Cuộc cách mạng thực sự trong phê bình và cái gọi là Freelancer Criticality of Rock Music

Nếu bạn biết sơ sơ về tình hình âm nhạc thế giới gần hai thập kỷ qua thì bạn sẽ không hề ngạc nhiên khi tôi đề cập đến chủ đề này.

Freelancer Criticality là tôi dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh chưa chuẩn. Nó được gọi là "nền phê bình nghệ thuật tự do".

****

Trong sự phát triển tổng thể, trên thế giới hiện tại tính từ đầu thế kỷ 21 đến nay có tới cả 500.000 - 600.000 artist đang hoạt động nghệ thuật. Đấy là tôi nói con số khiêm tốn chứ trên thực tế có lẽ còn hơn nhiều.

Chính do tính chất mênh mông bạt ngàn của các artists tải năng mà các tạp chí lừng danh từ trong những năm 60 của thế kỷ trước như The Rolling Stone, NME rồi một số tạp chí truyền thống khác như Q, Mojo, Spin .v.v. không còn chiếm thế thượng phong nữa.


Độc giả của nhạc Rock trên khắp thế giới không chỉ còn trông chờ đến kỳ để tạp chí bằng giấy của The Rolling Stone vả các tạp chí khác mà họ đã có nhiều lựa chọn khác.


Từ những năm cuối thế kỷ 20, sự ra đời của Internet và nhiều lý do khác khiến một lực lượng phê bình trỗi dậy. Đó là cho đến nay, một con số kếch xù các website phê bình độc lập mà thành phần của họ là những nhà phê bình tự do (freelancer).


Có thể kể đến đây, một số website được các rock fans truy cập nhiều nhất: Pitchfork, Listology, Piero Scaruffi, Metacritic, Paste…


Tạp chí Pitchfork cùng những website cùng phía đã làm nên một cuộc cách mạng khi đưa ra các bảng xếp hạng theo kiểu “ĐÂY LÀ Ý KIẾN CỦA TÔI/CHÚNG TÔI, CÒN THÌ TÔI RẤT MONG BẠN TỰ CÓ Ý KIẾN CỦA BẠN”.

Còn những tạp chí như Rolling Stone và các tạp chí truyền thống thì “ĐÂY LÀ Ý KIẾN CỦA CHÚNG TAO CÒN CHÚNG MÀY KHÔNG ĐƯỢC CÓ Ý KIẾN”.


Có thể thấy rằng xu hướng của giới trẻ hiện nay là tham khảo các bảng xếp hạng của các tạp chí và các chuyên gia nhưng rồi cuối cùng có ý kiến của riêng cá nhân mình.

Vì một lý do nữa là internet trở nên một phần không thể thiếu của cuộc sống đương đại.

Cho nên hiện nay và trong tương lai, giới trẻ sẽ thường xuyên truy cập các website độc lập (hay Freelancer musicsite” để check các list “greatest albums of all time” chẳng hạn, rồi đọc các reviews về các albums hay các artist hoặc đơn giản là xem có album nào mới được đánh giá cao để nghe (ví dụ như truy cập Metacritic), còn số lượng người đọc các tạp chí truyền thống bị co hẹp lại và dần dần sẽ phải thay đổi để theo kịp xu hướng này, theo tôi – NME là một tạp chí như vậy và Rolling Stone cũng có hướng chuyển dịch.

Nhưng có thể thấy rằng các tạp chí trên đã không còn chiếm thế thượng phong như từ những năm 60s đến những năm 80s của thế kỷ trước nữa mà thậm chí còn bị lép vế rất nhiều so với các tạp chí và chuyên gia freelancer đương đại. Bởi cái Field (phạm vi) của các freelancer rất rộng. chẳng hạn nếu bạn đã ghé thăm web của Piero Scaruffi sẽ thấy Field của ông không chỉ Music, Art, Science mà cỏn rất nhiều tri thức khác, rồi Paste gồm Music và Movie, Metacritic gồm Game, Movie, Music, TV Show, Listology thì gồm Book, Movie, Music và còn nữa không thì tôi cũng không nắm được. Pitchfork thì chỉ có âm nhạc nhưng Field bao quát toàn bộ các thể loại của âm nhạc đương đại và quan trọng hơn hết – Pitchfork nổi tiếng vì khao khát đánh giá những gì là “nghệ thuật đích thực”. hơn nữa, Pitchfork có tham vọng thúc đẩy sự phát triển của âm nhạc thế giới đương đại. tóm lại, Pitchfork giống như đầu tàu của nền phê bình đương đại.

Pitchfork cỏn có điểm đặc biệt mà trở thành hình mẫu cho nhiều website và chuyên gia học tập là họ đánh giá âm nhạc theo thang điểm 100 và họ cho nhiều album đạt tuyệt đối 100/100.

Metacritic cũng cho điểm theo thang điểm 100 nhưng họ có một ưu điểm khác biệt mà không một tạp chí nào có được, đó là họ đánh giá rất khắt khe, rất ít album đạt 100/100. Và các thành viên của họ (mà web này gọi là các users) còn nổi tiếng vì đánh giá khắt khe đến lạnh lùng. Các users của Metacritic còn khắt khe hơn gấp bội lần các chuyên gia của tạp chí. Vì thế tạp chí này đã đánh giá cao album nào thì album đó có khả năng đáng nghe rất cao. Tôi gọi Metacritic là "câu lạc bộ của những gã khó tính". có lẽ họ có lượng người đọc đông chẳng kém gì Pitchfork.

Cái Field của các music fan hiện nay là rất rộng ở trên khắp thế giới, vì thế các tạp chí cũng như chuyên gia như Piero Scaruffi và Afterhours của Listology rất “ăn khách”, ví dụ như tôi hâm mộ họ đến điên cuồng.

Listology thì giống như một “vườn ươm tri thức”. Là nơi thảo luận các vấn đề then chốt của văn hóa văn minh nhân loại trong Field của họ. ở đây tập trung các trí thức hàng đầu thế giới mà tiêu biểu hơn cả phải kể đến Afterhours (bạn có thể tìm kiếm các list và article của Afterhours theo từ khóa Google là Afterhours Listology ).

Pitchfork cũng còn một điểm độc đáo nữa mà về sau thành mốt, đó là đánh giá theo các thập kỷ.


Cuối cùng, xin được nói một chút về tôi. My Field = Music + Art. Và tôi hy vọng trong lĩnh vực Art sẽ có những bài viết xuất sắc trong đó “Greatest Paintings Of All Time” của tôi chắc chắn sẽ tạo ra ý kiến riêng của mình góp phần cùng với Piero Scaruffi và Afterhours kết hợp tạo thành một bộ mở “những kiệt tác bất hủ của nhân loại” mà về sau các trí thức Art tiếp theo sẽ tiếp nối. Điều này làm cho Art trở nên giống Music ở chỗ các thế hệ nối tiếp nhau cùng xây dựng list của riêng mình để tôn vinh nghệ thuật đích thực.

Như vậy, tôi sẽ post một chủ đề về nghệ thuật nhưng diễn đàn này chưa có box Art, vậy post ở đâu bây giờ. Chẳng lẽ post ở box của mình?

Còn list “Greatest Album Of All Time” của tôi sẽ sớm xuất hiện ngay trên diễn đàn này.

Pitchfork thật vĩ đại!

Lịch sử phê bình âm nhạc thế giới có lẽ được chia ra làm hai thời kỳ: trước và sau khi tạp chí này xuất bản bộ List albums vĩ đại theo từng thập kỷ từ 1960s đến nay.

Cùng với Pitchfork và các tạp chí và các chuyên gia phê bình của thời đại mới (ví dụ như các tạp chí mạng Treblezine, Concequence of Sound, Paste, Stereogum, Slant, chuyên gia như Piero Scaruffi và các thành viên của Listology...) đã tạo nên một cuộc cách mạng mới: tôn vinh các Artists bên lề (outsider) của âm nhạc thế giới.

Lịch sử âm nhạc thế giới không còn chỉ thuộc về những tên tuổi chính thống như Led Zeppelin mà còn thuộc về các Artist vô danh chẳng hạn như Tim Buckley, Built To Spill hay Cocteau Twins.