Đất và Người Ninh Bình. Giới thiệu tất cả các danh lam, thắng cảnh, di tích lịch sử, ảnh và các món

5. Huyện Kim Sơn - Quê hương chiếu cói
- Diện tích 207,5 km2 - Dân số 163.500 người - Mật độ 788 người/km2.
- Gồm thị trấn Phát Diệm, Bình Minh và 25 xã: Xuân Thiện, Chính Tâm, Chất Bình, Hồi Ninh, Kim Định, Ân Hoà, Hùng Tiến, Như Hoà, Quang Thiện, Đồng Hướng, Kim Chính, Thương Kiệm, Lưu Phương, Tân Thành, Yên Lộc, Lai Thành, Định Hoá, Văn Hải, Kim Tân, Kim Mỹ, Cồn Thoi, Kim Hải, Kim Trung, Kim Động, Yên Mật.
- Huyện lỵ: thị trấn Phát Diệm.
- Giao thông:
. Đường bộ: quốc lộ 10 (đi Ninh Bình, Nga Sơn - Thanh Hoá), tỉnh lộ 508 (đi Nam Định).
. Đường thuỷ: sông Đáy, sông Tống. Ngoài ra, huyện Kim Sơn còn có một hệ thống kênh rạch hình răng lược nối với Sông Đáy, rất thuận tiện cho việc đi lại và thoát lũ vào mùa mưa.
- Huyện Kim Sơn giáp với huyện Yên Khánh, Yên Mô, tỉnh Nam Định, huyện Nga Sơn (tỉnh Thanh Hoá) và Biển Đông.
Huyện Kim Sơn ngày càng được mở rộng về phía biển do đặc điểm phù sa bồi đắp
- Địa hình: Đồng bằng ven biển.
- Tôn giáo: chủ yếu là Thiên chúa giáo.
- Các ngành kinh tế mũi nhọn: Du lịch, nông nghiệp, thủ công nghiệp, hải sản ... Mặt hàng thủ công mỹ nghệ có tiếng: chiếu cói.
- Các điểm tham quan du lịch: Nhà thờ đá ...

6. Huyện Nho Quan - Vùng đất chiến khu cách mạng
- Diện tích 475,2 km2 - Dân số 140.700 người - Mật độ 308 người/km2.
- Gồm thị trấn Nho Quan và 26 xã: Xích Thổ, Gia Sơn, Gia Lâm, Gia Thuỷ, Gia Tường, Thạch Bình, Phú Sơn, Lạc Vân, Đức Long, Lạng Phong, Đồng Phong, Yên Quang, Văn Phong, Thượng Hoà, Cúc Phương, Văn Phương, Văn Phú, Thanh Lạc, Sơn Thành, Sơn Lai, Phú Lộc, Quỳnh Lưu, Sơn Hà, Kỳ Phú, Phú Long, Quảng Lạc.
- Huyện lỵ: thị trấn Nho Quan
- Giao thông:
. Đường bộ: quốc lộ 12B (đi Tam Điệp, Yên Thuỷ - Hoà Bình, Thạch Thành - Thanh Hoá), tỉnh lộ 438, tỉnh lộ 477, tỉnh lộ 492 (đi Rừng Cúc Phương, Tam Điệp).
. Đường thuỷ: Sông Bôi, sông Lạng, sông Hoàng Long, sông Mới.
- Huyện Nho Quan giáp với huyện Gia Viễn, Hoa Lư, thị xã Tam Điệp, tỉnh Thanh Hoá và tỉnh Hoà Bình.
- Địa hình: Trung du, miền núi
- Dân tộc: Kinh, Mường.
- Các ngành kinh tế mũi nhọn: Nông nghiệp, du lịch, thủ công nghiệp, ...
- Các điểm tham quan du lịch: Vườn quốc gia Cúc Phương (động Người xưa, Cây trò ngàn năm...), ...
Được halley sửa chữa / chuyển vào 09:24 ngày 09/08/2003

7. Huyện Yên Khánh - Đồng bằng trù phú
- Diện tích 137,8 km2 - Dân số 137.400 người - Mật độ 997 người/km2.
- Gồm thị trấn Yên Ninh và 19 xã: Khánh Phú, Khánh Hoà, Khánh An, Khánh Cư, Khánh Hải, Khánh Vân, Khánh Tiến, Khánh Thiện, Khánh Lợi, Khánh Mậu, Khánh Cường, Khánh Trung, Khánh Ninh, Khánh Hội, Khánh Công, Khánh Thành, Khánh Thuỷ, Khánh Nhạc, Khánh Hồng.
- Huyện lỵ: thị trấn Yên Ninh
- Giao thông:
. Đường bộ: quốc lộ 10 (đi Ninh Bình, Phát Diệm), tỉnh lộ 480, tỉnh lộ 508.
. Đường thuỷ: Sông Đáy, sông Vạc.
- Huyện Yên Khánh giáp với huyện Hoa Lư, Yên Mô, Kim sơn và tỉnh Nam Định.
- Địa hình: Đồng bằng.
- Tôn giáo: chủ yếu là Thiên chúa giáo.
- Các ngành kinh tế mũi nhọn: Nông nghiệp, thủ công nghiệp, ...

8. Huyện Yên Mô - Mảnh đất nghèo
- Diện tích 144,1 km2 - Dân số 115.200 người - Mật độ 800 người/km2.
- Gồm thị trấn Yên Thịnh và 17 xã: Khánh Thượng, Khánh Dương, Khánh Thịnh, Mai Sơn, Yên Phong, Yên Phú, Yên Hoà, Yên Thắng, Yên Hưng, Yên Từ, Yên Mỹ, Yên Thành, Yên Nhân, Yên Mạc, Yên Lâm, Yên Đồng, Yên Thái.
- Huyện lỵ: thị trấn Yên Thịnh
- Giao thông:
. Đường bộ: quốc lộ 1, tỉnh lộ 480 (đi Tam Điệp, Phát Diệm).
. Đường thuỷ: Sông Vạc.
- Huyện Yên Mô giáp với huyện Hoa Lư, Yên Khánh, Kim Sơn thị xã Tam Điệp và tỉnh Thanh Hoá.
- Địa hình: Đồng bằng, trung du.
- Các ngành kinh tế mũi nhọn: Nông nghiệp, thủ công nghiệp, ...

Được ninhbinhtown sửa chữa / chuyển vào 18:57 ngày 07/05/2003

Rất đẹp, tôi đã được đi nhiều nơi nhưng không ở đâu đẹp bằng quê hương mình á.Tôi rất tự hào là người NB

Ấn tượng non nước Ninh Bình
Ninh Bình cách thủ đô Hà Nội hơn 90 km về phía nam. Phía bắc và đông bắc giáp 2 tỉnh Nam Định và Hà Nam; phía nam giáp tỉnh Thanh Hóa; phía tây giáp với tỉnh Hòa Bình; phía đông giáp biển Đông. Tài nguyên thiên nhiên nổi bật của Ninh Bình là hàng chục tỷ mét khối đá vôi, là nguồn nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và đồng ruộng màu mỡ cho phát triển nông nghiệp.
Một góc cố đô Hoa Lư
Tiềm năng du lịch của Ninh Bình thật tuyệt vời. Đến nơi đây, bạn có thể tham quan Tam Cốc - được ví như Hạ Long cạn của Việt Nam. Xa xưa, Tam Cốc là biển cả mênh mông. Muốn vào Tam Cốc, bạn phải đi thuyền qua eo núi, qua một chiếc cầu đá nhỏ có tên là cống Rồng. Xa xa, bên tay phải là hang Múa hắt ra những tia nắng đủ bảy sắc cầu vồng xuyên rọi xuống mặt sông những ánh lung linh, hồn người chợt như hòa tan vào bức tranh thủy mặc. Hang Cả, Hang Hai và Hang Ba chìm trong những đợt sóng vỗ hàng triệu năm bào mòn núi đá, để lại thành vết lõm đều nhau chạy dọc cả một bờ núi như những kỳ quan kiệt tác. Hang Cả neo dưới một quả núi lớn vắt ngang qua hai dãy núi bên đôi bờ sông Ngô. Dòng sông như thắt mình lại, luồn qua hang với lớp nhũ đá muôn hình buông xuống như những đám mây bay. Dừng mái chèo, không gian yên ả, mát lạnh, lắng nghe âm thanh của những giọt nước tí tách rỏ xuống dòng sông như bầu sữa mẹ đem lại sinh khí. Thuyền qua 127m lòng hang, cửa hang bừng sáng như báo hiệu một thế giới mới lạ. Thấp thoáng trên triền núi cao bóng người đốn củi, những đàn dê nhở nhơ nhai lá và sắc màu của trăm ngàn cụm hoa phong lan, vạn tuế bám vào vách đá. Qua Hang Hai, Hang Ba, đi sâu hơn 4 km nữa là suối Tiên. Dưới làn nước trong vắt là những đàn cá tung tăng bơi lội, ẩn mình vào đám rong xanh. Phảng phất trong không gian là hương hoa rừng thơm ngát.
Đường vào Tam Cốc
Và đây, chùa Bích Động với lối kiến trúc cổ, mái cong lượn, đường nét trang nghiêm, đậm nét phương Đông được xây theo hình chữ Tam dọc theo sườn núi từ thấp lên cao, được mệnh danh là cảnh đẹp thứ nhì trời Nam. Núi, động và chùa đan quện hài hòa ẩn hiện giữa những cây đa cổ thụ xanh biếc như bức tranh núi rừng dát lên một phù điêu gồm ba ngôi chùa cổ kính, mái ngói rêu phong. Nhìn lên những dãy núi cao vút quanh chùa Bích Động sẽ thấy năm ngọn núi xung quanh giống như 5 cánh hoa sen. Gần đó là Động Tiên với những vòm đá cao rũ xuống dải nhũ thạch lấp lánh như những nét chạm trổ vừa phóng khoáng vừa tinh xảo và sống động tài hoa. Toàn cảnh sáng, tối kỳ ảo, hư hư, thực thực như có khói phủ, mây bay đan xen hòa quện.
Ninh Bình còn có khu bảo tồn thiên nhiên Vân Long, rừng nguyên sinh Cúc Phương. Vân Long - khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước còn hoang sơ với quần thể núi, rừng, đầm, hồ... có diện tích hơn 2.600 ha. Ngoài hệ sinh thái đất ngập nước (rộng nhất của đồng bằng Bắc Bộ hiện nay) và vùng núi đá vôi với đỉnh Ba Chon (428m) cao nhất khu vực, Vân Long còn tồn tại hệ sinh thái núi đất, đất nông nghiệp, rừng trồng và nương rẫy.... Với 457 loài thực vật bậc cao, trong đó có nhiều loài thực vật quý hiếm, là nơi sinh sống đông nhất trên thế giới của loài voọc quần đùi trắng với hơn 40 con. Vào những ngày cuối thu những loài chim quý từ phương Bắc lại rủ nhau bay về vẫy vùng trong các đầm nước giữa những dãy núi đá vôi có tới 32 hang động với những kỳ quan do thiên nhiên ban tặng.
Gác chuông Thái Vi

Với Cúc Phương, một khu rừng đã tạo nên biết bao cảm hứng cho những sáng tác của rất nhiều nhạc sĩ, nhà thơ, nhà văn khi đến với địa danh này. Diện tích hơn 22.000 ha, Cúc Phương là vườn quốc gia đầu tiên của Việt Nam, vườn có một hệ động vật, thực vật vô cùng phong phú, đa dạng. Di sản văn hóa này của dân tộc đã được các nhà khảo cổ học Việt Nam và thế giới tiến hành khai quật động Người xưa, hang Con Moong và tìm thấy những ngôi mộ cổ, các công cụ đồ đá cùng nhiều di vật cách đây từ 7.000 năm đến 12.000 năm.
Tìm về lịch sử, xin đến với cố đô Hoa Lư. Sử kể rằng, từ sau khi Đinh Tiên Hoàng dẹp xong 12 sứ quân, lập nước Đại Cồ Việt đóng đô ở Hoa Lư năm 967 đến khi Lý Công Uẩn lập ra nhà Lý, dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long (Hà Nội ngày nay) năm 1010, trong vòng 43 năm tồn tại với hai vương triều, Hoa Lư trở thành một trong những cố đô của Việt Nam, là đặc trưng về kiến trúc đá cổ với những nét họa tiết, hoa văn trên đá nổi tiếng. Đây là nơi tập trung điểm du lịch liên quan tới nguồn tài nguyên phong phú về hang động và các di tích văn hóa, lịch sử, các sông ngòi qua các vùng cảnh quan rất đẹp, làng cổ, gắn với lịch sử nhân văn thời Đinh, Lê và tôn giáo...
Nét hoa văn
Khỉ mông trắng ở Cúc Phương

Nét chạm khắc ở đền vua Lê

Ninh Bình là một trong những nơi đạo Thiên chúa đặt chân sớm nhất ở Việt Nam. Nơi đây có nhà thờ Phát Diệm, công trình kiến trúc nghệ thuật tôn giáo nổi tiếng kiểu phương Đông được làm bằng đá với những vì kèo gỗ kết hợp hài hòa với phong cảnh kiến trúc nhà thờ Thiên Chúa Giáo. Nhà thờ đá Phát Diệm từ lâu đã trở thành điểm du lịch của kiến trúc và tín ngưỡng. Thị xã Ninh Bình tuy không phải là điểm du lịch sinh thái hay leo núi, nhưng dù chỉ với hơn 1.000 ha, lại có rất nhiều địa danh, sản phẩm du lịch. Núi Non Nước hay còn gọi là Dục Thúy (tắm trong màu biếc) như hòn non bộ khổng lồ bên dòng sông Đáy hiền hòa với 147 bài thơ của vua quan, danh nhân sáng tác và khắc vào đá từ thời Lý đến thời Nguyễn...
Ninh Bình sẽ đem lại cho du khách nhiều điều lý thú và bổ ích. Như lời chị Rose Marie Lavoie đến từ đất nước Canada xinh đẹp thì: "Du lịch ở Ninh Bình thật tuyệt vời. Những mặt hàng truyền thống ở đây cũng chứng tỏ bàn tay tài hoa của người Việt Nam. Dân tộc Việt Nam thật hiếu khách và rất thiện cảm. Tôi đã đi ba nước ở châu Á và Việt Nam là nước thứ 4 tôi đến nhưng đã tạo cho tôi một ấn tượng tốt đẹp nhất trong chuyến du lịch lần này".

Kỳ thú động Vân Trình
Từ ngã ba Gián Khẩu trên quốc lộ I, rẽ về phía tây theo đường 12B khoảng 10km đến thị trấn Me, tiếp tục đi về phía nam theo con đường Thống Nhất, khoảng 1km du khách sẽ gặp sông Hoàng Long. Từ bến thuyền sông Hoàng Long, thuyền máy sẽ đưa du khách xuôi dòng khoảng trên nửa tiếng đồng hồ để đến động Vân Trình. Động nằm trên lưng chừng một quả núi cao trên 50m. Đứng ở cửa động, du khách có thể phóng tầm mắt chiêm ngưỡng những cảnh đẹp của núi rừng hoang sơ, đồng ruộng màu mỡ ẩn mình trong sương mờ tạo nên một bức tranh sơn thủy hữu tình muôn vàn kỳ thú.
Diện tích của động Vân Trình rất lớn, khoảng trên 4000 m2. Vòm động chỗ cao nhất trên 100 m, sàn động bằng phẳng với nhiều vân hoa độc đáo. Trước đây, động còn có tên gọi là Giáng Tiên. Bởi lẽ những nhũ đá ở đây có hình dáng như những nàng tiên mềm mại đang nô đùa, nhảy múa. Động Giáng Tiên xưa là nơi các quan lại chức sắc trong vùng rất năng đi lại, viếng thăm để cầu tài, cầu lộc. Do phải phục dịch vất vả, hao người tốn của vì các cuộc viếng thăm này, dân chúng sở tại đã huy động lực lượng dùng đất, đá lấp kín lối vào động không cho ai đi lại, thăm viếng. Từ đó động "Giáng Tiên" mới mang tên hang Lấp và bị lãng quên trong một thời gian dài. Từ năm 2000, sau khi được ngành du lịch Ninh Bình chính thức quản lý, hang Lấp mới được đầu tư tôn tạo và được đổi tên thành động Vân Trình ngự tại thôn Vân Trình, xã Thượng Hòa, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình.
Sau khi chiêm ngưỡng những nàng tên giáng trần, du khách bắt gặp những nhũ đá bằng phẳng xếp thành tấm chắn thẳng hàng, cao vút lên tận vòm động, đó chính là những bình phong đá che chở cho cả một "hoàng cung" phía sau. Vào "hoàng cung" du khách có thể chiêm ngưỡng ngai vàng của vua uy nghiêm rực rỡ với những rèm che, tán lộng được tạo ra từ nhũ đá kỳ ảo lung linh, đủ sắc màu. Cả một thế giới nhũ đá hiện ra sống động hóa thân thành ông vua đang ngồi thiết triều, những vị dại thần đang nghị luận việc vương triều, chúa Giê su đang dang tay; Phật tổ từ bi nét mặt đăm chiêu,; Lã Vọng câu cá; sư tử và đại bàng: trong thế anh hùng tương ngộ, cá sấu, hải cẩu, rồng vàng, voi phục, hổ ngồi, ngựa quỳ: Sau cung vua tiếp đến khu "chợ giời" với hình ảnh Ngọc Hoàng và các vị thần tai to mặt lớn trên thiên đình đang dạo bước, trong khi những thảo dân dưới hạ giới ngưỡng vọng từ xa. Cạnh "chợ giời" có một bàn cờ tiên với các nàng tiên đứng ngồi suy nghĩ, đấu trí với Đế Thích. Một điều đặc biệt là trong động Vân Trình có nhũ đá biểu tượng "của quý" của người đàn ông mà du khách có nhu cầu cầu xin về đường con cái thường sờ tay vào. Đối diện với biểu tượng này là "cửa sinh" - một lỗ nhỏ một người chui vừa. Tương truyền nếu phụ nữ mong muốn sinh nở được dễ dàng, thì hãy chui qua đây để được các vị thần linh trợ giúp trong cơn "vượt cạn". Trên đỉnh động có một lỗ thông thiên hay còn gọi là "mắt trời"-nơi âm dương tương ngộ, đất trời giao hòa. Đi sâu vào trong động, du khách càng như lạc vào cõi bồng lai tiên cảnh. Đây là bể nước trong vắt đo những nhũ đá như những "bầu vú" của mẹ núi nhỏ xuống đêm ngày. Rải rác ở những ngóc ngách, hang tối là những vựa thóc, đun bạc, kho tiền mà du khách nào muốn tìm kiếm vận may, tài lộc có thể đến để chiêm ngưỡng và cầu xin. Đặc biệt, cao sừng sững giữa hậu cung là chiếc cột đá chống trời, có thể gọi là "kình thiên nhất trụ". Sau khi tham quan "đường lên giời", du khách tiếp tục theo "đường xuống lòng đất" thông sang bên kia núi thăm ngôi chùa hang thờ tượng phật.
Do ở vào địa thế không thuận lợi, đường sá đi lại khó khăn, bị lãng quên trong thời gian dài, động Vân Trình chưa có dịp đón chào những ông vua, bà chúa, những thi nhân, danh nhân nổi tiếng qua các thời kỳ lịch sử ghé thăm, ghi lại bút tích. Song hiện nay đã có nhiều người trong đó có không ít du khách nước ngoài đang tìm đến với Vân Trình. Động Vân Trình như nàng công chúa xinh đẹp bị lãng quên sau giấc ngủ dài nay đã vươn mình tỉnh giấc, đón đợi mỗi tao nhân mặc khách đến tham quan chiêm ngưỡng

Khám phá xứ "Rồng vàng"
Dòng sông Hoàng Long bắt nguồn từ tỉnh Hòa Bình, chảy qua địa phận hai huyện Nho Quan và Gia Viễn (tỉnh Ninh Bình) để hòa cùng dòng sông Ðáy tại ngã ba Gián Khẩu (quốc lộ 1) cách Hoa Lư 10km. Ðây là dòng sông gắn liền với bao huyển sử về vua Ðinh Tiên Hoàng thuở còn là chú bé Ðinh Bộ Lĩnh cờ lau tập trận. Giờ đây, mỗi ngày có hàng trăm du khách ngược dòng Hoàng Long, từ Ninh Bình lên thượng nguồn để tìm lại các dấu vết xa xưa.
Làng Ðồng Chưa của ông Nguyễn Văn Cừ, 52 tuổi, nằm bên hữu ngạn của sông Hoàng Long, thuộc xă Gia Thịnh, huyện Gia Viễn. Mấy năm qua ông Cừ làm nghề lái đò kiêm hướng dẫn viên cho du khách đi thăm các điểm du lịch nằm dọc theo sông. Ông kể: Tất cả anh em trong tổ lái đò du lịch chúng tôi trước đây đều là thành viên của hợp tác xã vận tải thủy Thuận Phong. Bây giờ anh em chúng tôi chuyển sang chở khách du lịch đi thăm thú sông Hoàng Long. Chính chúng tôi khởi sự tour du lịch lý thú này...".
Từ vẻ đẹp của con sông
Ðầu thập niên 1990, không lâu sau khi một số du khách nước ngoài đến Ninh Bình đã lần tìm ra vẻ đẹp kỳ lạ của sông Hoàng Long, rất đông du khách đến Ninh Bình đây không chỉ để chiêm ngưỡng cố đô Hoa Lư mà còn lên tận thượng nguồn con sông để thăm suối nước nóng Kênh Gà và động Vân Trình... Ði đò còn là một cái thú, là dịp để họ quan sát cuộc sống của dân chài dọc đôi bờ sông đầy lau sậy. Vào thời điểm đó, có khoảng 30 chủ đò như ông Cừ bắt lấy cơ hội, chuyển sang chở du khách và kiêm luôn hướng dẫn viên cho khách nước ngoài dù chẳng ai biết ngoại ngữ, chỉ biết hướng dẫn bằng... tay mà khách vẫn cứ hiểu? Những chủ đò làm du lịch hoàn toàn tự phát này có lúc lấy giá 10-15 USD/khách cho một tour đi - về từ bến Ðồng Chưa lên động Vân Trình.
Gần đây, không chỉ khách quốc tế mà cả người Việt đi tour này ngày càng đông nên Công ty Du lịch Ninh Bình mới nhảy vào cuộc, "chiêu mộ" tất cả các chủ đò về và lập nên tổ đò du lịch. Từ đó, những chủ đò như ông Cừ hoạt động theo sự điều hành của công ty và để thu hút du khách, giả vé được giảm nhiều. Với khách trong nước giá vé là 20.000 đồng, khách nước ngoài 40.000 đồng. Nếu có khách Tây mới cần hướng dẫn viên biết ngoại ngữ, còn với khách trong nước các chủ dò kiêm luôn hướng dẫn..
Các thành viên tổ đò du lịch sống rất tình nghĩa với nhau. Mặc dù hằng ngày mỗi người chở được nhiều hoặc ít tour khác nhau, số lượng vé cũng khác nhau, song cuối tháng họ lại gộp chung số vé để chia bình quân đầu người.
Ðể làm du lịch cho tỉnh, ông Cừ cũng như các chủ đò khác phải tự lo phương tiện. Ai khá thì có thuyền lớn, dễ lái nhưng giá tới 20 triệu. Ít tiền thì mua thuyền ximăng, giá chỉ 10 triệu nhưng khó lái. Họ được Phòng giao thông huyện tập huấn và cấp bằng lái. Năm nào cũng vậy, cứ bắt đầu từ tháng bảy năm trước đến giáp mùa hè năm sau, dòng sông Hoàng Long lai nườm nượp khách du lịch, chủ yếu là khách nước ngoài. Mùa đông, nhất là giáp Tết nguyên đán, lượng khách Tây lên cao nhất. Những dịp như vậy các chủ đò du lịch làng Ðồng Chưa phải "chạy sô" mệt nghỉ. Cứ sau một tiếng lại có thuyền rời khỏi bến và thuyền cập bờ trả khách. Trong tổ ngoài nam giới còn có hai cô gái trẻ là Lượng, 27 tuổi và Liên, 29 tuổi, đều là con nhà sông nước, giỏi bơi lặn, giỏi chèo thuyền từ hồi nhỏ. Họ đều nổi tiếng vì đă vượt qua "cửa tử" Cồn Liêu (Nam Hà), được liệt vào hàng những người lài đò cừ khôi nhất ở vùng này.
Huyền thoại "rồng vàng"
Những người lớn tuổi như ông Cừ, ông Thiếp, ông Cảnh... có cả một kho chuyện về Ðinh Bộ Lĩnh, cả chính sử và dã sử. Còn người đến trong vùng ai cũng tin rằng nơi họ đang sống có "long mạch" thật. Họ kể trước đây có một đơn vị khi tiến hành mở rộng dòng sông Hoàng Long tại địa phận xã Gia Thịnh, khi đào xuống chỉ thấy một loại đất đỏ như máu mà họ cho đó là mình rồng. Ðầu rồng ở xã Gia Hưng, thuộc thôn Hoa Tiên bây giờ, vốn xưa là nơi Ðinh Bộ Lĩnh lấy cờ lau tập trận, nơi có hàm rồng nằm hõm sâu vào bờ sông, nước xiết Ðinh Bộ Lĩnh nhờ nhét mo cau gói xương cha vào hàm rồng mà lên ngôi vua...
Những câu chuyện hư hư thực thực đó càng trở nên đầy bí ẩn nhờ vẻ hoang vu với ngàn lau lách đôi bờ Hoàng Long hút hồn du khách.
Khi chúng tôi đến bến Ðồng Chưa mặt trời đã lên chếch bóng. Cùng xuống đò là ba vị khách nước ngoài, hai nam người Mỹ và một phụ nữ Anh còn trẻ. Họ biết đến tour du lịch sông nước này do bạn bè giới thiệu và đã dày công tìm hiểu về nó ngay khi đặt chân lên đất Ninh Bình. Chủ đò là Liêm, mới 18 tuổi, người làng Ðồng Chưa, gia nhập tổ lái đò du lịch chưa lâu nhưng đă có bằng và giấy phép lái. Học hết phổ thông, Liêm vay bố mẹ 10 triệu đồng để sắm con thuyền ximăng, hứa sẽ trả bằng nghề lái đò du lịch. Ngày nào Liêm cũng đi tour, có khi vừa mới cập bến trả khách 12 giờ trưa, bụng đói meo lại phi quay mũi thuyền chạy luôn tour khác. Là một tay lái khỏe và biết chiều khách, Liêm cho đò chạy thật chậm khi qua những chỗ du khách muốn chụp ảnh. Liêm "đọc" được nơi nào khách thích chụp. Dọc chiều dài sông từ bến Ðồng Chưa lên động Vân Trình xa 15km có nhiều cảnh đẹp, không chỉ Tây mà ta cũng mê: những đàn trâu đen gặm cỏ trên gò nổi, hàng trăm phụ nữ gò lưng đánh dậm, đàn ông ngụp đầu mò ốc, hến; rồi cảnh người dân đẩy thúng vớt rong rêu, dân xóm chài ăn trưa chen chúc trong khoang thuyền hẹp, từng đàn cò, cuốc bay xao xác khắp mặt sông hoang dã. Sông Hoàng Long có chỗ đôi bờ trải rộng mút mắt, có đoạn uốn lượn qua những dải núi đá vôi, nước trong veo như mắt mèo. Tới đâu, trẻ con và dân xóm chài cũng nhoài mình ra khỏi thuyền để vẫy tay chào du khách. Liêm kể có ngày dòng sông như mở hội vì nhiều thuyền chở du khách ngược xuôi, vui đến không biết mệt.
Có hai điểm đến trong tour du lịch này là Kênh Gà và động Vân Trình... Kênh Gà là một "làng lụt, bị cô lập giữa lòng sông. Cuộc sống người đến nơi đây còn cơ cực, lam lũ. Nhà cửa bằng đá, rêu phong, nhỏ bẻ. Trong làng có dòng " suối nước nóng phun lên từ lòng đất, nóng tớt trên 60oC, có thể luộc chín trứng gà. Ngược lên 5km nữa là động Vân Trình mà vào mùa lũ đò chở du khách có thể ghé tận cửa động. Trong động sâu có nhiều thạch nhũ muôn hình vạn trạng. Ðáng nhớ nhất là hình hai thiếu nữ đứng khoanh tay, chắp tay giống như tượng được tạc. Ngoài ra còn có giếng Rồng nước cuồn cuộn, lạnh buốt.
Theo các chủ đò, dòng sông Hoàng Long còn có nhiều điểm đến kỳ thú khác ở phía thượng nguồn nhưng ngành du lịch Ninh Bình đến nay vẫn chưa thể khai thác hết
Được halley sửa chữa / chuyển vào 09:25 ngày 09/08/2003

Bánh Dứa Hưng Hiền
Yên Mô vốn là đất Trần Ngỗi lên ngai vàng, tức Trần Giản Định, nhà Hậu Trần. Ông giương cao ngọn cờ khởi nghĩa chống quân Minh xâm lược. Bởi vậy, làng Hưng Hiền, xã Yên Mỹ cũng như nhiều làng quê khác ở Yên Mô, tỉnh Ninh Bình, hàng năm mở lễ hội vào tháng giêng, hai, thường làm nhiều thứ bánh để cúng thần trong đó có bánh Dứa. Bánh Dứa là ''đặc sản'' của Hưng Hiền, cũng nổi tiếng như ''quốc lủi Hưng Hiền'' - một thứ rượu đứng vào loại ''anh cả'' của Yên Mộ. Cũng có thể nói bánh Dứa là sản phẩm ''cha truyền con nối'', ''bà dạy cháu làm''.
Trước hết, cần chọn loại gạo nếp ngon - nếp cái hoa vàng. Hạt nếp bóng và ''mọng'', độ dẻo và hương thơm vào loại siêu hạng, các ''anh'' nếp khác không thể bì. Từng mẻ nếp được rang sao cho nở đều, mỗi hạt nở cứ đẹp như hoa ấy, không quá già, cũng không quá non. Phải chọn củi mà lên lửa để lửa bếp cháy liu riu, chứ lửa ''bốc'' quá là hỏng. Những mẻ nếp vừa rang, nóng vừa độ ấm tay, đem trộn với nước đường trắng. Loại nước đường này phải thật nhuyễn, trong suốt, không còn một hạt đường dẫu chỉ nhỏ bằng nửa cái mắt muỗi, để khi dàn ra nó không bị một chút ''sạn'' nào. Nếp trộn nước đường được dàn ra thành phên mỏng hơn bánh đa dàn trên phên nứa để phơi và chỉ được dày hơn bánh cuốn một chút. Đây là nghệ thuật dàn bánh, cái tay mách bảo thế nào là vừa.
Nhân là hai vị thuốc dễ kiếm - thảo quả và quế chi, ''tán'' nhỏ, nhuyễn rồi đặt vào giữa bánh. Động tác tiếp theo là cuộn bánh lại, tròn như ngón tay cái, dài khoảng gần hai gang tay. Khi cuộn bánh thành hình tròn phải tròn đều như ống sáo, chứ không được chỗ to, chỗ nhỏ, chỗ phình ra, chỗ lại lép vào. Bánh Dứa không dùng chõ đồ, cũng không cho vào nồi luộc và cũng không kẹp vào vỉ thép như kiểu nướng chả mà bánh này phải sấy - sấy khô trên than hồng. Việc sấy bánh cũng đòi hỏi sự ''linh cảm'' của bàn tay, sao cho bánh khô vừa đến độ giòn. Đây là loại bánh mang ''nhãn hiệu Hưng Hiền''. Bánh được đặt trên đĩa cổ, lại đặt trong mâm quả, phủ vải điều, trịnh trọng đội lên đầu để ra đình lễ thánh. Ngày xưa, từ 13 đến 15 tháng giêng âm lịch, làng Hưng Hiền vào hội, quả là vui như tết vậy.
Thời ấy, hội làng có đánh đu, đánh cờ người, kéo co, chọi gà... Và, có một tiết mục đặc biệt. Mâm bánh Dứa cúng xong, mọi người đều được hưởng ''lộc thánh''. Loại bánh làm công phu, nên khi ăn bánh lại phải theo phép lịch sự - ta quen gọi là ăn có văn hóa - ấy là khi cầm bánh lên, cái bánh hơi rắn và nhè nhẹ, cứ thong thả mà ''đi'' từng miếng một, bởi nó giòn và rất ''chiều miệng con người''. Hương vị của bánh Dứa là sự kết hợp của nhiều yếu tố: Mùi hương của nếp quê, chất thơm của thảo quả; vị cay nhẹ của quế chi; cái ngọt của đường; sự giòn của tài sấy bánh. Trên vùng đất cổ, nhiều làng, nhiều vùng quê đã và đang là những ''lò'' sản xuất bánh - những thứ bánh mang nét đặc sản không thể lẫn với những nơi khác

Xôi trứng kiến Nho Quan
Quê tôi ở Nho Quan, Ninh Bình, vùng núi đá vôi lởm chởm, thường có rất nhiều loại kiến nâu làm tổ trên ngọn cây, có nơi gọi là kiến ngạt, kiến cong trôn. Cứ vào cữ rằm tháng hai âm lịch, mẹ tôi lại nhắc: Hoa xoan đã chum chúm rồi đấy, sắp bắt đầu mùa đánh trứng kiến rồi. Người dân quê tôi thường chọn một ngày nắng ráo, phải thật nắng ráo thì đánh trứng kiến mới bong; nếu thời tiết ngược lại, trứng kiến sẽ bết, khó lòng tách rời kiến mẹ ra khỏi trứng, không những thế còn khó tránh bị kiến mẹ đốt.
Dụng cụ mang theo đánh trứng kiến gồm một câu liêm, một dao rựa, một thúng, một sàng. Quan sát kỹ để chọn tổ, tổ nào mặt ngoài kín, nhẵn mịn, tròn căng sẽ cho nhiều trứng, tổ nào xốp, hở ngoài, không nhẵn thì lép ruột. Lấy câu liêm quặc xuống, xả tổ kiến ra từng mảng, gác hai que tre lên miệng thúng, trên đặt chiếc sàng, trong lòng sàng đựng từng mảng tổ kiến, lấy sống dao gõ cạp sàng, trứng kiến và cả mẹ kiến rơi ra lọt qua sàng xuống thúng. Ngắt ngọn cây rừng rắc vào, kiến mẹ bu kín lá cây, lấy que gảy ra, thay lá khác, công việc này được làm tiếp tục đến khi chỉ còn vài con kiến mẹ lưa thưa trong thúng.
Trứng kiến mang về bỏ hết kiến mẹ ra. Sau đó, dùng một chậu nước hơi ấm, đãi nhẹ cho trứng kiến thật sạch. Xong để ráo nước rồi ướp với bột canh, hành khô thái lát phi với mỡ gà vàng ươm, đổ trứng kiến vào đảo nhẹ tay cho chín tới. Lá chuối ngự hơ chín, gói trứng kiến vào trong. Gạo nếp hương vo đãi sạch, ngâm trước, đổ ra chờ ráo nước, cho gạo vào chõ xôi, đặt gói trứng kiến ở giữa (nếu không gói, mỡ sẽ chảy hết xuống nồi đáy).
Đặt chõ lên bếp, nấu cho xôi chín, bắc ra, mở gói trứng kiến rắc đều lên trên, dùng đũa xới nhẹ cho thật đều, đơm lên đĩa ăn nóng. Xôi nếp dẻo thơm phưng phức; trứng kiến béo ngầy ngậy, nhai chậm lắng nghe tiếng trứng kiến vỡ lép bép trong miệng, thoáng hơi mỡ gà, hành phi và hương thơm lá chuối ngự. Xôi trứng kiến quê tôi là món ăn quý của thiên nhiên ban tặng cho con người, ai một lần được thưởng thức hẳn sẽ nhớ mãi.