Điện Biên Phủ - Điểm hẹn lịch sử (Hồi ký của Đại tướng Võ Nguyên Giáp)

Quyết định đánh chiếm Điện Biên Phu? liên quan đến nhưfng chu? trương lớn trong điê?u ha?nh chiến cuộc cu?a Nava. Nava đaf tập trung một số quân cơ động quá đông ở đô?ng bă?ng. Viên tô?ng chi? huy mới nhậm chức, rất nhiê?u tự tin, không thê? đê? một lực lượng lớn như vậy nă?m im, chơ? đón một cuộc tiến công không nhất thiết sef diêfn ra. Nava câ?n có một đo?n tiến công khác trên chiến trươ?ng chính, nơi đối phương vâfn đê? các đoa?n chu? lực nă?m im, chưa bộc lộ ý đô?. Đưa quân lên Việt Bắc, nơi nhiê?u đại đoa?n chu? lực đối phương đang chơ?? Tái diêfn việc đưa quân vê? phía Liên khu 4?... Tất ca? đê?u la? nhưfng việc không nên la?m. Nava đaf chọn một cách khác la? ném một số tiê?u đoa?n du? xuống Điện Biên Phu?.
Trước hết, gia?i pháp na?y to? ra ít nguy hiê?m. Cơ quan tham mưa cu?a Nava ở Sa?i Go?n tin ră?ng: ''Việt Minh không thê? duy tri? ở thượng du quá 2 đại đoa?n va? 20.000 dân công, sự bấp bênh vê? giao thông không cho phép họ mang tới đó pháo trên 75 ly cu?ng với đạn pháo quá 7 nga?y chiến đấu''. Tập đoa?n cứ điê?m Na? Sa?n hô?i đâ?u năm đaf vô hiệu hoá 2 đại đoa?n Việt Minh ? Việc đánh chiếm Điện Biên Phu? có kha? năng ngăn chặn được một cuộc tiến công ở Tây Bắc, xa hơn nưfa la? Thượng La?o. Va? nhất la? nó có thê? thu hút một số đại đoa?n Việt Minh, gia?m nhẹ áp lực đối với đô?ng bă?ng. Nava chi? mong cuộc ha?nh binh Ha?i ly thu hút được tư? 1 tới 2 đại đoa?n chu? lực cu?a đối phương vê? hướng na?y, la?m phân tán khối chu? lực Việt Minh, tri? hoafn một cuộc tô?ng giao chiến trong mu?a khô 1953-1954 trên chiến trươ?ng chính Bắc Bộ.
Nava vâfn đặt trọng tâm va?o hiệp đấu đâ?u tiên ở miê?n Trung, nơi có thê? gia?nh thắng lợi bă?ng một cuộc tiến công quy mô lớn. Vu?ng ba ti?nh tự do Liên khu 5, da?i đô?ng bă?ng ven biê?n na?y đaf tô?n tại trong suốt cuộc chiến tranh, tạo tha?nh một khu vực chia cắt hai miê?n Nam, Bắc Việt Nam. Chiếm được vu?ng na?y, nước Việt Nam tư? vif tuyến 18 trơ? va?o chi? co?n la? đối tượng cu?a nhưfng cuộc bi?nh định, vê? lâu da?i sef do quân ngụy chịu trách nhiệm. Nó cufng sef có lợi khi buộc pha?i chấp nhận một gia?i pháp chính trị .
Khác với Cônhi va? nhưfng cơ quan tham mưu, Nava không mong một cuộc đụng đâ?u ở Điện Biên Phu?. Trận đánh quyết định giưfa đội quân viêfn chinh với khối chu? lực Việt Minh sef nô? ra trên miê?n Bâ?c va?o mu?a khô năm tới, khi miê?n Nam tư? Liên khu 5 va?o đaf bi?nh định xong, va? nhưfng binh đoa?n cơ động đaf tập trung đu? số lượng câ?n thiết.
Tới lúc na?y, quân đô?n trú Ơ? Điện viên Phu? vâfn có thê? mơ? một con đươ?ng rút lui. Quân Pháp đaf có nhưfng kinh nghiệm rút lui trong trươ?ng hợp bị bao vây như ở Ho?a Bi?nh, Na? Sa?n. Vi? sao Nava đaf không la?m điê?u đó khi thấy nguy cơ một trận đánh sef xa?y ra? Vi? Nava vâfn muốn Điện Biên Phu? sef la?m vai tro? "chiếc nhọt tụ độc" trên miê?n Bắc; đó la? cách giúp cho mi?nh ra?nh tay đê? triê?n khai cuộc tiến công chiến lược ở miê?n Trung theo đúng kế hoạch.
Trong khi mọi ngươ?i đê?u tin va?o chiến thang nếu có một trận đánh lớn ở Điện Biên Phu?, Nava to? ra de? dặt. Nga?y 31 tháng 12, Nava đaf bí mật chi? thị cho Cônhi va? Crevơcơ pha?i nghiên cứa một kế hoạch rút lui kho?i Điện Biên Phu? trộng trươ?ng hợp câ?n thiết, được mệnh danh la? "cuộc ha?nh. binh Xênôphôn" (opération Xénophon). Nhưng nó chi? được thực hiện va?o nhưfng nga?y cuối cu?ng ở Điện Biên Phu? khi quân Pháp không co?n điê?u kiện.
Ta thấy rof sự lo ngại cu?a Nava qua báo cáo gư?i vê? Pan nga?y 1 tháng 1 năm 1954: "... Tất ca? đê?u cho ca?m giát lúc na?y la? ke? thu? quyết tâm du?ng sức mạnh tiến công Điện Biên Phu? với nhưfng phương tiện rất lớn...
Trong trươ?ng hợp bị tiến công, cơ may chiến thang cu?a chúng ta ra sao? Mới hai tuâ?n lêf trước, tôi đánh giá nó la? 100% Nhưng, trước sự xuất hiện nhưfng phương tiện mới... tôi không thê?... ba?o đa?m chắc chắn thắng lợi... Du? sao đi nưfa, Điện Biên Phu? sef giưf vai tro? chiếc nhọt tụ độc va? sef cho phép tránh cuộc tô?ng giao chiến ở đô?ng bang'' . Nava tóm tắt nhưfng ý đô? cu?a mi?nh: "1. Điê?u ha?nh một cuộc chiến có tính pho?ng ngự chiến lược (ơ? đô?ng bang Bắc Bộ, Trung La?o va? bắc Trung Bộ, Thượng du va? Bậc La?o). 2. Ngược lại, tiến ha?nh tiến công ở miê?n Nam va? Trung Trung Bộ đê? gia?i phóng các ti?nh nă?m giưfa Cạp Varella (vịnh Cam Ranh) va? Touranc (Đa? Nang) với 3 triệu dân do Việt Minh nam giưf tư? năm 1945.
Cuộc tiến công đó - bao giơ? cufng la? phâ?n chính yếu cu?a kế hoạch tôi đaf đệ tri?nh hô?i tháng Bâ?y với Hội đô?ng Quốc pho?ng : sef kéo da?i tư? tháng Giêng tới tháng Bâ?y".
Đến cuối tháng 12 năm 1953, tập đoa?n cứ điê?m Điện Biên Phu? đaf hoa?n tất theo mâfu hi?nh Xalăng đặt ra ở Na? Sa?n nhưng với quy mô rộng lớn hơn nhiê?u. Ngươ?i đặt nê?n móng cho ca? hai nơi na?y vâfn la? Giê?n. Trưng tâm đê? kháng cuối cu?ng ở phía nam Mươ?ng Thanh đaf xây dựng xong. Nhưfng đơn vị ưu tú nhất cu?a đạo quân viêfn chinh Pháp đê?u có mặt. Đê? tránh một cuộc giao chiến lớn như Nava mong muốn, tập đoa?n cứ điê?m Điện Biên Phu? pha?i đu? mạnh.
Điện Biên Phu? không hiện diện trong kế hoạch Nava không có nghifa nó chi? la? một việc la?m mang tinh ứng phó nhất thơ?i. Nava đaf bo? nhiê?u tâm lực cho quyết định na?y. Ti?nh hi?nh trên miê?n Bắc trong Đông Xuân 1953-1954 buộc Nava pha?i có một ha?nh động, nếu cuộc ha?nh binh Ha?i ly không diêfn ra ở Điện Biên Phu? thi? nó cufng pha?i diêfn ra ở một nơi khoe. Tô?ng tham mưu trươ?ng Pháp Êly (Paul Ely) đaf có lý khi viết: . "Tôi tin chắc nếu tôi la? tô?ng chi? huy va?o thơ?i điê?m đó, tôi sef không có quyết định như tướng Nava [đưa quân lên Điện Biên Phu?], nhưng tới bây giơ? tôi vâfn không thê? nói sau đó ti?nh hi?nh La?o va? Bậc Bộ sef ra sao". Trước sau Điện Biên Phu? chi? giưf một vai tro? thứ yếu trong kế hoạch, nhưng vâfn la? một nước cơ? chiến lược đaf được Nava tính trước nhưfng hệ qua? một cách ti?nh táo. Công bă?ng ma? nói, tới lúc na?y Nava không đáng chê trách như nhiêfu ngươ?i sau đó đaf lên án.
Trong suốt mu?a khô 1953-1954 Nava vâfn tuyệt đối trưng tha?nh với kế hoạch chiến lược cu?a mi?nh.

Tôi cu?ng đi với nhưfng đơn vị cuối cu?ng lên Điện Biên Phu?. Một tháng qua, khu căn cứ cufng như vu?ng tự đo khá yên tifnh. Tiếng máy bay không ngư?ng rên ri trên bâ?u trơ?i, nhưng nhưfng con đươ?ng 13, 41 phía gâ?n mặt trận đaf thu hút phâ?n lớn bom đạn. Chúng ta đaf tung hâ?u hết bộ đội chu? lực ra các chiến trươ?ng, đại bộ phận tập trung va?o Tây Bắc. Cách ba?o vệ khu căn cứ lúc na?y lại chính la? dô?n thật nhanh các đại đoa?n chu? lực cu?a ta tới chung quanh Điện Biên Phu?.
Chiến xe jeep, chiến lợi phâ?m tư? chiến dịch Biên Giới, đaf ọc ạch, đưa chúng tôi qua Đe?o Khế đi vê? phía Tuyên Quang.
Mu?a đông kháng chiến đâ?u tiên, nhân dân ta vác cuốc phá đươ?ng. Bây giơ? nhưfng con đươ?ng đaf được ha?n gắn lại, như vết thương bắt đâ?u la?nh lên da non. Chợt nghif mi?nh đaf qua nhưfng thơ?i ky? ra mặt trận bă?ng nhưfng phương tiện khác nhau: đi bộ, đi ngựa, va? bây giơ? đaf đi xe jeep.
Xe chạy giưfa nhưfng đoa?n ngươ?i đi cu?ng chiê?u, tuôn tha?y như nước. Đô?ng ba?o vui YE? hoan hô cán bộ đi xe Ô tô ra mặt trận, nhi?n thấy qua đây dấu hiệu trươ?ng tha?nh cu?a quân đội, cu?a kháng chiến. Đuốc dân công, đe?n xe thô? như sao sa trên suốt dọn đươ?ng.
Bến Bi?nh Ca đâ?y ứ xe vận ta?i, hưng hực không khí chiến dịch. Tôi nhớ tới ba?n mệnh lệnh viết tay cho tiê?u đoa?n 2 nga?y đâ?u chiến dịch Việt Bắc, Thu Đông 1947: "Tiê?u đoa?n 2 sống chết với con đươ?ng Bi?nh Ca - Thái Nguyên", con đươ?ng dâfn tới nơi Bác ơ?, tại Tân Tra?o. Sau chiến dịch, tiê?u đoa?n 2 đaf được tặng danh hiệu "Tiê?u đoa?n Bi?nh Ca".
Qua Phú Thọ, tôi ghé thăm 304. Mu?a khô na?y phấn lớn các đại đoa?n đê?u đánh tập trung, riêng 304 sef pha?i chia ra hoạt động ở ba nơi rất xa nhau. Nhiệm vụ cu?a bộ phận ở lại hậu phương cufng rất nặng. Tôi báo cho đơn vị biết Bộ đaf quyết định điê?u trung đoa?n 57 ha?nh quân gấp bă?ng cơ giới lên Tây Bậc, va? ho?i có thắc mắc gi? không. Tham mưu trươ?ng Nam Long vui ve?: "Báo cáo, không thắc mắc gi?, ma? co?n rất phấn khơ?i. Đông Xuân na?y chi? có 304 được la?m cu?ng lúc ca? ba nhiệm vụ: nhiệm vụ quốc tế ở Trung La?o, đánh địch trên chiến trươ?ng Tây Bắc, ba?o vệ Trung ương ở khu căn cứ?".
Đêm hôm sau, qua Tạ Khoa, dư?ng lại bên bơ? sông Đa?.
Chiếc xe thi?nh thoa?ng không chịu nô? máy, pha?i nhơ? ngươ?i đâ?y. Con đươ?ng chiến dịch Tây Bắc đaf trơ? tha?nh quá quen thuộc. Nhưng cái khác lâ?n na?y la? mặt đươ?ng đaf được mơ? rộng, ma?u đất mới đo? tươi dưới ánh đe?n pha. Sau Hội nghị Trung ương lối đâ?u năm trước, đê? tạo điê?u kiện vận động bộ đội, nhân dân ta đaf khôi phục va? mơ? rộng trên bốn nga?n kilômét đươ?ng, trong đó có hai nga?n kilômét da?nh cho xe cơ giới Chi? nhi?n con đươ?ng nă?m chênh vênh bên bơ? vực thă?m, tha?nh vại cao ngất, đaf thấy sức mạnh va? quyết tâm cu?a nhân dân ta đi va?o trận đánh tới.
Các suối phâ?n lớn chưa có câ?u. Nhưfng ngươ?i la?m đươ?ng đaf xếp đá tha?nh nhưfng "câ?u ngâ?m" cho xe qua.
Loại câ?u na?y có ưu điê?m đặc biệt la? không trơ? tha?nh mục tiêu đánh phá cu?a máy bay. Khi qua suối, nghe so?i đá lục cục va? nước réo dưới chân, có ngươ?i nói:
- Câ?u Trâ?n Đăng Ninh đây !
Chính anh Trâ?n Đăng Ninh đaf chi? đạo la?m loại "câ?u gấp" na?y. điê?u đáng buô?n la?, anh Ninh đaf không thê? có mặt trong chiến dịch.
Dọc đươ?ng, lúc na?o cufng nghe tiếng máy bay. Các đi?nh đe?o đâ?y sương mu?. Nhưfng ngọn đe?n du? tư? máy bay tha? xuống to?a một thứ ánh sáng xanh ma quái trên các bến pha?. Ti.ếng bom nô? rê?n tư? phía đươ?ng 41 vọng vê?.
Chúng tôi nghi? lại một nga?y ở Bâ?n Chẹn. Nga?y hôm đó máy bay ném bom khá gâ?n nơi trú quân.
Đươ?ng ra mặt trận hết núi lại đe?o, suối rô?i lại suối.
Qua nhưfng khu rư?ng âm u rậm rạp, nhưfng sươ?n núi chênh vênh, lại đến nhưfng đô?i tranh trơ trụi. Tới ngaf ba Cò No?i, có ca?m giác như đaf ở mặt trận.
Đây la? nơi gặp nhau cu?a các trụi đươ?ng 13 va? đươ?ng 41 nối liê?n với đươ?ng 6 tư? Ha? Nội lên Suối Rút._ Các con đươ?ng tới đây đaf biến đi dưới nhưfng hố bom. Kê? ca? nhưfng đô?i núi chung quanh cufng chi? co?n la? một ma?u đất đo? Dân công tiếp tục san đất sư?a đươ?ng cho xe qua.
Công viện luôn luôn bị đứt quafng vi? máy bay tới ném bom, tha? pháo sáng. Ngaf ba Cò No?i la? một cư?a a?i tất ca? nhưfng ngươ?i ra trận đê?u pha?i vượt qua. Đây la? khoa?ng thơ?i gian được êly, Tô?ng tham mưu trươ?ng quân đội Pháp, ghi lại sau na?y trong cuốn sách cu?a mi?nh: "Tư? tháng 1 năm 1954, nhưfng cuộc oanh tạc các đươ?ng giao thông dâfn đến Điện Biên Phu? đaf nga?y ca?ng ác liệt. Có trận du?ng tới 39 máy bay ném bom B.26, 5 máy bay bốn động cơ Privateer va? 21 máy bay khu trục thuộc ha?i quân, ném ha?ng trăm tấn bom trên nhưfng đoạn đươ?ng bị nghi ngơ?. Lâ?n đâ?u tiên trong các trận oanh tạc, Myf đaf cho Pháp sư? dụng loại máy bay vận ta?i cơf lớn Packet '' C 119 (78 chôf ngô?i) đê? tha? bom napan. Môfi chiếc mang được 9 tiếng chứa 90 bi?nh napan". Tư? Cò No?i tới Điện Biên Phu? la? đươ?ng độc đạo. Tôi bắt đâ?u được chứng kiến hi?nh anh ca? nước ra trận.

Ngươ?i đi như tra?y hội. Nhưfng đoa?n dân công Việt Bậc, Tây Bấc, Khu a, Khu 4 đê?u gặp nhau ở đây. Bộ binh, pháo binh, công binh, vận ta?i, văn công..., đơn vị na?y nối tiếp đơn vị khoe. Các chiến sif mặc áo bông mới da?i tay, súng đạn, ba lô, bao gạo đâ?y ắp trên ngươ?i, đi ha?ng một nối nhau bước gấp. Bác đaf nhắc Cục Quân nhu pha?i may đu? áo bông phát tới chiến sif trước khi lên đươ?ng đi chiến dịch. Nhi?n dáng đi mạnh mef cu?a bộ đội, có thê? thấy anh em năm nay rất sung sức va? công tác tô? chức ha?nh quân cu?a các đơn vị .la?m khá tốt. Ơ đại đoa?n 308, đaf xuất hiện phong tra?o ?ba tốt": ăn tốt, ngu? tốt, đi tốt.
Anh nuôi ba?o đa?m nhưfng bưfa cơm nóng. Bộ đội mang theo đôf xanh la?m giá thay rau tươi ngay trên dọc đươ?ng.
Mọi ngươ?i chuâ?n bị tư? chiếc cọc ma?n, chiến dây phơi quâ?n áo đê? tới nơi la? có ngay một chôf ngu? tươm tất.
Trước khi đi ngu?, tư?ng tô? ba ngươ?i khoét một hố nho?, lót nilông bên dưới rô?i đô? nước ấm pha muối đê? cu?ng ngâm nhân. Phong tra?o na?y đaf được nhân rộng ra các đơn vị Các chiến sif qua ngaf ba Cò No?i mới biết một lâ?n nưfa chiến dịch lại mơ? ở vu?ng rư?ng núi. Khi vượt sông Hô?ng ở Yên Bái, đi trên đươ?ng 13, họ vâfn tươ?ng đang thực hiện một cuộc ha?nh quân nghi binh, tới đây sef ngoặt sang đươ?ng số 6 quay vê? đô?ng bă?ng.
Tư?ng đoa?n xe Ô tô vận ta?i, xe kéo pháo chậm chạp qua suối, máy rú tư?ng hô?i khi lên dốc.
Trên nhưfng chiếc câ?u tre ma?nh kha?nh, hoặc nhưfng câ?u gôf ghép bă?ng thân cây cu?a công binh mới bắc qua suôn, nhưfng chị dân công đo?n gánh cong vút vi? gạo, đạn, cươ?i nói vui ve? vượt qua. Nhưfng anh dân công xe thô? lâ?m lu?i điê?u khiê?n chú "voi con" đi thoăn thoắt trên đươ?ng. Vận ta?i xe thô? đaf trơ? tha?nh binh chu?ng vận ta?i quan trọng thứ hai, đứng sau xe cơ giới. Nhưfng đoa?n ngựa thô? cu?a đô?ng ba?o Mông tư? re?o cao xuống, nhưfng chị dân công ngươ?i Ta?y, ngươ?i Nu?ng gánh, ngươ?i Thái, ngươ?i Dao gu?i, chấm phá thêm ma?u sắc cho bức tranh liên hoa?n da?i vô tận. Lại có ca? nhưfng đa?n bo? nghênh ngang, nhưfng chú lợn chạy lon ton, dưới sự dâfn dát kiên nhâfn cu?a nhưfng chiến sif cung cấp, cufng đi ra mặt trận.
Tư? ha?ng nguf các đoa?n dân công bôfng chốc lại vang lên một giọng ho?, khi thi? trong vắt cu?a một cô gái đô?ng bang Bắc Bộ, khi thi? trạm ấm cu?a một cha?ng trai Khu Tư.
Tiếng hát, câu ho? như tra? lơ?i, như vượt lên nhưfng thách thức cu?a bom đạn môfi lúc ca?ng nhiê?u ở phía trước.
Tôi đaf đi chiến dịch nhiê?u, nhưng chưa bao giơ? chứng kiến một không khí phấn khơ?i, ha?o hu?ng như lâ?n na?y. Nhưng đây la? điê?u có thê? hiê?u được.
Tôi sinh ra va? lớn lên tư? một la?ng nghe?o ti?nh Qua?ng Bi?nh, thuộc da?i đất thiên nhiên ít ưu đafi ở miê?n Trung.
Gia đi?nh không đến nôfi đói ăn, nhưng nhưfng nga?y giáp hạt thươ?ng thiếu. Tư? khi co?n la? một chú bé, nhưfng lấn theo mẹ đi vay va? tra? thóc trước va? sau vụ gặt, tôi đaf được thấy nhưfng hạt thóc lép, thóc mục khi đi vay, nhưfng hạt thóc mâ?y phơi khô, quạt sạch khi pha?i tra?, va? cách đong vơi, đong đâ?y cu?a chu? nợ. Tôi sớm hiê?u nôfi khô? cực cu?a nhưfng ngươ?i nông dân không có ruộng hoặc ít ruộng đất như thế na?o. Năm 1937, khi co?n hoạt động trong Mặt trận Dân chu?, tôi đaf cu?ng anh Trươ?ng Chinh viết cuốn Vấn đê? dân ca?y. Thơ?i gian trước cách mạng hoạt động ở chiến khu, tôi ca?ng hiê?u biết vê? cuộc sống cơ cực cư?a nhưfng ngươ?i nông dân nghe?o khô? luôn luôn sấn sa?ng đi theo cách mạng. Nông dân la? đội quân chu? lực cu?a cách mạng. Suốt nhưfng năm kháng chiến, hy sinh lớn nhất, đóng góp lớn nhất, chính la? nông dân. Đa?ng ta đaf sớm nghif tới vấn đê? bô?i dươfng sức dân, mang lại nhưfng lợi ích thiết thực cho nông dân nghe?o, nhưng chiến tranh gay gắt, hi?nh thái ca?i răng lượt giưfa ta va? địch, chưa cho phép la?m được gi? nhiê?u. Ta chưa đu? mạnh đê? thực hiện một mục tiêu quan trọng cu?a cáeh mạng la? đem lại ruộng đất cho dân ca?y. Nga?y 4 tháng 12 nam 1958, theo đê? nghị cu?a Đa?ng ta, Quốc hội Việt Nam dân chu? cộng ho?a đaf ban ha?nh Luật ruộng đất Sự kiện trọng đại na?y đaf thô?i một luô?ng sinh khí mới va?o ha?ng nguf nhưfng ngươ?i kháng chiến, đặc biệt la? cán bộ, chiến sif trong quân đội vốn phâ?n lớn xuất thân tư? nông dân, ''tạo tha?nh khung ca?nh hu?ng tráng ca? nước ra trận hôm nay.
Đây sef la? bất ngơ? lớn nhất đối với quân địch trong mu?a khô na?y, một sức mạnh tinh thâ?n ghê gớm ma? chắc chắn Nava chưa đặt lên ba?n cân so sánh lực lượng.

Dòc 'ươ?ng, tĂi tiẮp tùc theo dòfi sự chuyĂ?n quĂ?n cù?a càc 'ơn vì trĂn càc mf̣t trẶn, 'f̣c biẶt chù tròng nhưfng diĂfn biẮn mới Y 'iẶn BiĂn Phù?. TĂi thươ?ng xuyĂn thưfng bào tì?nh hì?nh mới Y càc chiẮn trươ?ng với anh Vi QuẮc Thanh. Giưfa chùng tĂi tiẮp tùc cò nhưfng cuẶc trao 'Ă?i ỳ hợp tĂm 'Ă?u. Anh Vi và? tĂi 'Ă?u thẮng nhẮt càch tẮt nhẮt 'Ă? già?i quyẮt tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m ĐiẶn BiĂn Phù? là? tiẮn hà?nh tiĂu diẶt dĂ?n tư?ng trung tĂm 'Ă? khàng.
MẮi lo chình vĂfn là?: liẶu 'ìch cò thĂ? 'òn quĂn tư? Lai ChĂu vĂ?, rĂ?i rùt khò?i TĂy BẶc, như 'àf là?m Y Nà? Sà?n? Với tình càch Nava 'àf bẶc lẶ qua nhưfng cuẶc hà?nh quĂn biẶt kìch, 'ưa quĂn ra tĂy - nam Ninh Bì?nh, ròf rà?ng 'Ăy là? mẶt 'iĂ?u cĂ?n phà?i tinh 'Ắn. Costor cò phà?i là? mẶt 'ò?n 'ành dưf giẮng như Mouette, nhưng cao tay hơn...?
Tài Bf́c BẶ, do 'ìch cò nhưfng thay 'Ă?i lớn, mù?a khĂ nà?y, ta xuẮt quĂn muẶn. Đàf sf́p hẮt mù?a 'Ăng. Lựu phào 105 và? cao phào cù?a ta, kĂ? cà? 'ài 'oà?n 312, 'Ă?u cò?n trĂn 'ươ?ng hà?nh quĂn. Con 'ươ?ng tư? TuĂ?n Giào và?o ĐiẶn BiĂn Phù? chì? là? 'ươ?ng cho xe ngựa thĂ?. BT 'Ặi ta và? cĂng binh suẮt thơ?i gian qua 'àf ra sức mơ? 'ươ?ng, là?m cĂ?u, nhưng vĂfn chưa xong. Ta cò?n chưa 'ưa 'ược sơn phào 75 lĂn nhưfng mò?m nùi cao quanh cành 'Ă?ng 'Ă? kiĂ?m soàt sĂn bay. Nhưfng mày bay vẶn tà?i hàng nf̣ng 'àf hà cành tài 'Ăy. Theo bào cào, quĂn 'ìch Y ĐiẶn BiĂn Phù? 'àf lĂn tới 9 tiĂ?u 'oà?n, nhưng chùng vĂfn cò thĂ? rùt nhanh chòng bf?ng mẶt cuẶc hà?nh binh khĂng vẶn. Chùng cùfng cò thĂ? rùt qua Là?o theo 'ươ?ng hà?nh lang LuĂng Phabfng - ĐiẶn BiĂn Phù?, chì? phà?i vượt qua mẶt trưng 'oà?n cù?a ta chẮt chf̣n Y Pom Lòt... QuĂn Phàp khà giò?i trong nhưfng cuẶc rùt lui. Ta 'àf chứng kiẮn 'iĂ?u 'ò tài Hò?a Bì?nh và? Nà? Sà?n.
MĂfi khi phà?i nghì? lài dòc 'ươ?ng, càc chiẮn sìf thĂng tin lài lẶp tức cfng dĂy trơ?i, hò?i tin tức ĐiẶn BiĂn Phù?. MẶt lĂ?n, càn bẶ quĂn bào tới bào cào ngà?y hĂm nay, tài nhiĂ?u vì trì 'ìch trĂn cà?nh 'Ă?ng Mươ?ng Thanh, xuẮt hiẶn nhưfng 'àm lư?a. TĂi vẶi hò?i:
- Chùng 'Ắt gì? ? ĐẮt 'Ă? là?m gì??
ĐĂ?ng chì cà?n bẶ khĂng thĂ? trà? lơ?i.
Càc chiẮn sìf trinh sàt khi theo dòfi 'ìch thưa nf́m 'ược 'iĂ?u quan tròng ta 'ang rẮt cĂ?n biẮt: 'ìch 'ình cẮ thù? Y Mươ?ng Thanh hay 'ình rùt lui ? Nhưfng 'àm lư?a là?m tĂi rẮt bfn khofn. Chùng 'Ắt nhà? dĂn 'Ă? là?m cĂng sự, hay 'Ắt nhưfng thứ khĂng thĂ? 'em theo trước khi rùt quĂn ?
NẮu quĂn 'ìch Y ĐiẶn BiĂn Phù? rùt lui, phĂ?n lớn càc 'ài 'oà?n cù?a ta 'àf 'ưa lĂn TĂy Bf́c 'Ă?u phà?i nhanh chòng chuyĂ?n hướng hoàt 'Ặng. MẶt bẶ phẶn sèf theo kẮ hoàch cùf tiẮn sang Là?o. ChiẮn trươ?ng Thượng Là?o thưa thĂ? tiẮp nhẶn mẶt sẮ quĂn 'Ăng, vì? 'ươ?ng tiẮp tẮ quà xa. QuĂn cơ 'Ặng 'ìch sèf lài tẶp trung vĂ? 'Ă?ng bf?ng. Đà?nh rf?ng ta sèf cò càch khàc 'Ă? tào 'iĂ?u kiẶn tiĂu diẶt sinh lực 'ìch, nhưng viẶc thực hiẶn kẮ hoàch ĐĂng XuĂn trĂn chiẮn trươ?ng chinh cà?ng bì chẶm thĂm. Chf?ng cò?n bao lĂu nưfa là? tới mù?a mưa. ĐĂm 'Ăm, chì? mong sao 'i sớm tới chĂf nghì? 'Ă? nắm tì?nh hì?nh.
Mong mò?i cù?a ta là? 'ìch sèf Y lài ĐiẶn BiĂn Phù?. Anh Thài bào cào phương àn 'ành ĐiẶn BiĂn Phù? 'àf 'ược chuĂ?n bì, chơ? tĂi lĂn 'Ă? thĂng qua. ĐĂy sèf là? lĂ?n 'Ă?u bẶ 'Ặi ta mơ? mẶt cuẶn tiẮn cĂng quy mĂ lớn và?o mẶt tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m với mẶt vàn quĂn. Càn bẶ, chiẮn sìf ta 'àf 'ược chuĂ?n bì vĂ? 'ành tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m. ĐẮi tượng lùc 'ò là? Nà? Sà?n. Nhưng bĂy giơ? là? ĐiẶn BiĂn Phù?, cò sẮ quĂn 'Ăng gẮp rươfi, và? vùf khì trang bì mành hơn nhiĂfu lĂ?n. TrẶn 'ành sf́p tới sèf là? mẶt thư? thàch lớn chưa tư?ng cò 'Ắi với ta trong chiẮn tranh. Ta 'àf nhòn chiẮn trươ?ng rư?ng nùi là? nơi cò nhiĂ?u 'iĂ?u kiẶn thuẶn lợi 'Ă? tiĂu diẶt 'ìch. Nhưng ĐiẶn BiĂn Phù? khĂng hoà?n toà?n là? rư?ng nùi. Y 'Ăy cĂ cành 'Ă?ng lớn nhẮt tài TĂy Bf́c. RẮt nhiĂ?u cứ 'iĂ?m nf?m trĂn cành 'Ă?ng. BT 'Ặi ta sèf phà?i tiẮn hà?nh nhiĂ?u trẶn 'ành với quĂn cơ 'Ặng cò mày bay, xe tfng, 'ài bàc yĂ?m trợ trĂn 'ìa hì?nh bf?ng phf?ng giẮng như Y 'Ă?ng bf?ng. NẮu kè? 'ìch chẮp nhẶn trẶn 'ành Y ĐiẶn BiĂn Phù?, thì? 'Ăy cùfng là? chiẮn trươ?ng do chùng lựa chòn... TrẶn 'ành nà?y ta khĂng 'ược phèp thua.
PhĂ?n lớn tinh hoa cù?a bẶ 'Ặi chù? lực trong tàm nfm khàng chiẮn 'Ă?u tẶp trung Y 'Ăy. Nhưfng vẮn liẮng vĂ cù?ng quỳ già, nhưng cùfng thực ìt ò?i ! Tư? nfm 1950 bf́t 'Ă?u mơ? chiẮn dìch lớn tới mù?a xuĂn nà?y, vĂfn là? nhưfng 'ơn vì Ắy, nhưfng con ngươ?i Ắy. TĂi 'àf thuẶc tư?ng trung 'oà?n, tư?ng tiĂ?u 'oà?n, tư?ng 'ài 'Ặi chù? cĂng, biẮt nhưfng cà?n bẶ 'ài 'Ặi, trung 'Ặi, chiẮn sìf 'àf lẶp cĂng xuẮt sf́c.
Đàf thẮy ròf mòi ngươ?i lèfn 'ươ?ng lĂ?n nà?y 'Ă?u sĂ?n sà?ng hy sinh 'Ă? già?nh '' chiẮn thf́ng. Nhưng nhiẶm vù cù?a chiẮn dìch khĂng chi là? già?nh chiẮn thf́ng, mà? cò?n phà?i giưf 'ược nhưfng vẮn quỳ cho cuẶn chiẮn 'Ắu lĂu dà?i.
Tới Sơn La, ghè thfm mẶt tràm xe vẶn tà?i nf?m ven trùt 'ươ?ng. Nhì?n bĂn ngoà?i chì? thẮy mẶt khu rư?ng. Và?o sàu mẶt phùt, xe cẶ 'ứng thà?nh hà?ng dà?i ngang, dòc dưới lù?m cĂy. TĂi xem 'Ă?ng hĂ?, 'àf 10 giơ?. Lợi dùng sương n''ù? tan chẶm, nhưfng chiẮc xe vẶn tà?i phù? 'Ă?y là ngùy a g, vĂfn cò?n tư? ngoà?i 'ươ?ng 41 nẮi nhau nhày và?o tràm.
Qua phẮ huyẶn ThuẶn ChĂu mẶt 'Ăm trfng 'èp.
Dưới ành trfng, nhưfng trài 'Ă?i gianh trơ? nĂn mượt mà? hơn, rư?ng cĂy bù? xù? ban ngà?y 'àf chuyĂ?n thà?nh nhưfng mà?ng mĂ?u lùc sĂfm hiẶn trĂn nbn trơ?i xanh, trang 'iĂ?m nhưfng mà?ng sương trĂng. ĐĂ?ng bà?o chưa ngù?, 'ứng 'Ăng ven 'ươ?ng xem bẶ 'Ặi hà?nh quĂn. ĐĂy là? 'ài 'oà?n 312.
Đài 'oà?n bào cào: Đơn vì hà?nh quĂn rẮt tẮt, khĂng ai rơi rớt dòn 'ươ?ng, giư? 'ược bì mẶt, khĂng thiẶt hài gì? vì? mày bay 'ìch; anh em 'Ă?u rẮt phẮn khơ?i khi 'ược lẶnh xuẮt quĂn. TrĂn 'ươ?ng ra trẶn, gf̣p 'Ăm trfng 'èp, chùng tĂi 'Ă?u cà?m thẮy vui. Giưfa lùc 'ò, mày bay tới thà? phào sàng. Chùng tĂi 'i khò?i 'Ăy mẶt làt thì? mày bay tới thà? bom.
HĂm sau, nghì? lài bĂn nà?y 'è?o Pha 'in, gĂ?n mẶt suẮi nước nòng. Mày bay 'ành phà 'è?o suẮt ngà?y.
Trơ?i tẮi, tiẮp tùc hà?nh trì?nh.
Xe lài phà?i dư?ng trư>c chĂn 'è?o Pha 'in. Càc 'Ă?ng chì cĂng binh tới bào cào: TrĂn 'è?o cò?n bom nĂ? chẶm.
Pha 'in 'ứng sư?ng sưfng chc kìn mẶt vù?ng trơ?i. Đè?o nà?y dà?i hơn ba chùc kilĂmèt, suẮt thơ?i gian qua bì mày bay 'ìch 'ành phà liĂn tiẮp. Dưới ành trfng, nhì?n ròf sươ?n nùi trùi hẮt cĂy cò?, 'Ắt 'à bì xới lẶn. RĂ?i 'Ăy cuẶn chiẮn 'Ắu trĂn 'è?o nà?y sèf cò?n àc liẶt hơn.
MẮy lĂ?n hò?i, càc 'Ă?ng chì bà?o vẶ 'Ă?u nòi là? chưa qua 'è?o 'ược ThẮy cò?n phà?i 'ợi lĂu, càc chiẮn sìf thĂng tin cfng dĂy trơ?i, cho 'iẶn 'à?i chày 'Ă? nam tì?nh hì?nh. TĂi bà?o ngươ?i 'i gòi 'Ă?ng chì phù tràch 'ơn vì cĂng binh.
MẶt càn bẶ vòc ngươ?i tĂ?m thước, chf́c nìch, mf̣t 'en sàm tới, tự giới thiẶu là? 'ài 'Ặi trươ?ng cĂng binh. TĂi hò?i:
- Tì?nh tì?nh 'ươ?ng sà thẮ nà?o? CĂ qua 'è?o 'ược trong 'Ăm nay khĂng? .
ĐĂ?ng chì 'ài 'Ặi trươ?ng 'àp: .
- Bào cào Đài tướng, trĂn 'è?o vĂfn cò?n bom nĂ? chẶm, anh em 'ang tìch cực 'à?o.
- Đà?o cò lĂu khĂng ? .
- ThĂng thươ?ng thì? và?i giơ?, nhưng cùfng cò nhưfng quà? nf?m sĂu, phà?i 'à?o rẮt lĂu.
TĂi biẮt ngươ?i càn bẶ 'àf hiĂ?u ròf tĂ?m quan tròng cù?a viẶc phà?i sớm mơ? thĂng con 'ươ?ng, nĂn chì? 'f̣t tay lĂn vai anh, nòi: Mf̣t trẶn cù?a càc 'Ă?ng chì Y 'Ăy, càc 'Ă?ng chì cẮ gf́ng chiẮn 'Ắu, nay mai 'ìch sèf cò?n phà nhiĂ?u hơn.
Quà nư?a 'Ăm, 'Ă?ng chì 'ài 'Ặi trươ?ng quay lài bào cào 'ươ?ng 'àf mơ? xong. Quà? bom nĂ? chẶm trĂn 'è?o vĂfn chưa 'à?o lĂn 'ược. Đơn vì cĂng binh 'àf quyẮt 'ình 'ành mẶt con 'ươ?ng trành cho chùng tĂi. RiĂng xe vĂfn phà?i vượt qua vì trì cò bom nĂ? chàm. Ngay trong lùc bẶ 'Ặi 'ang 'à?o bom, nhiĂ?u xe vẶn tà?i khĂng thĂ? chơ? lĂu cứ phà?i chày qua.
VĂ? sau tĂi mới biẮt, mơ? con 'ươ?ng mới nà?y khĂng 'ơn già?n. Nhưfng ngà?y trước 'ò 'ìch rĂc bom bươm bướm khf́p nơi, biẮn rư?ng nùi hai bĂn 'ươ?ng thà?nh nhưfng bàfi mì?n. Cành bom bươm bướm mà?u xanh, lĂfn và?o cò? cĂy, ban ngà?y cùfng 'àf khò phàt hiẶn ! Càc chiẮn sìf cĂng binh 'àf phà?i dù?ng sà?o gàt, dù?ng 'à nèm, là?m nĂ? nhưfng trài bom nf?m trĂn mf̣t 'Ắt. Nhưng vĂfn cò?n nhưfng trài mf́c trĂn cà?nh cĂy ? ĐĂ? bà?o 'à?m cho 'ươ?ng thẶt an toà?n, anh em 'àf dùfng cà?m dù?ng sà?o khua cho nhưfng trài bom nĂ? ngay trĂn 'Ă?u ? .
Chùng tĂi phà?i mẮt nhiĂ?u giơ? mới 'i hẮt con 'ươ?ng trành, trong khi 'oà?n xe leo 'è?o vượt qua hẮ bom nĂ? chẶm, 'àf tới chơ? tư? lĂu.
Xe nhiĂ?u lĂ?n phà?i dư?ng lài giưfa 'è?o vì? mày bay tới.
XuẮng 'Ắn chĂn dẮe, trơ?i 'Ắ bf́t 'Ă?u sàng. TrĂn 'ươ?ng vĂfn cò?n nhưfng chiẮn sìf khiĂng phào 'i cù?ng chày rĂ?m rẶp 'Ă? kìp vĂ? tới vì trì trước khi sương mù? tan.
PhẮ huyẶn TuĂ?n Giào nf?m ngay dưới chĂn 'è?o. ĐĂy 'àf thuẶc 'Ắt Lai ChĂu mới 'ược già?i phòng mẶt thàng nay. LiĂn làc chơ? sffn, 'ưa chùng tĂi và?o nghì? Y mẶt bà?n nhò? càch xa 'ươ?ng cài. NgĂi nhà? sà?n cù?a 'Ă?r!g bà?o Thài hà?i mài cao vùt. Sà?n tre 'Ă?u hĂ?i cò ang nước và? nhưfng chẶu gĂf trĂ?ng ìt c.Ắy hè. Chù? nhà? niĂ?m nơ? 'un nước pha trà? mơ?i khàch.
Chùng tĂi 'àf vượt qua cư?a à?i cuẮi cù?ng trĂn 'ươ?ng tới ĐiẶn BiĂn Phù?.

CHặèÊP mfèt 'ặặĂèÊc môèÊt luèe, thặèc giÂèc, thÂèy anh Hoaè?ng Vfn Thaèi 'ang ngôè?i huèt thuôèc laè, tôi hoè?i: Anh tặĂèi lÂu chặa ?
- Cuèfng chặa lÂu. ThÂèy anh nguè? ngon, không muôèn 'aènh thặèc. .
- LiêèÊu 'ièÊch coè ruèt ĐiêèÊn Biên Phuè? không ?
- ChÂn laè? không. Chuèng vÂèfn tfng quÂn vaè? tiêèp tuèÊc cuè?ng côè công sặèÊ.
Tôi caè?m thÂèy mặè?ng.
Anh Thaèi baèo caèo ĐiêèÊn Biên Phuè? coè môèÊt caènh 'ôè?ng khaè rôèÊng nhặng vÂèfn nfè?m giặèfa 'ièÊa hiè?nh rặè?ng nuèi, thuÂèÊn lặĂèÊi cho ta. BỏằT 'ôèÊi 'aèf tÂèÊp kêèt chung quanh MặặĂè?ng Thanh. Luèc naè?y, 'ièÊch không thêè? ruèt lui maè? không coè thiêèÊt haèÊi. ĐièÊch ỏằY ĐiêèÊn Biên Phuè? hoaè?n toaè?n cô lÂèÊp vêè? 'ặặĂè?ng bôèÊ, giao thông, vÂèÊn taè?i, tiêèp têè 'êè?u trông vaè?o maèy bay. Lỏằc lặặĂèÊng 'ièÊch ỏằY 'Ây coè 9 tiêè?u 'oaè?n (vêè? sau ta mặĂèi biêèt vaè?o thaèng 1 nfm 1954, 'ièÊch 'aèf coè 11 tiêè?u 'oaè?n). Chuèng 'aèf ra sặèc xÂy dặèÊng công sặèÊ, nhặng chiè? mặĂèi laè?m 'ặặĂèÊc nhặèfng công sặèÊ daèf chiêèn. MôèÊt sôè mfèÊt cuè?a tÂèÊp 'oaè?n cặè 'iêè?m coè?n sặĂ hặĂè?. Vêè? phièa bôèÊ 'ôèÊi ta, caèc 'ặĂn vièÊ 'êè?u sung sặèc, tinh thÂè?n chiêèn 'Âèu lÂèÊp công rÂèt cao. Ta 'aèf trao 'ôè?i vặĂèi caèc 'ôè?ng chiè baèÊn cuè?ng 'i chuÂè?n _ bièÊ chiêèn trặặĂè?ng, .thÂèy nên duè?ng caèch 'aènh nhanh 'êè? tiêu diêèÊt 'ièÊch. SặèÊ xuÂèt hiêèÊn cuè?a phaèo binh vaè? phaèo cao xaèÊ seèf taèÊo môèÊt bÂèt ngặĂè? lặĂèn. Đaènh nhanh thfèng nhanh, bôèÊ 'ôèÊi coè?n sung sặèc, seèf 'ặĂèf tôè?n thÂèt, vaè? không phaè?i 'ôèi phoè vặĂèi khoè khfn vêè? tiêèp têè 'aèÊn dặặĂèÊc, lặặĂng thặèÊc cho haè?ng vaèÊn chiêèn sièf vaè? dÂn công trong môèÊt cuôèÊc chiêèn 'Âèu daè?i ngaè?y...
Baè?n sặĂ 'ôè? tÂèÊp 'oaè?n cặè 'iêè?m traè?i rôèÊng. LÂè?n 'Âè?u, tôi nhiè?n thÂèy nhặèfng vièÊ triè 'ièÊch daè?y 'fèÊc 'êèn nhặ vÂèÊy. Tặè? nhiêè?u phièa, nhÂèt laè? phièa tÂy, muôèn tiêèp cÂèÊn 'êè?u phaè?i vặặĂèÊt qua caènh 'ôè?ng rôèÊng. Riêng phièa 'ông tÂèÊp 'oaè?n cặè 'iêè?m laè? rặè?ng nuèi, nhặng 'aèf bièÊ aèn ngặèf bfè?ng môèÊt loaèÊt vièÊ triè nfè?m tiêèp giaèp nhau trên nhặèfng moè?m 'ôè?i.
Tôi hoè?i:
- HiêèÊn coè?n phaè?i giaè?i quyêèt nhặèfng vÂèn 'êè? giè? ?
- Đang sặè?a gÂèp 'ặặĂè?ng TuÂè?n Giaèo - ĐiêèÊn Biên Phuè?.
ĐặặĂè?ng naè?y trặặĂèc 'Ây chiè? laè? 'ặặĂè?ng duè?ng cho ngặèÊa thôè?, vaè? 'aèf boè? lÂu ngaè?y. Sặè?a xong 'ặặĂè?ng, 'ặa phaèo vaè?o vièÊ triè laè? có thêè? nôè? suèng.
- Yè kiêèn caèc 'ôè?ng chiè chiè? huy 'aèÊi 'oaè?n nhặ thêè naè?o?
- Anh em 'êè?u thÂèy laè? nên 'aènh ngay khi 'ièÊch chặa 'ặèng chÂn vặèfng. BỏằT 'ôèÊi rÂèt phÂèn khặĂè?i viè? lÂè?n naè?y coè caè? 'aèÊi baèc 105 vaè? phaèo cao xaèÊ.
Tôi thÂèy cÂè?n tiè?m hiêè?u thêm tiè?nh hiè?nh. BỏằT 'ôèÊi coè?n mÂèt môèÊt thặĂè?i gian laè?m 'ặặĂè?ng. HặĂn 70 kilômeèt 'ặặĂè?ng cho xe keèo phaèo ! Trong thặĂè?i gian 'oè, chfèc chfèn 'ièÊch cuè?ng côè thêm công sặèÊ, vaè? coè?n coè thêè? tfng quÂn. Ngay bÂy giặĂè? 'aènh nhanh 'aèf khoè. Rôè?i 'Ây hfè?n caè?ng khoè.
Tôi noèi vặĂèi anh Thaèi: "Coè thêè? tÂèÊp kêèt phaèo vaè? cao xaèÊ ỏằY TuÂè?n Giaèo, nhặng phaè?i 'ặa thÂèÊt nhanh toaè?n bôèÊ 312 vaè?o 'ôèÊi hiè?nh bao vÂy quÂn 'ièÊch. CÂè?n giặèf quÂn 'ièÊch ỏằY ĐiêèÊn Biên, không 'êè? taèi diêèfn trặặĂè?ng hặĂèÊp Naè? Saè?n !"

CHƯƠNG BỐN
QUYẾT ĐỊNH KHÓ KHĂN NHẤT
Buô?i chiê?u, đi tiếp va?o sơ? chi? huy. Xe chạy trên con đươ?ng mới sư?a, cây cối, lau lách hai bên đaf phát quang. các "cua" đê?u mơ? rộng, không co?n nhưfng,ơ Ô? trâu, Ô? ga? Nhưfng suối lớn, nho? đê?u được xếp đá ngâ?m hoặc bắc câ?u gôf khá chắc chắn. Mặt cầu la? nhưfng cây gôf to, buột néo với nhau bă?ng đây rư?ng. Không thê? nghif đây lại la? loại vật liệu có thê? thay thế cho nhưfng chiết đinh câ?u!
Đến cây số 15 đươ?ng Tuâ?n Giáo - Điện Biên Phu?, xe ref va?o Thâ?m Púa, nơi đặt sơ? chi? huy. Vu?ng na?y có suối, thác, va? nhiê?u núi đá, thoạt nhi?n giống như Qua?ng Uyên, Cao Bă?ng.
Không khí sơ? chi? huy rất nhộn nhịp. Cán bộ tham mưa tấp nập chuâ?n bị ba?n đô?, sa ba?n. Tôi gặp lại các anh Lê Liêm, Phó chu? nhiệm Tô?ng cục Chinh trị, anh Đặng Kim Giang, Phó chu? nhiệm Tô?ng cục Cung cấp, nhưfng ngươ?i đaf đi trước một tháng. Trong cuộc hội ý Đa?ng uy? Mặt trận, đúng như lơ?i anh Thái, ý kiến nhưfng la?: câ?n đánh ngay trong lúc địch chưa tăng thêm quân va? cu?ng cố công sự, có kha? năng gia?nh chiến thắng trong va?i nga?y đêm. Dự kiến với tinh thâ?n "mơ? đươ?ng thắng lợi" cu?a bộ đội va? dân công như hiện nay, khoa?ng năm nga?y nưfa, có thê? la?m xong đươ?ng đưa pháo va?o trận địa. Tôi gặp một số cán bộ ti?m hiê?u thêm ti?nh hi?nh. Ai nấy đê?u to? ra hân hoan với chu? trương đánh nhanh chóng nhanh. Mọi ngươ?i cho ră?ng nếu không đánh sớm, địch tăng cươ?ng công sự, tập đoa?n cứ điê?m sef trơ? nên quá mạnh, va? cufng lo chiến dịch kéo da?i, sef khó gia?i quyết vấn đê? tiếp tế trên tuyến đươ?ng tư? hậu phương ra mặt trận quá xa, địch co?n đánh phá quyết liệt hơn.
Tôi thấy câ?n gặp Trươ?ng đoa?n Cố vấn quân sự cu?a bạn, hy vọng sef có sự đô?ng ti?nh: lựa chọn phương án ,,đánh nhanh chóng nhanh" la? quá mạo hiê?m. Tôi ho?i đô?ng chí nghif gi? vê? ý kiến cu?a bộ phận chuâ?n bị chiến trươ?ng. Đô?ng chí Vi Quốc Thanh nói đaf gặp đô?ng chí Mai Gia Sinh va? nhưfng chuyên gia cu?ng đi với cán bộ Việt Nam. Các chuyên gia va? các đô?ng chí Việt Nam đê?u nhất trí la? câ?n đánh sớm, có nhiê?u kha? năng gia?nh chiến thắng.
Tôi tri?nh ba?y nhưfng suy nghif cu?a mi?nh, với so sánh lực lượng giưfa ta va? địch trên chiến trươ?ng, không thê? huy động toa?n bộ sức mạnh cu?a ta tiêu diệt tập đoa?n cứ điê?m trong thơ?i gian một va?i nga?y. Đô?ng chí Vi cân nhắt rô?i nói: "Nếu không đánh sớm, nay mai địch tăng thêm quân va? cu?ng cố công sự thi? cuối cu?ng, sef không co?n điê?u kiện công kích quân địch".
Tôi vâfn cho ră?ng đánh nhanh không thê? gia?nh thắng lợi nhưng chưa có đu? cơ sơ? thực tế đê? bác bo? phương án các đô?ng chí đi trước đaf lựa chọn. Cufng không co?n thơ?i gian báo cáo xin ý kiến Bộ Chính trị, tôi đô?ng ý triệu tập hội nghị triê?n khai kế hoạch chiến đấu.
Tôi nói với đô?ng chí Nguyêfn Văn Hiếu, chánh văn pho?ng cu?a Bộ, sự cân nhắc cu?a mi?nh, dặn theo dofi ti?nh hi?nh, nghiên cứu, suy nghif thêm, va? chi? được trao đô?i riêng với mi?nh vê? vấn đê? na?y. Tôi chi? thị cho đô?ng chí Cao Pha, cục phó Cục 2, điê?u tra thật câ?n thận nhưfng vị trí trên cánh đô?ng hướng tây, nơi được coi la? sơ hơ? ta sef du?ng mufi chọc sâu đánh va?o, va? yêu câ?u pha?i báo cáo ha?ng nga?y nhưfng hiện tượng như tăng quân, cu?ng cố công sự cu?a địch.
Nga?y 14 tháng 1 năm 1954, mệnh lệnh chiến đấu được phô? biến trên một sa ba?n lớn tại hang Thâ?m Púa.
Cán bộ cao cấp, trưng cấp các đại đoa?n tham gia chiến đấu đê?u có mặt. Nhưfng tư lệnh, chính u?y đại đoa?n: Vương Thư?a Vuf, Lê Trọng Tấn, Lê Qua?ng Ba, Đa?o Văn Trươ?ng, Nam Long, Quang Trung, Cao Văn Khánh, Chu Huy Mân, Trâ?n Độ, Phạm Ngọc Mậu... va? nhiêfu cán bộ trung đoa?n, tiê?u đoa?n đaf cu?ng chiến đấu qua rất nhiêfu chiến dịch.
Nhiệm vụ chọc sâu giao cho đại đoa?n 308, đại đoa?n chu? lực đâ?u tiên cu?a Bộ. 308 sef đánh va?o tập đoa?n cứ điê?m tư? hướng tây, xuyên qua nhưfng vị trí nă?m trên cánh đô?ng, thọc thă?ng tới sơ? chi? huy cu?a Đơ? Cát. Các đại đoa?n 812, 316 nhận nhiệm vụ, đột kích va?o hướng đông, nơi có nhưfng cao điê?m trọng yếu. Dự kiến trận đánh sef diêfn ra trong hai nga?y, ba đêm. Trước mật, tập trung toa?n bộ lực lượng bộ đội hoa?n tha?nh đươ?ng kéo pháo va? đưa pháo va?o trận địa daf chiến. Nghc thông báo số lượng pháo 105 sư? dụng trong trận na?y, nhiê?u ngươ?i trâ?m trô? .
Khi phô? biến quyết tâm chiến đấu, đê? chuâ?n bị phâ?n na?o tư tươ?ng cho cán bộ, tôi nói: "Hiện nay, địch chưa có triệu chứng thay đô?i lớn. Chúng ta câ?n ra sức nắm vưfng địch ti?nh, đê? một khi địch có thay đô?i thi? kịp thơ?i xư? trí".
Trước môfi trận đánh, tôi thươ?ng khuyến khích cán bộ nói hết khó khăn, đê? cu?ng ba?n cách khấc phục.
Nhưng lâ?n na?y, các đơn vị đê?u hăng hái nhận nhiệm vụ.
Chi? có nhưfng ngươ?i ho?i cho rof hơn, không một ai thắc mắc gi?. Sau na?y, tôi mới biết có nhưfng đô?ng chí chi? huy ca?m thấy nhiệm vụ quá nặng, lo pha?i đột phá liên tiếp, trận ''đánh kéo da?i, không gia?i quyết được thương binh va? tiếp tế đạn dược. Nhưng trước không khí ha?o hu?ng trao nhiệm vụ, không ai dám nói nhưfng băn khoăn cu?a mi?nh.
Một số nha? văn, nha? báo nhưfng nước anh em cufng theo bộ đội đi chiến dịch. Vi? thơ?i gian chuâ?n bị kéo da?i, đaf tới lúc họ pha?i trơ? vê? nuuu. Một buô?i tối, anh Lê Liêm đêf nghị tôi gặp bạn trước khi ra vê?.
Cơ quan chính tri? căng một chiếc du? hoa chiến lợi phâ?m bên do?ng suối lấp lánh ánh trăng la?m nơi tiếp khách.
Nha? văn Ba Lan nói:
- Thiên nhiên cu?a các đô?ng chí đẹp quá ? Khung ca?nh thật la? thanh bi?nh.
Lúc na?y không có tiếng đại bác. Dưới ánh trăng, nhưfng mo?m núi đá nhấp nhô, mơ? a?o. Tôi nói:
- Tôi cufng thấy phong ca?nh ở đây rất đẹp. Tôi không pha?i nha? thơ nhưng ca?m thấy ca?nh na?y thật nên thơ. Chúng tôi lại sắp chiến đấu chính la? đê? cho khắp đất nước đêm na?o cufng đẹp như đêm nay.
Đô?ng chí nha? báo Tiệp Khác nhận xét: - Quân đội cu?a các đô?ng chí thật lạ? Tôi không thấy có sự cách biệt na?o giưfa vị tướng với ngươ?i lính: Rô?i anh kê? lại, sáng hôm nay khi lội dọc suối va?o sơ? chi? huy, đaf nhi?n thấy đô?ng chí Tô?ng tham mưu phó nhươ?ng ngựa cho một chiến sif đau chân, xách gia?y trong tay, cu?ng lội suối với mọi ngươ?i.
- Quân đội chúng tôi như vậy. Quan hệ giưfa chúng tôi trước hết la? quan hệ giưfa nhưfng ngươ?i đô?ng chí, nhưfng ngươ?i bạn chiến đấu. Cuối buô?i gặp, đô?ng chí nha? văn Ba'' Lan ho?i bă?ng một giọng vư?a lưu luyến vư?a băn khoăn: - Các đô?ng chí sắp đi chiến đấu, co?n chúng tôi thi? sắp lên đươ?ng trơ? vê? nước. Tôi muốn đê? nghị đô?ng chí Tô?ng tư lệnh cho biết, sau đây chúng tôi sef nhận được tin gi? vê? Điện Biên Phu? ?
Tôi tra? lơ?i:
- Hoặc la? các đô?ng chí sef không nhận được tin tức gi? vê? Điện Biên Phu?, nhưng sef được tin chiến thắng cu?a chúng tôi trên nhiê?u chiến trươ?ng khoe. Hoặc la? cá đô?ng chí sef được tin chiến thắng ở Điện Biên Phu?, khi đó sef la? một chiến thắng rất to.

Sở chi? huy chiến dịch tư? cây số 15 chuyê?n va?o một khu rư?ng ngang cây số 62 gâ?n ba?n Na? Tấu.
Các đô?ng chí trong Bộ chi? huy va? Đa?ng u?y Mặt trận chia nhau đi kiê?m tra va? đôn đốc chuâ?n bị chiến đấu.
Với quyết định đánh nhanh, vấn đê? la? thơ?i gian. Chậm một nga?y tập đoa?n cứ điê?m lại rắn thêm, va? địch có thê? tăng quân.
Khó khăn lớn lúc na?y la? đưa được pháo va?o trận địa.
Khi tất ca? các khâ?u pháo ở yên trong vị trí va? săfn sa?ng nha? đạn, trận đánh mới .có thê? bắt đâ?u. Chúng ta quyết định da?nh cho ke? địch 2.000 trái pháo 105 ly trong trận mơ? ma?n. Khi nghe phô? biến điê?u na?y, cán bộ hết sức phấn khơ?i, coi như sef có một tiếng sét giáng xuống đâ?u quân địch '' Hơn bốn chục vị trí nam trong ba phân khu cu?a tập đoa?n cứ điê?m, cufng như các trận địa pháo, đaf xuất hiện đâ?y đu? trên sơ đô? vef tay cu?a cơ quan tham mưu chiến dịch. Chúng ta chi? mới kiếm được loại ba?n đô? cuf ty? lệ 1/100.000, thiếu rất nhiê?u chi tiết.
Trong một tháng "Mơ? đươ?ng thắng lợi", bộ đội ta va? thanh niên xung phong đaf la?m nên một việc thâ?n ky?. Con đường Tuâ?n Giáo - Điện Biên Phu?, da?i 82 kilômét, trước đây chi? rộng một mét, đa? được mơ? rộng va? sư?a sang cho xe kéo pháo va?o cách Điện Biên 15 kilômét. Tư? đây, các khâ?u pháo sef được kéo bă?ng tay va?o nhưfng trận địa trên quafng đươ?ng da?i 15 km. Đươ?ng kéo pháo rộng ba mét, chạy tư? cư?a rư?ng Na? Nham, qua đi?nh Pha sông cao 1.150 mét, xuống Ba?n Tấu, đươ?ng Điện Biên Phu? - Lai Châu, tới Ba?n Nghêfu, mơ? mới hoa?n toa?n. Đê? ba?o đa?m bí mật, nó pha?i được ngụy trang toa?n bộ, không cho máy bay trinh sát phát hiện. Thơ?i gian la?m đươ?ng dự kiến trong một nga?y, một đêm. Ta đaf ra?i bộ đội suốt dọc đươ?ng, la?m xong trong 20 giơ? ? Việc ''tiếp theo la? đưa lựu pháo va? cao xạ pháo va?o vị trí bắn. Nhiệm vụ được trao cho đại đoa?n 351 va? đại đoa?n 312, dự kiến hoa?n tha?nh trong ba đêm.
Bộ chi? huy chiến dịch quyết định tha?nh lập bộ chi? huy kéo pháo, do đô?ng chí Lê Trọng Tấn, tư lệnh 312, la?m chi? huy trươ?ng, đống phí Phạm Ngọc Mậu, chính u?y 351, la?m chính u?y, đô?ng thơ?i cư? đô?ng chí ĐÔf Đức Kiên, trươ?ng ban Tác chiến chiến dịch, va? một số cán bộ tham mưu xuống cu?ng ba?n kế hoạch va? kiê?m tra đôn đốc.
Khi đi thăm đươ?ng kéo pháo, tôi ca?m thấy băn khoăn Con đươ?ng kéo pháo khá da?i, nă?m trên địa hi?nh hiê?m trơ?, nhiê?u dốc cao, vực sâu. Tôi thấy rất khó đưa pháo va?o trận địa đúng thơ?i gian dự kiến. Va? việc tiếp đạn khi chiến đấu sef rất khó khăn.
Sau ba?y đêm, pháo vâfn chưa tới vị trí quy định. Thơ?i gian nô? súng dự định nga?y 20 tháng 1 năm 1954, pha?i lui lại năm nga?y. Chúng ta chưa lươ?ng hết trơ? ngại khi du?ng sức ngươ?i kéo nhưfng khối thép nặng hai tấn, qua nhưfng dốc cao 30, 40 độ, có chôf lên tới 60 độ, lại bị máy bay va? pháo địch ca?n trơ?. Trong nhưfng nga?y qua, có nhưfng cán bộ, chiến sif đaf hy sinh đê? cứu pháo kho?i lăn xuống vực sâu. Trước đó, xe chi? chuyê?n pháo tới cư?a rư?ng Na? Nham, đê? pho?ng va?o gâ?n hơn địch phát hiện tiếng động cơ. Bộ chi? huy chiến dịch buộc pha?i có một quyết định mới: cho 351 du?ng xe Ô tô đưa pháo va?o khu vực Na? Ten, Na? Hy đê? gia?m khoa?ng ba đêm kéo pháo bă?ng tay.
Tư? hội nghị Thâ?m Púa tới khi đưa pháo va?o trận địa đối với tôi la? một thơ?i gian rất da?i. Nhiê?u đêm thao thức. Suy tinh, cân nhắc rất nhiê?u lâ?n, vâfn chi? ti?m thấy rất ít yếu tố thắng lợi. Tôi căn dặn các phái viên đi nậm ti?nh hi?nh, thấy bất cứ điê?u gi? đáng chú ý đê?u pha?i báo cáo kịp thơ?i. Mọi ngươ?i đê?u pha?n ánh tinh thâ?n chuâ?n bị chiến đấu rất cao cu?a cán bộ, chiến sif. Đại đoa?n trươ?ng 312 Lê Trọng Tấn nói với tôi trong quá tri?nh chiến đấu, sef pha?i đột phá liên tụm ba lâ?n mới va?o được tung thâm. Nhưng đây chi? la? sự tính toán công việc pha?i la?m. Đại đoa?n trươ?ng 308 Vương Thư?a Vuf, đa?m nhiệm mufi chọc sâu, hoa?n toa?n giưf im lặng. Sang nga?y thứ chín, hai nga?y trước khi nô? súng, đô?ng chí Phạm Kiệt, cục phó Cục Ba?o vệ, theo dofi việc kéo pháo ở phía tây, đê? nghị gặp tôi qua điện thoại. Anh Kiệt nhận xét: "Pháo cu?a ta đê?u đặt trên trận địa daf chiến, địa hi?nh rất trống tra?i, nếu bị pha?n pháo, hoặc máy bay đánh phá sef khó tránh tô?n thất. Một số pháo vâfn chưa kéo được tới trận địa". Đây la? ngươ?i đâ?u tiên, va? cufng la? duy nhất, phát hiện khó khăn.
Theo quy định, đô?ng chí Cao Pha, cục phó Cục 2, pha?n ánh ti?nh hi?nh địch với Chi? huy trươ?ng chiến dịch ha?ng nga?y, khi có nhưfng hiện tượng đột xuất như địch tăng quân, rút quân thi? pha?i báo cáo ngay. Tin tức thu được tư? ba nguô?n: các đơn vị đang bao vây, trinh sát cu?a Bộ, tin cu?a địch thu qua vô tuyến điện. Tôi được biết ở Mươ?ng Thanh, quân địch đaf có thêm nhiê?u xe tăng va? trên bốn chục khâ?u pháo 105 va? 155 ly. ở nhiê?u cứ điê?m, địch đaf xây dựng công sự kiên cố. Tôi đặc biệt chú ý hệ thống công sự phụ, nhưfng ha?ng ra?o dây thép gai va? bafi mi?n địch không ngư?ng mơ? rộng môfi nga?y, có nơi đaf rộng tới hơn 100 mét, thậm chí 200 mét! Nga?y 24, Cục 2 báo cáo, trong nga?y địch vư?a tăng'' cươ?ng cho Điện Biên Phu? thêm một tiê?u đoa?n, đưa lực lượng lên tới 10 tiê?u đoa?n (thực tế lúc đó địch đaf có 12 tiê?u đoa?n).
Nhufng cứ điê?m phía tây, nơi mufi chinh đại đoa?n 308 sef đột phá, tuy không mạnh như một số cao điê?m, nhưng nă?m trên cánh đô?ng trống, bộ đội không có địa hi?nh â?n náu, địch dêf sư? dụng xe tăng, pháo binh, máy bay va? lực lượng pha?n kích đối phó. Đô?ng chí Hiếu nhận xét: ?oCông tác tư tươ?ng mới nhấc nhiê?u tới quyết tâm ma? ít ba?n cách khoc phục nhưfng khó khăn trong trận đánh".
Gâ?n nga?y nô? súng, cơ quan tác chiến báo cáo: trung đoa?n trươ?ng Hoa?ng Câ?m ở 312, đê? nghị tra? lại bớt pháo, vi? được trao quá nhiê?u pháo ? Đây la? hiện tượng câ?n chú ý. Chưa bao giơ? một đơn vị đột kích lại tư? chối pháo phối thuộc!
Tôi ca?m thấy sốt ruột vi? các chiến trươ?ng phối hợp chưa nô? súng. Nếu mặt trận chính nô? súng trước trong khi quân cơ động địch co?n '' chưa phân tán nhiê?u, Na va có thê? tập trung lực lượng đối phó ở Điện Biên Phu? !
Như vậy sef khó khăn cho việc thực hiện ý đô? chiến lược cu?a ta. Tôi đặc biệt băn khoăn vê? Liên khu 5, lo anh Nguyêfn Chánh không thuyết phục được Liên khu u?y đưa phâ?n lớn chu? lực lên Tây Nguyên. Việc mơ? mặt trận Tây Nguyên không chi? la? hoạt động phối hợp với ''mặt trận chính, ma? co?n nhă?m ba?o vệ các tmh vu?ng đô?ng bă?ng Liên khu 5. Nga?y 21 tháng 1 năm 1954, tôi được tin Nava đaf tung khoa?ng 15 tiê?u đoa?n mơ? cuộc tiến công va?o nam Phú Yên. Nava tiếp tục phân tán quân cơ động la? điê?u có lợi cho ta: Nhưng không biết Liên khu 5 đối phó thế na?o ?

Ngà?y 22, cùc trươ?ng Tàc chiẮn TrĂ?n Vfn Quang bào cào: LiĂn khu ù?y 5 'iẶn ra tiẮp tùc tiẮn hà?nh kẮ hoàch 'àf 'ình, chì? 'Ă? lài lực lượng vùf trang 'ìa phương 'Ắi phò với cuẶc tiẮn cĂng tài vù?ng ven biĂ?n và? 'Ă?ng bf?ng, 'ài bẶ phẶn chù? lực 'àf bf́t 'Ă?u tiẮn lĂn TĂy NguyĂn.
TrĂn 'Ắt bàn, mùfi thòc sĂu cù?a 436 'àf tiẮn xuẮng Hà Là?o, 'ang tìch cực chuĂ?n bì nĂ? sùng sớm.
NẮu TĂy NguyĂn, Hà Là?o kìp thơ?i 'ành 'ìch lùc nà?y thì? sèf rẮt cò lợi cho tì?nh hì?nh.
Sau nhiĂ?u ngà?y 'Ăm chẶt vẶt, nhưfng khĂ?u phào mới xìch tới gĂ?n trẶn 'ìa dàf chiẮn. Thơ?i gian nĂ? sùng 'ược quyẮt 'ình là? 17 giơ? ngà?y 25 thàng 1 nfm 1954. GĂ?n ngà?y N, mẶt chiẮn sìf cù?a 'ài 'oà?n 312 khĂng may bì 'ìch bf́t. BT phẶn thĂng tin kỳf thuẶt cù?a ta nghe 'ìch thĂng bào cho nhau qua 'iẶn 'à?i vĂ? ngà?y giơ? tiẮn cĂng cù?a bẶ 'Ặi ta. DiĂfn biẮn 'Ă?u tiĂn ngoà?i dự kiẮn ? BT chì? huy chiẮn dìch quyẮt 'ình hoàfn thơ?i gian nĂ? sùng 24 tiẮng. Và? phĂn cĂng càn bẶ 'i nẶm lài tì?nh hì?nh sĂ?n sà?ng chiẮn 'Ắu cù?a càc 'ơn vì. Nhưfng tà?i liẶu cù?a phương TĂy sau nà?y cho biẮt 'ìch nf́m 'ược thơ?i gian nĂ? sùng cù?a ta là? do thu 'ược mẶt sẮ bức 'iẶn cù?a cơ quan cung cẮp mf̣t trẶn.
TĂi cà?m thẮy như cà? thàng 'àf trĂi qua. Nhưng tĂnh lài tư? khi trao nhiẶm vù chiẮn 'Ắu tới 'ò, chì? mới cò mươ?i mẶt ngà?y. MĂfi ngà?y, tĂi cà?ng nhẶn thẮy ròf là? khĂng thĂ? 'ành nhanh 'ược. Lơ?i Bàc df̣n trước lùc lĂn 'ươ?ng và? nghì quyẮt Trung ương hĂ?i 'Ă?u nfm lài vfng vf?ng bĂn tai: "chì? 'ược thf́ng khĂng 'ược bài, vì? bài thì? hẮt vẮnâ?. ĐĂm ngà?y 25 thàng 1 nfm 1954, tĂi khĂng sao chợp mf́t. ĐĂ,?U 'au nhức. ĐĂ?ng chì Thù?y, y sìf, buẶt lĂn tràn tĂi mẶt nẶm ngà?i cứù?.
TĂi 'àf hiĂ?u vì? sao mòi ngươ?i 'Ă?u lựa chòn phương àn 'ành nhanh ? VẮn 'Ă? tiẮp tẮ khò khfn chì? là? mẶt lỳ do. Chùng ta khĂng phà?i hoà?n toà?n khĂng cĂ càch khf́c phùc khò khfn nà?y. Lỳ do chình là? e thơ?i gian chuĂ?n bì kèo dà?i, 'ìch sèf tfng thĂm quĂn, tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m ngà?y cà?ng mành, sèf là?m ta mẮt cơ hẶi tiĂu diẶt 'ìch ! NhiĂ?u ngươ?i cho rf?ng sự xuẮt hiẶn lĂ?n 'Ă?u cù?a lựu phào và? cao xà sèf là?m quĂn 'ìch choàng vàng. Nhưng chùng ta chì? cò và?i ngà?n viĂn 'àn ? Đf̣c biẶt, mòi ngươ?i 'Ă?u tin và?o khì thẮ cù?a bẶ 'Ặi khi xuẮt quĂn, tin và?o sức mành tinh thĂ?n. Nhưng sức mành tinh thĂ?n cùfng cò nhưfng giới hàn. KhĂng phà?i chì? với sức mành tinh thĂ?n cao mà? lùc nà?o cùfng chiẮn thf́ng quĂn 'ìch ? Chùng ta cùfng khĂng thĂ? già?nh chiẮn thf́ng với bẮt kĂ? già nà?o, vì? phà?i giưf gì?n vẮn liẮng cho cuẶc chiẮn 'Ắu lĂu dà?i.
Khi nghe anh Thài nòi lĂ?n 'Ă?u Y TuĂ?n Giào vĂ? khà? nfng 'ành nhanh thang nhanh, tĂi 'àf cà?m thẮy là?m như vẶy là? mào hiĂ?m. Tư? 'ò 'Ắn nay, tì?nh hì?nh 'ìch 'àf thay 'Ă?i nhiĂfu. Chùng 'àf cù?ng cẮ cĂng sự phò?ng ngự, khĂng cò?n là? trẶn 'ìa dàf chiẮn. BT 'Ặi sèf phà?i tiẮn hà?nh mẶt trẶn cĂng kiĂn và?o mẶt tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m phò?ng ngự vưfng chf́c chưa tư?ng cò.
Ba khò khfn hiẶn lĂn rẮt ròf.
Thứ nhẮt, bẶ 'Ặi chù? lực ta 'Ắn nay chì? tiĂu diẶt cao nhẮt là? tiĂ?u 'oà?n 'ìch tfng cươ?ng, cò cĂng sự vưfng chf́c Y Nghìfa LẶ. Y Nà? Sà?n, chùng ta mới 'ành và?o vì trì tiĂ?u 'oà?n, dưới tiĂ?u 'oà?n, cĂng sự dàf chiẮn nf?m trong tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m, vĂfn cò nhưfng trẶn khĂng thà?nh cĂng, bẶ 'Ặi thương vong nhiĂ?u.
Thứ hai, trẶn nà?y tuỳ? ta khĂng cò mày bay, xe tfng, nhưng 'ành hiẶp 'Ă?ng binh chù?ng bẶ binh, phào binh với quy mĂ lớn lĂ?n 'Ă?u, mà? lài chưa qua diĂfn tẶp. Vư?a qua, cĂ trung 'oà?n trươ?ng xin trà? lài phào vì? khĂng biẮt phẮi hợp thẮ nà?o !
Thứ ba, bẶ 'Ặi ta tư? trước tới nay mới chì? quen tàc chiẮn ban 'Ăm, Y nhưfng 'ìa hì?nh dĂf Ă?n nàu. Chù? lực ta chưa cò kinh nghiẶm cĂng kiĂn ban ngà?y trĂn trẶn 'ìa bf?ng phang, với mẶt kè? 'ìch cò ưu thẮ vĂ? mày bay, phào binh và? xe tfng. TrẶn 'ành sèf diĂfn ra trĂn mẶt cành 'Ă?ng dà?i 15 kilĂmèt và? rẶng 6 - 7 kilĂmèt...
TẮt cà? mòi khò khfn 'ò 'Ă?u chưa 'ược bà?n bàc kỳf và? tì?m càch khf́c phùc.
Nhưng già?i quyẮt ra sao ? Phào binh 'àf và?o vì trì, càc 'ài 'oà?n 'Ă?u cò mf̣t Y tuyẮn xuẮt phàt xung phong.
QuyẮt 'ình hoàfn trẶn 'ành mẶt lĂ?n nưfa sèf tàc 'Ặng tới tinh thĂ?n bẶ 'Ặi như thẮ nà?o...?
TĂi nhẶn thẮy phà?i cho càc 'ơn vì rùt khò?i trẶn 'ìa 'Ă? nghiĂn cứu mẶt càch 'ành khoc dù? bẶ 'Ặi cò thf́c mf́c. Phà?i chuyĂ?n tư? phương àn "'ành nhanh thf́ng nhanh'' sang "'ành chf́c tiẮn nhf́c". Thơ?i gian chuĂ?n bì sèf kèo dà?i. Ngoà?i cĂng tàc chuĂ?n bì 'ành 'ìch Y ĐiẶn BiĂn Phù?, bẶ 'Ặi ta cĂ?n cò nhưfng hoàt 'Ặng tào nĂn bẮt ngơ? mới cho 'ìch. TĂi nghìf trước mf́t sèf 'iĂ?u ngay mẶt cành quĂn sang Thượng Là?o thu hùt quĂn 'ìch vĂ? hướng nà?y, cò thĂ? quèt sàch hà?nh lang ĐiẶn BiĂn Phù? - LuĂng Phabfng chùng mới lẶp Y lưu vực sĂng NẶm Hu.
Và? cĂ?n nhf́c LiĂn khu 5 triĂ?n khai nhanh chiẮn dìch Y TĂy NguyĂn...
Phà?i hòp ngay Đà?ng ù?y Mf̣t trẶn... SuẮt 'Ăm tĂi chì? mong trơ?i chòng sàng.

SÀNG ngà?y 26 thàng 1 nfm 1954, Vfn phò?ng thĂng bào cuẶc hòp Đà?ng ù?y Mf̣t trẶn.
Trước cuẶc hòp, tĂi bà?o 'Ă?ng chì Hoà?ng Minh Hương, trươ?ng 'oà?n phiĂn dìch cù?a BẶ, chuĂ?n bì cho tĂi gf̣p ngay 'Ă?ng chì Trươ?ng 'oà?n C' vẮn quĂn sự.
ĐĂ?ng chì Vi QuẮc Thanh ngàc nhiĂn nhì?n nf́m ngà?i cứu trĂn tràn tĂi. ĐĂ?ng chì Ăn cĂ?n hò?i thfm sức khò?e, rĂ?i nòi:
- TrẶn 'ành sf́p bf́t 'Ă?u. ĐĂ? nghì VĂ TĂ?ng cho biẮt tì?nh hì?nh tới lùc nà?y ra sao ?
TĂi 'àp:
- ĐĂ cùfng là? vẮn 'ề tĂi muẮn trao 'Ă?i với 'Ă?ng chì Trươ?ng 'oà?n. Qua theo dòfi tì?nh hì?nh, tĂi cho rf?ng 'ìch khĂng cò?n trong tràng thài lĂm thơ?i phò?ng ngự, mà? 'àf trơ? thà?nh mẶt tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m phò?ng ngự kiĂn cẮ. Vì? vẶy khĂng thĂ? 'ành theo kẮ hoàch 'àf 'ình...
TĂi nòi tiẮp ba khò khfn lớn cù?a bẶ 'Ặi, rĂ?i kẮt luẶn: - NẮu 'ành là? thẮt bài.
- VẶy nĂn xư? trì thẮ nà?o ?
- Ỳ 'ình cù?a tĂi là? ra lẶnh hoàfn cuẶc tiẮn cĂng ngay chiĂ?u hĂm nay, thu quĂn vĂ? vì trì tẶp kẮt, chuĂ?n bì lài theo phương chĂm "'ành chf́c tiẮn chf́c".
Sau giĂy làt suy nghìf, 'Ă?ng chì Vi nòi: - TĂi 'Ă?ng ỳ với VĂ TĂ?ng. TĂi sèf là?m cĂng tàc tư tươ?ng với càc 'Ă?ng chì trong 'oà?n cẮ vẮn.
- Thơ?i gian gẮp. TĂi cĂ?n hòp 'à?ng ù?y 'Ă? quyẮt 'ình.
Và? 'àf cĂ dự kiẮn cho 308 tiẮn vĂ? phìa LuĂng Phabfng, bẶc lẶ lực lượng chư?ng nà?o, kèo quĂn 'ìch vĂ? hướng 'ò, khĂng 'Ă? khĂng gĂy khò khfn khi quĂn ta kèo phào ra...
CuẶc trao 'Ă?i giưfa tĂi với 'Ă?ng chì Vi diĂfn ra khoà?ng hơn nư?a giơ?. TĂi nghìf 'Ă?ng chì Vi sèf khĂng dĂf dà?ng thuyẮt phùc càc chuyĂn gia 'àf cho rf?ng chì? cò 'ành nhanh thf́ng nhanh mới già?nh thf́ng.lợi. Sau nà?y tĂi mới biẮt, bẶ phẶn 'i chuĂ?n bì chiẮn dìch 'àf dư?ng lài Y Nà? Sà?n nghiĂn cứu 'ìa hì?nh, tì?m hiĂ?u vì? sao nhưfng trẶn 'ành mù?a 'Ăng nfm trước và?o ngoài vi cù?a tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m khĂng thà?nh cĂng. CĂ ỳ kiẮn: vì? ta chì? 'ành và?o tư?ng cứ 'iĂ?m nĂn 'ìch tẶp trung toà?n bẶ hò?a lực phào, mày bay, lực lượng phà?n kìch, phàt huy sức mành cù?a cà? tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m và?o tư?ng nơi 'Ă? ngfn chf̣n. Do 'ò, càch tẮt nhẮt là? lợi dùng khi 'ìch mới tới chưa kìp cù?ng cẮ cĂng sự, tẶp trung toà?n bẶ binh lực, hò?a lực tư? nhiĂ?u hướng chòc sĂu và?o khu trung tĂm phò?ng ngự là?m phĂn tàn sự 'Ắi phò cù?a 'ìch, kẮt hợp tư? trong 'ành ra, ngoà?i 'ành và?o tiĂu diẶt tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m trong hai, ba ngà?y 'Ăm liĂn tùc chiẮn 'Ắu.
Bàn gòi 'Ăy là? "Oa tĂm tàng chiẮn thuẶt" (chiẮn thuẶt thòc và?o tim). Đoà?n càn bẶ 'i chuĂ?n bì chiẮn trươ?ng 'Ă?u 'Ă?ng tì?nh. ĐĂ?ng chì Vi QuẮc Thanh lĂn sau, nghe càc cẮ vẮn bào cào, thẮy chù? trương 'ành nhanh thang nhanh là? hợp lỳ. Nhưng khi biẮt tì?nh hì?nh 'ìch 'àf thay 'Ă?i, ngươ?i trực tiẮp chì? huy trẶn 'ành khĂng chẮp nhẶn phương àn 'àf lựa chòn, thơ?i giơ? lùc nà?y khĂng cò?n nhiĂ?u, 'Ă?ng chì Vi 'àf nhanh chòng khuyĂ?n ỳ kiẮn.
Khi tĂi quay vĂ? sơ? chì? huy, cà?i 'Ă?ng chì trong 'à?ng ù?y 'àf cò mf̣t 'Ăng 'ù?.
TĂi trì?nh bà?y nhưfng suy nghìf 'àf cò tư? lĂu chung quanh càch 'ành tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m, nhưfng thay 'Ă?i quan tròng vĂ? phìa 'ìch tư? sau hẶi nghì ThĂ?m Pùa tới nay, ta vĂfn giưf vưfng quyẮt tĂm tiĂu diẶt 'ìch Y ĐiẶn BiĂn Phù?, nhưng phà?i thay 'Ă?i càch 'ành.

Mòi ngươ?i im lf̣ng mẶt lùc.
Anh LĂ LiĂm, Chù? nhiẶm Chình trì, phàt biĂ?u:
Đàf 'Ặng viĂn sĂu rẶng bẶ 'Ặi vĂ? nhiẶm vù rĂ?i, anh em 'Ă?u rẮt tin. tươ?ng, quyẮt tĂm chiẮn 'Ắu rẮt cao. Giơ? nẮu thay 'Ă?i thì? già?i thìch cho bẶ 'Ặi là?m sao ?
Anh Đf̣ng Kim Giang, Chù? nhiẶm Cung cẮp, nòi:
TĂi thẮy cứ giưf vưfng quyẮt tĂm. HẶu cĂ?n chuĂ?n bì tới bĂy giơ? 'àf khò khfn. NẮu khĂng 'ành ngay, sau nà?y lài cà?ng khĂng 'ành 'ược? .
TĂi nòi:
- Tinh thĂ?n bẶ 'Ặi là? rẮt quan tròng, nhưng quyẮt tĂm phà?i cò cơ sơ?... HẶu cĂ?n là? 'iĂ?u kiẶn tiĂn quyẮt, nhưng cuẮi cù?ng, quyẮt 'ình là? phà?i cò càch 'ành 'ùng.
ĐĂ?ng chì Hoà?ng Vfn Thài nòi:
- Anh Vfn cĂn nhẮc cùfng phà?i... Nhưng lĂ?n nà?y ta cĂ ưu thẮ vĂ? binh lực, phào 105 và? phào cao xà xuẮt hiẶn lĂ?n 'Ă?u sèf tào bẮt ngơ? lớn, lài cò kinh nghiẶm cù?a bàn, tĂi thẮy nẮu 'ành vĂfn cò khà? nfng già?nh thf́ng lợi.
Trao 'Ă?i mẶt hĂ?i chưa 'i tới kẮt luẶn. CuẶc hòp tàm dư?ng mẶt làt.
Khi cuẶc hòp tiẮp tùc, tĂi nòi:
- Tì?nh hì?nh khĂ?n trương. CĂ?n sớm cò quyẮt 'ình. VĂ" luẶn tì?nh hì?nh nà?o, chùng ta vĂfn phà?i nf́m nguyĂn tf́c cao nhẮt là?: Đành chf́c thf́ng. Trước khi tĂi ra 'i, Bàc trao nhiẶm vù: "TrẶn nà?y rẮt quan tròng, phà?i 'ành cho thf́ng. Chf́c thf́ng mới 'ành, khĂng chf́c thf́ng khĂng 'ành". Với tinh thĂ?n tràch nhiẶm trước Bàc và? BT Chình trì, tĂi 'Ă? nghì càc 'Ă?ng chì trà? lơ?i cĂu hò?i: "NẮu 'ành cò chf́c thf́ng trfm phĂ?n trfm khĂng?"
Anh LĂ LiĂm nòi:
- Anh Vfn nĂu cĂu hò?i thẶt khò trà? lơ?i. Ai dàm bà?o là? sèf chf́c thf́ng trfm phĂ?n trfm !
Anh Đf̣ng Kim Giang nòi tiẮp:
- Là?m sao dàm bà?o 'à?m như vẶy!
- TĂi nghìf với trẶn nà?y, ta phà?i bà?o 'à?m chf́c thf́ng trfm phĂ?n trfm.
BẮy giơ? anh Hoà?ng Vfn Thài mới nòi: NẮu yĂu cĂ?u chf́c thf́ng trfm phĂ?n trfm thì? khò...
Làt sau, 'à?ng ù?y 'i tới nhẮt trì là? trẶn 'ành cò thĂ? gf̣p nhiĂ?u khò khfn mà? ta chưa cò biẶn phàp cù thĂ? 'Ă? khf́c phùc.
TĂi kẮt luẶn:
- ĐĂ? bà?o 'à?m nguyĂn tẮc cao nhẮt là? "'ành chf́c thf́ng", cĂ?n chuyĂ?n phương chĂm tiĂu diẶt 'ìch tư? "'ành nhanh thf́ng nhanh" sang "'ành chà?c tiẮn chĂm". Nay quyẮt 'ình hoàfn cuẶc tiẮn cĂng. Ra lẶnh cho bẶ 'Ặi trĂn toà?n tuyẮn lui vĂ? 'ìa 'iĂ?m tẶp kẮt, và? kèo phào ra. CĂng tàc chình trì bà?o 'à?m triẶt 'Ă? chẮp hà?nh mẶnh lẶnh lui quĂn như mẶnh lẶnh chiẮn 'Ắu. HẶu cĂ?n chuyĂ?n sang chuĂ?n bì theo phương chĂm mới.
Sau 'ò, tĂi phĂn cĂng cho anh Hoà?ng Vfn Thài ra lẶnh cho càc 'ơn vì bẶ binh, tĂi ra lẶnh cho phào binh và? trao nhiẶm vù mới cho 308.
TĂi gòi 'iẶn thoài cho phào binh:
- Tì?nh hì?nh 'ìch 'àf thay 'Ă?i. QuyẮt tĂm tiĂu diẶt TrĂ?n Đì?nh (bì danh cù?a ĐiẶn BiĂn Phù? trong chiẮn dìch) vĂfn giưf vưfng. Nay thay 'Ắi càch 'ành. Vì? vẶy, ra lẶnh cho cà 'Ă?ng chì tư? 17 giơ? hĂm nay, kèo phào ra khò?i trẶn 'ìa, lui vĂ? 'ìa 'iĂ?m tẶp kẮt, chuĂ?n bì lài. TriẶt 'Ă? chẮp hà?nh mẶnh lẶnh ! KhĂng già?i thìch.
ĐĂ?u 'Ăy 'f?ng kia, tiẮng 'Ă?ng chì Phàm Ngòc MẶu, chình ù?y phào binh, 'àp:
- RĂ ! Xin triẶt 'Ă? chẮp hà?nh mẶnh lẶnh.
14 giơ? 30, mới cò liĂn làc 'iẶn thoài với anh Vương Thư?a Vùf, tư lẶnh 'ài 'oà?n 308.
- Chù ỳ nhẶn lẶnh: tì?nh hì?nh thay 'Ă?i. Đài 'oà?n càc 'Ă?ng chì cò nhiẶm vù hướng vĂ? LuĂng Phabfng tiẮn quĂn. Dòc 'ươ?ng, gf̣p 'ìch tù?y 'iĂ?u kiẶn cù thĂ? mà? tiĂu diẶt. Giưf vưfng lực lượng, cò lẶnh trơ? vĂ? ngay. Giưf liĂn làc vĂ tuyẮn 'iẶn. Khi 'ược hò?i, mới trà? lơ?i.
- RĂ ! - Anh Vùf 'àp .
- TriẶt 'Ă? chẮp hà?nh mẶnh lẶnh !
Xin chì? thì vĂ? sư? dùng binh lực như thẮ nà?o ?
- Toà?n quyĂ?n quyẮt 'ình, tư? mẶt tiĂ?u 'oà?n 'Ắn toà?n 'ài 'oà?n HẶu cĂ?n tự già?i quyẮt. Đùng 4 giơ? chiẮu nay, xuẮt phàt?
- Xin triẶt 'Ă? chẮp hà?nh mẶnh lẶnh.
ĐĂ?ng thơ?i, tĂi chì? thì cho mẶt bẶ phẶn nhò?, mang theo mẶt 'à?i vĂ tuyẮn 'iẶn, 'i vĂ? phìa MẶc ChĂu, mĂfi ngà?y ba lĂ?n 'ành 'iẶn bào cào: "Đài 'oà?n 308 'àf vĂ? tới ," ĐiẶn mẶt, xen 'Ăi tiẮng khĂng dù?ng mẶt màf. Vì? cò nhưfng bức 'iẶn nà?y, lùc 'Ă?u, 'ìch tươ?ng 308 'ang quay vĂ? 'Ă?ng bf?ng.
Tì?nh hì?nh lùc nà?y khĂng cho phèp dù?ng 'iẶn 'à?i bào cào với Trung ương, ngay tẮi hĂm 'ò tĂi viẮt thư hò?a tẮc 'Ă? nghì với BT Chình trì và? Bào cho chuyĂ?n sang phương chĂm "Đành chàc tiẮn chf́t" quyẮt già?nh thf́ng lợi; nhưng chiẮn dìch sèf phà?i kèo dà?i, cĂ?n khf́c phùc nhưfng khò khfn lớn vĂ? hẶu cĂ?n. ĐĂ?ng chì NguyĂfn Vfn Dinh, mẶt càn bẶ tàc chiẮn, 'ược lẶnh dù?ng chiẮc xe jeep duy nhẮt cù?a cơ quan tham mưa, mang thư 'i gẮp suẮt ngà?y 'Ăm vĂ? khu cfn cứ.
Trong ngà?y hĂm 'ò, tĂi 'àf thực hiẶn 'ược mẶt quyẮt 'ình khò khfn nhẮt trong cuẶc 'ơ?i chì? huy cù?a mì?nh.
Chì? mươ?i nfm sau, nhĂn dìp kỳ? niẶm chiẮn thf́ng ĐiẶn BiĂn Phù?, mẶt sẮ 'Ă?ng chì phù tràch càc 'ài 'oà?n mới nòi thực với tĂi ỳ nghìf cù?a mì?nh. Chình ù?y 'ài 'oà?n cĂng phào Phàm Ngòc MẶu nòi: "Khi cò lẶnh kèo phào ra, 'ùng là?: "'ược lơ?i như cơ?i tẮm lò?ng?". Đài 'oà?n trươ?ng 312 LĂ Tròng TẮn nòi: "NẮu khĂng cò quyẮt 'ình chuyĂ?n phương chĂm ngà?y 'ò thì? phĂ?n lớn chùng tĂi sèf khĂng cò mf̣t trong khàng chiẮn chẮng Mỳf". RiĂng 'ài 'oà?n trươ?ng Vương Thư?a Vùf nòi: "z ThĂ?m Pùa, khi nghe phĂ? biẮn phào binh cù?a ta sèf bf́n hai ngà?n viĂn phào 105, ai cùfng trĂ?m trĂ?, cho rf?ng quĂn 'ìch sèf tan nàt. Nhưng tĂi hoà?n toà?n khĂng tin như vẶy ! z Tu Vùf, 'ìch 'àf bf́n nfm ngà?n quà? phào mà? 'Ă?n vĂfn bì trung 'oà?n 88 tiĂu diẶt. Hai ngà?n quà? phào với mẶt tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m rẶng nhiĂ?u cĂy sẮ vuĂng như ĐiẶn BiĂn Phù? cò là? bao ! TĂi nghìf nẮu lĂ?n 'ò cứ "'ành nhanh già?i quyẮt nhanh'': thì? cuẶc khàng chiẮn cò thĂ? lui lài mươ?i nfm ?" .
ThẶt là? mẶt bà?i hòc sĂu sf́c vĂ? dĂn chù? nẶi bẶ !