Điện Biên Phủ - Điểm hẹn lịch sử (Hồi ký của Đại tướng Võ Nguyên Giáp)

MƯA dâ?m dêf mấy nga?y liê?n. Chúng tôi lo mu?a mưa năm nay đến sớm. Tới nga?y nô? súng thi? mưa tạnh.
Lợi dụng trơ?i co?n nhiêfu mây, tư? sáng, trợ chiến các đơn vị đaf ra chiếm lifnh vị trí. Buô?i trưa, bộ binh xuất phát.
Trận địa chiến ha?o cu?a ta đaf bo? tới chân các cao điê?m.
Mặc du? quân địch nhưfng nga?y gâ?n đây đaf nhiê?u lâ?n du?ng bom, đại bác đánh phá va? đưa quân ra san lấp chiến ha?o, nhưng trận địa cu?a ta vâfn được duy tri?, va? lúc na?y đaf chứng to? giá trị cu?a nó. Bộ đội ta va?o gâ?n đô?n, địch vâfn chưa biết.
18 giơ? nga?y 30 tháng 8 năm 1954, đợt tiến công thứ hai va?o tập đoa?n cứ điê?m Điện Biên Phu? bắt đâ?u.
Các cao điê?m phía đông, một số vị trí ba?o vệ sân bay ở phía tây, các trận địa pháo va? khu vực quân cơ động địch chi?m trong khói lư?a. Cufng như đợt tiến công thứ nhất, suốt nư?a giơ? đâ?u, pháo binh địch không thê? lên tiếng.
Nhưfng giơ? đâ?u cuộc chiến đấu tiến triê?n khá thuận lợi Tại cao điê?m C1, lâ?n đâ?u ta mơ? ra?o bă?ng đạn phóng bộc lôi. Các pháo thu? bắn rất chính xác. Bộc lôi nô? phá tung tư?ng đoạn ra?o. Khi pháo chuyê?n la?n, các chiến sif bộc phá chi? co?n gia?i quyết nốt nhưfng đoạn sót lại. Sau 5 phút tiê?u đoa?n 215 cu?a 98 đaf dọn xong cư?a mơ? qua ba?y lâ?n ra?o dây thép gai. Chớp thơ?i cơ ho?a lực địch đang co?n tê liệt tiê?u đoa?n trươ?ng Bu?i Hưfu Quán hạ lệnh xung phong. Đươ?ng dây điện thoại với trung đoa?n bị đứt. Nghc tiếng súng bộ binh nô? trên cứ điê?m, trung đoa?n ra lệnh cho pháo chuyê?n la?n. Chi? bă?ng một đợt xung phong mạnh, trong 10 phút, đại đội 38 đaf chiếm được chiếc lô cốt nă?m trên mo?m đất cao nhất nhô lên trên đi?nh đô?i, được anh em gọi la? mo?m Cột Cơ?. Tiê?u đội trươ?ng mufi nhọn Nguyêfn Thiện Ca?i câm lá cơ? Quyết chiến Quyết tháng lên nóc sơ? chi? huy cu?a địch. Quán địch dô?n vê? nhưfng lô cốt ở khu vực phía tây, gọi pháo bắn va?o trận địa ta. Các chiến sif xung kích du?ng lươfi lê, lựu đạn lao lên đánh giáp lá ca?, đập tan ba đợt pha?n kích cu?a địch.
Trận đánh diêfn ra đúng 45 phút. Toa?n bộ một đại đội 140 tên địch thuộc tiê?u đoa?n 1 trung đoa?n 4 Ma rốc bi tiêu diệt hoặc bắt sưfng. Số thương vong cu?a ta la? 10 ngươ?i.
Trung đoa?n trươ?ng Vuf Lăng báo cáo vê? đâ?u tiên: "98 đaf chiếm hoa?n toa?n C1". Tôi gư?i điện khen trung đoa?n 98 va? thươ?ng huân chương Quân công hạng ba cho tiê?u đoa?n 215 vi? đaf hoa?n tha?nh nhiệm vụ nhanh va? gọn nhất mặt trận.
Tại cao điê?m E, pháo ta nô? đúng lúc diêfn ra cuộc thay quân giưfa một đại đội cu?a tiê?u đoa?n 3 Angiêri với đại đội cu?a tiê?u đoa?n du? 5 tới thay thế theo lệnh cu?a Lănggơle ban sáng. Binh lính với đay đu? trang bị đang tập trung dọc giao thông ha?o không có hâ?m trú â?n tháo chạy xô va?o nhau. Đại đội cối hạng nặng nă?m giưfa vị trí chưa kịp bắn loạt đạn na?o đaf bị pháo ta tiêu diệt. Hai mufi tiến công cu?a tiê?u đoa?n 16 va? tiê?u đoa?n 428 mơ? cư?a qua ha?ng ra?o dây thép gai va? bafi mi?n nhanh đến mức nhưfng loạt đạn bắn chặn cu?a địch đê?u rơi khá xa phía sau các chiến sif xung kích. Sau một giơ? xung phong áp đa?o quân địch, bộ đội ta chiếm toa?n bộ cứ điê?m. Anh em khâ?n trương tô? chức pho?ng ngự va? du?ng súng ĐKZ, đại liên, súng cối chi viện cho mufi thọc sâu cu?a trung đoa?n phát triê?n, đô?ng thơ?i khống chế trận địa pháo cu?a địch đặt trên cao điê?m 210 ở phía dưới.
19 giơ? 45 phút, trung đoa?n trươ?ng Quang Tuyến báo cáo hoa?n tha?nh nhiệm vụ tiêu diệt đô?i E.
Tại cao điê?m D1, thơ?i gian mơ? cư?a đột phá cufng diêfn ra nhanh. Chi? sau 5 phút, ở hướng chmh, tiê?u đoa?n 166 đaf phá xong ba lượt ha?ng ra?o va? xung phong va?o căn cứ.
Bộ đội ta nhanh chóng chọc sâu chia cắt đội hi?nh địch ra tư?ng ma?ng đê? tiêu diệt. Chiến sif thi đua Trâ?n Can, vư?a được đê? bạt trung đội trươ?ng, một lâ?n nưfa lại băng lên cu?ng với tiê?u đội đi đâ?u chiếm tư?ng ụ súng, tư?ng góc chiến ha?o. Tuy nhiên, ở hướng phụ, giao thông ha?o ta đa?o đaf bị địch lấp mất 50 mét, tiê?u đoa?n 154 tiến va?o gặp lâ?y, mơ? cư?a chậm bị ho?a lực trong đô?n khống chế, pha?i mất gâ?n một giơ? mới lọt va?o trong đô?n. Viên đại úy Garăngđô (Garandeau), chi? huy tiê?u đoa?n 3 Angiêri, bị pháo vu?i chết trong hâ?m cu?a sơ? chi? huy. Sau hai giơ? chiến đấu, ta chiếm toa?n bộ đô?i D1.
Nhưfng tên lính Bâc Phi, ngụy Thái sống sót tư? đô?i E va? D1 tháo chạy hôfn loạn vê? phía sông Nậm Rôm.
20 giơ?, trung đoa?n trươ?ng Hoa?ng Câ?m báo cáo hoa?n tha?nh nhiệm vụ tiêu diệt đô?i D1.
Thư?a thắng, đại đoa?n trươ?ng Lê Trọng Tấn ra lệnh cho . lực lượng dự bị cu?a 209, tiê?u đoa?n 130, đánh xuống cao điê?m D2.
Chơ? mafi vâfn chưa có tin A1 va? các mufi thọc sâu. Hơ?i 316, đại đoa?n trươ?ng Lê Qua?ng Ba báo cáo: tư? đâ?u trận đánh không liên lạc được với 174 do đươ?ng dây điện thoại bị đại bác cắt đứt, đang cho nối lại. Chúng tôi đoán các đơn vị la?m nhiệm vụ gặp khó khăn.
Trung đoa?n 174 mất liên lạc với đại đoa?n ngay tư? giơ? đâ?u không nhận được lệnh tiến công. Khi thấy trên nhưfng cao điê?m khác tiếng súng cu?a bộ binh đaf nô? ran, trung đoa?n trươ?ng Nguyêfn Hưfu An chu? động ra lệnh cho ho?a lực cu?a trung đoa?n bă?n va?o cứ điê?m yê?m hộ cho xung kích mơ cư?a. Một nư?a giơ? đaf trôi qua. Lúc na?y, pháo binh địch đaf hô?i sứe, bắn dưf dội va?o cư?a mơ?. Các lô cốt, ụ súng ở tiê?n duyên dô?n đạn vê? phía các chiến s bộc phá đang lu?a nhưfng ống thuốc nô? phá ha?ng ra?o.
Pha?i mất hơn nư?a giơ?, hai mufi tiến công cu?a các tiê?u đoa?n 251 va? 249 mới vượt qua một trăm mét ra?o va? bafi mi?n lọt va?o đô?n. Khi nghiên cứu A1 ta thấy địch đaf dựa va?o địa thế tự nhiên cu?a qua? đô?i, bố trí công tri?nh pho?ng thu? tha?nh ba tuyến. Bên ngoa?i, ở tiê?n duyên la? tuyến chống cự chu? yếu Tuyến trung gian có đặt trận địa ho?a lực. Trên đi?nh đô?i la? tuyến cố thu? va? sơ? chi? huy Trong cứ điê?m có nhiêfu tuyến chiến ha?o va? giao thông ha?o liên hoa?n. Tất ca? các lô cốt va? hâ?m trú â?n đê?u có nắp đậy, chịu được đạn súng cối va? pháo.
Lực lượng ta bị tô?n thất nhiê?u khi vượt qua cư?a mơ?.
Nhưfng tên lính Marốc va? lê dương du? 1 dưới sự chi? huy cu?a Nicôla (Nicolas) thống cự quyết liệt. Ta va? địch gia?nh nhau tư?ng ụ súng, tư?ng ngách ha?o. địch lu?i dâ?n.
Tới đi?nh đô?i, chúng biến đi sau một ụ đất cao. Giưfa lúc ấy đại bác 105 tư? Hô?ng Cúm va? súng cối 120 tư? Mươ?ng Thanh dô?n dập trút xuống đi?nh đô?i. Bộ đội bị thương vong nhiê?u vi? đạn pháo. Trung đoa?n trươ?ng Nguyêfn Hưfu An quyết định đưa tiê?u đoa?n dự bị 255 va?o chiến đấu. Lúc na?y cuộc chiến đấu trên nhưfng cao điê?m khá đaf kết thúc, địch dô?n tất ca? ho?a lực đại bác va? súng cối va?o A1 mong cứu vafn ti?nh hi?nh. Các đợt xung phong cu?a tiê?u đoa?n 255 cufng không vượt qua ha?ng ra?o lư?a đại bác.
Quá nư?a đêm, cuộc chiến đấu tại A1 diêfn ra giă?ng co.
Ta va? địch môfi bên chiếm nư?a đô?i.
Tại Mươ?ng Thanh, Lănggơle điên đâ?u khi thấy hâ?u hết nhưfng ngọn đô?i phía đông nhanh chóng bị tra?n ngập. Lănggơle đaf nghif tới sự thất thu? cu?a khu trung tâm trong đêm. Đơ? Cát nêu ý kiến câ?n tiến ha?nh pha?n kích ngay. Nhưng Lănggơle thấy du? ti?nh hi?nh ra sao cufng pha?i đợi đến khi trơ?i sáng. Nhưfng cuộc pha?n kích thất bại ở Bêatơrixơ va? Gabơrien đaf chứng to? không thê? đưa một số tiê?u đoa?n du? đi thă?ng đêm thiếu sự yê?m hộ cu?a xe tăng va? không quân. Không riêng các cao điê?m phía đông bị tiến công, một cứ điê?m tiê?n tiêu cu?a sân bác ở phía tây, Huy ghét 7, cufng đang đứng trước nguy cơ bị tiêu diệt, khâ?n cấp yêu câ?u tăng viện (thực ra trong đêm đó, ta chi? dương công ở 106 đê? la?m phân tán sự đối phó cu?a địch). Lănggơle kiên quyết khước tư? vi? cho ră?ng số phận cu?a tập đoa?n cứ điê?m lúc na?y đặt trên nhưfng cao điê?m phía đông. Giưfa lúc đó, mất liên lạc với Nicôla. Lănggơle toan ra lệnh cho toa?n bộ pháo bắn hu?y diệt va?o Êlian 2, thi? Bi gia tư? Êlian 4 du?ng bộ đa?m gọi vê? báo tin Nicôla vâfn co?n bám giưf được Êlian 2, va? sef tăng viện thêm cho Êlian 2 một đại đội cu?a tiê?u đoa?n du? 6 đê? kéo da?i cuộc chiến đấu tới sáng.
Như vậy, trên A1 lúc na?y địch có ba đại đội, nhưng đại đội 4 Ma rốc va? đại đội du? lê dương 1 hâ?u như đaf mất sức chiến đấu.
Phía đô?i C1, tiê?u đoa?n 215 cu?a 98 sau khi chiếm C1 đaf quyết định điê?u đại đội 35 lên thay thế đại đội 38 vư?a hoa?n tha?nh nhiệm vụ vê? phía sau la?m lực lượng dự bị, tuy đại đội na?y mới thương vong có mươ?i ngươ?i co?n rất sung sức. Ta đaf đê? lơf thơ?i cơ khi quân địch ở C2 đang - hoang mang vi? mất C1. Giưfa lúc ta đang điê?u chi?nh lực lượng, bộ đội u?n lại khá đông trên đô?i thi? pháo địch bắn dô?n dập. C1 địa hi?nh hẹp, công sự ít, nhiê?u anh em pha?i đứng ở giao thông ha?o nên số thương vong lên cao. Việc tô? chức tiến công C2 bị chậm lại. Mafi gâ?n 21 giơ?, tiê?u đoa?n mới triê?n khai chiến đấu.
Đôfi C2 khá rộng nối với C1 bă?ng một yên ngựa, sươ?n đô?i phía trong thoai thoa?i đô? xuống đươ?ng 41, rất tiện cho quân cơ động địch lên pha?n kích. Trên đô?i có hệ thống chiến ha?o liên hoa?n với nhiê?u lô cốt, ụ súng khá kiên cố, phía ngoa?i la? nhiê?u lớp ra?o dây thép gai va? bafi mi?n. Đây la? nơi Bigia đặt sơ? chi? huy tạm thơ?i.
23 giơ?, một trung đội cu?a đại đội 35, do đại đội phó va? chính trị viên chi? huy, vượt qua yên ngựa đột nhập được một đoạn ha?o cu?a C2. Trung đội nhanh chóng phát triê?n chiếm liên tiếp 11 lô cốt va? ụ súng. Nhưng lực lượng phía sau qua nhiê?u lâ?n xung phong đê?u bị ho?a lực rất mạnh cu?a địch ca?n lại. Tiê?u đoa?n 215 quyết định lui vê? C1 tiếp tục chuâ?n bị tạo điê?u kiện tiến công C2 ban nga?y. Phía đô?i D1, tiê?u đoa?n 130 cu?a 209 phát triê?n xuống D2 vấp pha?i ho?a lực bắn thă?ng tư? trận địa pháo trên cứ điê?m 210 va? hai côf trọng liên bốn no?ng đặt bên kia sông Nậm Rộm, pha?i ngư?ng lại đê? cu?ng cố.
Vê? khuya, đại bác địch ca?ng hoạt động mạnh. Cuộc chiến đấu cu?a bộ đội ta trên nhưfng cao điê?m phía đông đaf chưfng lại. Tôi nhận thấy đây chính la? sự khác nhau giưfa chiến đấu ở ngoại vi với khu trung tâm, địch không thê? không đối phó quyết liệt. Sau na?y ta biết trong đêm 31 tháng 3, quân địch đaf bắn 13.000 viên đạn 105, 855 viên đạn 155, 1.200 viên đạn súng cối 120.
Sơ? chi? huy nhận định: Bộ đội đaf hoa?n tha?nh phâ?n quan trọng nhiệm vụ đợt 2, nhưng vâfn chưa chiếm được cao điê?m pho?ng ngự then chốt A1. 174 đaf sư? dụng ca? lực lượng dự bị, không co?n kha? năng gia?i quyết A1, 98 đánh xuống C2 không tha?nh công, đaf bị tiêu hao, cần điê?u một đơn vị khác tiếp tục hoa?n tha?nh nhiệm vụ tiêu diệt A1, va? pho?ng ngự ở C1 ban nga?y. Anh Thái đê? nghị sư? dụng trung đoa?n 102 cu?a 308. Va?o đâ?u đợt 2, 308 vâfn phụ trách mặt trận phía tây, riêng 102 đaf được chọn la?m lực lượng dự bị cho khu đông.
Bộ chi? huy chiến dịch quyết định: Các đơn vị khâ?n trương tô? chức trận địa pho?ng ngự trên các cao điê?m C1, D1, E, chuâ?n bị đánh địch pha?n kích ban nga?y, quyết không đê? địch chiếm lại. Đại đoa?n 308 đưa trung đoa?n 102 tư? phía tây sang phía đông, tiếp tục tiến công tiêu diệt A1 va? pho?ng ngự tại C1. Đô?ng chí Vương Thư?a Vũ chi? huy trận đánh tại A1 va? C1. Các trung đoa?n 88, 36 cu?a 308 chuyê?n từ nhiệm vụ dương công sang tiêu diệt các cứ điê?m 106 va? 311 ở phía tây, trung đoa?n 165 cu?a 312 đánh cứ điê?m 105 (Huguette 6) ở phía bắc, uy hiếp mạnh quân địch tạo điê?u kiện cho các đơn vị ở khu đông hoa?n tha?nh nhiệm vụ.

Mặè? saèng ngaè?y 31, ĐặĂè? Caèt hoèÊp vặĂèi LfnggặĂle, Pagièt vaè? Bigia, baè?n caèch 'ôèi phoè vặĂèi tiè?nh hiè?nh. LfnggặĂle 'êè? nghièÊ tÂèÊp trung toaè?n bôèÊ binh 'oaè?n không vÂèÊn sôè 2, gôè?m tiêè?u 'oaè?n duè? 1, tiêè?u 'oaè?n duè? 8, môèÊt bôèÊ phÂèÊn cuè?a tiêè?u 'oaè?n duè? 5, cuè?ng vặĂèi tiêè?u 'oaè?n lê dặặĂng sôè 3 vaè? xe tfng tặè? Hôè?ng Cuèm tặĂèi 'êè? tiêèn haè?nh phaè?n kièch. Toaè?n bôèÊ lặèÊc lặặĂèÊng phaèo cuèfng nhặ xe tfng cuè?a tÂèÊp 'oaè?n cặè 'iêè?m seèf 'ặặĂèÊc huy 'ôèÊng vaè?o cuôèÊc phaè?n kièch.
7 giặĂè? 45, tiêè?u 'oaè?n lê dặặĂng sôè 3 vặĂèi xe tfng dÂèfn 'Âè?u, tặè? Hôè?ng Cuèm tiêèn ra 'ặặĂè?ng 41 'i vêè? phièa MặặĂè?ng Thanh.
TặĂèi baè?n Long Nhai, caènh quÂn loèÊt vaè?o trÂèÊn 'ièÊa cuè?a trung 'oaè?n 57, lÂèÊp tặèc bièÊ bao vÂy. Nhặèfng tên liènh lê dặặĂng liên tiêèp guèÊc ngaèf trặặĂèc hoè?a lặèÊc daè?y 'fèÊc cuè?a ta. MôèÊt xe tfng truèng 'aèÊn ĐKZ bôèc chaèy. LặèÊc lặặĂèÊng cặèu nguy laèÊi trặĂè? thaè?nh môèÊt gaènh nfèÊng cho MặặĂè?ng Thanh. GÂè?n trặa, toaè?n bôèÊ phaèo cuè?a tÂèÊp 'oaè?n cặè 'iêè?m phaè?i mặĂè? môèÊt 'ặĂèÊt bfèn chfèÊn cho tiêè?u 'oaè?n lê dặặĂng vaè? xe tfng mặĂè? môèÊt 'ặặĂè?ng maèu quay trặĂè? laèÊi Hôè?ng Cuèm, mang theo 15 xaèc chêèt vaè? 50 binh liènh bièÊ thặặĂng.
ThặĂè?i tiêèt tôèt 'aèf giuèp không quÂn 'ièÊch hoaèÊt 'ôèÊng trặĂè? laèÊi Nhặèfng chiêèc C.119 do phi công Myèf laèi, thaè? duè? tiêèp têè 'aèÊn dặặĂèÊc, lặặĂng thặèÊc, nhặèfng maèy bay oanh taèÊc Bearcat, Helldiver lao xuôèng kêèt hặĂèÊp vặĂèi nhặèfng trÂèÊn 'ièÊa phaèo 'aènh phaè dặèf dôèÊi caèc cao 'iêè?m C1, D1, E vaè? A1.
ĐặĂè? Caèt khÂè?n thiêèt yêu cÂèu Haè? NôèÊi tfng viêèÊn.
Saèng 31, Nava vôèÊi vaèf tặè? Saè?i Goè?n bay ra Haè? NôèÊi.
Cônhi không ra sÂn bay 'oèn tôè?ng chiè? huy vaè? cuèfng không coè mfèÊt taèÊi nhiêèÊm sặĂè?. Toaè?n bôèÊ nhặèfng tiêè?u 'oaè?n duè? cuè?a Phaèp 'aèf 'ặặĂèÊc tÂèÊp trung ỏằY Haè? NôèÊi. Đó laè? tiêè?u 'oaè?n 2 cuè?a trung 'oaè?n duè? tiêm kièch sôè 1, tiêè?u 'oaè?n lê dặặĂng duè? sôè 2, tiêè?u 'oaè?n duè? thuôèÊc 'ièÊa sôè 1. Caèc viên phi công tặè? ĐiêèÊn Biên Phuè? trặĂè? vêè? 'êè?u baèo caèo laè? mÂèÊt 'ôèÊ phaèo cao xaèÊ cuè?a ViêèÊt Minh taèÊi khu trung tÂm 'aèf trặĂè? nên daè?y 'fèÊc khiêèn nhiêè?u maèy bay bièÊ bfèn rặĂi trong nhặèfng ngaè?y qua, viêèÊc thaè? duè? quÂn tfng viêèÊn luèc naè?y laè? quaè nguy hiêè?m. 7 giặĂè? 45, Cônhi mặĂèi tặĂèi gfèÊp Nava, vaè? baèo caèo tiè?nh hiè?nh ĐiêèÊn Biên Phuè? 'aèf nÂèÊm 'ặặĂèÊc tặè? luèc nặè?a 'êm. Nava nôè?i xung quặĂè? traèch. Cônhi caèfi laèÊi không tiêèc lặĂè?i. Nhặng rôè?i hai ngặặĂè?i vÂèfn phaè?i ngôè?i vặĂèi nhau baè?n caèch giaè?i quyêèt yêu cÂè?u cuè?a ĐặĂè? Caèt. Hai viên 'aèÊi taè Ni cô (Nicot), chiè? huy không quÂn vÂèÊn taè?i, vaè? Xôvanhfèc (Sauvngnac), chiè? huy lặèÊc lặặĂèÊng duè? tfng viêèÊn 'êè?u thÂèy không thêè? thaè? quÂn duè? ban ngaè?y xuôèng MặặĂè?ng Thanh.
Bi gia, không coè?n giè? 'êè? trông chặĂè?, quyêèt 'ièÊnh tÂèÊp hặĂèÊp toaè?n bôèÊ lặèÊc lặặĂèÊng cặĂ 'ôèÊng cuè?a MặặĂè?ng Thanh gôè?m caèc tiêè?u 'oaè?n 'aèf sặèt meè? 'êè? tiêèn haè?nh phaè?n kièch. Tiêè?u 'oaè?n duè? xung kièch 8 nhÂèÊn nhiêèÊm vuèÊ chiêèm laèÊi Đôminièch 2.
Tiêè?u 'oaè?n duè? thuôèÊc 'ièÊa 6 cuè?ng vặĂèi môèÊt bôèÊ phÂèÊn cuè?a tiêè?u 'oaè?n duè? nglly 5 'ặặĂèÊc trao nhiêèÊm vuèÊ chiêèm laèÊi Slian 1.
ĐặĂn vièÊ duè? xung kièch 8 lặĂèÊi duèÊng maè?n khoèi 'aèÊi baèc boè? lên 'iêè?m D1. Luèc naè?y hÂè?u hêèt chiêèn sièf caè?nh giặĂèi 'aèf tặè? thặặĂng khi 'ièÊch bỏn phĂ. ĐièÊch tặĂèi gÂè?n và nôè? suèng rôè?i ta mặĂèi biêèt. Đôè?ng chiè Lê XuÂn Quaè?ng, tiêè?u 'oaè?n phoè tiêè?u 'oaè?n 154, chiè? luy trÂèÊn 'ièÊa phoè?ng ngặèÊ hy sinh. Sau 25 phuèt, 'ièÊch chiêèm laèÊi gÂè?n hêèt 'ôè?i D1, dôè?n 'aèÊi 'ôèÊi phoè?ng ngặèÊ cuè?a ta vaè?o môèÊt goèc. Tiè?nh thêè trặĂè? nên nguy ngÂèÊp. Chiêèn sièf TrÂè?n NgoèÊc BôèÊi, tôè? trặặĂè?ng tôè? 3 ngặặĂè?i, theèt to: "Thaè? chêt không boè? trÂèÊn 'ièÊa!". Nhặèfng cÂu noèi 'uèng luèc tặè? baè?n thÂn ngặặĂè?i linh taèÊi trÂèÊn thặặĂè?ng 'em laèÊi sặèc maèÊnh. Caèc chiêèn sièf vuè?ng lên duè?ng lặèÊu 'aèÊn, lặặĂèfi lê 'aènh lui nhặèfng 'ặĂèÊt phaè?n kièch cuè?a 'ièÊch. Tuy 'ặặĂè?ng dÂy 'iêèÊn thoaèÊi 'aèf 'ặèt, nhặng 'aè?i quan saèt trung 'oaè?n phaèt hiêèÊn kièÊp thặĂè?i sặèÊ có mfèÊt cuè?a quÂn 'ièÊch trên D1. Trung 'oaè?n lÂèÊp tặèc duè?ng phaèo bfèn chfèÊn vaè? 'iêè?u lặèÊc lặặĂèÊng lên tfng viêèÊn. Hai 'aèÊi 'ôèÊi cuè?a ta 'aèf 'aè?o lôèÊn thêè trÂèÊn. Viên 'aèÊi uèy PisặĂlanh (Pichelin), chiè? huy 'aèÊi 'ôèÊi duè? xung kièch, ngaèf guèÊc viè? môèÊt traè?ng 'aèÊn tiêè?u liên. Trên cặè 'iêè?m D1 'aèf biêèn daèÊng viè? bom 'aèÊn, ta vaè? 'ièÊch lao vaè?o nhặèfng trÂèÊn 'aènh giaèp laè caè? ThÂèy tiè?nh thêè bÂèt lặĂèÊi, Tua rê yêu cÂè?u Bigia tiêèp viêèÊn thêm lặèÊc lặặĂèÊng. Bigia. 'aèp: "Toèi không coè?n giè? trong tay. Nêèu không giặèf 'ặặĂèÊc nặèfa thiè? biêèn!". Sau 1 giặĂè? chiêèn 'Âèu, nhặèfng tên 'ièÊch sôèng soèt thaèo chaèÊy vêè? MặặĂè?ng Thanh. Bigia 'aèf không chiêèm laèÊi 'ặặĂèÊc Đôminièch 2 maè? coè?n phaè?i boè? luôn caè? Đôminièch 5 (D3) do môèÊt 'aèÊi 'ôèÊi Thaèi baè?o vêèÊ vaè? ruèt trÂèÊn 'ièÊa phaèo taèÊi Đôminièch 5 (210), viè? biêèt nhặèfng cao 'iêè?m naè?y không thêè? 'ặèng vặèfng nêèu 'aèf mÂèt Đôminièch 2.
1 giặĂè? 30 chiêè?u, Bigla trặèÊc tiêèp chiè? huy hai tiêè?u 'oaè?n duè? 6 vaè? 5 tiêèn lên C1. ĐaèÊi 'ôèÊi 273 cuè?a trung 'oaè?n 102 'aèf coè mfèÊt trên cao 'iêè?m tặè? buôè?i saèng cuè?ng vặĂèi bôèÊ phÂèÊn coè?n laèÊi cuè?a 'aèÊi 'ôèÊi 35 trung 'oaè?n 98 'aènh lui nhiêè?u 'ặĂèÊt phaè?n kièch cuè?a 'ièÊch tặè? C2 lên 'ièÊnh 'Âè?y quÂn ta ra khoè?i 'ôè?i. LÂè?n naè?y quÂn 'ièÊch 'ông laèÊi coè không quÂn, phaèo binh yêè?m hôèÊ vaè? xe tfng mặĂè? 'ặặĂè?ng. MfèÊc bom 'aèÊn giôèÊi quanh ngặặĂè?i, caèc chiêèn sièf không hêè? nao nuèng, 'ặĂèÊi nhặèfng tên liènh duè? tặĂèi thÂèÊt gÂè?n mặĂèi nôè? suèng 'aènh lui nhiêè?u 'ặĂèÊt tiêèn công. Hêèt lặèÊu 'aèÊn, caèc chiêèn sièf duè?ng bôèÊc phaè ôèng lfèp thêm kièp nôè? lao vaè?o xe tfng vaè? 'ôèÊi hiè?nh 'ièÊch. XaèÊ thuè? ĐKZ 57 ly Vuèf Vfn Kiêè?m vaèc noè?ng suèng trên vai di chuyêè?n trong giao thông haè?o, bfèn vaè?o nhặèfng vièÊ triè tÂèÊp trung 'ông quÂn 'ièÊch. Noè?ng suèng chaèy boè?ng, Kiêè?m cặĂè?i aèo trÂèn thuè? loèt vai, tiêèp tuèÊc bfèn. ĐièÊch laèÊi cho 'aèÊi baèc bÂn dặèf dôèÊi rôè?i duè?ng suèng phun lặè?a vaè? xung phong lên 'ôèi. LÂè?n. naè?y chuèng chiêèm 'ặặĂèÊc 'iêè?m cao CôèÊt CặĂè?, 'Âè?y nhặèfng chiêèn sièf phoè?ng ngặèÊ vaè?o thêè bÂèt lặĂèÊi. Phaèo ta không thêè? tiêèp tuèÊc yêè?m hôèÊ viè? không phÂn biêèÊt 'ặặĂèÊc vièÊ triè cuè?a 'ièÊch vaè? ta. Caèc chiêèn sièf 'aèf lÂèy vaè?i duè? trfèng buôèÊc lên 'Âè?u suèng laè?m chuÂè?n cho phaèo binh. Trong luèc phaèo ta nôè? dôè?n dÂèÊp, trung 'oaè?n 'ặa môèÊt bôèÊ phÂèÊn tfng viêèÊn theo 'ặặĂè?ng haè?o mặĂèi 'aè?o phièa 'ôè?i D, cuè?ng vặĂèi nhặèfng ngặặĂè?i phoè?ng ngặèÊ 'aènh bÂèÊt quÂn 'ièÊch khoè?i CôèÊt CặĂè?, khôi phuèÊc laèÊi trÂèÊn 'ièÊa.
16 giặĂè?, Bigia buôèÊc phaè?i ra lêèÊnh ruèt lui, 'êè? laèÊi trÂèÊn 'ièÊa gÂè?n trfm xaèc chêèt. Trong ngaè?y, bôèÊ 'ôèÊi ta 'aèf 'aènh lui baè?y 'ặĂèÊt phaè?n kièch cuè?a hai tiêè?u 'oaè?n duè?. Chiêèn sièf ĐKZ Vuèf Vfn Kiêè?m 'ặặĂèÊc tfèÊng thặặĂè?ng huÂn ''thặặĂng Chiêèn sièf haèÊng nhÂèt.
Nhặèfng cuôèÊc phaè?n kièch cuè?a 'ièÊch ngaè?y 81 thaèng 3 'aèf hoaè?n toaè?n thÂèt baèÊi. 10 giặĂè? tôèi, LfnggặĂle goèÊi 'iêèÊn thoaèÊi cho Bigia, hoè?i coè thêè? giặèf 'ặặĂèÊc nhặèfng giè? coè?n laèÊi cuè?a gian trong 'êm nay không! Bi ia traè? lặĂè?i: "Thặa 'aèÊi taè, chặè?ng naè?o coè?n môèÊt ngặặĂè?i sôèng soèt, tôi seèf không boè? Slian". Slian luèc naè?y coè nghièfa laè? A1. A1 'aèf trặĂè? thaè?nh "thaè?nh luyèf cuôèi cuè?ng" (demier rempart) cuè?a tÂèÊp 'oaè?n cặè 'iêè?m !
Trong ngaè?y 'aèf coè tin vêè? caèc muèfi thoèÊc sÂu. PhÂèn lặĂèn caèc 'ặĂn vièÊ 'ặặĂèÊc trao nhiêèÊm vuèÊ 'ôèÊt phaè vaè?o bên trong tÂèÊp 'oaè?n cặè 'iêè?m 'êè?u gfèÊp khoè khfn. Caèc muèfi không 'uè? bôèÊc phaè mặĂè? 'ặặĂè?ng qua haè?ng trfm meèt raè?o dÂy theèp gai. Chuèng ta laèÊi phaè?i traè? giaè cho công taèc chuÂè?n bièÊ thiêèu cuèÊ thêè?. Riêng môèÊt 'aèÊi 'ôèÊi cuè?a tiêè?u 'oaè?n 11, 'aèÊi 'ôèÊi 243, do 'aèÊi 'ôèÊi trặặĂè?ng NoèÊa chiè? huy, 'aèf gaèy cho 'ièÊch môèÊt bÂèt ngặĂè? lặĂèn. Tỏằô 'ôè?i E tiêèn theo 'ặặĂè?ng 41, 'aèÊi 'ôèÊi 243 'aènh xuyên qua tiêè?u 'oaè?n duè? sôè 5, rôè?i chia laè?m hai muèfi, môèÊt muèfi 'aènh vaè?o khu trÂèÊn 'ièÊa phaèo, gÂy cho chuèng nhiêè?u thiêèÊt haèÊi, môèÊt muèfi 'aènh vaè?o tiêè?u 'oaè?n duè? thuôèÊc 'ièÊa sôè 1. MfèÊc duè? bièÊ tôè?n thÂèt, caèc duèfng sièf 'aèÊi 'ôèÊi 243 vÂèfn taèo baèÊo phaèt triêè?n ra tặĂèi bặĂè? sông NÂèÊm Rôm vaè? gan goèc truèÊ laèÊi trong loè?ng 'ièÊch, 'ặặĂng 'Âè?u vặĂèi chuèng suôèt ngaè?y hôm sau.

NƯ?A đêm vê? sáng nga?y 31 tháng 3, ngay sau khi nhận lệnh, trung đoa?n 102 tư? phía tây lập tức ha?nh quân theo đươ?ng ha?o trục băng qua cánh đô?ng Mươ?ng Thanh sang phía đông. Riêng đại đội 273 cu?a tiê?u đoa?n 54 được lệnh đi vượt lên trước đaf có mặt kịp thơ?i trên đô?i C1.
Trưa nga?y ai tháng 3, ban chi? huy trung đoa?n 102 có mặt ở sơ? chi? huy trung đoa?n 174, nhận ba?n giao vê? địa hi?nh va? ti?nh hi?nh chiến đấu tại A1.
Tuy nhiên, vi? pha?i vượt qua cánh đô?ng trống tra?i dưới sự ngăn chặn cu?a đại bác va? máy bay địch, đươ?ng ha?o trục hẹp lofng bofng bu?n nước, vư?a ha?nh quân vư?a phô? biến nhiệm vụ cho bộ đội, chiê?u 31 tháng 8, mới có bốn đại đội cu?a hai tiê?u đoa?n 54 va? 18 kịp tới vị trí. Trung đoa?n được tăng cươ?ng một đại đội gô?m bốn trung đội cu?a 174 la?m lực lượng dự bị. 102 quyết định tiếp tục tiến công A1.
17 giơ? 30, các phân đội chiếm lifnh trận địa.
18 giơ? 15 phút, trong khi pháo binh ta kiê?m chế pháo địch va? ba?n phá A1, các mufi xung kích lợi dụng cư?a mơ? cu?a trung đoa?n 174 đêm trước, nhanh chóng tiến đánh trận địa tiê?n duyên cu?a địch. Sau 15 phút, ca? hai mufi xung kích đaf hoa?n toa?n la?m chu? tâ?ng pho?ng ngự phía dưới, diệt một số địch, bắt sống 15 tên. Địch co lên tâ?ng trên. Các chiến sif tiếp tục xung phong vê? phía ụ đất khó hiê?u trên đi?nh đô?i. địch bôfng biến mất va? ha?ng ra?o lư?a đại bác lại xuất hiện trước mặt họ. Các chiến sif dufng ca?m vượt qua lưới lư?a nhă?m phát hiện cư?a hâ?m ngâ?m. HỌ chi? ti?m thấy một ngách phụ có quân địch, lập tức sư? dụng bộc phá diệt được 20 tên, bắt sống 4 tên, thu một số súng đạn. Sau đó, ti?nh hi?nh diêfn ra giống đêm trước, bộ đội ta tô? chức bốn đợt xung phong đê?u không vượt kho?i tuyến ha?o ngang trước hâ?m ngâ?m.
5 giơ? sáng nga?y 1 tháng 4, hai xe tăng va? quân tiếp viện xuất hiện. Lực lượng địch ở A1 lúc na?y gô?m nhưfng tên lính Ma rốc, du? lê dương sống sót sau đêm trước, nhưfng binh lính lê dương va? binh lính Thái mới tới được tô? chức lại. Quân địch tư? hâ?m ngâ?m cu?ng với quân tăng viện dựa va?o xe tăng bắt đâ?u xông lên pha?n kích, toan đánh bật quân ta ra kho?i cao điê?m. Ta du?ng bazôka bắn cháy 1 chiếc xe tăng, bân bị thương một chiếc khác, khiến nó pha?i chạy lu?i. Ca? pháo ta va? pháo địch cu?ng tập trung bắn va?o đô?i đê? yê?m hộ cho môfi bên. Cuộc chiến đấu diêfn ra cực ky? ác liệt. Hâ?u hết ụ súng, các đươ?ng chiến ha?o đê?u bị đạn, bom nghiê?n nát. Riêng ụ đất đo? vâfn sư?ng sưfng trên đi?nh đô?i.
Dự đoán trong nga?y, địch sef pha?n kích lớn, trung đoa?n trươ?ng Hu?ng Sinh đê? nghị với đại đoa?n cho va?o đô?n trực tiếp chi? huy đơn vị chiến đấu. Trong nga?y 1 tháng 4 năm 1954, ba đợt pha?n kích cu?a địch đê?u bi trung đoa?n 102 đâ?y lui. Ha?ng trăm quân địch bị loại kho?i vo?ng chiến. Đêm 1 tháng 4, tiê?u đoa?n 79, tiê?u đoa?n cuối cu?ng cu?a 102, đaf có mặt trong đội hi?nh trung đoa?n. Trung đoa?n tiếp tục tô? chức đợt tiến công thứ ba vê? phía hâ?m ngâ?m. Địch chống cự quyết liệt. Các mufi tiến công cu?a ta đột kích rất mạnh va?o khu hâ?m cố thu?, nhưng không sao ti?m được cư?a hâ?m. Trước ho?a lực đại bác rất mạnh cu?a địch, ta lại pha?i rút vê? tuyến pho?ng ngự.
Nga?y 2 tháng 4, nhưfng lực lượng tăng viện cu?a định tư? Mươ?ng Thanh lên phối hợp với lực lượng cố thu?, ra sức mơ? nhiê?u đợt pha?n kích đâ?y ta ra kho?i A1. Trên trận địa, ta chi? co?n lại hơn năm chụt ngươ?i. Dưới sự chi? huy trực tiếp cu?a trung đoa?n trươ?ng, cán bộ, chiến sif chia tha?nh nhiê?u tô? phụ trách tư?ng đươ?ng ha?o. Nhưfng cán bộ như tiê?u đoa?n phó Ngô Thế Lương, tiê?u đoa?n phó Phạm Hưng, tiê?u đoa?n phó Lê Sơn va? ca? . trung đoa?n trươ?ng Hu?ng Sinh, nhiê?u lâ?n đu?ng tiê?u liên, thu? pháo, bộc phá ống cu?ng bộ đội đánh địch pha?n kích như các chiến đấu viên.
Ở sơ? chi? huy chiến dịch, theo dofi qua điện đa?i cu?a địch, chúng tôi thấy A1 luôn luôn kêu cứu khâ?n cấp với Mươ?ng Thanh, va? Mươ?ng Thanh đaf pha?i rút quân tư? nhưfng cứ điê?m dô?n lên cứu viện cho A1. Cán bộ, chiến sif ở A1 dươ?ng như đaf la?m hết sức mi?nh. Suốt mấy đêm, bộ đội ta vâfn chưa gia?i quyết được cái ụ ở đinh đô?i, khi anh em gọi la? "lô cốt cố thư?'', khi báo cáo la? "hâ?m ngâ?m" . . .
Sang nga?y thứ tư, 2 tháng 4, anh Vương Thư?a Vuf mất liên lạc với trung đoa?n trươ?ng Hu?ng Sinh, không nắm được ti?nh hi?nh bộ đội trong đô?n ra sao. Quá trưa, anh Vuf báo cáo, vư?a bắt liên lạc được với một chiến sif giưf máy điện thanh co?n ở trong đô?n tiếp tục chiến đấu với địch; đơn vị đaf ra lệnh cho đô?ng chí na?y đi ti?m trung đoa?n trươ?ng. Buô?i chiê?u, anh Thái sang vui ve? nói đô?ng chí Hu?ng Sinh đaf du?ng máy điện thanh trực tiếp báo cáo vê? Bộ. Chính u?y trung đoa?n Lê Linh đaf cu?ng một lực lượng tăng viện nho? mang theo lương thực va?o đô?n. Sau bốn nga?y đêm chiến đấu liên tục, bộ đội đaf có dấu hiệu mệt mo?i. Tuy nhiên, Hu?ng Sinh va? Lê Linh vâfn xin tăng viện đê? tiếp tục tiêu diệt cứ điê?m.
Các nơi đaf hăng hái chiến đấu phối hợp kịp thơ?i với đơn vị bạn trên đô?i A1. ở phía tây, đêm 1 tháng 4, trung đoa?n 36 tô? chức bao vây, uy hiếp cứ điê?m 311 nă?m ở phía tây nam sân bay, phâ?n lớn hai đại đội ngụy Thái kéo cơ? trắng ra ha?ng, một số bo? chạy vê? Mươ?ng Thanh.
Đêm nga?y 2 tháng 4, cán chiến sif trung đoa?n 36 đa?o dufi xuyên qua ha?ng ra?o 106 ở tây bắc sân bay, chiến gọn cứ điê?m trong một thơ?i gian ngắn, loại kho?i vo?ng chiến đấu một đại đội lê dương vư?a tới thay thế đại đội cu?a tiê?u đoa?n du? 5 pho?ng ngự tại đây đaf kiệt sức, mơ? đâ?u chiến thuật vây lấn. Trận đánh na?y đaf được nhưfng nha? viết sư? nhắc tới như la? sự mơ? đâ?u cu?a cuộc chiến Huy ghét" (la bataille des Huguette) sef tiếp diêfn sau đó. Ở phía bắc, chiê?u nga?y 3 tháng 4, trung đoa?n 165 tiến công cứ điê?m 105 nă?m không xa cứ điê?m 106 vư?a bị tiêu diệt. Cuộc chiến đấu kéo da?i tới sáng, ta chiếm hai phâ?n ba cứ điê?m nhưng chi? tiêu diệt được một bộ phận địch. Trơ?i sáng, Đơ? Cát tung một tiê?u đoa?n với năm xe tăng ra pha?n kích chiếm lại cứ điê?m.
Qua báo cáo, tôi nhận thấy cán bộ chi? huy cu?a ta tại A1 không nậm vưfng địch, không nắm vưfng bộ đội, chắc chắn có khó khăn na?o đó chưa thê? gia?i quyết được ngay. Tôi nói với anh Thái ra lệnh 308 trao lại nhiệm vụ pho?ng ngự trên đô?i A1 cho 174; 174 cufng chi? câ?n đê? lại một bộ phận nho?, cu?ng cố công sự thật vưfng chắc, ba?o vệ phâ?n đô?n đaf chiếm được, chuâ?n bị cho cuộc tiến công sau na?y, đại bộ phận rút ra ngoa?i, tạm ngư?ng chiến đấu.
Tôi quyết định triệu tập hội nghị sơ kết đợt 2 chiến dịch va?o nga?y 6 tháng 4 năm 1954, va? chi? định một số cán bộ trực tiếp chiến đấu trên đô?i A1 vê? gấp sơ? chi? huy mặt trận.
Sau năm nga?y chiến đấu, ở phía đông, ta đaf chiếm được bốn ngọn đô?i hiê?m yếu, la?m chu? một phâ?n cao điê?m then chốt A1, địch đaf pha?i kéo pháo chạy kho?i cứ điê?m 210, ở phía tây, ta chiếm thêm được các cứ điê?m 106, 311. Phạm vi chiếm đóng cu?a địch thu hẹp khá nhiê?u, lực lượng cu?a chúng cufng bị tô?n thất lớn. Nhưng ta chưa hoa?n tha?nh tất ca? nhưfng mục tiêu đê? ra, đặc biệt la? chưa chiếm được hoa?n toa?n A1. Đây lại chính la? một mục tiêu trọng yếu cu?a đợt tiến công na?y !

SÀNG ngà?y 3 thàng 4, anh Thài gòi 'iẶn thoài bào tin càc 'Ă?ng chì Hù?ng Sinh, NguyĂfn Hưfu An cù?ng với ba càn bẶ tiĂ?u 'oà?n cù?a 102 và? 174 'àf vĂ? sơ? chì? huy mf̣t trẶn. Mòi ngươ?i 'Ă?u quà mẶt mò?i sau nhiĂ?u 'Ăm khĂng ngù?, 'Ă?ng chì Hù?ng Sinh muẮn 'ược bào cào ngay. TĂi nòi cĂ?n 'Ă? anh em tĂ?m rư?a, fn uẮng, nghì? ngơi cho lài sức trước khi là?m viẶc, riĂng hai 'Ă?ng chì trung 'oà?n trươ?ng sèf gf̣p tĂi và? anh Thài và?o buĂ?i chiĂ?u.
BuĂ?i chiĂ?u, tĂi và? anh Thài cù?ng nghe bào cào. Hù?ng Sinh cao lớn bước và?o với mẶt chiẮc bfng trĂn tràn và? 'Ăi mf́t sĂu trùfng vì? thiẮu ngù?.
TĂi hò?i: . .
- VẮt thương thẮ nà?o!
- Thưa, vẮt xước mà?nh 'àn thĂi. Bfng 'Ă? trành nhiĂfm trù?ng.
TĂi nòi:
- Tin tức Y 'Ăy nf́m 'ược thì? quĂn 'ìch Y A1 tĂ?n thẮt rẮt nhiĂ?u, cĂ lùc bòn chì? huy Y Mươ?ng Thanh tươ?ng lĂ 'àf mẮt A1 ! Tài sao càc 'Ă?ng chì 'ành màfi vĂfn khĂng già?i quyẮt 'ược !
- Bào cào anh, chùng tĂi rẮt cẮ gf́ng nhưng vướng phà?i cài hĂ?m ngĂ?m trĂn 'ì?nh 'Ă?i ! Anh em 'àf 'f̣t và?o 'ò 80 kilĂgam bẶc phà giẶt nĂ?, nhưng nò vĂfn trơ trơ.
- Sao khĂng tì?m cư?a hĂ?m mà? 'ành và?o !
- Chùng tĂi 'àf tì?m nhiĂ?u lĂ?n, nhưng khĂng thẮy cư?a hĂ?m. Chắc cư?a hĂ?m nằm Y phìa trong, anh em khĂng và?o 'ược vì? phào bf́n chf̣n, chùng bf́n cà? trĂn nòc hĂ?m.
TĂi hò?i cà? Hù?ng Sinh và? NguyĂfn Hưfu An:
- Theo càc 'Ă?ng chì, giơ? phà?i 'ành tiẮp càch nà?o thì? già?i quyẮt 'ược A1 !
NguyĂfn Hưfu An nòi:
- Phà?i huẮn luyẶn và? tĂ? chức mẶt 'Ặi 'ành hĂ?m ngĂ?m, do mẶt càn bẶ cò quyẮt tĂm cao chì? huy, mang nhiĂ?u bẶc phà 'ành và?o cư?a hĂ?m.
Hù?ng Sinh cĂn nhf́c rĂ?i nòi thĂm là? suẮt quà trì?nh chiẮn 'Ắu, bẶ 'Ặi ta hĂ?u như khĂng lùc nà?o cĂ ưa thẮ hơn 'ìch. Đìch tfng viẶn nhanh hơn ta. Ngoà?i phào bf́n chf̣n, chùng cò?n cò cà? xe tfng.
- Như vẶy, vẮn 'Ă? cò?n Y chĂf ta khĂng chf̣n 'ược quĂn viẶn tư? Mươ?ng Thanh lĂn !
- Thưa 'ùng. Mì?nh bẮ tn binh lực 'Ă? tiĂu diẶt quĂn 'ìch Y A1, nhưng trong thực tẮ, phà?i 'ành với toà?n bẶ quĂn viẶn Y khu trung tĂm !
- Đìch cò khà? nfng 'ành bẶt ta ra khò?i A1 khĂng !
- NẮu ta tĂ? chức phò?ng ngự tẮt thì? 'ìch khĂng thĂ? 'ành bẶt 'ược ta. MẮy ngà?y vư?a qua, giưfa ban ngà?y, cò lùc chùng tĂi chì? cò?n hơn chùc ngươ?i, giưf cà? mẶt hướng phà?n kìch, nhưng 'ìch khĂng vượt 'ược qua.
Cà? hai 'Ă?ng chì trung 'oà?n trươ?ng 'Ă?u hfng hài 'Ă? nghì cho 'ơn vì mì?nh 'ược tiẮp tùc tiĂu diẶt A1.
TĂi nòi với anh Thài, cĂ?n trao nhiẶm vù cho càc cơ quan nhanh chòng thu thẶp toà?n bẶ ỳ kiẮn vĂ? trẶn A1 cù?a càn bẶ vĂ? dự hẶi nghì, tì?m gf̣p Y 'ìa phương nhưfng ngươ?i biẮt vĂ? cài hĂ?m 'àf 'ược xĂy dựng tư? thơ?i Phàp thuẶc trĂn quà? 'Ă?i nà?y, và? chuĂ?n bì mẶt kẮ hoàch tiĂu diẶt A1 thẶt chu 'ào, vì? chì? cò tiĂu diẶt 'ược vì tn nà?y mới cò khà? nfng kẮt thùc sớm trẶn 'ành.
BuĂ?i tẮi, cfn làn nhò? rực rơf hf?n lĂn dưới ành 'è?n mfng xĂng. Toà?n bẶ Đà?ng ù?y Mf̣t trẶn cò mf̣t 'Ă? chà?o mư?ng nhưfng chiẮn sìf A1. Vfn phò?ng tĂ? chức bưfa cơm với mẶt sẮ 'Ă? hẶp chiẮn lợi phĂ?m càc 'ơn vì vư?a gư?i tf̣ng. MẮy 'Ă?ng chì càn bẶ 'Ă?u bơf ngơf trước quang cà?nh nà?y, vì? hò tươ?ng bì BT chì? huy chiẮn dìch gòi lĂn 'Ă? thi hà?nh kỳ? luẶt do khĂng hoà?n thà?nh nhiẶm vù !
Sau nà?y, qua nhưfng tà?i liẶu cù?a phương TĂy, chùng ta biẮt nư?a 'Ăm 30 thàng 3, tài A1 chì? cò?n mẶt nhùm lình Bf́c Phi và? lình dù?, chùng 'Ă?u nghìf là? sf́p bì tiĂu diẶt. Chùng khĂng tin Y mf́t mì?nh khi thẮy bẶ 'Ặi ta tàm ngư?ng tiẮn cĂng, rùt tư? trong 'Ă?n ra ngoà?i.
Lfnggơle, chì? huy khu trung tĂm, 'àf viẮt trong hĂ?i kỳ:
"NẮu ĐiẶn BiĂn Phù? 'àf khĂng bì mẮt 'Ăm 'ò là? do kè? thù? bì bẮt ngơ? vì? già?nh 'ược nhưfng mùc tiĂu chì? 'ình quà nhanh chòng nĂn khĂng 'ù? khà? nfng khai thàc nhưfng thf́ng lợi ban 'Ă?ư''l.
NguyĂn nhĂn khĂng tiĂu diẶt 'ược A1 chù? yẮu là? do 174 nĂ? sùng chẶm nư?a giơ?, khi phào 'ìch 'àf hoà?n hĂ?n tẶp trùng bf́n và?o cư?a 'Ặt phà tiĂu hao nhiĂ?u lực lượng ta trước khi lòt và?o 'Ă?n. ChiẮc "hĂ?m ngĂ?m" Y A1, như sau nà?y chùng ta biẮt, khĂng quà khò 'Ắi với NguyĂfn Hưfu An, ngươ?i 'àf tư?ng tiĂu diẶt cứ 'iĂ?m boong ke cù?a Đơ? Làt Y 'Ă?ng bf?ng. Trong hẶi nghì tĂ?ng kẮt 'ợt 2, NguyĂfn Hưfu An 'àf bì phĂ bì?nh nghiĂm khf́c vì? mơ? cư?a 'Ặt phà chẶm. ĐĂy là? thẮt bài 'Ă?u tiĂn trong nhưfng trẶn 'ành cĂng kiĂn cù?a anh. NhiĂ?u nfm sau 'ò, mẶt lĂ?n tĂi và?o thfm sư 'oà?n 325 Y ĐĂ?ng Hơ?i, NguyĂfn Hưfu An lùc nà?y là? sư 'oà?n trươ?ng, mới nòi:
- Ngà?y 'ò anh phĂ bì?nh oan tĂi, vì? ngươ?i chìu tràch nhiẶm ra lẶnh nĂ? sùng là? 'ài 'oà?n. Khi thẮy phào bf́n, tĂi gòi 'iẶn thoài hò?i 'ài 'oà?n thì? 'iẶn thoài bì 'ứt, liĂn làc bf?ng vĂ tuyẮn 'iẶn cùfng khĂng 'ược, tĂi phà?i chày tới sơ? chì? huy tiĂ?n phương hò?i tham mưu trươ?ng, tham mưu trươ?ng cùfng khĂng biẮt vì? Y 'Ăy cùfng mẮt liĂn làc với sơ? chì? huy cơ bà?n. Mf̣c dù? khĂng cò lẶnh 'ài 'oà?n, tĂi 'àf chù? 'Ặng ra lẶnh cho anh em bẶt 'Ă?u tiẮn cĂng 'ìch.
- Sao ngà?y 'ò cẶu khĂng nòi ngay !
Giưfa lùc 'ơn vì chưa hoà?n thà?nh nhiẶm vù, nòi ra tĂi ngài mòi ngươ?i hiĂ?u: 'àf 'ành khĂng 'ược lài cò?n "lỳ do lỳ trẮu'' !
NhĂn dìp kỳ? niẶm ba mươi nfm ChiẮn thf́ng ĐiẶn BiĂn Phù? gf̣p lài NguyĂfn Hưfu An Y Bà?o tà?ng QuĂn 'Ặi, tĂi bf́t tay anh, nòi:
- Mì?nh cĂng nhẶn hĂ?i Y ĐiẶn BiĂn Phù? cẶu bì phĂ bì?nh oan !
- TĂi cà?m ơn anh 'àf thĂng cà?m. ViẶc 'ò 'Ắi với tĂi 'àf qua rĂ?i, nhưng 'ược anh nghìf tới và? cư xư? cĂng bf?ng như vẶy tĂi hẮt sức trĂn tròng.
ĐĂ là? nhưfng 'iĂ?u thươ?ng gf̣p trong chiẮn tranh. NẮu cò kinh nghiẶm, ta cò thĂ? khẮc phùc 'ược. Nhưng chùng ta chì? là? mẶt quĂn 'Ặi non trè? 'ang phà?i là?m mẶt cĂng viẶc vượt quà sức mì?nh.
TrẶn 'ành nhưfng cao 'iĂ?m phìa 'Ăng là? nhưfng ngà?y cfng thf?ng khò quĂn trong chiẮn dìch. TĂi khĂng khò?i tự hò?i: NẮu như trước 'Ăy ta 'àf chòn càch 'ành nhanh thf́ng nhanh ! Và? khi 'ò cùfng chưa nghìf 'ợt tiẮn cĂng thứ hai 'ang 'ưa chùng ta tới gĂ?n chiẮn thf́ng.

Chương MUỜI MỘT
SIẾT VO?NG VÂY LƯ?A
Từ đâ?u chiến dịch, ta đaf nhận định một nhược điê?m lớn không thê? khắc phục cu?a địch la? tập đoa?n cứ điê?m nă?m giưfa hậu phương ta, cách xa các căn cứ, mọi sự tăng viện va? tiếp tế đê?u trông chơ? va?o đươ?ng không.
Chi? câ?n triệt con đươ?ng na?y, quân địch sef mất sức chiến đấu. Với việc xây dựng trận địa bao vây tha?nh công, chiến thắng cu?a ta chi? co?n la? vấn đê? thơ?i gian. Chiến thắng sef tới sớm hơn nếu ta nhanh chóng tiêu diệt được nhưfng trung tâm đê? kháng then chốt.
Kiê?m điê?m đợt chiến đấu vư?a qua, ta đaf thấy nhưfng thiếu sót dâfn tới không hoa?n tha?nh tất ca? nhưng nhiệm vụ đê? ra. Khi điê?u tra A1, ta không phát hiện ở đây có một hâ?m ngâ?m kiên cố, nên không dự kiến cách gia?i quyết. Cufng do thiếu chuâ?n bị đâ?y đu? phương tiện phá công sự phụ, phâ?n lớn các mufi thọc sâu đê?u không lọt va? tung thâm. Việc kiê?m chế pháo ở Hô?ng Cúm chưa tốt, nên địch đaf chi viện pháo hiệu qua? cho A1. Cufng pha?i nói đáy la? lâ?n đâ?u các đại đoa?n cu?a ta đánh hiệp đô?ng công kiên quy mô lớn, nên đaf bộc lộ một số nhược điê?m. Bộ đội ta, mặc du? chiến đấu cực ky? dufng ca?m, nhưng chưa có nhiê?u kinh nghiệm đánh địch trong công sự vưfng chắc, đặc biệt la? gia?i quyết hâ?m ngâ?m. Thực ra, nếu công tác điê?u tra, chuâ?n bị tiến ha?nh chu đáo, thi? không pha?i ta không đu? kha? năng chiếm toa?n bộ nhưfng cao điê?m khu đông.
Kết qua? ở khu đông sef khoe, nếu đêm hôm đó ta chiếm được A1, "chiếc chi?a khóa" cu?a tập đoa?n cứ điê?m. Nhưng không có tư? "nếu'' khi trận đánh đaf kết thúc.
Tuy nhiên, con nhận Điện Biên Phu? đaf nhận một đo?n tư? thương. "Chi? trong năm nga?y tư? 28 tháng 3 đến 2 tháng 4, quân Pháp đaf mất 2.093 ngươ?i. Phân khu Hô?ng Cúm tuy chưa trực tiếp bị tiến công, tư? hai nga?n quân cufng chi? co?n khoa?ng 1.600. Quân đô?n trú ở phân khu trung tâm bị rút lại co?n năm tiê?u đoa?n du?, không tiê?u đoa?n na?o vượt quá 300 ngươ?i, hai tiê?u đoa?n lê dương 600 ngươ?i, va? số co?n lại gô?m nhưfng đơn vị ngươ?i Thái va? Bắc Phi, tô?ng cộng khoa?ng 4.300 lính chiến đấu. Cuộn chiến đấu ngốn nhưfng kíp xe tăng, pháo thu?, quan trực, va? vô tuyến điện với nhịp độ không thê? tương tượng. Đến nga?y 6 tháng 4, dự trưf đạn dược pháo binh chi? co?n 418 viên cho loại pháo 155, 616 viên 105 va? 1.422 viên đạn cối 120, có nghifa la? gâ?n với số đạn tập đoa?n cứ điê?m bắn trong một đêm chiến đấu. Không co?n ca? mi?n cho nhưfng điê?m tựa phía trong mới lập thêm..."I'' Bộ chi? huy Pháp đaf nhận thấy không nhưfng không thê? tha? du? tiếp viện ban nga?y ma? ngay ban đêm cufng không thê? tha? ngay cu?ng lúc ca? một tiê?u đoa?n. Họ buộc pha?i chọn "phương án kha? thi duy nhất" do Xóvanhắc đê? ra, la? tha? du? ngươ?i ban đêm bă?ng tư?ng máy bay với khoa?ng cách vê? thơ?i gian khác nhau. Pha?i mất ba đêm, tiê?u đoa?n 2 cu?a trung đoa?n du? tiêm kích số 1 mới tới hết Điện Biên Phu?.
Tính tư? lúc bạt đấu chiến dịch, ta đaf tiêu diệt khoa?ng 5.000 quân địch, một lực lượng tương đương sáu tiê?u đoa?n, trong đó co ba tiê?u đoa?n bị tiêu diệt gọn. Do được tăng viện, tập đoa?n cứ điê?m vâfn co?n khoa?ng một vạn quân, tuy không pha?i tất ca? đê?u la? lực lượng trực tiếp chiến đấu. Vê? địa hi?nh có lợi, chúng ta đaf khống chế các cao điê?m ở phía bắc, phâ?n lớn nhưfng cao điê?m quan trọng ở phía đông phân khu trung tâm. Trận địa tiến công va? bao vây cu?a ta đaf tới gâ?n sân bay, vo?ng vây thất chặt thêm. Phạm vi đóng quân cufng như vu?ng trơ?i cu?a địch bị thu hẹp nhiê?u. Phân khu nam Hô?ng Cúm đaf bị cắt hoa?n toa?n kho?i khu trung tâm.
Tuy nhiên, số quân địch ở tập đoa?n cứ điê?m vâfn la? quá lớn đối với ta, va? chúng co?n kha? năng tăng viện.
Nhưfng máy bay va? phi công Myf mặt thươ?ng phục, đaf trơ? tha?nh lực lượng hạnh vận chuyê?n tiếp tế cho binh đoa?n tác chiến tây bắc.
Vê? phía ta, cufng không ít khó khăn. Pha?i nhanh chóng bô? sung quân số, đạn dược hao hụt khá nhiê?u qua đợt chiến đấu vư?a rô?i. Lương thực cho bộ đội môfi nga?y ca?ng ngặt nghe?o, vi? mu?a mưa tới sớm, va? địch tăng cươ?ng đánh phá các tuyến đươ?ng dâfn tới mặt trận. Pha?i tiếp tục đánh địch bă?ng cách na?o với nhưfng chiến sif đaf qua năm tháng trơ?i liên tục ha?nh quân, lao động va? chiến đấu, với nhifng đơll vị sef có thêm nhiê?u ngươ?i lính mới chưa qua chiến đấu, đê? vư?a khoét sâu hơn nưfa chôf yếu cu?a .địch, vư?a hạn chế nhưfng thương vong cu?a ta, tạo điê?u kiện chuyê?n sang tô?ng công kích kết liêfu số phận con nhím Điện Biên Phu?.
Vấn đê? đặt ra la?: Chúng ta sef tiếp tục la?m gi? ?
Quyết tâm cu?a ta la? tiêu diệt bă?ng được tập đoa?n cứ điê?m Điện Biên Phu?, du? cuộc chiến đấu pha?i kéo da?i.
Đương nhiên, cách tốt nhất la? ti?m ra phương án tác chiến tối ưu, với sự cố gắng cao nhất vê? mọi mặt, tiêu diệt tập đoa?n cứ điê?m ca?ng sớm, ca?ng đúng lúc ca?ng tốt.
Một chiến thắng như vậy sef phối hợp tốt với đấu tranh ngoại giao cu?a ta ở Giưnevơ, tránh được khó khăn vi? nhưfng trận mưa luf mu?a he?, lại la?m thất bại mọi mưu đô? nham hiê?m mới cu?a Pháp, Myf.
Trong hội nghị sơ kết đợt tiến công va?o khu đông, Đa?ng u?y Mặt trận quyết định tiếp tục nhưfng nhiệm vụ đaf đê? ra cho đợt 2 chiến dịch. Đó vâfn la? hoa?n tha?nh việc đánh chiếm các cao điê?m pho?ng ngự phía đông, thắt chặt trận địa tiến công va? bao vây, đánh chiếm sân bay trung tâm tiến tới triệt hă?n đươ?ng tiếp tế va? tiếp viện cu?a địch, tích cực tiêu diệt va? tiêu hao sinh lực địch, thu hẹp phạm vi chiếm đóng, tạo điê?u kiện chuyê?n sang tô?ng công kích, tiêu diệt toa?n bộ quân địch.
Con đươ?ng chắc chắn, dâfn tới chiến thắng la? nhanh chóng siết chặt vo?ng vây lư?a, đưa trận địa chiến ha?o va?o sát khu trung tâm tập đoa?n cứ điê?m.
Siết vo?ng vây sef hạn chế được uy lực không quân, pháo binh địch, gia?m nhẹ thương vong cu?a bộ đội. Tư? đâ?u chiến dịch, ho?a lực nhẹ cu?a bộ binh ta chiếm ưa thế vê? số lượng chưa thê? phát huy hết hiệu lực do khoa?ng cách giưfa ta va? địch co?n xa. Siết chặt vo?ng vây sef cho phép ta tiêu diệt va? tiêu hao quân địch bă?ng mọi vuf khí cu?a bộ binh, kê? ca? súng trươ?ng va? lựu đạn, tạo nên một ho?a lực áp đa?o.
Siết chặt vo?ng vây sef tạo điê?u kiện cho bộ đội ta phá hu?y tư?ng ụ đê? kháng, dơf bo? ha?ng ra?o dây thép gai, đưa chiến ha?o va?o sâu trong cứ điê?m địch, bất thâ?n tiêu diệt quân địch khiến chúng không kịp trơ? tay như tại vị trí 106. Đây cufng la? cách thu hẹp phạm vi chiếm đóng cu?a địch, ít tô?n thất vê? xương máu.
Siết chặt vo?ng vây sef giúp ta tranh đoạt tiếp tế cu?a địch, gia?nh lấy lương thực, nhất la? đạn dược ma? ta đang câ?n. Siết chặt vo?ng vây cufng chính la? quá tri?nh thu hẹp không phận, tiến tới triệt hă?n nguô?n tiếp tế va? tăng viện cu?a địch .
Tại phân khu trung tâm Mươ?ng Thanh, nếu không kê? êpécviê (Epervier) la? sơ? chi? huy cu?a Đơ? Cát, địch chi? co?n lại bốn trung tám đê? kháng. ở phía đông, la? êlian. Số phận cu?a trung tâm na?y sef được quyết định khi ta tiêu diệt xong cao điê?m A1. Phía tây bắc la? Huy ghét.
Huy ghét, co?n sáu cứ điê?m, có nhiệm vụ ba?o vệ sân bay va? mặt tây bắc phân khu trung tâm. Phía tây nam la? Clôđin va? Giuynông (Junon), ở liê?n kê? với sơ? chi? huy, có nhiệm vụ ba?o vệ mặt tây nam cu?a nó. Clôđin gô?m năm cứ điê?m (vê? cuối chiến dịch, địch chia Claudinc tha?nh hai: Claudinc va? Lilie). Giuynông có ba cứ điê?m.
Nhiệm vụ trước mắt la? pha?i cắt đứt ngay sân bay Mươ?ng Thanh. Tuy không co?n máy bay hạ cánh, nhưng sân bay đaf trơ? tha?nh một địa điê?m tha? du? có ba?o vệ, tiếp nhận ha?ng nga?y phâ?n lớn đô? tiếp tế va? quân tăng viện.
Chiếm được sân bay cufng có nghifa la? ta đaf cật đứt dạ da?y con nhím Điện Biên Phu?. Trung tâm đê? kháng Huy ghét ba?o vệ sân bay co?n sáu cứ điê?m chạy da?i tư? bắc xuống nam, dọc con đươ?ng tư? Lai Châu vê?, song song với đươ?ng băng, la? các cứ điê?m H6, ở đâ?u bắc sân bay, H1 ở giưfa, H2 va? H9 ở nam sân bay. Riêng H5 va? H4 cufng ở nam sân bay nhưng nă?m đột xuất vê? phía tây. Trung tâm đê? kháng na?y đaf bị mất hai cứ điê?m trong đợt tiến công thứ hai.
Các đơn vị được trao nhiệm vụ cụ thê? như sau:
Đại đoa?n 308: La?m trận địa tiến công va? chuâ?n bị công kích cứ điê?m 206 va? các cứ điê?m: 311A, 311B (thuộc trung tâm đê? kháng Claudine), đưa trận địa tiếp cận sơ? chi? huy cu?a Đơ? Cát. La?m trận địa chia cắt các cứ điê?m 105, 206, 208 (Huguettc 2). Phối hợp với 312 la?m giao thông ha?o cắt ngang sân bay phía nam cứ điê?m 206.
Đánh địch pha?n kích đê? giưf vưfng trận địa va? đánh quân du? trong phạm vi đại đoa?n phụ trách.
Đại đoa?n 312: Cu?ng cố trận địa pho?ng ngự ở các đô?i C va? D, chuâ?n bị tiếp tục tiêu diệt cứ điê?m 105 ở bắc sân bay, các vị trí 203, 204 va? khu tiê?u đoa?n ngụy Thái số 2, phối hợp với 308 đa?o giao thông ha?o cắt ngang sân bay Mươ?ng Thanh.
Đại đoa?n 316: La?m trận địa tiến công A1, C2 ở phía đông. Cu?ng cố trận địa pho?ng ngự ở C1. Chuâ?n bị tiến công tiêu diệt A1 va? C2.
Trung đoa?n 57 (đại đoa?n 304): Cu?ng cố trận địa bao vây Hô?ng Cúm va? trận địa tiến công Hống Cúm. Kiê?m chế pháo binh địch ở Hô?ng Cúm.
Đại đoa?n 351: Cu?ng cố các trận địa trú quân va? trận địa ho?a lực, la?m thêm một trận địa mới cho đại đội trọng pháo ở tây bậc Mươ?ng Thanh.
Toa?n bộ ca?c đơn vị tích cực đâ?y mạnh nhưfng hoạt động nho?, du?ng mọi loại vuf khí cu?a bộ binh bất kê? nga?y đêm tập kích, bân ti?a sát thương quân địch, bắn máy bay, đoạt du? tiếp tế, la?m cho địch không có lương ăn, nước uống, không co?n đạn dược.

Càc 'ơn vì 'Ă?u phà?i cù?ng cẮ trẶn 'ìa nơi trù quĂn, trẶn 'ìa tiẮn cĂng, và? tranh thù? cù?ng cẮ 'ơn vì, bĂ?i dươfng sức khò?c cho bẶ 'Ặi, hòc tẶp, rùt kinh nghiẶm 'ợt chiẮn 'Ắu vư?a qua 'Ă? chuĂ?n bì cho trẶn tiẮn cĂng quyẮt 'ình sf́p tới.
Ngà?y 8 thàng 4 nfm 1954, sau khi 'ược nghe phĂ? biẮn chù? trương tàc chiẮn mới, cò càn bẶ nòi: "CẮp trĂn 'àf bẮc 'ùng thuẮc". Mòi ngươ?i 'Ă?u nhẶn thẮy nhưfng nhiẶm vù BT chì? huy chiẮn dìch trao cho 'ơn vì lĂ?n nà?y, sèf khĂng cò 'iĂ?u gì? mà? bẶ 'Ặi khĂng là?m 'ược.
TĂi gư?i "Thư kĂu gòi càc chiẮn sìf ĐiẶn BiĂn Phù? 'Ă?y mành cuẶc thi 'ua 'ành tì?a quĂn 'ìch." Trong thư viẮt:
"Khu trung tĂm cù?a dìch hiẶn 'àf Y và?o tĂ?m hoàt 'Ặng cù?a càc cơf hò?a lực cù?a ta. ĐĂ? là?m cho 'ìch cà?ng ngà?y cà?ng bì tiĂu hao mẶt mò?i, tinh thĂ?n sùt kèm, thương vong chĂ?ng chẮt, 'Ă? là?m cho 'ìch luĂn luĂn lo sợ và? cfng thf?ng, fn khĂng ngon, ngù? khĂng yĂn, bẮt cứ lùc nà?o cùfng cò thĂ? bì bà?n chẮt, 'Ă? tào 'iĂ?u kiẶn cho quĂn ta già?nh 'ược nhưfng thf́ng lợi lớn hơn, tiẮn tới tiĂu diẶt toà?n bẶ quĂn dìch Y ĐiẶn BiĂn Phù?, TĂi kĂu gòi:
Toà?n thĂ? càc chiẮn sìf bàn sùng trươ?ng, càc chiẮn sìf bf́n sùng mày, càc chiẮn sìf bf́n sùng cẮi, càc chiẮn sìf phào binh, Hàfy phàt huy cao 'Ặ tinh thĂ?n tìch cực diẶt 'ìch, nĂf lực thi 'ua 'uth tì?a quĂn 'ìch Y ĐiẶn BiĂn Phù?.
MẶt viĂn 'àn, mẶt tĂn 'ìch! ..."
Sự cò mf̣t cù?a bẶ 'Ặi ta trĂn mẶt sẮ quà? 'Ă?i phìa 'Ăng 'e dòa nhưfng vì trì cù?a phàn khu trung tĂm hai bĂn bơ? sĂng NẶm RẶm.
Đìch biẮt sớm muẶn sèf xuẮt hiẶn nhưfng trẶn 'ìa phào trĂn càc cao 'iĂ?m 'Ăminìch. Nhưng 'iĂ?m nòng lùc nà?y là? è?lian. Tài 'Ăy bẶ 'Ặi ta 'àf là?m chù? C1 và? mẶt phĂ?n A1. Hai cao 'iĂ?m nf?m kĂ? nhau. Nhưng Y A1, bẶ 'Ặi ta chì? mới chiẮm mẶt phĂ?n 'Ă?i thẮp phìa ngoà?i. Trước mf́t, nhưfng ngươ?i lình cù?a trung 'oà?n 98 trĂn 'Ă?i C1 'Ă?y khu 'Ăng và?o tì?nh thẮ rẮt nguy hiĂ?m. Cao 'iĂ?m nà?y trực tiẮp uy hiẮp 'Ă?i C2 Y phìa trong, thẮp hơn nò, và? A3 (Elianc 3) nf?m bĂn bơ? sĂng, là? nơi tẶp trung lực lượng phà?n kìch. Binh linh 'ìch rơ?i khò?i cĂng sự lẶp tức trơ? thà?nh mùc tiĂu cù?a nhưfng tay sùng thiẶn xà. Sùng phòng lựu 'àn 'f̣t trĂn 'Ă?i 'e dòa cà? binh lình 'i lài trong chiẮn hà?o. Rùt kinh nghiẶm càch 'ành cù?a ta, Bigia ra lẶnh 'à?o mẶt 'ươ?ng hà?o tư? C2 lĂn C1 chuĂ?n bì mẶt 'ò?n phà?n kìch cò tinh quyẮt 'ình.
ĐĂm 9 thàng 4, Hà? NẶi tfng viẶn cho Mươ?ng Thanh tiĂ?u 'oà?n lĂ dương dù? sẮ 2 (2è? BÈP). Vì? trơ?i mưa, tiĂ?u 'oà?n nà?y mới tới 'ược hai 'ài 'Ặi và? mẶt bẶ phẶn cù?a sơ? chì? huy. '' 5 giơ? 50 ngà?y 10, Bigia ngĂ?i trong hĂ?m trù Ă?n Y Ălian 4 với sàu chiẮu 'iẶn 'à?i quanh ngươ?i, ra lẶnh tiẮn cĂng. Toà?n bẶ hai mươi khĂ?u phào 105 cò?n lài Y Mươ?ng Thanh và? HĂ?ng Cùm tẶp trung bĂn 1.800 quà? 'àn và?o C1 Mày bay bĂ? nhà?o nèm bom. Dứt 'ợt hò?a phào chuĂ?n bì, bẮn xe tfng tiẮn lĂn Ălian 4 chìfa nò?ng 'ài bàc trùt 'àn lĂn 'ì?nh 'Ă?i phẮi hợp với hai cĂf tròng liĂn b'n nò?ng 'f̣t tài ĂpècviĂ Cù?ng lùc, gĂ?n hai chùc khĂ?u 'ài liĂn và? trung liĂn cù?a 'ìch tư? A1 cùfng nhĂm và?o tẮt cà? nhưfng mùc tiĂu di 'Ặng trĂn 'Ă?i C1 nhà? 'àn. Đài bàc 'ìch chuyĂ?n là?n dòn 'ươ?ng cho càc 'ơn vì dù? tiẮn lĂn. Mày bay bf́n chf̣n nhưfng con 'ươ?ng tiẮp viẶn cù?a bẶ 'Ặi ta.
Bigia chù? trương dù?ng sức mành hò?a lực tẮi 'a 'Ă? tiẮt kiẶm sinh màng sẮ lình dù? khĂng cò?n nhiĂ?u.
TrĂn 'Ă?i C1 ta 'àf cò chuĂ?n bì. ĐĂm hĂm trước cĂng binh 'àf chuyĂ?n gĂf ra 'Ă? cù?ng cẮ cĂng sự. MẶt 'ài 'Ặi cù?a tiĂ?u 'oà?n 439, do tiĂ?u 'oà?n trươ?ng Hoà?ng Vượng trực tiẮp chì? huy, 'àf sffn sà?ng 'òn 'ợi quĂn 'ìch. Đài bàc cù?a ta lẶp tức dẶp xuẮng nhưfng trẶn 'ìa phào cù?a 'ìch Y Mươ?ng Thanh, và? bĂn và?o bòn lình dù? 'ang tiẮn lĂn 'Ă?i Đài 'Ặi dù? 'i 'Ă?u, do Tràp (Trapp) chì? huy, phà?i dàn mì?nh xuẮng sươ?n 'Ă?i phìa tĂy. Đài 'Ặi thứ hai cù?a Lơpagiơ (Lepnge) mang theo sùng phun lư?a và? mẶt phĂn 'Ặi sùng mày liĂ?u chẮt vượt qua hò?a lực bf́n chf̣n cẮ xĂng lĂn 'Ă?i. PhĂn 'Ặi sùng mày bì tiĂu diẶt. ViĂn trung ùy CĂngbanc (Combaneyre) bì thương nf̣ng. Sùng phun lư?a cù?a 'ìch trù?m lĂn lĂ cẮt CẶt Cơ?. BT 'Ặi ta phà?i lĂi xuẮng giữ nư?a 'Ă?i phìa 'Ăng. QuĂn 'ìch rượt theo 'ình 'Ă?y ta khò?i C1. Giưfa lùc ,'ò, hai trung 'Ặi tfng viẶn cù?a trung 'oà?n vượt qua bom 'àn cù?a 'ìch vư?a tới nơi.
Toà?n bẶ càc chiẮn sìf nèm mẶt loàt lựu 'àn rĂ?i nhẮt tĂ? xĂng lĂn với nhưfng khĂ?u sùng cf́m lươfi lĂ nhòn hof́t.
Trước khì thẮ dùfng màfnh cù?a quĂn ta, 'ìch lui vĂ? phìa CẶt Cơ? l giơ?, Bigia phà?i 'iĂ?u hai 'ài 'Ặi cù?a tiĂ?u 'oà?n lĂ dương dù? 2 mới tới Mươ?ng Thanh 'Ăm trước lĂn C1 thay thẮ cho lực lượng tiẮn cĂng 'àf bì tĂ?n thẮt gĂ?n mẶt nư?a.
18 giơ? 45, nhưfng 'ơn vì dù? sẮ 2 'ang cù?ng cẮ lài nhưfng hĂ?m hà?o vơf nàt vì? nhưfng trẶn 'ành ban ngà?y, thì? mẶt cơn bàfo 'àn 'ài bàc và? 'àn sùng cẮi trù?m xuẮng trẶn 'ìa Sau 'ợt hò?a phào cư?a thiĂ?n dìch, tiĂ?u 'oà?n 439 và? mẶt tiĂ?u 'oà?n cù?a 312 vư?a tfng cươ?ng chia là?m hai cành xung phong lĂn chiẮm lài CẶt Cư? và? nhưfng lĂ cẮt phìa tĂy. Nhưfng tĂn lình dù? bĂn hẮt 'àn khĂng ngfn 'ược nhưfng 'ợt xung phong cù?a ta. ViĂn 'ài ùy Sàclơ (Charles) chẮt tài trẶn. ViĂn 'ài ùy Minh (Minaud) bì thương nf̣ng. Cà? hai 'ài 'Ặi dù? khĂng cò?n ngươ?i chì? huy tan ra thà?nh nhưfng nhòm nhò? chẮng cự mẶt càch tuyẶt vòng. 21 giơ?, Bigia vẶi vèt toà?n bẶ lực lượng dù? dự bì tiẮn lĂn cứu nguy. QuĂn ta và? quĂn 'ìch lao và?o nhưfng trẶn 'ành giàp là cà? quyẮt liẶt. 2 giơ? sàng ngà?y 11, mò?m cao CẶt Cơ? khĂng cò?n 'ươ?ng hà?o, cĂng sự nà?o nguyĂn vèn. BT 'Ặi ta phà?i lui vĂ? tuyẮn cùf tĂ? chức phò?ng ngự.
NẮu sự cò mf̣t cù?a bẶ 'Ặi ta trĂn 'Ă?i C1 là? khĂng thĂ? chẮp nhẶn 'Ắi với quĂn 'ìch thì? ta cùfng cĂ?n duy trì? cao 'iĂ?m nà?y 'Ă? là?m mẶt bà?n 'àp cho 'ợt tiẮn cĂng cuẮi cù?ng. Ngà?y 11, chì? diĂfn ra nhưfng cuẶc chiẮn 'Ắu lè? tè? Cà? quĂn 'ìch và? quĂn ta 'Ă?u phà?i dĂ?n mòi nĂf lực và?o viẶt cù?ng cẮ chĂf 'ứng chĂn trĂn trài 'Ă?i bom 'àn 'àf hù?y diẶt toà?n bẶ càc cĂng sự chiẮn 'Ắu cùfng như chĂf Ă?n nàu. Đìch phà?i 'ưa 'ài 'Ặi thứ ba cù?a tiĂ?u 'oà?n lĂ dương dù? 2 vư?a phĂn ướt phĂn rào tới Mươ?ng Thanh, thay thẮ cho lực lượng chiẮn 'Ắu suẮt 'Ăm qua 'àf quà rĂu ràf.
Trung 'oà?n 98 là?m nhiẶm vù phò?ng ngự tài C1 cùfng 'ược tfng cươ?ng tiĂ?u 'oà?n 888 cù?a trung 'oà?n 176. TiĂ?u 'oà?n nà?y trước 'ò chuyĂn là?m nhiẶm vù tiĂfu phì?. Nhưng hò cùfng 'àf co lĂ?n gĂy khò khfn cho nhưfng tiĂ?u 'oà?n dù? trĂn 'ì?nh Pu San hĂ?i 'Ă?u chiẮn dìch.
ChiĂ?u ngà?y 11 thàng 4, 'ài 'Ặi 811 cù?a 888, do 'ài 'Ặi trươ?ng LĂ Vfn Di chì? huy, 'ược 'ưa ra phò?ng ngự tài C1 thay cho càc 'ơn vì 'àf chiẮn 'Ắu suẮt hai ngà?y rùt vĂ? phìa sau. Nhưfng ngươ?i mới tới kinh hoà?ng vì? mù?i hĂi thẮi cù?a nhưfng thi thĂ? bẶt 'Ă?u phĂn hù?y, nhưfng 'àm ruĂ?i nhf̣ng 'en 'f̣e. Nhưfng xàc chẮt nà?y hof̣c khĂ 'en, hof̣c rưfa nàt, nhưng lài cò nhưfng bẶ quĂ?n ào rẮt bĂ?n chực, nhưfng chiẮn ào giàp nhưfng 'àn, mà? hò khĂng cò?n càch nà?o hơn là? chuyĂ?n 'i chĂf khàc. '' Nhưfng chiẮc khĂ?u trang bìt chf̣t khĂng thĂ? ngfn chf̣n mù?i Ă" nhiĂfm ngẮm và?o 'Ắt, 'àf bàm và?o ào quĂ?n và? thĂn thĂ? hò. Họ phà?i xĂy dựng nhưfng 'ươ?ng hà?o, ù sùng, hĂ?m ngù?, rĂ?i lẮy dĂy thèp gai và? mì?n cù?a 'ìch 'Ă? xà?c 'ình ranh giới giưfa ta và? 'ìch.
TrẶn 'ành ngà?y 10 và? 11 tl''àng 4 là? cuẶc phà?n kìch lĂn cuẮi cù?ng cù?a Bigia lĂn nhưfng trài 'Ă?i phìa 'Ăng, 'ìch buẶc phà?i luĂn phiĂn 'ưa tư?ng 'ài 'Ặi lĂn phò?ng ngự Y phĂ?n 'Ă?i '''àf chiẮm 'ược 'Ă? bà?o vẶ cho nhưfng cứ 'iĂ?m Y phìa trong. Ta và? 'ìch 'àf quà hiĂ?u nhau, chẮp nhẶn tàm thơ?i giưf nguyĂn tràng. Thì?nh thoà?ng cò nhưfng trài lựu 'àn, nhưfng loàt liĂn thanh qua lài, nhưfng luĂ?ng sùng phun lư?a, nhưfng cuẶc 'Ặt kìch chớp nhoàng.
Trung 'oà?n trươ?ng Vùf Lfng lĂn thfm trẶn 'ìa ngàc nhiĂn khi thẮy trĂn trài 'Ă?i 'àf bì bom 'àn là?m biẮn dàng, càch 'ìch và?i chùt mèt, càc chiẮn sìf ta vĂfn cò mẶt cuẶc sẮng 'à?ng hoà?ng trong nhưfng cfn hĂ?m lòt và?i dù?, 'òc sàch, 'ành tulơkhơ, chì? riĂng mù?i Ă" nhiĂfm thì? khĂng cò càch nà?o khf́c phùc.
Đài 'Ặi 811 'àf phò?ng ngự tài C1 hai mươi ngà?y liĂ?n, cho tới lùc ta hoà?n toà?n tiĂu diẶt cư? 'iĂ?m nà?y và?o cuẮi thàng Tư.
TrĂn 'Ă?i A1, cùfng diĂfn ra tì?nh hì?nh tương tự.
Ngà?y 2 thàng 4, trung 'oà?n 102 rùt, trao lài trẶn 'ìa cho trung 'oà?n 174.
A1 cò mẶt sươ?n 'Ă?i nhiĂ?u cĂy cẮi chày thoai thoà?i vĂ? phìa 'Ăng mà? nhưfng sìf quan Phàp thươ?ng gòi là? Sfng ĂlydĂl. Dà?i 'Ắt nà?y nẶm dưới sự khẮng chẮ cù?a hai quà? 'Ă?i cao hơn Y bĂn cành. VĂ? phìa nam, là? ĐĂ?i Chày. VĂ? phìa 'Ăng, là? 'Ă?i F3. Ngay tư? khi mới chiẮm 'òng Y A1, quĂn Phàp 'àf thẮy dà?i 'Ắt là? mẶt nguy cơ nf?m cành nàch. Nhưng khĂng biẮt khĂng thĂ? '''ưa quĂn 'òng giưf khu vực nà?y nẮu khĂng chiẮm nhưfng trài 'Ă?i cao hun Y chung quanh, mẶt viẶc là?m quà sức cù?a chùng. ĐẮn ngà?y cuẶc chiẮn Y A1 tàm ngư?ng, 'ìch chiẮm hai phẮn ba 'Ă?i, mẶt phĂ?n ba 'Ă?i do ta chiẮm nf?m trĂn dà?i 'Ắt nà?y.
TiĂ?u 'oà?n 255 cù?a 174 'àf cò mf̣t trong trẶn 'ành 'Ăm 30 thàng 3, 'ược trao nhiẶm vù giưf vưfng trẶn 'ìa trĂn 'Ă?i A1. TiĂ?u 'oà?n trươ?ng ĐĂn Tự 'àf hiĂ?u kè? 'ìch Y 'Ăy, nhẶn thẮy chì? cò thĂ? bà?o vẶ phĂ?n 'Ắt cò?n lài trĂn 'Ă?i bf?ng mẶt tĂ? chức phò?ng ngự liĂn hoà?n giưfa trẶn 'ìa cù?a ta tài A1 và? hai trài 'Ă?i Y gĂ?n kĂ? với nò. Ta cò thĂ? bẮ trì mẶt 'ài 'Ặi trợ chiẮn tfng cươ?ng trĂn ĐĂ?i Chày trực tiẮp uy hiẮp 'ì?nh 'Ă?i A1, và? xĂy dựng trẶn 'ìa vưfng chf́c trĂn 'Ă?i F tào thà?nh lưới lư?a hò?a lực thẶt mành hĂf trợ cho nhưfng chiẮn sìf trực tiẮp phò?ng ngự tài A1 khi bì 'ìch tiẮn cĂng.
ĐĂm 'Ă?u, ngay sau khi bẶ 'Ặi bàn rùt ra, tiĂ?u 'oà?n cho hai tiĂ?u 'Ặi nhanh chòng cf́m hai cài chẮt tài trẶn 'ìa là?m nơi 'ứng chĂn. ĐĂ?ng thơ?i, hò?a lực cù?a ta 'ược bẮ trì trĂn ĐĂ?i Chày và? 'Ă?i F, sffn sà?ng bà?o vẶ cho phĂn 'Ặi Y tài trẶn 'ìa. Quà? nhiĂn ngà?y hĂm sau, mẶt lực lượng quĂn 'ìch tiẮn xuẮng 'ình 'Ă?y càc chiẮn sìf ta ra khò?i 'Ă?i. Nhưfng luĂ?ng 'àn liĂn thanh bf́n chèo cành sè? tư? ĐĂ?i Chày, 'Ă?i F kẮt hợp với 'àn sùng cẮi, và? mưa lựu 'àn cù?a càc chiẮn sìf bàm trù 'àf bè? gàfy nhưfng 'ợt xung phong cù?a 'ìch.
Nhưfng ngà?y tiẮp theo, phĂn 'Ặi phò?ng ngự nhanh chòng cù?ng cẮ trẶn 'ìa phò?ng ngự trĂn 'Ă?i. Càc 'ươ?ng hà?o khà sĂu 'àf bì 'àn phào san lẮp. ĐẮt 'Ă?i A1 rf́n như 'à non. Đà?o 'ươ?ng hà?o mới sèf tẮn nhiĂ?u thơ?i gian. CĂ thĂ? cà?i tào lài mẶt sẮ 'ươ?ng hà?o cùf cù?a 'ìch, nhưng tẮt cà? 'Ă?u chẮt 'Ă?y tư? thi . BT 'Ặi ta vĂfn phà?i là?m cĂng viẶc hò sợ nhẮt là? tẶn dùng mẶt sẮ 'ươ?ng hà?o cùf. Sau 'ò ta 'à?o thĂm nhưfng tuyẮn hà?o mới, tĂ? chức nhưfng ù 'Ă? khàng, hĂ?m trù Ă?n, hĂ?m chứa 'àn cò nf́p chìu 'ựng 'ược phào 105. HĂ?m chì? huy cù?a tiĂ?u 'oà?n 'à?o gĂ?n xong, thì? phàt hiẶn trong lò?ng 'Ắt cành cư?a hĂ?m co xàc mẶt tĂn lình Phàp. NẮu chuyĂ?n nò 'i nơi khoc thì? cư?a hĂ?m trơ? nĂn quà rẶng. Ngươ?i ta quyẮt 'ình 'Ă? nò tài chĂf.

Đi?nh Đô?i Cháy la? mục tiêu cu?a pháo Hồ́ng Cúm va? máy bay oanh tạc. Có lâ?n bom rơi xuống sươ?n đô?i, đánh sập hâ?m nơi chi u?y đại đội 174 đang họp. Đúng lúc đó, đại đoa?n trươ?ng Lê Qua?ng Ba đi kiê?m tra đơn vị vư?a tới chân đô?i, bị đất cát phu? đâ?y ngươ?i. Trận địa cu?a ta trên đô?i F, thấp hơn A1 va? C1, .thươ?ng xuyên pha?i chịu đựng ho?a lực bâ?n thă?ng, được bộ đội gọi la? "tư? địa".
Đặc biệt ở A1, giưfa trận địa ta va? địch hoa?n toa?n không có vật ca?n. Chi? câ?n va?i chục giây la? quân địch co thê? nha?y va?o chiến ha?o. Sự canh pho?ng được tô? chức hết sức câ?n mật. Pha?i tô? chức ho?a lực tâ?m gâ?n, tâ?m xa đan khéo nhau. Ngươ?i trực các khâ?u đội pha?i có tinh thâ?n san sa?ng chiến đấu rất cao. Thông tin giưfa nhưfng đa?i quan sát va? các trận địa ho?a lực lúc na?o cufng thông suốt Trong ba lâ?n địch tiến công sang, hai lâ?n chúng thất bại vi? ho?a lực cu?a ta bắn chặn kịp thơ?i kết hợp với mưa lựu đạn cu?a các chiến sif pho?ng thu?. Một lâ?n, quân địch bất thâ?n lọt được va?o chiến ha?o cu?a ta, nhưng sau đó vâfn bị đánh lui. Môfi nga?y các chiến sif bắn ti?a lại hạ thêm một va?i tên địch.
Địch biết lực lượng ta trên đô?i không đông, nhưng trước sự pho?ng ngự chặt chef cu?a ta, chúng chi? co?n mơ? nhưfng trận đánh thăm do?, không mong đâ?y ta ra kho?i đô?i Ta thư? đánh lấn đê? mơ? rộng phạm vi kiê?m soát nhưng thấy địch kiên quyết chống cự nên cufng dư?ng lại.
Ba?o vệ vưfng chắc trận địa cu?a ta trên đô?i A1 lúc na?y chính la? chuâ?n bị tích cực đê? tiêu diệt nó. Ta bắt đâ?u triê?n khai việc đa?o một đươ?ng hâ?m đê? đưa thuốc nô? va?o đặt dưới chân hâ?m ngâ?m cu?a địch.
Trên đô?i C va? đô?i D1 bắt đâ?u xuất hiện nhưfng trận địa sơn pháo cu?a ta. Khu trung tâm bị đặt dưới nhưfng no?ng pháo bắn thă?ng. Quân địch không dám tiến công lên hai cao điê?m na?y, ma? chi? tiến ha?nh nhưfng cuộc pha?n pháo. Nhưng công sự cu?a ta khá kiên cố, nhưfng khâ?u sơn pháo vâfn tiếp tục nha? đạn. Không quân địch được huy động với nhiệm vụ đặt nhưfng khâ?u pháo cu?a Việt Minh "trên miệng núi lư?a" ! Chúng ném bom lớn, bom napan như muốn san bă?ng ca? hai trái đô?i. Các chiến sif sơn pháo không vi? vậy ma? rơ?i bo? vị trí "ngô?i trên đâ?u thù?''''. Cao xạ đaf tiến va?o gâ?n khu trung tâm, hạn chế có hiệu qua? máy bay ném bom bô? nha?o. Máy bay địch pha?i bay cao thươ?ng tha? bom ra ngoa?i mục tiêu. Nhưng co lâ?n một trái bom rơi trúng trận địa sơn pháo trên đô?i C trong lúc đang diêfn ra trận đấu pháo giưfa ta va? địch.
Một khâ?u pháo bị ho?ng. Khâ?u đội trươ?ng Phu?ng Văn Khâ?u chi? huy khâ?u đội co?n lại, quát lên:
Co?n một khâ?u cufng đánh !
Anh nha?y va?o vị trí ngắm đưa đươ?ng tim chưf thập va?o mục tiêu va? tự mi?nh giật cò. Chi? trong vo?ng 10 phút, lâ?n lượt bốn khâ?u 105 cu?a địch câm họng. Khâ?u đội cu?a Phu?ng Văn Khâ?u đaf đứng vưfng 36 nga?y đêm trên miệng núi lư?a, luôn luôn đe dọa nhưfng vị trí địch trên cánh đô?ng. Chi? có điê?u đáng tiếc la? pháo cu?a ta bắt đâ?u "đói đạn, ! Một số pháo thu? đaf pha?i chuyê?n qua la?m nhiệm vụ khác.
Sau na?y một số nha? quân sự nước bạn tới thăm Điện Biên Phu?, khi đi nghiên cứu địa hi?nh khu đông thươ?ng cho ră?ng cao điê?m quan trọng nhất la? đô?i C. Đô?i C va? đô?i D1 cao nhất trong dafy đô?i phía đông, khống chế ca? khu trung tâm. Đúng la? khi chiếm được nhưfng vị trí na?y ta có một lợi thế trong tay, nhưng lại không có điê?u kiện triệt đê? khai thác lợi thế đó. Không quân địch la?m chu? vu?ng trơ?i nên ta không thê? đưa nhiê?u pháo lớn lên đây, va? cufng không có đu? đạn đê? uy hiếp quân địch. Đô?i A va? đô?i C tuy thấp hơn nhưng lại có vai tro? quan trọng hơn nhiê?u. Chiếm được hai trái đô?i na?y ta có thê? kiê?m soát toa?n bộ các vị trí bên ta? ngạn sông Nậm Rôm va? nhiê?u vị trí bên hưfu ngạn bă?ng súng máy, súng trươ?ng, thậm chí súng phóng lựu đạn. A1 va? C1 chi? cách sơ? chi? huy cu?a Đơ? Cát 300 mét, trực tiếp kiê?m soát hai chiếc câ?u qua sông Nậm Rôm. Mất nhưfng cao điê?m na?y, các lực lượng cu?a địch ở hưfu ngạn va? ta? ngạn sông Nậm Rôm sef bị cắt la?m đôi. Địch cufng coi A1 la? tha?nh lufy cuối cu?ng cu?a tập đoa?n cứ điê?m, vi? nếu mất A1 thi? sef không thê? giư? được đô?i C1 va? C2 ở thấp hơn, cufng như toa?n bộ các cứ điê?m êlian.
Tư? nga?y nô? súng, trước sự xuất hiện pháo cao xạ, địch đaf nhiê?u lâ?n thay đô?i thu? đoạn tha? du?. Phâ?n lớn việc tha? du? tiếp tế cho Điện Biên Phu? đê?u do phi công Myf mặc áo dân sự đa?m nhiệm với loại máy bay vận ta?i hạng nặng Flying Boxcar C.119.
Nga?y 19 tháng 3, máy bay Myf ném xuống Điện Biên Phu? nhưfng kiện ha?ng lớn một tấn. La?m như vậy tiện cho nhưfng viên phi công chuô?n nhanh kho?i khu vực nguy hiê?m. Nhưng việc thu lượm va? vận chuyê?n nhưfng kiện ha?ng lớn dưới ho?a lực đại bác thươ?ng xuyên đe dọa, đối với tập đoa?n cứ điê?m lại không dêf da?ng. '''' Hơn thế, nhưfng kiện ha?ng na?y thươ?ng phứa chất nô?, nếu rơi va?o một bafi mi?n hoặc rơi trúng một đươ?ng ha?o hay một vị trí quân Pháp thi? tác hại cu?a nó không kém gi? một trái bom ! Ngay đêm hôm đó, Điện Biên Phu? yêu câ?u Ha? Nội tư? nay trơ? đi sef không tha? du? nhưfng kiện ha?ng nặng quá 100 kilôgam.
Số máy bay vận ta?i bị cao xạ ta. "ta?n sát" một cách ghê gớm, buộc đại tá Ni cô nga?y 27 tháng 3 pha?i ra lệnh đưa độ cao tha? du? tiếp tế ban nga?y tư? 2.500 bộ lên 6.500 bộ, va? sau đó lên 8.500 bộ. Muốn la?m như vậy, môfi chiếc du? pha?i được gắn thêm bộ phận mơ? tự động. Nhưng bộ phận na?y la?m việc không tốt, nhiê?u kiện ha?ng hoặc rơi va?o tay ta hoặc vơf tan ta?nh trên mặt đất.
Nga?y 12 tháng 4, hô?i 11, giơ? 40, chiếc máy bay thứ 50 bị bắn rơi tại Điện Biên Phu?. Đó la? một pháo đa?i bay ném bom 4 động cơ B.24 (Privateer) với phi ha?nh đoa?n 9 ngươ?i, lâ?n đâ?u bị hạ trên chiến trươ?ng Việt Nam. Bom nă?m trong khoang chưa kịp tha?. Số bom na?y đaf cung cấp cho các chiến sif công binh một tấn thuốc nô? đặt trong đươ?ng hâ?m A1 va?o đâ?u tháng 5. Cufng ngay trưa hôm đó, 15 giơ?, một máy bay B.26 tha? bom trúng vị trí quân Pháp ở êpéeviê, ngay gâ?n sơ? chi? huy cu?a Đơ? Cát, la?m nô? tung một kho đạn va? chết nhiê?u binh linh. Cái khó cu?a nhưfng viên phi công không chi? ở riêng lưới lư?a cao xạ môfi nga?y một tập trung hơn, ma? co?n ở vị trí đôi bên đối địch đaf quá gâ?n nhau. Ngươ?i Pháp pha?i chuyê?n sang tha? du? lương thực, đạn dược ban đêm. Có đêm tập đoa?n cứ điê?m nhận được trên hai trăm tấn đô? tiếp tế. Ti?nh hi?nh lương thực cu?a tập đoa?n cứ điê?m được ca?i thiện chút ít. La?m theo cách na?y nhưfng chiếc máy bay vận ta?i cufng được an toa?n hơn. Nhưng việc thu lượm du? vâfn pha?i tiến ha?nh ban nga?y. Chiê?u nga?y 14.tháng 4, một sự cố đaf xa?y ra. Trong lúc nhưfng chiếc xe vận ta?i, xe jeep cuối cu?ng dô?n tới êpécviê đê? nhận số lượng thực mới tha? du? tập trung tại đây chơ? đi phân phối cho các nơi thi? một loạt đạn đại bác cu?a ta róc đúng khu vực. Nhiê?u thứ lương thực, trong đó co 5.080 suất ăn chiến đấu, 300 kilôgam phó mát, 700 kilôgam che?, 450 kilôgam muối, 110 thanh sôcôla... đê?u bốc cháy. Nga?y hôm đó, tập đoa?n cứ điê?m công bố dự kiến tư? nga?y 29 tháng 4, khâ?u phâ?n cu?a môfi ngươ?i sef gia?m xuống một nư?a.
Nhi?n chung, sau đợt tiến công va?o các cao điê?m phía đông, chiến trươ?ng nhiê?u lúc gâ?n như yên tifnh. Cái yên tifnh na?y sef không đáng sợ với quân địch đang mong thơ?i gian nhanh chóng trôi qua cho tới mu?a mưa, nếu không có vô va?n nhưfng tiếng cuốc đa?o đất bất kê? đêm nga?y rậm rịch chung quanh, môfi lúc ca?ng rof. Tiếng cuốc chính la? tiếng tích tấc cu?a chiếc đô?ng hô? báo tư? con nhím Điện Biên Phu?. Bộ chi? huy Pháp cufng rất sợ tiếng cuốc na?y, nên đaf tha? du? xuống Mươ?ng Thanh một số máy phát hiện tiếng đa?o đất (géophone). Nhưng binh lính ở đây không câ?n tới chúng, vi? không có máy họ vâfn nghe rất rof nhưfng tiếng cuốc. Họ chi? câ?n cái gi? có thê? ngăn nhưfng ngươ?i đa?o đất tiếp tục công việc cu?a mi?nh !
Suốt nga?y đêm, tư?ng giơ?, nhưfng chiến ha?o nô?i, chiến ha?o ngâ?m cu?a bộ đội ta nhích dâ?n đến gâ?n phân khu trung tâm. Tư? nhưfng đâ?u ha?o chi? cách địch va?i chục mét, các chiến sif ta du?ng ĐKZ bắn sập dâ?n nhưfng lô cốt, ụ súng. Chiến ha?o tiến va?o gâ?n co?n mang cho ke? địch nhiê?u tai họa khác. Ha?ng ra?o dây thép gai va? bafi mi?n cu?a cứ điê?m lúc na?y lại trơ? tha?nh nhưfng vật chướng ngại ba?o vệ an toa?n cho chính nhưfng ngươ?i tiến công.
Các tô? thiện xạ ti?m nhưfng vị trí bất ngơ?, không tha bất cứ một tên địch na?o ló đâ?u ra kho?i công sự. Việc đi lấy nước dưới sông Nậm Rộm trơ? tha?nh vô cu?ng khó khăn.
Có nhưfng tên địch ở ngay bơ? sông cufng không dám xuống lấy nước. Chúng ngô?i trong công sự quăng nhưfng chiến can xuống sông, rô?i du?ng dây kéo lên. Chiến sif bắn ti?a bắn va?o can. Chúng chi? thu vê? chiếc can rôfng.
Tại khắ́p các đơn vị nô?i lên một phong tra?o "săn Tây, bắn ti?a". Con số địch bị diệt trong thơ?i gian na?y bă?ng bắn ti?a rất đáng kê?. Chi? trong vo?ng mươ?i nga?y, ác chiến sif bắn ti?a cu?a 312 diệt 110 tên địetl, ngang với số quân địch bị loại kho?i vo?ng chiến đấu trong một trận công kiên ! Chiến sif bắn ti?a Đoa?n Tương Líp cu?a trung đoa?n 88 du?ng 9 viên đạn súng trươ?ng tiêu diệt 9 tên địch. Chiến sif Lục cu?a trung đoa?n 165 trong một nga?y bắn ti?a diệt 30 tên địch. Nhưfng tân binh được các chiến sif cuf ke?m cặp, re?n luyện vê? chiến thuật va? bân súng trung thực tế chiến đấu ngay trên chiến ha?o. Họ đê?u tiến bộ rất nhanh. Có nhưfng ngươ?i sau một thơ?i gian ngắn đaf biết sư? dụng tất ca? các loại súng va? trơ? tha?nh thiện xạ.
Nhưfng khâ?u đội pháo cao xạ tiến va?o gâ?n khu trưng tâm, ban đêm lặng lef di chuyê?n trên cánh đô?ng tới giáp ha?ng ra?o dây thép gai, bất thâ?n nha? đạn va?o nhưfng chiếc máy bay la? xuống thấp đê? tha? du? ngươ?i va? du? tiếp tế Một phâ?n ba đô? tiếp tế rơi va?o tay bộ đội ta. Chúng ta thu được nhiê?u thứ ma? ta đang rất câ?n, như đạn 105, đạn súng cối, huyết thanh khô...
Trên đô?i A1, các chiến sif thu được nhưfng bao ta?i nặng trịch bên trong phứa toa?n cát. Chúng cufng được việc cho ta. Một lâ?n tiê?u đoa?n trươ?ng thấy bên ngoa?i bao có chưf "Sucre", vội ngăn không cho anh cm đưa ra la?m công sự. Chọc lươfi lê va?o bao, rof ra?ng la? đươ?ng trắng, một thứ cu?a quý đối với bộ đội ở mặt trận. Có ca? nhưfng thứ ha?ng ma? không ai nghif tới. Một chiếc du? mang toa?n nhưfng cây nước đá. Giưfa nga?y he? nóng bo?ng tại trận địa cát chiến sif được uống nước đá pha với ca? phê, bột chanh, bột cam hiếu lợi phâ?m. Nhưng đây la? thứ ha?ng không thê? bo? va?o kho lâu nga?y. Anh cm đập đá ra chia nhau rư?a mặt mufi, chân tay, thậm chí tắm! Có chiếc du? mang theo toa?n rau tươi: sa? lát, ha?nh tây, to?i tây..., va? ca? húng Láng. Nhưfng ngươ?i'''' tư? Ha? Nội ra đi lại có dịp nhớ tới nhưfng vươ?n rau ngoại tha?nh.
Được quyenlinh66 sửa chữa / chuyển vào 20:28 ngày 18/02/2005

Tiê?u đoa?n 225 lượm được một du? toa?n sách báo, trong một gói co hai cuốn tiê?u thuyết va? lá thư cu?a vợ Đơ? Cát gư?i cho chô?ng. Đơn vị xin ý kiến Bộ chi? huy mặt trận cách xư? lý với lá thư. Chu? nhiệm Chính trị Lê Liêm nói nên chuyê?n lại cho Đơ? Cát. Ta thông báo trên bộ đa?m. Chi? một giơ? sau, đúng theo quy ước, một tên lính Pháp mang cơ? trắng tới địa điê?m hẹn, nhận lá thư va? hai cuốn sách đem vế Mươ?ng Thanh. Giưfa tháng Tư, ác chiến sif 312 nhặt được một chiếc ho?m bên trong co lon tướng, rượu Champagnc gư?i cho Đơ? Cát nhân dịp thăng thươ?ng. Anh cm quă?ng chiếc lon va? mơ? rượu ra cu?ng liên hoan.
Một trung đoa?n trong một tuâ?n đaf thu đưực 776 du? với đu? ca? đạn, gạo, đô? hộp, sưfa, dâ?u ho?a... Với số ha?ng na?y địch đaf pha?i du?ng khoa?ng ba thục chuyến đakôta đê? chuyên chơ? lên đây.
Ha?ng nga?y, ở sơ? chi? huy, khi nghe báo cáo số địch chết vi? bị bắn ti?a, số lương thực, đạn dược tha? du? bộ đội đoạt được, tôi lại nghif, ta đang cho ke? địch nếm nhưfng đo?n cay đấng nhất. Qua? như vậy, với cách đánh na?y, ta đang gia?nh thắng lợi ma? không tô?n phí nhiê?u xương máu cu?a chiến sif, không pha?i tiêu thụ nhiê?u đạn dược. Môfi thứ chiến lợi phâ?m na?y đê?u có nhưfng tác động khác nhau, vud khiến cho ke? địch đaf khốn khó ca?ng khốn khó thêm, vư?a mang lại nhưfng cái ta đang câ?n, sef biến tha?nh sức mạnh cu?a ta tiếp tục giáng xuống đâ?u quân địch, lại đơf công chuyên chơ? nhiê?u nga?y trên nhưfng thung đươ?ng lư?a Máy bay địch tăng cươ?ng nhưfng cuộc ném bom dưf dội. Nhiê?u vị trí trú quân bị bom địch la?m trụi hết cây co?. Một buô?i, nghe tin địch tha? bom va?o khu vực đoa?n bộ cu?a 316 liê?n trong một giơ?, tôi gọi điện thoại cho anh Lê Qua?ng Ba, ho?i thăm ti?nh hi?nh thiệt hại. Anh Ba vui ve? tra? lơ?i: - Báo cáo anh, không việc gi? ca?, chi? nháy mất cái quâ?n đu?i cu?a một cậu phơi trên nóc hâ?m.
Tối hôm đó, địch đưa tin: "Trận oanh tạc trong nga?y tại Điện Biên Phu? đaf tiêu diệt cu?a Việt Minh một nga?n hai trăm ngươ?i"( !) Tại phân khu nam Idaben (Hô?ng Cúm), địch có một lực lượng khá mạnh, gô?m: tiê?u đoa?n lê dương số 3, tiê?u đoa?n Angiêri số 2, tiê?u đoa?n Angiêri số 5 (một đại đội), tiê?u đoa?n Thái số 31, một tiê?u đoa?n pháo 105, một đại đội súng cối 120 ly, một đại đội xe tăng, với tô?ng số 2.000 ngươ?i, va? một sân bay. Vê? mặt chiến thuật, Idaben giưf vai tro? khá quan trọng. Nó vư?a ba?o vệ phía nam tập đoa?n cứ điê?m, vư?a chi viện cho phân khu trung tâm khi bị tiến công bă?ng pháo binh, bộ binh, lực lượng cơ giới.
Đây cufng la? nơi tiếp nhận quân tăng viện va? đô? tiếp viện tư? Ha? Nội trong trươ?ng hợp sân bay Mươ?ng Thanh bị uy hiếp. Khi tập đoa?n cứ điê?m có nguy cơ bị tiêu diệt thi? nó la? cái "eư?a sau'' mơ? đươ?ng chạy sang Thượng La?o cufng như đón quân tư? La?o sang ứng cứu.
Tư? đâ?u chiến dịch, phân khu nam Hô?ng Cúm được trao cho trung đoa?n 57 cu?a 304 phụ trách. Nhiệm vụ cu?a trung đoa?n, với binh lực hạn chế, la? tiến ha?nh bao vây, kiê?m chế pháo binh địch ở Hô?ng Cúm. Trung đoa?n đaf thực hiện co hiệu qua? nhiệm vụ được trao. Tư? đêm nga?y 23 tháng 3, giao thông ha?o va? chiến ha?o cu?a trung đoa?n đaf hi?nh tha?nh một trận địa liên hoa?n siết chặt quanh Hô?ng Cúm, cắt rơ?i nó với phân khu trung tâm, chấm dứt việc hạ cánh cu?a máy bay trên đươ?ng băng tại đây. Địch nhiê?u lâ?n định nống ra đê?u bị đánh bật trơ? lại. Trư? việc chi viện bă?ng ho?a lực tư? xa cho khu trung tâm, nhưfng hoạt động khá bă?ng bộ binh, cơ giới cu?a Hô?ng Cúm đê?u bị loại trư?.
Phân khu Idaben, dưới quyê?n chi? huy cu?a Lalăng (Lalande), gô?m năm cứ điê?m nă?m trên địa hi?nh bă?ng phă?ng, được đánh số tư? 1 đến 5. Các cứ điê?m 1, 2, 3, 4 đê?u ở phía tây đươ?ng 41 liên kết khá chặt chef với nhau bă?ng một hệ thưfng giao thông ha?o va? chiến ha?o.
Riêng cứ điê?m số 5 ba?o vệ phía nam sân bay Hô?ng Cúm, nă?m hơi đột xuất vê? phía đông đươ?ng 41. Chúng ta chia phân khu Hô?ng Cúm la?m ba khu A, B, C. Các khu A, B gô?m nhưfng cứ điê?m ở tây đươ?ng 41. Khu C nă?m ở phía đông đươ?ng 41 cu?ng với sơ? chi? huy phân khu va? pháo binh.
Tư? đâ?u tháng 4 năm 1954, trận địa cu?a trung đoa?n 57 bật đâ?u lấn dâ?n va?o phân khu. Điê?u na?y gây bất ngơ? với quân địch. Vâfn cho la? lực lượng cu?a ta ở đây không nhiê?u sef chi la?m nhiệm vụ kiê?m chế, Lalăng đaf yêu câ?u máy bay bắn phá dưf dội va?o trận địa ta, có lâ?n bom rơi ca? va?o trong cứ điê?m, nhưng nhưfng chiến ha?o cu?a trung đoa?n 57 môfi nga?y ca?ng tiến va?o gâ?n. Chúng đaf xuyên qua ha?ng ra?o khu C, nhắm thă?ng tới nhưfng lô cốt. Địch điên cuô?ng đối phó. Ban nga?y, chúng đưa xe tăng, bộ binh ra lấp chiến ha?o rô?i ca?i mi?n đánh bâfy quân ta. Ban đêm, chúng tô? chức tư?ng toán nho? phụt kích ngay ở mufi các chiến ha?o. Ta thay đô?i giơ? hoạt động, thay đô?i vị trí đa?o khi thi? đa?o tư? ngoa?i va?o, khi đa?o tư? trong ra, bố trí lực lượng đánh bọn phục kích.
4 giơ? sáng nga?y 16 tháng 4, hai đại đội lê dương lợi dụng lúc trơ?i co?n tối bộ đội ta sắp quay vê? nghi? ngơi, chia tha?nh hai mufi đột nhập va?o chiến ha?o cu?a đại đội 54. Một toán quân địch đến gâ?n vị trí chi? huy đại đội. Đại đội đaf kịp thơ?i ra lệnh cho các trung đội nhanh chóng ta?n ra hai bên, du?ng súng cối 60 ly va? trung liên bắn va?o quân địch, bộ đội hi?nh tha?nh hai mufi đánh vo?ng trơ? lại. Một trung đội ở phía sau nghe tiếng súng nô? lập tức nhanh chóng tiến ra tiếp viện. Một tô? la?m nhiệm vụ bắn ti?a cufng tự động chạy tới phối hợp đánh địch. Bọn địch đang lo chống đơf phía trước bất thâ?n bị một mufi đánh thọc sươ?n, sợ bị sa bâfy hoa?ng hốt rút chạy vê? cứ điê?m, đê? lại trận địa ha?ng chục xác chết. Đại đội 54 tư? chôf bị đột kích bất ngơ?, nhưng nhơ? bi?nh tifnh xư? trí, các lực lượng linh hoạt va? chu? động hiệp đô?ng yê?m trợ nhau, đaf khuyê?n tư? bị động tha?nh chu? động tiến ha?nh một trận pha?n kích, tiến công tư? ba phía gia?nh thắng lợi gio?n giaf.
Phân khu nam cu?a địch tương đối nho?, chiến ha?o ta va?o sát diện tích ca?ng thu hẹp, lại nă?m ở cuối cánh đô?ng, máy bay địch bay với tốc độ chậm cufng chi? có khoa?ng mấy giây đê? tha? du?, nên ha?ng thươ?ng rơi ra ngoa?i mục tiêu. Trung đoa?n 57 đoạt được khá nhiê?u du? tiếp tế, có nga?y thu được trên ba tấn ha?ng các loại. Các ngách ha?o trên trận địa ta đâ?y ập thực phâ?m, đô? hộp, đạn dược. Chính Giuyn Roa đaf viết: "Kê? tư? 30 tháng 3 trơ? đi, một số đơn vị cu?a đại đoa?n 304 đaf thu chưng quanh Hô?ng Cúm 776 kiện ha?ng gô?m đạn 105, đô? hộp khoa?ng 60 tấn!''.
Nga?y 15 tháng 4, lúc 16 giơ?, một chiếc máy bay C.li9 bay đến lượn mấy vo?ng rô?i tha? xuống một loạt du?, trong đó có một chiếc du? đo? rơi gâ?n trận địa cu?a ta. Xâ?m tối, chiến sif ta ra lấy du?, thấy có một chiếc ho?m. Nó được đưa vê? trụ sơ? trung đoa?n. Trong ho?m toa?n nhưfng gói qua? gô?m thuốc lá, rượu, xúc xích, jambông, áo may ô, lươfi dao cạo râu, va? một lá thư ma?u hô?ng sực mu?i nước hoa cu?a vợ Đơ? Cát gư?i cho chô?ng nhân địp được thăng thươ?ng cấp tướng. Chung quanh cụm cứ điê?m Hô?ng Cúm, các chiến sif súng trươ?ng, súng máy, sơn pháo, các cơf súng cối lớn nho? sân sa?ng chơ? địch xuất hiện. Sau nhiê?u lâ?n bị ta đánh lư?a, ban nga?y quân địch không dám đi lại, không dám nhô đâ?u lên kho?i chiến ha?o: Bộ đội ta chui qua ha?ng ra?o cắm cơ?, chơ? nhưfng tên bo? ra nhô? cơ? la? nô? súng. Địch bo? mặc nhưfng lá cơ? tiếp tục tung bay trong cứ điê?m. Môfi lâ?n đi thu nhặt du?, địch pha?i tô? chức như một trận đánh có xe tăng đi ke?m va? pháo bắn hợp đô?ng.
Đêm 19 tháng 4, một toán địch nha?y du? rơi đúng va?o trận địa cu?a đại đội 19. Khi đaf bị anh cm ta ''xô tới trói lại thúng vâfn thưa hết ngạc nhiên.
Nga?y 24 tháng 4, Lalăng kiê?m điê?m lại lực lượng cu?a mi?nh thấy vâfn co?n tô?ng số 1.400 ngươ?i, 8 khâ?u pháo 105 va? 2 chiến xe tăng..., một lực lượng không nho? trong ti?nh hi?nh thang cu?a tập đoa?n cứ điê?m Viên đại tá mới được thăng chức quyết định mơ? một trận đánh gia?i to?a. Nga?y 26, bốn trong số nhưfng trung đội Bắc Phi khá nhất được lựa chọn tiến công va?o nhưfng chiến ha?o tiếp cận cu?a ta ở phía tây ba?c ldnhen 5 (Khu C). Lalăng được ba?o cáo tại đây chi? có tuột đươ?ng ha?o cu?a ta.
Nhưng khi nhưfng ngươ?i lính cu?a đại đội 9 Angiêri đột nhập thi? thâ?y mith lọt giưfa hai tuyến chiến ha?o, họ pha?i yêu câ?u quân cứu viện mới chạy thoạt vê? i?đabeh Lalăng quyết định pha?i có hi?nh thức ky? luật đối với một số ke? he?n nhát đê? lâ?m gương. Viên trung úy Benhabích (Benthabich) chi? huy đơn vị na?y được gọi tới.
Lalăng ra lệnh chọn hai ngươ?i trong số nhưfng ke? bo? chạy đê? xư? ba?n. Một số sif quan Pháp to? ve? đô?ng ti?nh.
Benhabích trơ? vê? đại đội rô?i quay lại nói: "Tô?i không thể chi? định ai. Mọi ngươ?i cho ră?ng họ đê?u dufng ca?m như nhau va? đaf chiến đấu hết sức mi?nh. Nếu câ?n bắn thi? bắn tất ca?. Khi nhưfng ngươ?i lính lê dưng cu?a ông cưfng không chọc thu?ng được vo?ng vây 7a? chạy trốn như thơ? thi? không thê? bắn bất cứ ai ! Không một ngươ?i Angiê?ri na?o chấp nhận cách đối xư? không công bắlg đó". Rơ?i viên trung uý nói thêm. "Thưa đại tá, hafy tin tôi chúng ta không được phép hoang phí số binh lính ít o?i hiện có.
Tôi đaf mất bo ngươ?i ma? mới được tha? du? có một ngươ?i !"
Lalăng buộc pha?i hu?y quyết định.
Sơ kết đợt hoạt động nho? tại Hô?ng Cúm trong thơ?i gian na?y, đại đoa?n 304 đa? thu được 600 viê?n đại ị)hấo 105, 3.000 viên đa?n cô?i 120 va? 81 ha?ng tấn đậh các cơf khác, ha?ng phục tấn lương thực, thuốc men, va? diệt trên 200 quâ?n giặc.
Tại Hô?ng Cúm, chi? một trung đoa?n cu?a ta đa? bao vây, vô hiệu hóa, la?m suy yếu va? kết liê?u số phận hai nga?n quân địch phâ?n lớn la? Au Phi. Không pha?i như một số ngươ?i daf nói ở Điện Biên Phu? chúng ta luôn luôn co một số lượng quân đông áp đa?o so với ke? thu?.
Nếu trong trận đánh lớn vư?a qua trên nhưfng qua? đô?i phía đông, bộ đội ta đaf bộc lộ nhưfng nhược điê?m vê? công tác điê?u tra, vê? chiến đấu hợp đô?ng binh chu?ng, vê? đánh định trong công sự vưfng chắc, thi? khi chuyê?n sang chiến thuật đa?nh nho?, các chiến sif ta tư? cuf tới mới đaf chứng to? một phâ?m chất tuyệt vơ?i. Lâ?n na?y, một bất ngơ? mới đang chơ? quân địch ở ngay trên cánh đô?ng Mương Thanh. .
Sáng nga?y 14 tháng 4 năm 1954, toán địch đâ?u tiên đi tuâ?n trên sân bay, chợt nhận thấy đươ?ng ha?o ở phía tây đaf cắt đứt liên lạc giưfa Huy ghét 1 (cứ điê?m 206) va? Huy ghét 6 (cứ điê?m 105) với khu trung tâm. Một mufi ha?o khác đâm thă?ng va?o sân bay Mương Thanh. Không chi? co vậy, Huy ghét 1 co?n báo cáo mặt tây cứ điê?m đaf bị chiến ha?o cu?a đối phương bao vây. Buô?i trưa, nhưfng đơn vị du? 6 va? 8 thư? mơ? đươ?ng tới Huy ghét 1, nhưng bị chặn lại trươ?c nhưfng bafi mi?n mới ra?i va? nhưfng loạt đạn súng 13 giơ? 30, Đơ? Cát điện cho Cônhi: " 1.(...) Số phận cu?a G.O.N.O sef được đinh đoạt trước nga?y 10/5 (...).

2. Trận địa phát triê?n đe dọa Huy ghét 1 va? Huy ghét 6. Mưu toan gia?i to?a Huy ghét 1 tiến ha?nh sáng nay vấp pha?i nhiê?u bafi mi?n. giưfa Huy ghét 1, Huy ghét 3, Huy ghét 5 va? hảa lực súng cối va? pháo binh. Sef tiếp tục khi trơ?i tối đô?ng thơ?i bới việc sư?u chưfa đươ?ng băng..."
Theo kế hoạch, hai trung đoa?n cu?a 308 va? hai trung đoa?n cu?a 312 đaf được triê?n khai chung quanh phía bắc sấn bay. Cứ điê?m 206 ba?o vệ. phía tây sân bay đa? bị chiến ha?o cu?a trung đoa?n 36 cắt rơ?i kho?i Mươ?ng Thanh.
Cứ điê?m 105 ở phía bắc. sân bay cufng bị .chiến ha?o cu?a trung đoa?n 165'' bao vây. Hai mufi chiến ha?o cu?a 308 va? 312 đang. nhanh chóng đâm thă?ng va?o giưfa sân bay. Đêm 15, chiến ha?o cu?a trung đoa?n 88 ở phía tây va? chiến ha?o trung đoa?n 141 ở phía đông đê?u vượt qua năm lâ?n ra?o tiến va?o sân bay.
Trận đánh quan trọng tiêu diệt trung tâm đê? kháng ba?o vệ sân bay Mươ?ng Thanh đaf bắt đầu không có ho?a pháo chuâ?n bị, không có dấu hiệu na?o báo trước. Nhận thấy sân bay Mươ?ng Thanh có nguy cơ bị cắt la?m đôi, va? Huy ghét 6 ở đâ?u bắc sân bay sập bị tiêu diệt, một nư?a sân bay . Mươ?ng Thanh, chiếm một phâ?n năm diện tích tập đoa?n cứ điê?m, sef lọt va?o tay đối phương, Đơ? Cát ra lệnh Lănggơle lập tức tiến ha?nh gia?i to?a sân bay, trước hết la? tiếp tế cho Huy ghét 6 ở xa đaf bị bao vây chặt chef.
Liê?n trong ba nga?y 15, 16, 17 tháng 4, Lănggơle huy động ba tiê?u đoa?n du? số 1, số 2 va?'' số 6 mơ? cuộc ha?nh binh gia?i to?a va? tiếp tế cho Huy ghét 6 ở đâ?u bắc sân bay. Binh lính lê dương ở cứ điê?m na?y không chi? thiếu đạn dược, ma? co?n thiếu ca? nước uống. Nga?y đâ?u, đoa?n quân gia?i to?a mới chạm đươ?ng ha?o cu?a trung đoa?n 141 trên sân bay nhưng nó đaf pha?i mất bốn giơ? liê?n đê? vượt qua. Nga?y thứ hai va? thứ ba thi? quân địch đứng trước ca? một trận địa với lớp lớp chiến- ha?o va? nhưfng ụ súng.
Thêm va?o đó la? xác một chiến máy bay, chiến Curtiss Commando, co?n nă?m chênh ê?nh trên đươ?ng băng, đaf trơ? tha?nh một _ cộng sự nô?i giúp cho đối phương đặt liên thanh quét gục nhưfng tên lính lê dương hăng hái nhất định xông lefn. Cuộc ha?nh bi?nh tiếp tế cho Huy ghét 6 đaf mang lại cho Lănggơle tô?n thất vê? lực lượng ứng chiến lớn hơn ca? nhưfng đợt pha?n kích gia?nh lại đô?i C1 ! Hết nga?y thứ ba, Đơ? Cát ra lệnh cho viên quan ba Bia (Bizard), chi? huy tại Huy ghét 6, rút quân kho?i đây va?o đêm 18. Bigia (Bigeard), phó chi? huy khu trung tâm vơ vét được một lực lượng gô?m phâ?n lớn la? lính du? va? lê dương, cu?ng với hai chiến xa mơ? đươ?ng, đi đón bọn ở Huy ghét 6 rút lui. Nhưng ca? cánh quân na?y đaf mất sức chiến đấu trước trận địa chiến ha?o cu?a ta sau không đâ?y nư?a giơ? đọ súng. Bigia đa?nh ra lệnh cho viên chi? huy Huy ghét 6 "có thê? bo? lại tất ca? thương binh, mơ? một đươ?ng tháo chạy vê? Mươ?ng Thanh, hoặc đâ?u ba?ng?.
Lúc na?y, chiến ha?o cu?a 165 tư? bốn phía đaf luô?n va?o bên trong ha?ng ra?o dây thép gai cu?a cứ điê?m 105. 15 ụ súng ở tiê?n duyên bị ĐKZ ta bân sập. Nhiê?u đám ra?o bị cắt trụi. Binh lính địch không có cơm ăn, nước uống, ló đâ?u ra ngoa?i công sự la? trúng đạn bắn ti?a. Đêm 18, trung đoa?n ra lệnh tiến công. Chi? có một số quân địch chạy thoát vê? Mươ?ng Thanh. Cứ điê?m cuối cu?ng ở đâ?u bắc sân bay không co?n tô?n tại.
Nă?m sâu bên trong, Huy ghét 1 cufng bị trung đoa?n 36 bao vây bă?ng trận địa chiến ha?o tư? ba nga?y nay. Sau khí Huy ghét 7 va? Huy ghét 6 bị tiêu diệt, Huy ghét 1 trơ? tha?nh vị trí đột xuất ở phía hắc khu trung tâm. Ba?o vệ vị trí la? đại ớ.ôi 4 cu?a bán lưf đoa?n lê dương 13. Nhưfng tên lính lê dương ở đây chống cự khá quyết liệt. Các chiến s Bắn Bắel đaf có kinh nghiệm tiêu diệt vị trí lo ki.ên tri? chiến thuật vây lấn, quyết tâm gia?nh thắng lợi với tô?n thất ít nhất vê? ngươ?i va? vuf khí.
Suốt thơ?i gian chuâ?n bị, cán bộ, chiến sif luôn luôn cung nhau ba?n bạc cách khấc phục mọi khó khăn. Họ đã du?ng nhưfng con cúi'' la?m lá chắn, đưa chiến ha?o tư? xa tiếp cận cứ điê?m. Nhưfng khối rơm bện da?i 2 mét, đươ?ng kính 1,50 mét đaf hút hết đạn thă?ng, ba?o đa?m an toa?n cho nhưfng ngươ?i đa?o trận địa phía sau nó. sáng nga?y 19 tháng 4, ba mufi ha?o cu?a 36 đaf đâm va?o sát ha?ng ra?o cu?a địch. ĐKZ bắn sập dâ?n nhưfng ụ súng ở tiê?n duyên.
Trong đêm, thi?nh thoa?ng lại một loạt súng cối naf va?o vl trí. Quân địch luôn luôn thấp tho?m tươ?ng la? trận đánh đaf bắt đâ?u. Máy bay pha?i tha? du? tiếp tế trực tiếp xuống cứ điê?m. Nhưng nhưfng tên lính không dám rơ?i hâ?m ra lấy du? vi? sợ đạn bắn ti?a. Huy ghét 1 kêu cứu với Mươ?ng Thanh. Không thê? đê? mất tiếp vị trí na?y, vi? mất nó la? mất sân bay, Đơ? Cát buộc pha?i điê?u hai trung đội bộ binh va? hai xe tăng, cu?ng với một trung đội lê dương tư? khu trung tâm tiến ra, dưới sự yê?m hộ cu?a pháo binh, lấp các chiến ha?o. Trung đội ba?o vệ chiến ha?o cu?a ta buộc pha?i lu?i ra xa, du?ng súng bắn ti?a quân địch. Chiến sif ĐKZ Trâ?n Đi?nh Hu?ng, máy ngắm bị ho?ng, đaf bi?nh tifnh ngắm mục tiêu qua no?ng súng, lắp đạn bắn cháy một chiến xe tăng. Chiến công cu?a anh đaf kết thúc công viện lấp đươ?ng ha?o, buộc quân địch pha?i rút lui.
Các chiến sif 36 cufng bắt đấu gặp một khó khăn mới.
Chiến ha?o va?o gâ?n cứ điê?m thi? "con cúi" gia?m tác dụng, nó không ngăn được ho?a lực lướt sươ?n cufng như lựu đạn tư? trong đô?n ném ra, và co?n la?m lộ vị trí cu?a bộ đội. Một số chiến sif bị thương. Tốc độ đa?o chiến ha?o chậm hă?n lại Mấy chiến sif tân binh, vốn la? du kích ở địch hậu, đê? nghị cho đa?o dufi, khoét Pgâ?m dưới mặt đất va?o tới lô cốt địch, . vư?a gia?m thương vong vư?a giưf được bí mật. Lúc đâ?u, cán bộ ngại la?m theo cách na?y sef kéo da?i thơ?i gian chuâ?n bị. Nhưng khi cho một tô? đa?o thư?, thấy không chậm hơn đa?o chiến ha?o lộ thiên, vi? co thê? đa?o ca? ban nga?y. Phương án đa?o dufi được chấp nhận, tuy có vất va?, nhưng tránh được thương vong.
22 giơ? đêm 22 tháng 4, trung đoa?n cho lệnh du?ng nhưfng phân đội nho? đánh va?o cứ điê?m chiến một số lô cốt đâ?u câ?u Số đạn lựu pháo da?nh yê?m trợ cho họ cufng giống như mọi đêm, 20 qua?. Nhưng khi lựu pháo mới bắn tới phát thứ mươ?i ba, thi? xung kích đaf yêu cấu ngư?ng ngay. Ba mufi tiến công cu?ng lúc tư? lo?ng đất nhô lên, đặt bộc phá giật đô? ba lô cốt đâ?u câ?u. Binh lính bán lưf đoa?n 13 kinh hoa?ng khi thấy nhưfng ngươ?i lính đội muf lá, câ?m súng có lươfi lê đaf xuất hiện giưfa đô?n, chi? co?n cách giơ tay đâ?u ha?ng. Không bo? lơf cơ hội quý giá, ca? ba mufi đánh thốc va?o khu sơ? chi? huy. 15 phút sau, trung đoa?n mới kịp đưa tiếp va?o đô?.ri thêm 2 trung đội. Trong vo?ng không đâ?y một giơ?, bộ đội ta đaf la?m chu? hoa?n toa?n Huy ghét 1. Phâ?n lớn số 177 lính lê dương ba?o vệ vị trí bị bắt sống. Bộ đội ta đaf tiêu diệt được một vị trí quan trọng do một đơn vị lê dương sư?ng so? ba?o vệ, với tô?n thất không đáng kê?. Nghe tu? binh báo cáo viên chi? huy cứ điê?m tư? trận va? điện đa?i bị ho?ng ngay tư? loạt đạn pháo đâ?u tiên, trung đoa?n trươ?ng 36 chi? thị cho bô đội sư? dụng nhưfng khâ?u đại liên trong đô?n địch, thi?nh thoa?ng lại bắn tư?ng loạt ra ngoa?i như mọi đêm.
Mươ?ng Thanh yên tâm tươ?ng chưa có chuyện gi? xa?y ra với Huy ghét 1, trong lúc bộ đội ta thu dọn chiến lợi phâ?m. Trận 206 đaf hoa?n thiện va? thực sự khă?ng định tha?nh công cu?a chiến thuật được gọi la? "đánh lấn", khơ?i đâ?u tư? khi ta tiêu diệt các cứ điê?m 106 va? 105, đê?u thuộc trung tâm đê? kháng Huy ghét ba?o vệ sân bay, nă?m trên cánh đô?ng. Một lâ?n nưfa, chúng ta ca?ng thấy ro? tác đụng to lớn cu?a cánh đánh nho? truyê?n thống, thê? hiện sự thông minh, sáng tạo, chu? động cu?a nhưfng ngươ?i chiến sif sinh ra tư? đô?ng ruộng, bám đất bám la?ng chiến đấu trong suốt cuộc chiến tranh. Chiến công ở 206 chính la? một biê?u hiện tập trung cu?a cách đánh đó. Cái chết không kịp cất tiếng kêu cu?a Huy ghét 1 đaf la?m cho quân địch Ơ Điện Biên Phu? ba?ng hoa?ng. Tư? giơ? phút đó trơ? đi, môfi khi đươ?ng ha?o cu?a ta tới gâ?n, quân địch ở trong cứ điê?m không co?n chi? thấy đây la? mối đe dọa, ma? chính la? cái chết đaf tới, một cái chết không báo trước xuất hiện tư? lo?ng đất.
7 Giờ 30 sáng .23 tháng 4, va?i tên lính lê dương cu?a bán lưf đoa?n 13 chạy thoát vê? tới Mươ?ng Thanh, báo tin Huy ghét 1 đaf thất thu? tư? nư?a đêm. Sau giây phút sưfng sơ?, Đơ? Cát dưa ra ý kiến câ?n pha?n kích gia?nh lại vị trí đaf mất. Lănggơle va? Bigia đê?u không tán tha?nh, cho ră?ng la?m như vậy sef hy sinh nốt nhưfng lực lượng ứng biến cuối cu?ng cu?a tập đoa?n cứ điê?m, kê? ca? trong trươ?ng hợp pha?n kích tha?nh công thi? cufng không co?n lực lượng đê? duy tri? Huy ghét 1 trước nhưfng cuộc tiến công mới sef co?n tiếp tục. Đơ? Cát vâfn giưf quyết định cu?a mi?nh. Lănggơle trao cho Bigia nhiệm vụ tô? chức cuộc pha?n kích.
Bigia điê?u các lực lượng dự bị co?n ''lại thuộc tiê?u đoa?n 2 trung đoa?n du? tiêm kích số 1, tiê?u đoa?n du? 6, tiê?u đoa?n 1 trung đoa?n lê dương số 2 lên khu trung tâm đê? kháng êlian, rút toa?n bộ tiê?u đoa?n lê dương du? số 2 đang đóng ở đây vê? Mươ?ng Thanh. Tiê?u đoa?n du? na?y mới được tăng cươ?ng tư? nga?y 10 tháng 4, tuy đaf bị tô?n thất, chl co?n gâ?n 400 ngươ?i, nhưng vâfn la? đơn vị mạnh nhất có thê? tiến ha?nh tốt cuộc pha?n kích. Bi gia yêu câ?u không quân du?ng mươ?i hai máy bay tiêm kích - ném bom va? bốn máy bay ném bom B.26 đánh phá hệ thống chiến ha?o trước cứ điê?m Huy ghét 1 va? một số mục tiêu sef được chi? định tư? 13 giơ? 45. Pháo binh cu?a tập đoa?n cứ điê?m được lệnh sef bắn 1.200 phát đại bác va? súng cối va?o Huy ghét 1 sau khi máy bay o.anh tạc.
Buô?i trưa, trơ?i nắng to trên cánh đô?ng Mươ?ng Thanh, không gian hoa?n toa?n yên tifnh. Các chiến si đại đội 213 cu?a trung đoa?n 88 pho?ng ngự trên sân bay, sau bưfa cháo nóng ăn với đươ?ng phên ngon la?nh, trư? nhưfng ngươ?i la?m nhiệm vụ ca?nh giới, đê?u nga? lưng trong hâ?m ếeh cho giafn gân cốt. Chợt có lệnh tư? sơ? chi? huy mặt trận:
'',Chuâ?n bị đánh địch ! Ta?n rộng đội hi?nh. địch sắp oanh tạc'', Đại đội trươ?ng Mai viết Thiê?ng ra lệnh đánh thức bộ đội, chuâ?n bị sân sa?ng chiến đấu. Chi? mươi phút sau, đaf nghe tiếng động cơ. Máy bay địch xuất ''hiện rất nhanh.
Nhưfng chiến B.26 bay tha?nh tư?ng tốp theo đội hi?nh mufi tên. Các chiến sif cao xạ lập tức nô? súng. Nhưfng đám khói trắng bao bọc lấy máy bay. Chúng chuyê?n sang đội hi?nh ha?ng dọc, nối đuôi nhau lượn vo?ng va? bắt đâ?u tha? bom. Tiếng nô? nhức óc. Nhưfng tấm ghi lát đươ?ng băng tung lên: Rô?i tai u? đi, chi? thấy nhưfng cột đất va? bụi đo? bu?ng lên. Mặt đất rung chuyê?n.
Không gian trơ? lại yên tifnh. Địch đaf tha? ha?ng trăm trái bom nhưng chi? có một số rơi trúng trận địa va? sân bay. Tuy vậy, cufng đaf có hơn một chục hố bom trên đươ?ng băng. Trên mạng lưới điện thoại cu?a các đơn vị vang lên lơ?i kêu gọi cu?a Bộ chi? huy Mặt trận: "Các đô?ng chí bộ binh, pháo binh 1 địch bắt đâ?u pha?n kích Các đô?ng chí hafy bi?nh tifnh, anh dufng, quyết tâm hiệp lực be? gafy trận pha?n kích na?y".
Bâ?u trơ?i lại rung lên tiếng động cơ máy bay. Lâ?n na?y la? nhưfng chiếc Heneát nối nhau bô? nha?o ném bom xuống 206, nơi chúng nghi bộ đội ta đã chêm lifnh. Đây chính la? cơ hội cho nhưfng khâ?u đội trọng hên pho?ng không cu?a ta. Một chiếc Hen cát trúng đạn lao xuống cắm đâ?u trên cánh đô?ng, đu?n lên một cột khói đen kịt. Đây la? trận oanh tạc dưf dội nhất tư? nga?y đấu chiến dịch. Dứt đợt oanh tạc cu?a không quân, pháo binh địch trút đạn va?o 206. Nhưfng trận địa cối tư? các cứ điê?m Huy ghét 3 4, tư? trung tâm Mươ?ng Thanh cu?ng với ba xe tăng đô?ng loạt nô? súng yê?m hộ cho cuộc tiến công.

Tiê?u đoa?n lê dương du? 2 chia la?m hai cánh tiến ra sân bay, cánh chính có xe tăng mơ? đươ?ng tiến vê? trận địa cu?a 88, cánh phụ tiến vê? trận địa cu?a 141.
Tư? sau đợt tiến công khu đông, ta đự kiện thê? na?o địch cufng pha?n ứng quyết liệt môfi khi mất một vị trí, câ?n pha?i có một ho?a lực đu? mạnh đê? đập tan nhưfng đợt pha?n kích. Năm đại đội lựu pháo va? toa?n bộ ho?a lực súng cối cu?a hai đại đoa?n 308, 312 đâ được tô? chức tha?nh lực lượng ho?a lực thống nhất dưới một sự chi? huy chung. Bộ chl hly ho?a lực gô?m các đô?ng chí Vương Thư?a Vuf (308), Đa?m Quang Trung (312),''Nguyêfn Thước (351) đặt tại sơ? chi? huy cu?a đại đoa?n 308 Các đại đội pháo đaf tính toán sa?n phâ?n tư? bắn ở các ngaf ba, câ?u, đươ?ng, khu vực tắp kết cu?a địch, va? cu?ng bộ binh xây dựng kế hoạch tác chiến.
Chơ? địch vư?a triê?n khai đội hi?nh xong, tiê?u đoa?n trươ?ng Quốc Trị, chi? huy tiê?u đoa?n 23 pho?ng ngự trên sân bay, ra lệnh: mục tiêu cột'' đe?n số 3, trước 208 (Huguettc 2), lựu pháo, bắn".
Pháo binh ta lức na?y mới lên tiếng. Sau nhưfng tiếng rít như xé va?i, nhưfng cột khói đen tru?m lên đám đông quân địch. Chúng đaf nhận được đo?n phu? đâ?u ngay tư? vị trí xuất phát. Nhưng bọn lính du? không chịu lui. Chơ? pháo ta ngư?ng bân, chúng tiếp tục xông vê? phía trận địa ta. Một số lợi dụng đươ?ng rafnh thoát nước dọc sân bay.
Một số lợi dụng nhưfng hố bom vư?a xuất hiện trên đươ?ng băng.
Các chiến sif 213 nín lặng chơ? quân địch tới thật gâ?n, mới đô?ng thơ?i nô? súng. Ha?ng loạt quân địch đô? gục trước chiến ha?o. Chúng chạy lu?i, tụt xuống nhưfng hố bom, rô?i gọi pháo tư? Mươ?ng Thanh va? cứ điê?m 208 ở gâ?n đó, bân đại bác va? súng cối va?o trận địa ta.
Bất thâ?n, quân ớ.ịch xuất hiện bên sươ?n trái đại đội 213. Bọn lính du? na?y khôn ngoan lợi đụng ra?nh thoát nước sân bay, tiến lên bắt gặp một hố bom cắt đứt đươ?ng ha?o cu?a trận địa ta, tạo điê?u kiện cho chúng chọc va?o sươ?n đơn vị. Bôfng chốc thế trận cu?a ta trơ? nên hôfn loạn. Địch va? ta du?ng tiê?u liên, lựu đạn, lươfi lê gia?nh giật nhau tư?ng đoạn chiến ha?o. .
Tiê?u đoa?n trươ?ng Quốc Trị quyết định cho bộ đội rút vê? tuyến chiến đấu phía sau. Anh ra lệnh cho bộ đội siết lại đội nguf chuâ?n bị xung phong va? gọi lựu pháo bắn va?o chiến ha?o tiê?n duyên, ít phút trước đây co?n la? cu?a ta Cán bộ chi? huy lựu pháo phân vân, vi? khoa?ng cách giưfa ta va? địch quá gâ?n. Nhưng bộ binh khâ?n thiết yêu câ?u, với lý do họ đaf co công sự vưfng chắc, không lo trươ?ng hợp đạn pháo rơi ta?n mác. Tại trận địa ho?a lực súng cối, tham mưu trươ?ng Vuf Yên cu?a 308, đaf nhận thấy quân địch khi tiến, lui, thươ?ng lợi dụng nhưfng hố bom trên đươ?ng băng, ra lệnh ''cho các khâ?u đội chuâ?n bị "ca? ca?i" xuống đây khi quân địch rút lui.
Cánh đô?ng Mươ?ng Thanh rung lên dưới ho?a lực cu?a lựu pháo ta. Quân du? bị thương vong nhiê?u trên trận địa chiến ha?o chúng vư?a chiếm. Cufng lúc na?y, không được lệnh cu?a Bigia rút lui. Bigia đaf nhận thấy không thê? đê? cho tiê?u đoa?n du? hy sinh một cánh vô ích. Chơ? pháo ta ngư?ng bắn, nhưfng tên lính du? sống sót bo? chiến ha?o tháo chạy vê? Mươ?ng Thanh. Tiê?u đoa?n trươ?ng 23 hạ lệnh cho bộ đội chiếm lại chiến ha?o 1. Pháo ta bắn đuô?i theo quân địch rút chạy. Theo kinh nghiệm cuf, chúng lại lao xuống nhưfng hố bom. Nhưfng chiến sif súng cối chi? co?n chơ? lúc na?y đê? "ca? cái" !
Lănggơle va? Bigia đê?u nhận xét: tiê?u đoa?n lê dương du? 2 trên đươ?ng rút vê? co?n thiệt hại nhiê?u hơn khi tiến công.
Sau trận pha?n kích ở sân bay Mươ?ng Thanh nga?y 23 tháng 4, viên chi? huy tiê?u đoa?n du? 2 Lixăngphen (Liesenfelt) bị mất chức. Các tiê?u đoa?n lê dương du? số 1 va? số 2 lư?ng danh đaf bị xóa sô?. Nhưfng binh linh co?n lại cu?a hai tiê?u đoa?n na?y được sáp nhập với nhau dưới một cái tên mới: "Tiê?u đoa?n bộ binh lê dương dư?'' (bataillon de marche du B.E.P.).
Trong một số sách cu?a ta viết vê? Điện Biên Phu?, khoa?ng thơ?i gian tư? sau cuộc tiến công khu đông tới hết tháng Tư, thươ?ng được coi la? bước chuâ?n bị cho đợt tiến công cuối cu?ng. Thực ra, đây la? một đợt chiến đấu tiếp nối rất quan trọng, với nhiê?u sáng tạo, nhă?m hoa?n tất nhưfng nhiệm vụ daf đê? ra cho đợt tiến công thứ hai, có tính quyết định đối với vận mệnh cu?a quân địch ở Điện Biên Phu?. Theo một số nha? sư? học phương Tây, "cuộc chiến. Huy ghét" (la bataille des Huguette) đaf cướp đi nhưng lực lượng ứng biến cuối cu?ng cu?a táp đoa?n cứ điê?m.