Đặt tên phố phường: làm sao cho dễ nhớ dễ tìm?

Số lượng đường phố ở Sài Thành nhiều ... kinh khủng hoảng. Và có lẽ, vì đường ở Sài Thành ít có đặc trưng như các "Hàng" của Hà Thành, nên dễ làm điên đầu cả với dân Sài Thành lâu năm. Vì vậy, nếu bạn hỏi đường ở Sài Thành, người ta thường hỏi lại "ở khu nào?"

Các vị chưa được đặt tên nhiều lúc do hội đồng bị lẫn, chứ không phải bị bài bác đâu. Có thể không có ở Hà Nội, nhưng các thành phố khác thì có đấy.
Như đường Duy Tân có ở Đà Nẵng, Dương Đình Nghệ ở Thanh Hóa, Thành Thái ở Vũng Tàu, còn Hàm Nghi ở TP.HCM là một trong những con đường lớn nhất đấy.

Thật ra cái đặc trưng tên phố bắt đầu bằng chữ Hàng của Hà Nội không thuận tiện cho lắm bác Thainhi_vn ạ. Em thấy hiếm ai định hình được Hàng Rươi hay Hàng Chĩnh ở đâu, dù đã đi qua đấy không ít lần. Một phần là phố nhỏ (ngắn), phần khác là vì cái chữ Hàng + từ nào đó gần nghĩa với nhau (kiểu như Mắm hay Muối) nó làm người ta dễ lẫn lộn.
Quy tắc đánh số nhà theo dòng chảy của sông Cái ở Hà Nội như bác nào nói có vẻ đúng đấy ạ, dĩ nhiên là chỉ với những phố cổ thôi. Cách đây mấy năm, số nhà ở HN cũng lôm côm lắm, đi đến đường nào phố nào mới mở thì y như rằng loạn óc! Sau đó chính quyền thành phố mở đợt đánh lại số nhà, tình hình sau đó trật tự khá khẩm hẳn. Cái vụ phố mà tên người lạ hoắc ở HN chắc không nhiều như SG, em thấy có mỗi mấy phố:
- Lê Văn Linh
- Khuất Duy Tiến
- Lê Phụng Hiểu
Có lẽ Hà Nội cũng không lớn, chương trình Hà Nội của chúng ta cũng hay cập nhật tên phố và ý nghĩa của những phố mới.
Chuyện đặt tên phố HN em cũng để ý qua loa. Nghe nói hồi mới tiếp quản thủ đô, một vị lãnh đạo thành phố vốn dân nhà binh đã đặt tên cho một loạt phố. Vì ông là người theo ngành võ nên tên phố toàn võ tướng. Cái này em đọc ở báo - tạp chí nào đó, không để tâm ghi nhớ, chỉ loáng thoáng nhớ tên vị đó là Lai, bác nào có thông tin thì xác minh lại vậy.
Chính quyền thành phố HN bây giờ có lẽ thiên về chất văn hơn nên tên các nhà khoa, văn nghệ sĩ được đặt cho đường phố mới cũng khá nhiều. À, nhân nói chuyện lấy tên văn nghệ sĩ đặt cho đường phố em nhớ đến một vấn đề. Các bác bảo nên đặt tên đường phố theo tên thật hay theo bí/ nghệ/ bút danh? Ở HN hiện nay đặt không nhất quán, có phố Nguyễn Khắc Hiếu nhưng lại cũng có đường Trường Chinh, Nam Cao. Mà cái tên Nguyễn Khắc Hiếu chắc ít người biết hơn Tản Đà.
Tinh thần trường mẫu giáo Thành Công A bất diệt!
Được Thieu_iot sửa chữa / chuyển vào 16:20 ngày 16/11/2004

Lê Văn Linh: ông này là một trong những khai quốc công thần thời Lê Lợi. Về công trạng thì tớ không rõ lắm.
Khuất Duy Tiến: Đây là một đồng chí trong ban lãnh đạo đầu tiên của thành phố Hà Nội, cùng thời với bác sĩ Trần Duy Hưng
Lê Phụng Hiểu: Sau khi Lý Thái Tổ mất thì các con ông này tranh giành nhau ngôi báu. Lê Phụng Hiểu là vị tướng có công dẹp loạn đưa Lý Thái Tông lên ngôi.
Chỉ buồn cười nhất là có lần tớ thấy phố Trần Quốc Hoàn, cứ tưởng là tên đầy đủ của nhạc sĩ Trần Hoàn. Sau thắc mắc là tại sao ông này vẫn sống mà người ta vội đem đi đặt tên. Lên mạng tìm hiểu thì mới biết đó là đồng chí Bộ Trưởng Bộ Nội Vụ đầu tiên của nước ta. Nguồn tin lại được lấy từ một cuốn tiểu thuyết "nhạy cảm" !

Bác NVL có lẽ chỉ mới vào Sài Gòn. Chứ còn tên đường ở HN thì bác trả lời ngay tắp lự . Bổ sung cho bác luôn
- Lê Văn Linh (1376 - 1447): người làng Hải Lịch, huyện Lôi Dương (Thọ Xuân, Thanh Hóa), là một trong 18 người tại hội thề Lũng Nhai, ông luôn ở bên cạnh Lê Lợi bàn mưu, tính kế, soạn thảo văn thư. Năm Thiệu Bình thứ 4 (1437) đời vua Lê Thái Tông, ông ra sức can gián vua về việc giết Lê Sát nên bị giáng làm bộc xạ, sau đó ít lâu lại được phục chức, vì lời nói phải, được thăng Thiếu phó.
Được thainhi_vn sửa chữa / chuyển vào 09:23 ngày 17/11/2004

tôi ở SG, vài lần ra HN chơi thấy có 1 khác biệt này đúng kô ?
v/d : 23/16 đường xxx, ở SG có nghĩa là đi từ đầu đường xxx nhìn bên trái tới nhà số 23 thì gặp 1 con hẻm (ngõ) đi vào đó thì tìm bên tay phải nhà 16 là đúng. Nhưng 1 lần ra HN cũng tìm như vậy thì kô ra. Hoá ra trong trường hợp ghi như vậy thì nó có nghĩa là ngõ (hẻm) 16 số nhà 23 trên đường xxx. Các bác thổ địa ở HN ơi nó có đúng như thế kô ?
Ở SG thấy có 1 số dg đổi cũng kô hợp lý lắm. Sau 75 đường Phan Đình Phùng --> Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Đình Chiểu --> Trần Quốc Toản,... Ở SG do mở rộng đô thi và việc chuyển đổi vùng doanh trại QDND, ao ruộng, nghĩa địa thành khu dân cư nên thông thạo dg xá ở SG nhất có lẽ là dân xe ôm.

Chào các bác,
Có bác nào rành tên đường ngoài HN cho tui hỏi thăm cái. Con đường "Chân Cầm" cắt ngang với phố Lý quốc sư nó có nghĩa là gì và nguồn gốc tên đó từ đâu ? Tên Chân Cầm nghe có vẻ hay nhưng tui hỏi ai cũng không biết.
Nhân tiện hỏi luôn là tại sao người ta thường nói "vào Nam, ra Bắc" chứ không nói ngược lại ? Cám ơn.
Chúc vui,
FN

Góp thêm với các bác:
Cầu Thị Nghè: con gái ông Vân Trường hầu, lấy một ông nghè làm lại mục trong dinh Tả Quân (chắc ông Lê Văn Duyệt). Thương chồng hằng ngày phải qua đò sang dinh phủ, bà xuất tiền xây cầu. Từ đó có tên cầu Thị Nghè và kênh Thị Nghè.
Chợ Cầu Muối: Thời nhà Nguyễn, nơi đây thuyền đi biển hay ghé đổi muối lấy hàng hóa. Cũng có kho muối của triều đình ở đây.
Hồi nhỏ (cấp 2) tớ có ông bạn nhà ở đường Ký Con hay dắt qua chợ Cầu Muối chơi, có quen mấy em ba Tàu xinh lém. Sau này mới biết danh "giang hồ chợ Cầu Muối" , sợ thất thố, ko dám bén mảng nữa.
Chả hiểu sao gái ba Tàu ko bao giờ lấy trai Việt.

Câu này xuất phát từ việc phân chia Đàng Trong (Nam) Đàng Ngoài (Bắc). Vì vậy, mới nói đi vào Nam (vào Trong) và ra Bắc (ra Ngoài) mà không thể nói ngược lại.

Ấy, tui cũng hiểu thế! Nhưng vi lý do nào và từ lúc nào miền Nam trở thành "đàng trong" và miền Bắc trớ thành "đàng ngoài" ? Không lẽ vì cái dãy "Hoành sơn nhất đái" ? Vô lý vì lúc ấy miền Trung làm sao sánh được với đất Thăng Long mà được kế là "trong" ? Đàng trong/đàng ngoài chắc chỉ mới sau này khi vua Gia Long dời đô ra Huế thôi. Nhưng tui nhớ là khái niệm trong/ngoài đã có từ thời Trịnh Nguyễn phân tranh.
Anyway, cám ơn bác.
Chúc vui,
FN

Trích từ báo Hà Nội Mới:
Phố Chân Cầm
23/09/2004 15:43

Phố Chân Cầm ngày nay

Tên một phố ngắn, nhỏ, đi từ phố Lý Quốc Sư đến phố Phủ Doãn, dài 136m, thuộc quận Hoàn Kiếm. Thời Pháp thuộc phố này có tên là Lagikê (Rue Lagisquet), sau năm 1945, được đổi tên là Chân Cầm.

Phố được xây dựng trên nền đất xưa vốn thuộc thôn Chân Tiên và thôn Minh Cầm, tổng Tiền Túc, huyện Thọ Xương. Giữa thế kỷ XIX hai thôn này hợp lại thành thôn Chân Cầm và tổng Tiền Túc có tên là Chân Tiên Hàng Đàn, vì thời ấy ở thôn này có nghề làm đàn tranh, đàn nguyệt, đàn thập lục? Nay thuộc phường Hàng Trống, quận Hoàn Kiếm.

Trích Từ điển "Đường phố Hà Nội"