc có nhiều câu hát hay như vậy vì đa số cũng đại loại nhập nhằng rất là ?osến? nhưng sến hay không sến mà khi nghe qua một danh ca cổ nhạc trình bày cũng đều khó mà quên được.

Nghe Hữu Phước xuống xề trong bài Ðội gạo đường xa

?oThầy Tử Lộ vào chầu Khổng Tử,
Gục đầu nức nở khóc như mưa.
Nhớ những ngày rau cháo muối dưa,
Con đội gạo đường xa nuôi mẹ.
Nhưng hỡi ôi! Sau khi chiếm bảng khôi nguyên thì mẹ cha đã vội bước qua... đời?

thiệt là mùi tận mạng. Hết kể. Thiệt phê. Chỉ muốn vỗ tay như đang ở trong rạp. Các bạn hảy tưởng tượng, vài tiếng đờn dạo bắt đầu cho câu nói lối rồi ngưng bặt, cả rạp hát im thinh thích, không còn một tiếng động như có ai vừa vói tay tắt toàn bộ âm thanh phụ. Chỉ còn giọng rao của người đào (kép) hát. Khán giả hầu như nín thở chờ đợi. Và nao nức. Câu xề vừa bỏ xuống là có một nốt đàn đi theo như người chủ nhà đang chờ sẵn, mở toang cánh cửa khi khách vừa đưa tay lên gỏ. Người hát ngừng lại hai nốt rồi tất cả các cây đàn đồng hòa vào, và toàn thể rạp hát như bùng vở trong tiếng vỗ tay. Như vui mừng, như hân hoan, như chào đón một người bạn quý từ phương xa trở về. Có bao gìờ các bạn thấy khán giả vỗ tay khi Khánh Ly, Thanh Thúy đang hát đâu nhưng khi đào kép cải lương xuống xề là khán giả đồng vỗ tay. Không cần biết ca hay hay ca dở. Hay thì vỗ nhiều vỗ lâu, dở thì vỗ ít. Ai không thích vỗ tay thì? đừng đi coi cải lương. Vỗ tay đương nhiên nhập vào bản vọng cổ để trở nên một thành phần không thể thiếu như câu nói lối, như giọng ngâm ơ? ơ ở cuối câu, và đẹp nhất là nó được phát ra tự nhiên từ người thưởng ngoạn. Vào rạp cải lương, nghe câu vọng cổ mà thiếu vắng tiếng vổ tay thật như một cung đàn lạc điệu, như một câu ca ?orớt? (ca trật nhịp, tiếng đàn đã dứt mà câu ca vẫn chưa xong.) Thấy nó vô duyên làm sao, vừa chán đám khán giả, vừa thương dùm cho người trình diễn. Và tiếng vỗ tay không chỉ ở bản vọng cổ. Các nghệ thuật sân khấu khác cũng cần có sự hòa hợp, tham gia của khán giả nhưng không đâu bằng cải lương. Không nơi đâu mà khán giả có thể khen thưởng và cổ võ diễn viên liên tục và nồng nàng ngay khi đang trình diễn như ở cải lương. Ðôi khi tôi nghĩ rằng đào kép gắn bó với sân khấu cải lương cũng một phần vì tiếng vỗ tay đó.
Ðào kép cải lương xưa nay ít người có cuộc sống khả quan như bên tân nhạc. Nhất là ở những gánh hát nhỏ, thường chỉ lưu diễn ở vùng xa xôi, sông rạch, miễu đình. Ðào kép ăn ở, sanh hoạt như tất cả các nhân viên khác của đoàn. Hát xong đêm nay, nhiều khi họ phải ráng thức để phụ thu dọn phông màn, đồ đạc lên xe hay tàu đò cho kịp chuyến di chuyển trong đêm. May mắn lắm họ mới được ngồi trên một chiếc xe chuyên chở riêng rẽ, bằng không phải chập chờn giấc ngủ trên băng ghế hoặc võng cho đến nơi diễn mới vào tờ mờ sáng hôm sau. Lại phải xăng tay, vo áo váo giúp dựng rạp, căng phông cho kịp giờ trình diễn mới. Nhiều cô đào, anh kép lúc bình thường là những người nông dân lam lũ, chờ cho xong vụ gặt liền khăn gói nhập vào đoàn đi lưu diễn. Tiền bạc không được bao nhiêu, có nơi khán giả chỉ có thể trả bằng khoai, bằng bí, bằng bầu, bằng con cá mới vừa bắt được lúc tát đìa chiều nay. Rất ít đào kép cải lương dư ăn dư mặc lúc tuổi xế chiều nhưng họ nào phải vì đồng tiền mà chịu ?ovương lấy nghiệp cầm ca.?
Trong những ngày đầu xa xứ, nhất là lúc cận tết 72 tôi không dám nghe Thành Ðược hát bài Tình người viễn xứ. Có lẽ bài hát buồn nhất của tân nhạc cũng không thể nào đem được vào lòng của những người ly hương một nổi buồn da diếc như một bài vọng cổ. Tôi thương yêu Vọng Cổ và Cải Lương như vậy nhưng lúc đó sao tôi cũng ghét nó quá chừng. Sao nó gợi tôi nhớ làm chi cái nóng đầm ấm ở quê hương giửa mùa đông giá buốt của Roma.
Dù sao đi nửa, trong cuộc sống của tôi cũng không thể thiếu chất cổ nhạc này. Trong xe tôi lúc nào cũng phải có ít nhất một dĩa CD vọng cổ. Với kỷ thuật tân tiến, nay ta có thể để khoảng 70 bản vọng cổ hay 7 tuồng cải lương vào một CD. Nghe tà tà cũng được cả tuần. Vợ tôi không ưa ồn ào trong xe, con tôi lại chỉ thích hip hop nên giờ phút thần tiên tôi được nghe thoải mái là trên đường đi làm việc hay ngồi một mình ở căn phòng tạp kỷ trong nhà của tôi. Những thời giờ ngắn ngủi đó cũng đũ cho tôi trở lại làm quen, thăm hỏi các ?oanh chị em, chú bác? của tôi. Lại thấy con rạch nhỏ với hàng bần che mát rượi, xa xa tiếng bìm bịp kêu trong con nước lớn. Thấy đám ruộng xanh om với đàn cò trắng bay là đà trong buổi chiều đang tắt nắng. Thấy ngôi chợ chồm hỗm dưới dốc cầu đúc ven sông. Thấy chị Hai Thà đầu đội chiếc khăn xếp rảo bước dưới hàng mù u, tay cặp một rổ rau nhút vừa hái được cho tô canh chua chiều nay. Thấy anh Năm Nên với thằng Tư Ðực đang ngồi vén chân trên ghế đẩu, bàn chuyện đời qua chung rượu đế Gò Ðen, bên dĩa xoài tượng đưa cay. Thấy cả một trời quê hương trong vài điệu đàn, vài câu hát. Ôi, câu ca Vọng Cổ!
Thốt Nốt
Theo honque.net