Cuộc Tháo Chạy Tán Loạn ( Frank Snepp )

mình đã đọc cuốn sách này rồi, cũng nhiều thông tin hay lắm. Bây giờ sách cũ bươm rồi k0 đọc lại được nữa, đọc lại bài bác post cũng hay, mình vote cho bạn 5 sao rồi đấy. Cám ơn sự nhiệt tình của T55tank

Một ngày vĩ đại
Mùa thu , khi trở lại SG , tôi trở thành một nhân viên kỳ cựu của CIA và một chuyên gia thông thạo tình hình Bắc VN . Địa vị và tiếng tăm trong chi nhánh không ngừng làm cho tôi ngạc nhiên . Có phải tôi vào làm việc cho CIA năm 1968 là để tránh đi lính đánh nhau ở VN không ? Dù tôi có trở thành một bộ phận trong guồng máy chiến tranh của chính phủ , tôi cũng không là đồng loã , việc này nêu rõ nhược điểm của chế độ Mỹ .
Giáo sư gợi ý cho tôi chọn nghề tình báo CIA này tỏ ra tôn trọng con người . Sau 2 năm học ở khoa các vấn đề quốc tế ở trường Columbia , tôi có những ý kiến chắc chắn về chiến lược làm cho giáo sư cố vấn khẳng định rằng tôi có đủ năng lực cần thiết để trở thành cán bộ phân tích của CIA . Triển vọng ấy quyến rũ tôi , không phải vì những lý do nghề nghiệp hay yêu nước . Mùa xuân 1968 , tôi suýt bị bắt lính và tôi nghĩ cách tốt nhất để khỏi phảI ra trận ở VN là gắn bó số phận tôi với một cơ quan chính phủ quan trọng . CIA tỏ ra hiếu khách . Tôi được đào tạo một cách nhanh chóng , trau dồi lý thuyết và được bổ nhiệm sang chi nhánh ở Châu Âu , dưới danh nghĩa chuyên gia về các vấn đề Otan . Chỉ mấy tháng , tôi thông thạo công việc . NgườI Xô Viết vào Tiệp Khắc chấm dứt chủ nghĩa cộng sản thoải mái của A . Dubcek . Các đồng minh trong khối Otan của chúng tôi cuống cuồng . Viên cố vấn mớI của tổng thống về các vấn đề an ninh quốc gia , H . Kissinger , đòi chi nhánh gửi tin tức và bình luận về cuộc khủng hoảng .
Bị chất vấn nhiều quá , tôi chạy suốt mùa đông . Còn phòng động viên thôi không còn tìm tôi nữa , coi tôi là một người lính mất tích .
Sau đó , một số đồng nghiệp sợ tôi suy sụp vì nhiều công việc , quyết định cho tôi đi nơi khác . Buổi sáng một ngày thứ hai , một thông tri lấy người đi VN được gửi đến các phòng . Không cho tôi biết , bạn đồng nghiệp ghi tên tôi , gửi về ban giám đốc CIA kèm theo những lời khen đáng chú ý .Mấy ngày sau , tôi được chấp nhận , đến tháng 6 , đổi đi SG làm ngườI ?o phân tích chiến lược của cộng sản ?o .
Việc chuẩn bị cho chuyến đi làm cho tôi quên đi những ý nghĩa buốn nản , đen tối mà các bạn đồng nghiệp đã tạo nên . Mặt khác , chính sách mới cũng dễ chịu hơn . Cuộc thương lượng hoà bình nửa công khai đã diễn ra ở Paris . Đầu tháng 6 , trước khi tôi lên đường , tổng thống Ních-xơn đã gặp tổng thống Nam VN Nguyễn Văn Thiệu ở Midway để báo cho hắn biết 25. 000 quân Mỹ ở VN sẽ rút đi . Việc giảm quân số này sẽ tạo điều kiện cho cuộc đàm phán có thể tiến triển và chứng tỏ rằng Hoa Kỳ tin tưởng vào quân đội Nam VN . Đó cũng là bước đi đầu đến cái gọi là ?o chương trình VN hoá ?o. Thật ra , đó chỉ là việc trao cho quân đội Nam VN tiến hành phần lớn cuộc chiến tranh .
Hai năm đầu từ 1969-1971 , không có gì đáng lo như tôi tưởng . Thật vậy , công việc của tôi , phần lớn làm riêng biệt , không có người ngoài biết . Chiến tranh chỉ đến với tôi , qua trung gian , thể hiện bằng hàng lô báo cáo tình báo , xếp đầy bàn chuyện nguy hiểm nhất tôi gặp là một cuộc đánh nhau trong tiệm nhảy ở Đakao , ngoại ô SG .
Mặc dù chương trình VN hoá tiến triển nhanh , người Mỹ lúc bấy giờ , vẫn là chủ tấn tuồng . Trong khi đại sứ Bunker và thủ trưởng tôi , Ted Shackley , điều khiển và xâm nhập chính phủ Thiệu , đồng thời đối phó với phái đối lập của ông ta thì đại tướng C . Abrams phụ trách kẻ thù kia . Chiến lược của ông ta là mau chóng bình định tiếp theo những cuộc bắn phá dữ dội và tốn kém do tướng W.Westmoreland tiến hành từ năm 1965 . Mục tiêu chính của chiến lược này là phá cơ sở hạ tầng của đối phương và những con đường tiếp tế từ Bắc VN vào . Chiến lược được tiến hành lên tới đỉnh cao hồI năm 1970 , khi quânMỹ phối hợp với quân Nam VN đánh vào đất thánh cộng sản ở miền Đông Campuchia . Norodom Sihanouk , ngườI lúc nào cũng phản đối sự can thiệp trực tiếp của Hoa Kỳ , bị đánh đổ . Tổng thống mới của nước Campuchia , hoàng thân Lonnol , không nói gì việc này .
Cuộc hành quân vào Campuchia chỉ có một kết quả đáng kể . Nhờ những tài liệu thu lượm được và nhờ sự hợp tác thường xuyên vớI Lonnol , CIA và Lầu Năm Góc , thấy ngay rằng , trong nhiều năm họ đã nhầm . Con đường tiếp tế cho các lực lượng cộng sản ở Campuchia và phía Nam VN không phảI là con đường mòn Hồ Chí Minh chạy đến phía Nam Lào ( do đó có những cuộc ném bom dữ dội ở vùng này ) . Theo những tin tức thu thập ở Campuchia năm 1970 thì 80% vũ khí và dụng cụ chiến tranh là do các tàu nhỏ của Bắc VN chở vào và bốc dỡ ở cảng Sihanoukvile của Campuchia . Sự khám phá này làm cho mọi người sửng sốt , nhất là đối vớI các nhân viên CIA để có những lập luận ngược lạI . Nhưng họ đã lầm nếu họ sợ hãi . Vì không một ai , sau đó , bị thi hành kỉ luật về sự nhầm lẫn này . Và những người sai nhất lại trở thành thủ trưởng và phó thủ trưởng của những cơ quan phân tích CIA .

Tháng 2/1971 , gần một năm sau cuộc xâm chiếm Campuchia , người Nam VN muốn kiếm một thắng lợi của Abrams , tự họ , mở cuộc tiến công vào những con đường tiếp tế của cộng sản ở Nam Lào . Chiến dịch gọi là ?o Lam Sơn 719 ?o bị sa lầy ngay từ đầu . NgườI Bắc VN , chiến đấu trên một chiến trường quen thuộc , đưa 4 sư đoàn đến bao vây và đánh cho quân đội Nam VN tan tác mặc cho ngườI Mỹ có ném bom dữ dội .
Cuối cùng , công cuộc bình định , dù cho ngừơi VN hay ngườI Mỹ tiến hành , đếu không có kết quả . Chiến dịch Lam Sơn gây cho Hoa Thịnh Đốn sự nghi ngờ về khả năng chiến đấu một mình của quân độI Nam VN . mặc dù đại tướng Abrams , vớI sáng kiến của ông , đã mở rộng được vùng do chính phủ kiểm soát ở những nơi tranh chấp trước kia ở đồng bằng Nam VN cũng như dọc biên giớI , nhưng kết quả vẫn báo hiệu sự sụp đổ của Thiệu . Thật vậy, lực lượng Nam VN đã tan rã một cách hết sức nguy hiểm ngay lúc quân Mỹ chuẩn bị về nước .
Cùng với chiến dịch Lam Sơn , cuộc xâm chiếm Campuchia và chính sách bình định cấp tốc , trong 2 năm đầu ở SG , tôi còn chứng kiến những cuộc thương lượng bí mật để đưa đến một nền hoà bình giả dối ở VN . Mở đầu cuộc đàm phán , thái độ của người Mỹ không phảI là kiểu mẫu của một sự cứng rắn . Đầu năm 1969 , những ngày đầu dưới chính quyền Nich-xơn , Kissinger bí mật báo cho Liên Xô biết rằng Hoà Kỳ sẵn sàng xoá sạch Hà Nội khỏi bản đồ thế giớI để bảo vệ Nam VN không rơi vào tay cộng sản . Mấy tuần sau , như là để cụ thể hoá lời đe doạ ấy , Nich-xơn cho mở một chiến dịch ném bom vào những cơ sở của cộng sản ở miền Đông Campuchia .
Mặc dù bước mở đầu tồi tệ ấy , Kissinger và Lê Đức Thọ , ngườI thương lượng chính của Hà Nội , vẫn gặp nhau trong tháng 8 để đàm phán bí mật . Thoạt tiên cuộc thảo luận không có kết quả . Điều kiện tiên quyết của Bắc VN là Thiệu phải ra đi .
Nhưng mùa Xuân năm 1972 , lúc tôi hoàn thành nhiệm kỳ thứ nhất , tình hình quốc tế bao quanh cuộc đàm phán bắt đầu thay đổi , Kissinger đạt được một số tiến bộ trong cuộc thảo luận với Liên Xô về vấn đề hạn chế vũ khí chiến lược . Việc dàn xếp cho chuyến đi bí mật của ông ta sang Bắc Kinh đã xong . Ở Nam VN , số quân Mỹ từ 500.000 người năm 1968 đã rút xuống còn 300.000 . Chương trình VN hoá vớI công thức lính Nam VN cộng với vũ khí Mỹ được tiến hành . Kissinger nghĩ rằng có cơ hộI để Bắc Việt Nam tỏ ra ?o ít cứng rắn ?o hơn chung quanh bàn đàm phán . Do đó trong mùa thu và mùa đông , ông bắt đầu tỏ ra ?o mềm mỏng hơn ?o trong các cuộc thương lượng , hy vọng rằng người Bắc Việt Nam sẽ thật lòng nói chuyện . Không đưa ra điều kiện đòi quân độI Bắc VN rút khỏI Nam Việt Nam nữa , ông nói rõ ngày quân độI Mỹ rút khỏi nước này với điều kiện Hà NộI ngừng bắn trên khắp chiến trường Đông Dương và thả tù binh Mỹ .
Lê Đức Thọ lắng nghe nhưng không hề xúc động như Kissinger hằng mong muốn . Sự ?o mềm mỏng ?o của Mỹ được đánh giá là một sự giảm sút về ý chí và Bộ chính trị Bắc Việt quyết định thử nghiệm một lần cuối cùng , mở một cuộc tiến công mới . Quyết định ấy được khuyến khích vì sự thất bại của quân độI Nam VN ở Lào hồI năm . Thất bạI này cũng chứng tỏ cho những người cứng rắn ở Hà NộI biết rằng chương trình VN hoá không mang lạI kết quả . Trong thờI kỳ ấy , tôi hoàn thành nhiệm kỳ thứ nhất ở VN . Tôi trở về trụ sở ban giám đốc CIA mà từ đó tôi được coi là người phân tích chính về chính sách của Hà NộI . Mặc dù có chức oai vệ ấy , tôi không hề được biết những điều bí mật trong cuộc đàm phán của Kissinger . Gần như không một ai ở CIA được biết cả . Nhưng tôi có thể rút ra những kết luận qua những tin tức từ SG gửi về .
Cuối mùa thu , luận điệu và nội dung bản báo cáo ngày càng bi đát , nhiều bạn đồng nghiệp kết luận cùng tôi rằng một cuộc tiến công quan trọng của quân độI Bắc Việt Nam đang được chuẩn bị . Nhưng các thủ trưởng của tôi ở CIA , luôn luôn thận trọng , không đồng ý như thế và quyết định hỏI lạI Kissinger về những kết luận của chúng tôi , trước khi lấy làm quyết định chính thức của CIA . Kissinger bận về các cuộc thương lượng và không thể nghĩ rằng Bắc Việt Nam lại dám mở cuộc tấn công . Do đó , suốt mùa thu và đầu mùa đông , các thủ trưởng CIA của chúng tôi , đã chặn lại và giữ bí mật hay thay đổi mọi điều kiện phân tích nêu rõ những việc Bắc Việt Nam đang làm .
Trong lúc ấy , Kissinger đòi các cơ quan cung cấp tin tức cho biết cách làm cho Bắc Việt Nam phải nhượng bộ . CIA và Lầu Năm Góc cũng nêu ý kiến ám sát hoặc bắt cóc một số nhân vật Bắc Việt Nam . Họ cho rằng việc đó sẽ gây ra rối loạn ở Hà NộI và những người sống sót buộc phải cúi đầu tuân theo những đòi hỏi của Mỹ . Được hỏi về triển vọng của âm mưu này , các bạn đồng nghiệp và tôi cười phát điên . Trước đây đã có một sự kiện tai hại . Năm 1970 , quân độI đã cho nhảy dù xuống trại tù binh Mỹ ở Sơn Tây ( ngoại ô Hà Nội ) . Không nắm được tin tức và tình hình ở thủ đô Bắc Việt Nam nên chúng tôi không nhảy dù đúng vào trạI tù binh thì làm thế nào chúng tôi có thể đến được nơi ở của các nhà lãnh đạo Đảng mà bắt cóc họ ?

Ngày 17/2/1972 , trong khi Ních-xơn chuẩn bị đi Bắc Kinh thì Kissinger gửi một thông điệp cho Hà Nội , trong đó ông ta đề nghị nối lại cuộc đàm phán bí mật ngay trong tháng . Ông muốn rằng cuộc gặp mặt lịch sử đầu tiên giữa 2 ngườI đứng đầu 2 nhà nước Hoa Kỳ và Trung Hoa có thể gây cho Bộ chính trị Bắc Việt Nam một thái độ ôn hoà . Nhưng theo cách của họ , ngườI Bắc Việt Nam đã bác bỏ và hẹn nối lạI cuộc đàm phán vào giữa tháng 4 .

Ở Sài Gòn , địa vị của Thiệu ngày càng lung lay . Trái với ngườI Mỹ đầy kinh nghiệm , Thiệu không lấy làm khó chịu khi nghĩ đến cuộc tấn công mới của Bắc Việt Nam . CuốI mùa đông , Thiệu và Bộ tổng tham mưu của ông ta kết luận rằng Bắc Việt Nam đang chuẩn bị một cuộc tấn công ồ ạt qua vùng phi quân sự vào các tỉnh phía Bắc nước này . HồI ấy , các cơ quan tình báo Mỹ ở SG và Hoa Thịnh Đốn bắt đầu nghi ngờ về những điểu dự đoàn của mình . Tuy nhiên , nếu họ bắt đầu cho là có khả năng Hà Nội mở cuộc tấn công quân sự thì họ lại nghi ngờ những phán đoán của Thiệu . Họ khẳng định rằng nếu có một cuộc tấn công thì đó là ở Tây Nguyên , về phía tây và ở đồng bằng , về phía nam .
Ngày thứ sáu 31/3/1972 , 4 sư đoàn Bắc Việt Nam tiến qua khu phi quân sự . Thiệu dự đoán rất đúng . Những người Mỹ có trách nhiệm lấy làm bằng lòng vì đã đưa được một người sáng suốt lên cầm quyền . Và họ quên ngay những điều tính toán sai lầm của họ trước đó .
Cuộc tiến công của cộng sản trên khắp miền Nam Việt Nam chỉ mấy tuần sau khi Ních-xơn từ Bắc Kinh trở về , giữa sự chuẩn bị cho một cuộc gặp cấp cao mới ở Mátxcơva vào tháng 5 . Sự trùng hợp ấy làm cho Nhà Trắng phải đặt những câu hỏi hóc búa về ảnh hưởng đối với Hà NộI của những cuộc trao đổi Mỹ - Trung Quốc .
Trong những tuần đầu của chiến dịch , quân độI Bắc Việt Nam thắng lợi vang dội . Hoa Kỳ đứng trước một tình thế khó xử , tiến thoái lưỡng nan : can thiệp thế nào để cứu Sài Gòn mà không làm gián đoạn cuộc họp cấp cao vớI Liên Xô đã gần tới . Kissinger đưa ra một chiến lược 2 mặt : một mặt , ông yêu cầu Lầu Năm Góc soạn thảo một kế hoạch ném bom dữ dội vào những mục tiêu quân sự ở phía bắc vĩ tuyến 20 , đồng thời thả mìn ở cảng HảI Phòng ; mặt khác , ông quyết định đi thương lượng vớI Liên Xô . Trong cuộc viếng thăm hết sức bí mật tớI Mátxcơva ngày 20/4 , Leonid Brejnev đề nghị rằng Hoa Kỳ đưa một số ý đồ mới lên bàn thương lượng , Hoa Kỳ không đòi Bắc Việt Nam phải rút quân khỏI miền Nam Việt Nam nếu Bắc Việt Nam từ bỏ yêu sách đòi Thiệu ra đi .
Không có điểm nào trong vấn đề này được thông báo cho những người phân tích của CIA . Chỉ có một nhà chính trị ở Hoa Thịnh Đốn biết . ĐốI với Thiệu , ông ta không cho Thiệu biết tin gì , nhất là về cuộc đàm phán bí mật có thể thay đổi tương lai của đất nước Việt Nam .
Ngày 2/5 , Lê Đức Thọ bí mật gặp Kissinger ở Paris . Cuộc thảo luận không chấm dứt được cuộc khủng hoảng chính trị và đi vào ngõ cụt . Lúc đó , vì quân độI Bắc Việt Nam đang làm chủ chiến trường . Kissinger rời Paris vớI định kiến rằng Hoa Kỳ phảI có một có sáng kiến táo bạo mới làm cho Bắc Việt Nam ?o biết điều ?o hơn .

Tổng thống Ních-xơn nghiêng về những cách giải quyết của Lầu Năm Góc như thả mìn và ném bom . Trong một loạt buổi họp của Hội đồng an ninh quốc gia , người ta hỏi ý kiến đại diện các cơ quan ở Hoa Thịnh Đốn về hiệu quả của biện pháp trên và ảnh hưởng của những hành động ấy đối với mối bang giao giữa Hoa Kỳ và Liên Xô . Những cuộc thảo luận rất sóng gió và đã tạo một sự rạn nứt ngay trong nộI bộ CIA . Những cán bộ phân tích tạI chỗ như tôi , không thể nào hình dung được rằng việc bao vây cảng HảI Phòng lại có anh hưởng lớn đến cuộc chiến tranh vì phần nhiều viện trợ của bên ngoài cho Bắc VN đều được chuyên chở bằng xe lửa chạy qua Trung Quốc . Nhưng một số nhân viên cao cấp của CIA có quan hệ chủ yếu với giới chính trị ở Hoa Thịnh Đốn hiểu rằng Ních-xơn muốn đi đến đâu và ủng hộ ông ta .
Ních-xơn , chắc chắn là người quyết định cuối cùng theo logic đặc biệt kiểu Ních-xơn . Ông giảI thích vớI các cố vấn rằng ông không thể đi Mátxcơva nếu không bắt đầu tỏ cho Liên Xô biết rằng Hoa Kỳ không thể để bị coi là nhút nhát . Do đó , ngày 8/5 , ông công khai báo tin máy bay lần đầu tiên từ cuốI năm 1968 , trở lại ném bom trên vĩ tuyến 20 .
Tuyên bố của ông ta có ảnh hưởng như một qủa bom nổ ở Mỹ . Nó gây ra một làn sóng phản đối .
Cuộc gặp mặt cấp cao ở Mátxcơva diễn ra đúng lúc như đã định và Kissinger cho rằng trong những buổi họp sau cùng , không khí có phần thuận lợi cho một sáng kiến hoà bình ở Việt Nam . Ông nói với Liên Xô : Hoa Kỷ sẵn sàng ngừng ném bom Bắc Việt Nam trước khi các tù binh được thả nếu Hà Nội đồng ý từ bỏ việc đòi hỏi Thiệu phảI ra đi .
Giữa tháng 7 , tin tức cho biết Hà NộI có sự thay đổi trong các cuộc thương lượng . Đôi khi , một sự đảo lộn hoàn toàn . Theo các báo cáo của tình báo chúng tôi , quân đội cộng sản ở miền Nam Việt Nam đã bắt đầu thảo luận kế hoạch ngừng bắn - việc truất quyền Thiệu không còn là điều kiện đầu tiên trong các điều kiện nữa . Các nguồn tin của CIA cũng cho biết Bắc Kinh mới khuyên Hà NộI giảm bớt những đòi hỏi chính trị để đi đến kí kết hiệp định . Mặt khác , bản thân cuộc tiến công của cộng sản cũng chậm lại vì những trận ném bom của Mỹ vào hậu phương của Bắc Việt Nam . Lợi dụng tình hình ấy , Kissinger đẩy nhanh nền ngoạI giao bí mật và một lần nữa gặp Lê Đức Thọ ở Paris ngày 19/7 để đưa ra lập trường mới của Hoa Kỳ . Mấy ngày sau ông đi Sài Gòn để nói cho Thiệu biết những sự kiện đã xảy ra . Nhưng , như thói quen của mình , ông không thật thà vớI Thiệu cũng như không thật thà vớI cộng sản . Ông không nói gì đến chủ trương của Mỹ về sự có mặt của quân độI Bắc Việt Nam ở Nam Việt Nam sau khi ngừng bắn .
Ở bộ tham mưu CIA , tôi và các bạn đồng nghiệp không ai tham gia vào qủi kế ấy . Mùa hè qua , những tin tức thu lượm được từ bộ chỉ huy cộng sản tiếp tục chỉ rõ rằng có sự thay đổi trong lập trường chính trị của Hà NộI . Một số ngườI trong chúng tôi bắt đầu tin rằng có khả năng cuộc đàm phán đi đến kết quả .
Nhưng , một lần nữa , một số quan chức CIA lại cho rằng mình khôn ngoan hơn . Cũng như chúng tôi , họ không biết gì về hoạt động của Kissinger nhưng họ cho rằng những cuộc thương lượng công khai tạm ngừng là một hàn thử biểu đáng tin cậy . Tôi tự hỏi : Thế thì người ta đào tạo ngườI Nam VN ra để làm gì ? Thủ trưởng thuyết phục tôi : ?o Trên chiến trường , cộng sản không thắng lợi như họ mong muốn , do đó họ lợi dụng triển vọng của nền hoà bình sắp tới để nâng cao tinh thần quân đội ?o .

Không còn nghi ngờ gì là Kissinger có vẻ ngạc nhiên và thú vị với lờI giảI thích ấy . Đầu tháng 8 , Kissinger và Lê Đức Thọ đạt được nhiều tiến bộ trong những cuộc hộI đàm bí mật nên Kissinger bắt đầu phổ biến cho Thiệu nghe để ông ta khỏi bất ngờ . Tường A . Haig , đạI diện cho Kissinger , được cử đi Sài Gòn báo cho Thiệu tin ?o tốt lành ? ấy .
Theo người đã dự cuộc gặp ở Sài Gòn , Thiệu rất sửng sốt vì những điều được phổ biến , tuy Haig không nói gì về sự có mặt của quân độI Bắc Việt trên lãnh thổ Nam Việt Nam nhưng ông nói quá nhiều về vấn đề làm cho Thiệu hiểu rằng ông đã bị người Mỹ bỏ rơi .
Lúc Haig trở về Hoa Thịnh Đốn , ông báo cho Kissinger biết Thiệu phản đối giảI pháp . Nhưng Kissinger không phảI là con người chấp nhận sự bi quan . Rõ ràng ông cho rằng mối quan hệ ngày càng thân thiện giữa Hoa Kỳ , Liên Xô và Trung Quốc cho ông ta thời cơ duy nhất để đưa chiến tranh đến kết thúc tốt đẹp và ông không để cho Thiệu làm hỏng nó . Khi nghe Haig báo cáo , ông chỉ nhún vai và quyết định đi Mátxcơva ngày 10/9 , tiếp sau là một cuộc hộI đàm bí mật nữa với Lê Đức Thọ ở Paris .
Bắc Việt Nam vừa có một quyết định rất quan trọng , cuốI tháng 8 , Bộ chính trị đi đến kết luận rằng : mặc dù cuộc chiến tranh dậm chân tạI chỗ , họ có thể có lợi nếu tạo cho nền ngoạI giao của Kissinger một triển vọng và Hoa Kỳ sẽ không dành cho họ những điều kiện tốt hơn một khi Ních-xơn được bầu lại là tổng thống vào tháng 11 , điều dự đoán mà họ chắc chắn là đúng . Hà NộI đưa tin công khai và rõ ràng rằng họ chấp nhận những đòi hỏi cơ bản của Kissinger . Phát biểu ý kiến trên đài phát thanh trong nước , Phạm Văn Đồng nói giống như những người truyền tin cộng sản Nam Việt Nam hồI giữa tháng 6 . Ông hết sức tránh việc nêu tên Thiệu trong bản liệt kê những đòi hỏi của cộng sản trong các cuộc thương lượng hoà bình .
May thay , cuối tuần ấy , bản dịch bài diễn văn của thủ tướng Bắc Việt Nam được đưa đến bộ tam mưu CIA , lúc ấy chỉ có tôi là cán bộ duy nhất của chi nhánh Việt Nam đang làm việc . Sau khi đọc bài diễn văn nhiều lần , tôi gọi dây nói đến nhà thủ trưởng trực tiếp của tôi . Tôi nói với ông rằng , đó là dấu hiệu mà chúng ta chờ đón . Ông trả lời , sẽ đến .
Chúng tôi cùng nhau phân tích toàn bộ bài diễn văn , sẵn sàng trình bày trước hội nghị hằng ngày của tổng thống , vào hồI 16 giờ . Trong kết luận , chúng tôi nhấn mạnh một cách rõ ràng rằng không có điều kiện Thiệu phải rút lui trong một loạt đòi hỏI của cộng sản để nối lại các cuộc đàm phán hoà bình . Điều đó có thể là một sự thay đổi trong lập trường chính trị của Hà NộI .
Sáng hôm sau , trời đổ sụp xuống đầu chúng tôi . Nhiều quan chức cao cấp của chi nhánh liên tiếp gọi dây nói cho tôi . Họ kết luận tôi đã lửa họ khi tôi đưa ra cái tin trái vớI tin chiều thứ bảy mà không một ai trong họ ở đấy để thẩm tra . Mặc dù có thủ trưởng của tôi ở đấy can thiệp và nói rằng ông cũng chịu một phần trách nhiệm trong việc soạn thảo báo cáo , nhưng không một ai thay đổI thái độ vớI tôi . Vì tôi bảo vệ luận điểm cho rằng có thể mở đường tiến tới hoà bình từ nhiều tuần qua nên tôi trở thành người chịu trách nhiệm duy nhất về báo cáo .
Trong 24 giờ tiếp sau , giám đốc chi nhánh CIA ở Việt Nam ra lệnh cấm tôi không được phân tích bất cứ điều gì và tôi sẽ phải nhận một việc khác ở một chi nhánh khác .

Nhiều ngày sau , ngày 10/9 , Kissinger đến Mátxcơva như đã định . Ông Brejinev khẳng định vớI Kissinger ba ngày sau rằng bài diễn văn của thủ tướng Phạm Văn Đồng và một bản tuyên bố tương tự của ********* , sẽ chỉ rõ những thay đổi trong đòi hỏI của cộng sản về việc đàm phán . Việc Thiệu ra đi không còn là điều kiện đầu tiên cho việc ngừng bắn , cho việc thả tù binh Mỹ .
Tin vào những điều đảm bảo ấy , Kissinger tiếp tục cố gắng đi đến một cuộc dàn xếp trước khi diễn ra bầu cử tổng thống ở Mỹ được tổ chức hai tháng sau đó . Trong hai tuần tiếp theo , Kissinger bí mật gặp Lê Đức Thọ nhiều lần ở Paris . Còn tôi , thoát khỏi công việc về Việt Nam , tôi chỉ còn được phép biết những tin tức từ chiến trường gửi về .Tôi dành phần lớn thì giờ trong tháng 9 để đọc truyện tình báo ở thư viện CIA và ngắm nhìn đám trẻ con nhảy trên đồI sau đồn điền cà phê .
Đến cuối tháng , người bạn thân của tôi , chịu trách nhiệm về công việc tình báo ở Việt Nam , tỏ lòng thương hạI tôi : ? Cậu nghĩ thế nào về việc tạm thờI ở Sài Gòn , phụ trách việc giải đáp một nhóm tù binh chiến tranh ? ?o .
Mất đúng 4 ngày mới làm xong thủ tục khám sức khoẻ và làm các giấy tờ cần thiết để rời phòng làm việc cũ . Ngày 2/10 , tôi vượt Thái Bình Dương đến làm việc lần thứ hai và lần cuối cùng tại sứ quán Hoa Kỳ ở Sài Gòn .
Tôi làm quen vớI chức vụ mới lúc triển vọng của hoà bình đã hình thành ở Paris . Ngày 8/10 , Lê Đức Thọ đưa ra đề nghị mới trong đó không có việc Thiệu rút lui . Trong gần 4 ngày , mọi vấn đề quan trọng bậc nhất đều được giải quyết . mặc dù còn một số trở ngạI nhỏ , Thọ và Kissinger tỏ ra tin tưởng rằng mọi trở ngại cuốI cùng có thể được giải quyết nhanh . Cuối buổI hộI đàm , Thọ đề nghị ngày 31/10 sẽ tổ chức lễ ký kết và ban hành lệnh ngừng bắn , hy vọng rằng hoà bình sẽ đến trước ngày bầu cử tổng thống Mỹ . Kissinger nhận bay đi Hà Nội ngày 24/10 để ký tắt dự thảo hiệp định và đảm bảo những điều Hoa Kỳ đã cam kết .
Trong những ngày sau , Kissinger gửi một thông tri cho bộ tham mưu CIA hỏI về phản ứng của Thiệu trước cuộc ngừng bắn .Các bạn đồng nghiệp cũ của tôi ở Việt Nam còn nghi ngờ về những điều sẽ xảy ra , vội vàng trả lời Kissinger : Thiệu không bao giờ chấp nhận một hiệp định trong đó ghi một điều khoản thoả hiệp chính trị vớI cộng sản hay chấp nhận việc quân đội Bắc Việt Nam ở lại miền Nam Việt Nam . Kissinger đọc đi đọc lại bức điện trả lời rồi gạt nó ra một bên với một cử chỉ nóng nảy : ?o Quá bi quan ?o . Ông ta trở về nhà , sửa soạn hành lý đi Sài Gòn định giành cho được một câu trả lời chắc chắn .
Nếu Kissinger không tỏ ra bối rối về kết luận của CIA thì có một ngươi ở Nhà Trắng lại tỏ ra không yên tâm : Ních-xơn . Ông càng nghĩ đến những đề nghị thoả thuận do Kissinger đưa ra vớI Lê Đức Thọ bao nhiêu thì ông càng khẳng định rằng những cử tri Mỹ bảo thủ nhất sẽ coi ông là một kẻ đầu hàng . Ông không thấy lý do để phảI lao vào một cuộc tranh cử có bóng đen trên đầu mình . Ông quyết định lợi dụng sự bướng bỉnh của Thiệu làm cớ để chỉ ra những điều đã thoả thuận vào lúc thích hợp .
Trong lúc đó , ở Sài Gòn , Thiệu kịch liệt phản đối bằng mọi cách những người Mỹ đã che chở ông . Trong những buổi họp đầu với Kissinger giữa tháng 10, Thiệu bác bỏ toàn bộ dự thảo hiệp định. Đặc biệt , ông ta tỏ ra hằn học với điều khoản cho phép quân độI Bắc Việt Nam được ở lại miền Nam Việt Nam sau khi ngừng bắn. Điều này, trước đó , chưa ai nói vớI ông ta . Mỗi ngày Kissinger lại đe doạ một ít , phỉnh phờ một ít mong Thiệu thay đổi thái độ . Cuối cùng , ngày 23/10 , Kissinger phải công nhận trước những người cộng sản rằng không có một lý do nào làm cho ngườI Việt Nam bằng lòng ngừng bắn 8 ngày sau đó theo đề nghị của Hà Nội . Kissinger gửi một thông điệp cho Hà NộI , bãi bỏ chuyến đi đã dự kiến và để bảo vệ những chiếc cầu chính trị ông đã xây dựng . ông gửi cho tổng thống Ních-xơn một bức điện đề nghị bỏ những cuộc ném bom từ vĩ tuyến 20 trở lên , làm cho Hà NộI hiểu rằng bao giờ Hoa Kỳ cũng mong muốn có hoà bình .
Trước khi Kissinger rời Sài Gòn ít lâu , một trong số nhân viên tin cẩn nhất của CIA , đưa cho chúng tôi bản tài liệu , ghi rõ từng chữ một , những điểm mà ông Lê Đức Thọ đưa ra ở Paris ngày 8/10 . Đó là bản thảo bài nói chuyện tại một cơ quan chỉ huy cộng sản ở vùng đồng bằng . Khi Tom Polgar , giám đốc mới của CIA Sài Gòn đưa bản tài liệu cho Kissinger , viên cố vấn của tổng thống há hốc mồm . Ông ta kêu lên : ?o Làm thế nào ông có tài liệu này ? ? Polgar nói với ông về nguồn tài liệu và hỏi liệu tin tức ấy có đúng không ? Kissinger công nhận là ?o gần đúng ?o .
Nhờ tài liệu ấy mà phần lớn chúng tôi , quan chức CIA và sứ quán Sài Gòn , lần đầu tiên biết được những tiến bộ mà Kissinger đạt được trong nền ngoại giao bí mật . Không phảI chỉ riêng chúng tôi biết , trong những buổI họp sóng gió vớI Kissinger cuối tháng 10 , những người Nam Việt Nam đã đương đầu với ông vì nhân viên tình báo của họ cũng kiếm được bản sao những đòi hỏi của Lê Đức Thọ . Do đó , Thiệu và những người cộng tác với ông ta có thể biết Kissinger đã nói dối họ vào lúc nào . Họ có thể đối phó với mỗi bước ngoặt .

Khi Kissinger nói với người Bắc Việt Nam rằng không thể hy vọng ngừng bắn váo tháng 10, thì người Bắc Việt Nam cho ngay đó là sự lừa đảo. Họ quyết định công khai hoá biên bản những cuộc hội đàm để vạch rõ trách nhiệm của Hao Kỳ . Ngày 26 tháng 10 , Đài phát thanh Hà Nội và Đài phát thanh Giải Phóng đọc toàn văn tài liệu về cuộc đàm phán ngày 8 tháng 10 . Họ phê phán thái độ bất tín của Hoa Thịnh Đốn . Kissinger nhận định ngay rằng người Bắc Việt Nam không hiểu ông ta . Sáng hôm sau, trong cuộc họp báo ở Hoa Thịnh Đốn, ông cố làm cho các nhà báo hiểu rằng những điều nghi ngờ của người Bắc Việt Nam là không có cơ sở ?o Hoà bình đã ở trong tầm tay ? , ông ta khẳng định nói với các nhà báo có mặt như thế. Những người này hơi lấy làm ngac nhiên. Tiếp đó, Kissinger nhấn mạnh rằng mấy buổi họp chung quanh bàn thương lượng không thể dẫn đến 1 hiệp định dứt khoát.

Trong lúc đó , Kissinger và Nixon quyết định đưa cho thiệu 1 món quà phụ để ông ta nhận thoả hiệp, đó là 1 cầu hàng không tiếp tế lớn, theo luật Rehausser . Ngoài ra, còn trang bị lại cho quân đội của Thiệu để đổi lấy sự hợp tác của ông ta . Ngày 9 tháng 11, chỉ 2 ngày sau khi Nixon thắng cử vang dội , tướng Haig đến Sài Gòn để Đòi nợ của Hoa Thịnh Đốn . Ông nói với Thiệu , chính phủ Mỹ muốn ông đồng ý ngay với bản hiệp định vừa đưa ra. Ông còn báo cho Thiệu biết , dù ông ta có tán thành bản hiệp định hay không , Nixon vẫn ký bản dự thảo khi Kissinger và ông Lê Đức Thọ đã hoàn thành những chi tiết cuối cùng, chắc chắn là vào ngày 5 tháng 10.
Hai ngày sau, Nixon gửi 1 bức thư dài riêng cho Thiệu , trong đó ông nhắc lại và viết 1 cách cứng rắn hơn những điều Haig đã nói . Nixon viết thêm: ?o Ông có sự bảo đảm tuyệt đối của tôi nếu Hà Nội không tôn trọng những điều khoản trong hiệp đinh , tôi có thể thực hiện lập tức những cuộc trả đũa??. Câu ấy báo trước rằng Hoa Kỳ không rút khỏi miền Nam Việt Nam sau chiến tranh . Một sự cam kết mà quốc hội Hoa Kỳ chưa bao giờ được hỏi ý kiến.

Khi Kissinger gặp lại Lê Đức Thọ cuối tháng 11 , ông khôn ngoan đưa cuộc đàm phán đi theo 1 hướng khác , tất nhiên vì quyền lợi của Thiệu . Ông đặt cho người đối thoại hơn 60 câu hỏi phụ nữa của người Nam Việt Nam và 44 điều thay đổi của riêng ông . Ông Lê Đức Thọ hỏi lại 1 vài điều thay đổi nhưng không trả lời các câu hỏi khác do Kissinger đưa ra. Thực tế ,trước mỗi điều thay đổi, ông dần dần biết rõ mưu đồ thực sự của Kissinger . Người Mỹ muốn tranh thủ thời gian để trang bị lại cho miền Nam Việt Nam trước khi ngừng bắn. Ngày 25 tháng 11 ông Thọ không còn nghi ngờ gì nữa , đề nghị tạm hoãn cuộc đàm phán để xin chỉ thị của Hà Nội.
Ở Nam Việt Nam , lực lượng chính phủ lợi dụng ngay việc hoà hoãn cuộc đàm phán để mở rộng việc lấn đất . Giữa lúc ấy , Kissinger trở lạI Hoa Thịnh Đốn để xem xét lại những đề nghị khác nhau có thể đưa đến việc kết thúc các cuộc thương lượng . Một trong những tài liệu do Hội đồng an ninh quốc gia đưa ra là : ý kiến lại mở một cuộc tấn công chống Hà Nội , ném bom ngay thủ đô để buộc Bắc Việt Nam phải chấp nhận cuộc chiến tranh . Một giải pháp cũ cho một vấn để cũ . Nhưng trong hoàn cảnh hiện nay , có cái lợi là làm cho Thiệu tin rằng Hoa Kỳ không bỏ rơi ông ta .
Đầu tháng 12 , khi Lê Đức Thọ trở lạI Paris để nối lại cuộc đàm phán riêng với Kissinger , ông tỏ ra lạnh nhạt với dự thảo hiệp định mới của Hoa Kỳ . Thái độ đó làm cho Kissinger càng khẳng định thêm rằng Hà Nội định kéo dài thêm cuộc thương lượng để cho lực lượng của mình tiến công quân đội Nam Việt Nam . Ngày 14/12 , sau một cuộc tranh luận ráo riết không đi đến kết quả , Ông Thọ một lần nữa đề nghị hoãn cuộc đàm phán để trở về Hà Nội . Mấy ngày sau , Kissinger cũng rời Paris để cho ông phó trưởng đoàn W.Sullivan tiếp tục thảo luận dự thảo hiệp định với những nhà thương lượng thứ yếu của Bắc Việt Nam .
Ngày hôm sau , Sullivan điện về Hoa Thịnh Đốn báo tin rằng những cuộc thảo luận gọi là kỹ thuật ấy đi vào bế tắc . Lúc ấy Ních-xơn và Kissinger nhận định rằng thời gian để tỏ ra cứng rắn đã đến . Quá trưa , Hà Nội nhận được một thông điệp nhạt nhẽo của Ních-xơn . Thông điệp viết : nếu người Bắc Việt Nam không nhận đàm phán một cách nghiêm chỉnh thì 72 giờ nữa , Hoa Kỳ sẽ ném bom trở lại từ vĩ tuyến 20 trở lên .
Ngày 18/12 , thời hạn do Ních-xơn đề ra chấm dứt . Hàng loạt máy bay B.52 bay đến miền Bắc Việt Nam , ném bom xuống những căn cứ quân sự ở Hà Nội và Hải Phòng . Người Mỹ nói rằng những thành phố , cho đến lúc bấy giờ chưa hề là mục tiêu đánh phá . Điều này không đúng . Người Mỹ đã ném bom Hà Nội Hải Phòng nhiều lần và kể cả lần này , đều ném bom xuống những vùng dân cư .
Cùng lúc ấy , tướng Haig được cử đến Sài Gòn đem theo tối hậu thư : Nếu Thiệu khăng khăng từ chối dự thảo hiệp định ghi những nét lớn thì Hoa Kỳ cắt mọi viện trợ cho Nam Việt Nam và ký một hiệp định riêng với Bắc Việt Nam .
Bị xúc phạm , nhưng Thiệu vẫn tỏ thái độ bất trị . NgườI Bắc Việt Nam hiểu biết nhiều hơn . Sau 12 ngày ném bom , nhiều máy bay B.52 bị bắn hạ , nhiều phi công bị bắt và chết tuy miền Bắc chịu nhiều thiệt hại . Hoa Kỳ buộc phải ngừng các cuộc ném bom và hứa thảo luận nghiêm chỉnh dự thảo cũ về hiệp định Paris . Ngày 30/12 , Ních-xơn công khai tuyên bố chấm dứt các cuộc ném bom trên vĩ tuyến 20 .

Bảy ngày sau , Kissinger nối lại cuộc đàm phán ở Paris với Lê Đức Thọ . Mặc dù nhà thương lượng của Bắc Việt Nam không còn là một nhân vật ?o dễ thương ?o như trước khi có những trận ném bom nhưng ông vẫn tỏ ra lịch sự , đứng đắn và nhất là thái độ của ông ở bàn đàm phán , lại trở lạI như trước . Cuối cùng , ngày 20/1 , Ních-xơn tuyên bố rõ : Ông sẽ ký ngay một hiệp định hoà bình riêng với Hà Nội ngay cả khi Sài Gòn từ chối . Bị cô lập , Thiệu cúi đầu tuân lệnh .
Ba ngày sau , như đã nhận định , Kissinger và Lê Đức Thọ ký tắt bản hiệp định , thay mặt cả hai bên , chế độ Sài Gòn và chính phủ Cách mạng lâm thời cộng hoà miền Nam Việt Nam . Sáng hôm sau , đại sứ Bunker mặc quần áo trắng , tiến vào hội trường ở tầng 3 sứ quán , nước mắt chứa chan : ?o Đây là một ngày vĩ đại đối với tất cả chúng ta , sắp sửa có ngừng bắn .?
Tám giờ sáng , giờ Sài Gòn , ngày 28/1/1973 , tiếng còi buồn bã báo động phòng không của thành phố loan tin lệnh ngừng bắn có hiệu lực .Tôi ở trên nóc khách sạn Duc và uống một cốc rượu mừng một kỷ nguyên mớI bắt đầu , cốc rượu Bloody Mary .
Mặc dù giờ đó thiêng liêng , nền hoà bình mới trở lại cũng gặp một tai nạn nhỏ ? Chúng tôi gọi là không đâu ! Trong lúc vội vàng ký hiệp định Kissinger quên không điện cho Sài Gòn biết những thay đổi trong những ngày cuối của cuộc đàm phán . Do đó , bản tài liệu Thiệu đọc cho nhân viên chính phủ nghe không phải là bản hiệp định mà Kissinger và Lê Đức Thọ đã ký .
Đại sứ Bunker , vốn là người thường giữ gìn , khi biết sơ suất này , chỉ kêu một tiếng ?o Trời ơi ! ?o Tiếng kêu đó đúng với cái gì đang diễn ra .