Cuộc phong tỏa Leningrad dưới góc nhìn của nhà báo Anh Alexandr Werth

5
NẠN ĐÓI KINH HOÀNG

Lúc này đã là tháng 11, người dân tại Leningrad (trước hết là người già) bắt đầu chết vì đói, nói cho hoa mỹ thì là vì ?othiếu dinh dưỡng?. Chỉ nội trong tháng 11 có trên 11.000 người chết; việc cắt giảm khẩu phần ngày 20 tháng 11 ?" lần thứ 5 kể từ đầu cuộc phong tỏa ?" đã làm tăng đáng kể tỷ lệ tử vong.
Trên giấy tờ, và chỉ là trên giấy tờ, những khẩu phần hàng ngày lúc-nào-cũng-thấp ấy như sau:
Bánh mì:
Công nhân và quản lý kỹ thuật 9 oz.
Nhân viên văn phòng 4,5 oz.
Người phụ thuộc 4,5 oz.
Trẻ em 4,5 oz.
Chất béo:
Công nhân và quản lý kỹ thuật 2/3 oz.
Nhân viên văn phòng 1/3 oz.
Người phụ thuộc 1/4 oz.
Trẻ em 3/5 oz.
Thịt:
Công nhân và quản lý kỹ thuật 1,75 oz.
Nhân viên văn phòng 1 oz.
Người phụ thuộc 0,5 oz.
Trẻ em 0,5 oz.
Ngũ cốc:
Công nhân và quản lý kỹ thuật 1 + 3/4 oz.
Nhân viên văn phòng 1 + 1/6 oz.
Người phụ thuộc 3/4 oz.
Trẻ em 1 + 2/5 oz.
Đường và đồ ngọt:
Công nhân và quản lý kỹ thuật 1 + 3/4 oz.
Nhân viên văn phòng 1 + 1/6 oz.
Người phụ thuộc 1 oz.
Trẻ em 1 + 2/5 oz.
Tổng cộng:
Công nhân và quản lý kỹ thuật 15 oz. hoặc 1087 calories
Nhân viên văn phòng 8 + 1/6 oz. hoặc 581 calories
Người phụ thuộc 7 oz. hoặc 466 calories
Trẻ em 8 + 1/3 oz. hoặc 684 calories

Thậm chí các con số calories không thể tưởng tượng nổi ấy - vốn chỉ cung cấp được, đặc biệt với 3 mục thực phẩm cuối cùng, một phần rất nhỏ nhu cầu của con người - cũng vẫn là phóng đại ?olạc quan? so với thực tế. Do khẩu phần thịt và chất béo không được cấp đúng hạn, hoặc được thay thế bởi những thứ không hề tương đương (ví dụ như ruột cừu), lượng calories của khẩu phần trong thực tế còn thấp hơn nhiều, ngoại trừ (đã được xác thực) trong trường hợp tiêu chuẩn trẻ em. Trong tháng Chạp 52.000 người chết, bằng số người chết cả năm trong thời bình; trong khi vào tháng Giêng 1942, có khoảng 3500 tới 4000 người chết mỗi ngày; trong tháng 12 và tháng 1 có 200.000 người chết. Mặc dù vào tháng 1 khẩu phần có tăng đôi chút, hậu quả của trận đói vẫn còn tác động sau đó nhiều tháng; ngoài ra, theo con số chính thức từ phía Nga đưa ra tại Tòa án Nuremberg, 632.000 người chết tại Leningrad do ảnh hưởng trực tiếp của Cuộc Phong tỏa ?" một con số không nghi ngờ gì là đã bị giảm nhẹ. Năm 1959 tôi được Shostakovich, người từng ở tại Leningrad trong giai đoạn đầu của cuộc phong tỏa, kể rằng có 900.000 người chết, và thậm chí còn có những con số thống kê còn cao hơn thế.
Ngoài nạn đói, người dân còn phải chịu đựng giá rét trong những căn hộ không được sưởi ấm. Người ta đốt lửa bằng đồ gỗ và sách ?" nhưng chúng không cháy được lâu.

Để làm đầy dạ dày, làm giảm bớt những đau đớn dữ dội do cái đói, mọi người đi tìm những thứ thay thế không thể tưởng tượng ra nổi: họ tìm bắt quạ và ác là, hoặc mèo, hoặc chó mà vì lý do nào đó vẫn còn sống sót; họ lục lọi tủ thuốc để tìm dầu thầu dầu, dầu bôi tóc, vaseline hay glycerine; họ nấu súp hoặc cháo từ hồ dán (cạo từ giấy dán tường hay đồ gỗ gãy hỏng). Nhưng không phải công dân nào của cái thành phố khổng lồ ấy đều tìm được nguồn ?othực phẩm? bổ sung như vậy.
Cái chết có thể tóm lấy con người trong mọi tình huống: khi đang đi trên đường phố, họ có thể ngã xuống và không bao giờ ngồi dậy được nữa; hoặc khi ở trong nhà họ có thể ngủ thiếp đi và không thức dậy nữa; khi trong xưởng máy, nơi họ gục xuống trong lúc đang làm việc. Không có phương tiện vận chuyển, do đó xác chét thường được xếp lên xe trượt được kéo bởi hai hay ba người thân của người chết; thường là kiệt sức trên quãng đường dài tới nghĩa trang, bọn họ sẽ bỏ lại xác chết giữa đường, mặc cho chính quyền lo liệu.
(Pavlov, SĐD, p 136-37)

Theo lời 1 nhân chứng khác thì:
Gần như không có cách nào kiếm được 1 chiếc quan tài. Hàng trăm xác chết bị bỏ mặc trong nghĩa địa hoặc giữa các khu dân cư, thường là chỉ được quấn bằng 1 tấm vải giường? Chính quyền chôn cất tất cả những xác chết vô thừa nhận ấy trong những nấm mồ tập thể; chuyện này do những đội dân quân thực hiện với sự hỗ trợ tằng thuốc nổ. Người ta không đủ sức để đào những nấm mộ thông thường trong lớp đất đóng băng? Ngày 7 tháng 1, 1942, Ủy ban Quản trị của Xôviết Thành phố Leningrad nhận thấy xác chết rải rác khắp nơi, ngập đầy các nhà xác và khu nghĩa trang; một số được chôn không cần quan tâm tới các quy tắc cơ bản về vệ sinh.
(Karasev, SĐD, p 189)
Sau đấy, vào tháng Tư, trong cuộc tổng vệ sinh thành phố - vô cùng cần thiết để ngăn chặn bệnh dịch ngay khi mùa xuân bắt đầu ?" hàng ngàn xác chết được tìm thấy trong các căn hầm, hào đất và trong lớp tuyết đang tan, nơi chúng đã nằm đấy trong suốt nhiều tháng trời. Như Bí thư Đoàn Komsomol Leningrad khi ấy đã viết lại: ?oViệc đào bới những xác chết thực vô cùng kinh khủng, chúng tôi sợ ảnh hưởng của việc ấy tác động lên tinh thần của trẻ em và thiếu niên. Một thông báo khô khan đơn giản như sau: ?oĐoàn Komsomol chịu trách nhiệm về tất cả chiến hào và hầm trú ẩn.? Trong thực tế công việc ấy không tài nào có thể tả nổi.

(Karasev, SĐD, p 227)
Trong tháng 12 và tháng 1 giá rét làm đóng băng các ống cấp nước và cống rãnh, và giờ đây những đường ống vỡ khắp thành phố có thể gây thêm khả năng lan truyền bệnh dịch. Nước dùng phải xách về bằng xô từ sông Neva hoặc từ vô số kênh đào quanh Leningrad. Thứ nước này tuy vậy rất bẩn và không an toàn khi uống, và trong tháng Hai, khoảng 1,5 triệu người đã được tiêm ngừa thương hàn.
Được danngoc sửa chữa / chuyển vào 14:52 ngày 06/02/2009
Được danngoc sửa chữa / chuyển vào 14:54 ngày 06/02/2009

Cảm ơn bác Danngoc đã tiếp tục sau kỳ nghỉ Tết. Chúc bác và gia đình năm mới tốt lành và có nhiều bài hay cho anh em thưởng thức!

Đoạn đầu mang tính tư liệu nhiều nên có lẽ đọc hơi khô, các đoạn sau bác Werth sẽ kể lại những gì bác ý mắt thấy tai nghe khi ghé Leningrad trong vòng vây, sẽ hứa hẹn rất nhiều thú vị. Trên cơ sở cuốn sách này, năm 2007 tụi Nga có làm phim "Leningrad" xem cũng tạm, nhưng không hay bằng của tác giả.

Từ giữa tháng 11 tới cuối tháng 12, 35.000 người được sơ tán khỏi Leningrad, hầu hết bằng máy bay; ngày 6 tháng 12 nhiều người được phép rời thành phố băng qua mặt băng Hồ Ladoga, nhưng cho tới ngày 22 tháng 1, cuộc sơ tán này tiếp tục trong tình trạng vô kiểm soát: hàng ngàn người đơn giản là đi bộ băng qua mặt hồ Ladoga, nhiều người trong số đó chết thậm chí trước cả khi họ tới được bờ hồ phía nam.
Mãi tới 22 tháng Giêng, với hỗ trợ của một dòng xe buýt chạy dọc Con đường Băng giá mới mở, cuộc sơ tán qua Hồ Ladoga mới bắt đầu trở nên quy củ.
Có một số bằng chứng mâu thuẫn về ảnh hưởng của nạn đói tác động lên con người: xét về tổng thể, những người chết chỉ với cảm giác cam chịu, trong khi những người sống sót tiếp tục sống trong niềm hy vọng: việc tái chiếm Tikhvin và khẩu phần tăng nhẹ ngày 25 tháng Chạp đã tạo 1 ảnh hưởng tích cực. Tuy nhiên, Karasev đã kể về nhiều trường hợp bị ?~chấn thương tinh thần?T gây ra bởi đói và rét, bởi các cuộc ném bom và pháo kích của quân Đức, và về cái chết của vô số người thân và bạn bè. Không có con số chính xác về số trẻ em bị chết vì đói và rét; nhưng tỷ lệ chết của trẻ em được tin là tương đối thấp, chỉ bởi vì cha mẹ các em thường đã hy sinh khẩu phần ít ỏi của họ.
Chính tình cảm yêu quê hương và một kỷ luật sắt, một phần được thúc buộc bởi chính quyền, đã khiến biến mất thấy rõ bất cứ sự vô kỷ luật hay náo loạn do nạn đói gây ra. Các biện pháp nhằm chống lại tình trạng ?~phản xã hội?T (anti-social) được tiến hành rất quyết liệt, như được rút ra từ lời phát biểu vào tháng Tư của Kuznetsov, Bí thư Thành ủy Leningrad: ?~Chúng tôi thường bắn bỏ những ai dám lấy cắp nửa pound bánh mì giành cho cộng đồng.?T (We used to shoot people for half-a-pound of bread stolen from the population) Hiển nhiên, vẫn có một vài kẻ ăn cướp ăn chặn xuất hiện đâu đó; nhưng xét tổng thể thì kỷ luật được giữ khá tốt.

Pavlov kể lại 1 sự kiện đáng chú ý như sau:
Người lái chiếc xe tải đang chở những ổ bánh mì tới một tiệm bánh thì 1 quả đạn pháo rơi trúng phía trước xe và giết chết người lái? Những ổ bánh văng tung tóe trên vỉa hè. Tình huống rất thuận tiện để cướp giấu. Nhưng mọi người đã bu xung quanh chiếc xe bị hỏng, kéo chuông báo hiệu (raised the alarm) và canh gác những ổ bánh cho tới khi có chiếc xe tải khác đến. Tất cả những người ấy đều đang đói khát và sự cám dỗ của việc chộp lấy 1 ổ bánh mới thật như không thể cưỡng lại được. Vậy mà đã không một ổ bánh nào bị lấy cắp.
Pavlov, SĐD, p. 109

Tuy nhiên, mặt khác, như Pavlov đã nói bóng gió, thật khó phân biệt 1 người cất tiếng la hét giữa đám đông đang sắp hàng mua bánh kêu gọi họ cướp phá cửa hàng là điệp viên của quân thù hay đơn giản chỉ là 1 người đã dở điên dở dại vì đói; rất nhiều người đã trở nên dở điên dở dại, như theo lời của Karasev và 1 số nhân chứng khác.
Tinh thần mọi người, thậm chí trong những điều kiện kinh hoàng giữa lúc nạn đói đang cao trào, đã được giữ vững bằng mọi cách: có rất nhiều ghi nhận cho biết các buổi biểu diễn nhà hát vẫn tiếp tục trong suốt mùa đông, diễn bởi những diễn viên đã gần ngất xỉu vì đói, họ ăn mặc giống hệt khán giả, mặc bất cứ thứ gì để có thể giữ cho ấm người.
Được danngoc sửa chữa / chuyển vào 13:56 ngày 12/02/2009