Điện Biên Phu?? - một góc địa ngục (tác phẩm của Bernard B. Fall)

Điện Biên Phu? - một góc địa ngục (tác phẩm của Bernard B. Fall)

Để bổ xung cho cuốn hồi ký "Điện Biên Phủ - Điểm hẹn lịch sử " của Đại tướng Võ Nguyên Giáp - tôi sẽ post cuốn "Điện Biên Phu? - một góc địa ngục" của Bernard B. Fall.

Đây được cho là một trong những tác phẩm kinh điển về trận đánh lịch sử này. Cuốn "Điện Biên Phu? - một góc địa ngục" được xuất bản bởi Nhà xuất bản Công an Nhân dân năm 2004.

Người dịch: Vũ Trấn Thủ

Lời tác giả
Nhiê?u trận vây hafm đaf kéo đa?i lâu hơn trận vây hafm ngôi la?ng ấy ở miê?n tây bắc Bắc Ky?, ngôi la?ng có cái tên ít gợi ca?m la? "quận lị ha?nh chính biên giới" - tiếng Việt Nam la? Điện Biên Phu?.
Quân Pháp tái chiếm thung lufng na?y trong khoa?ng thơ?i gian hai trăm linh chín nga?y va? cuộc vây hafm chính thức thi? kéo da?i năm mươi sáu nga?y. Quân Đức đaf câ?m cự ba?y mươi sáu nga?y ở Stalingrad; quân Myf câ?m cự sáu mươi sáu nga?y ở Bataan va? hai mươi sáu nga?y ở Corregidor. Quân Anh đaf chống cự hai trăm bốn mươi mất nga?y ở Tobrouk. Nhưng ky? lục trong Đại chiến Thế giới lâ?n thứ hai có lef thuộc vê? quân Đức đaf giưf vưfng được Lorient trong hai trăm ba?y mươi nga?y, tư? nga?y gia?i phóng Bretagne đến nga?y đế quốc Đức đâ?u ha?ng. Ở thơ?i đại chúng ta, vô số nhưfng trận vây hafm đaf đặt đối đâ?u nhau nhưfng lực lương quan trọng: 330000 quân Đức bị vây ở Stalingrad; quân Xô-viết bao vây tấn công họ thi? gô?m tới hơn một triệu ngươ?i. Ở Điện Biên Phu?, lực lượng trấn giưf cứ điê?m chưa bao giơ? vượt quá con số 13000 ngươ?i co?n bên tấn công thi? có 49500 chiến binh va? 55000 dân công không được trang bị vuf khí.
Tuy vậy đó la? một trận đánh có tính chất quyết định ngang với trận la Marne đâ?u tiên, trận Stalingrad va? trận Midway. Xung đột có thê? kéo da?i - có khi trong nhiê?u năm - nhưng đáng dấp cu?a cuộc xung đột đaf hoa?n toa?n thay đô?i. Một trong hai bên tham chiến đaf mất mọi cơ may đạt tới mục tiêu chiến tranh cu?a mi?nh. Đó la? chuyện đaf xa?y đến với quân Pháp sau thất bại Điện Biên Phu?. Trước ti?nh hi?nh chiến tranh Đông Dương kéo da?i trong thế giă?ng co tư? 19 tháng Chạp năm 1946, ngươ?i Pháp đaf tho?a thuận - một cách quá miêfn cươfng đê? có thê? rút ra được tư? cư? chi? ấy du? chi? một chút lợi thế chính trị hoặc tăm lý na?o đó - gia?nh cho chế độ không cộng sa?n cu?a cựu Hoa?ng đế Ba?o Đại va?i đặc quyê?n nhưng hâ?u như không có chút chu? quyê?n thực tế na?o. Mặt khác, chiến tranh ca?ng mở ra nhưfng lôf hơng lớn trong ha?ng nguf đội quân nha? nghê?, ca?ng la?m ngân quyf nước Pháp mắc nợ (cuối cu?ng thi? chiến tranh đaf tiêu tốn cu?a nước Pháp khoa?ng 5000 ti? franc cuf, chưa kê? 477 ti? tiê?n viện trợ cu?a Myf thực tế đô? va?o Đông Dương trước tháng ba?y 1954) thi? ca?ng hiê?n nhiên la? nước Pháp không co?n mục tiêu chiến tranh được xác định một cách rof ra?ng nưfa. Vị tô?ng chi? huy khốn khô? ở Đông Dương va?o thơ?i ky? Điện Biên Phu?, tướng Navarre, đaf tuyên bố mấy năm sau, trong cuốn Đông Dương hấp hối cu?a mi?nh, ră?ng có thê? có hai mục tiêu chiến tranh nhưng mâu thuâfn nhau. Mục tiêu thứ nhất có thê? la? gia?i phóng các Quốc gia Liên kết kho?i sự thống trị cu?a Việt minh va? trao độc lập cho họ. Như vậy thi? ngươ?i ta chi? có thê? chơ? đợi nước Pháp dốc toa?n sức ra một mi?nh tiến ha?nh cuộc chiến tranh nếu ba nước Đông Dương chấp nhận nhưfng "mối liên hệ đặc biệt" với nước Pháp, nhưfng môfi liên hệ xứng đáng với máu va? tiê?n cu?a đô? va?o cuộc chiến tranh, va? nếu họ đem hết kha? năng tối đa cu?a mi?nh giúp nước Pháp trong cuộc chiến tranh ấy. Mục tiêu thứ'' hai có thê? la? tham gia một cách đơn gia?n va?o chính sách cu?a Myf ngăn chặn chu? nghifa cộng sa?n ở Đông Nam á. Thế thi? tất ca? các quốc gia liên quan đén cuộc chiến tranh ấy chí ít cufng có nhiệm vụ tham gia va?o đó ngang bă?ng với nước Pháp.
Chính vi? Hoa Ky? sau đó đaf chấp nhận quan điê?m ấy ma? bộ trưởng Dean Rusk va? bộ trưởng quốc pho?ng Mac Namara đaf đến Paris va?o tháng Chạp năm 1965 đê? yêu câ?u các tha?nh viên khác cu?a khối Bắc Đại Tây Dương u?ng hộ Hoa Ky? một cách trực tiếp hơn va? đâ?y đu? hơn trong cuộc đấu tranh ma? họ tiến ha?nh hâ?u như một mi?nh - nếu không kê? quân đội Nam Việt Nam va? một va?i đơn vị nho? cu?a một va?i nước nho? gưi tới. Kết qua? đạt được xem ra la? không đáng kê?.
Khác với Hoa Ky?, nước Pháp không bao giơ? có đu? nhưfng phương ti?ện đê? la?m một mi?nh cái việc mi?nh pha?i la?m. Va? nước Pháp biết ră?ng dư luận''ở chính quốc, sự mệt mo?i cu?a dân chúng tại địa ba?n mi?nh tiến ha?nh chiến tranh - một yếu tố nga?y nay hay bị quên - đo?i ho?i pha?i ti?m'' ra được một gia?i pháp nhanh chóng cho cuộc xung đột. Hoặc la?, nếu không gia?nh được chiến thắng thi? cufng tạo ra được một ti?nh thế cho phép quân đội quốc gia các nưô?c liên kết Tiệt Nam, Cao Miên, La?o) thanh toán được với chiến tranh du kích một khi quân đội chính quy Pháp đaf tiêu diệt được đội quân chu? lực cu?a địch sau một loạt nhưfng trận giao chiến lớn. '' Một sự khác nhau nưfa so với Hoa Ky? la? nước ma? Tô?ng thống có quyê?n đưa một con sốkhông hạn chế binh lính Myf va?o nhưfng cuộc chiến tranh không tuyên bố ở ha?i ngoại: ở Pháp, một điê?u bô? sung va?o luật ta?i chính năm 1950 cấm chính phu? đem binh lính thuộc biên chế trong nước sư? dụng ở ngoa?i lafnh thô? chính quốc - nước Pháp va? Algérie - va? nhưfng vu?ng chiếm đóng tại Đức va? áo, do đó đaf giới hạn khá nhiê?u quân số có thê? đưa va?o chiến trươ?ng Đông Dương. Các chính phu? cu?a nê?n Cộng hoa? thứ tư bị co kéo gíưfa nhưfng cam kết va? nhufng ưu tiên không thê? dung hợp được với nhau - tham gia khối quân sự Bắc Đại Tây Dư''jng tức la? ba?o vệ Châu âu chống lại chu? nghifa cộng sa?n, va? chống lại chính cái chu? nghĩa cộng sa?n ấy tại một vu?ng Châu Á xa xôi - cho nên họ pha?i bu?n xi?n cắt xén trong ca? hai việc. Bị lấy mất phâ?n lớn nhưfng sif quan va? hạ sif quan thươ?ng trực cu?a nó, các đơn vị quân đội Pháp đóng ở Châu âu chắc la? sef chă?ng phát huy tác dụng gi? đáng kê? trong trươ?ng hợp xa?y ra chiến tranh, co?n nhưfng đơn vị thươ?ng trực gư?i sang Đông Dương thi? chi? la? nhưfng đơn vị khung câ?n được bô? sung một cách vội va?ng bă?ng binh lính tuyê?n mộ tại chôf. Tháng Năm năm 1953, khi nhận 1 nhiệm vụ chi? huy, tướng Navarre đaf yêu câ?u gư?i 1 tới cho ông 12 tiê?u đoa?n bộ binh, một đội pháo binh 1 có thê? tha? du? được, một tiê?u đoa?n công binh, cu?ng 1 với 750 quan va? 2550 hạ sif quan đê? tăng cươ?ng 1 bộ khung cho một số đơn vị. Rốt cuộc ông chi? nhận 1 được 8 tiê?u đoa?n, 330 sif quan, 200 hạ sif quan va? 1 được báo trước ră?ng nhưfng quân tiếp viện đó chi? đơn thuâ?n la? một sự "tạm ứng trước", nghifa la? ho được trích ra tư? kế hoạch dự kiến cho năm 1954.
Trong khi đó, đối phương không ngư?ng được tăng cươ?ng, đặc biệt la? bă?ng nhưfng đại đoa?n chính quy được huấn luyện tốt va? có kha? nặng chống chọi với nhưfng gi? tốt đẹp nhất ma? nước Pháp có thê? đưa ra đê? đối đâ?u với họ. Mươ?i hai năm sau, quân Bắc Tiệt Nam cufng chă?ng hê? do dự đọ sức với nhưfng đơn vị quân đội tinh nhuệ nhất cu?a Hoa Ky?. Chiến tranh Triê?u Tiên đaf kết thúc va?o cuối tháng Ba?y năm 1953 bă?ng một thoa? hiệp, Trung Quốc bắt đâ?u ồ ạt gư?i sang bắc Việt Nam huấn luyện viên va? binh khí kyf thuật do Nga va? Myf sa?n xuất. Việt Minh lúc đó có ba?y đại đoa?n cơ động va? một đại đoa?n pháo binh được trang bị đâ?y đu?. Chă?ng bao lâu nưfa họ sef co?n nhận được nhiê?u hơn tư? nhưfng trại huấn luyện Trung Quốc ở Ching Sai va? Nan Ning. Do đó, một việc khâ?n cấp cho ngươ?i Pháp la? pha?i tiêu diệt được bộ phận lớn đội quân chu? lực địch. Nhưng muốn được như vậy thi? pha?i buộc được nó giao chiến với mi?nh trong một trận đánh da?n trận chính quy, nghifa la? ba?y ra một mục tiêu đu? hấp dâfn đê? nó muốn tấn công, va? đu? mạnh đê? chống lại được nó. Đó la? một canh bạc đâ?y bất trắc bởi vi? cái được đem ra đặt cược không pha?i chi? la? số phận cu?a quân đội Phápại Đông Dương va? vai tro? cu?a nước Pháp ở Đông Nam á, ma?co?n la? sự duy tri? được nước Việt Nam, va? trên một chư?ng mực na?o đó ca? nước La?o va? Cao Miên trong phe nhưfng nước không cộng sa?n; va? thậm chí cứ như lơ?i nhưfng ngươ?i lo ngại hiện tượng vết dâ?u loang, thi? đó co?n la? việc duy tri? được một sự. có mặt na?o đó cu?a phương Tây trên cái lục địa mênh mông tra?i ra tư? Calcutta đến Hong-kong, qua Singapore.
Cuốn sách cu?a tôi la? câu chuyện vê? canh bạc đó Năm 1962, khi ông giám đốc tu? sách "Nhưfng trậnđánh lớn trong lịch sư?", nha? sư? học nô?i tiếng va? nha? văn quân đội Myf Hanson W. Baldwin, đê? nghị tôi viết quyê?n sách na?y, tôi đaf bắt tay va?o ía?m không pha?i không có e ngại. Sau khi tiến ha?nh kha?o cứu vê? nhưfng khía cạnh co?n thiếu tế nhị hơn nhiê?u cu?a chiến tranh Đông Dương, tôi đaf nhận thấy ră?ng nếu không được tiếp cận nhưfng hô? sơ lưu trưf quân sự thi? sef cực ky? khó đê? viết ra được với một sự chính xác na?o đó nhưfng gi? đă diêfn ra ở Điện Biên Phu?. Đpc qua nhưfng tác phâ?m viết vê? trận đánh, với tất ca? nhưfng mâu thuâfn va? sai sót cu?a nó, tôi chi? ca?ng thêm lo ngại. Trong khi yêu câ?u các nha? chức trách Pháp cho phép tôi được tham kha?o nhưfng ta?i liệu chính thống, tôi không quên nói với họ ră?ng chuyện kê? lại chính xác một cách khoa học nhưfng gi? đaf diêfn ra ở Điện Biên Phu? sef không la? sự ca ngợi các nha? lafnh đạo chính trị va? quân sự Pháp ở Viêfn Đông. Nhưng tôi đaf nói thêm ră?ng điê?u đáng lo ngại la? nhưfng điê?u thêu dệt va? nhưfng điê?u dối trá trong bao năm qua thay vi? sự thật sef xuyên tạc lịch sư? một cách không cứu vafn được va? ngăn ca?n nhưfng ai nga?y nay co?n quan tâm đến Việt Nam hiê?u được nhưfng sự kiện hiện tại vê? một số mặt. na?o đó chúng la? sự phát triê?n cu?a nhưfng sự kiện xa?y ra trong mu?a xuân 1954.
Trong khi chơ? đợi được sự cho phép đó, tôi bắt tay va?o công việc tiếp xúc với nhưfng ngươ?i co?n sống sót. Ngươ?i Pháp thi? co?n vô khối. V họ nắm tất ca? nhưfng cương vị chi? huy vê? phía ta cho nên việc thu thập được nhưfng lơ?i kê? cu?a họ có một tâ?m quan trọng ha?ng đâ?u. Tuy nhiên tôi nhận thấy ră?ng lơ?i kê? cu?a họ - như thươ?ng xa?y ra khi nhưfng ngươ?i sống sót kê? lại cuộc phiêu lưu cu?a họ va?o nhưfng lúc khác nhau va? cho nhưfng ngươ?i khác nhau - bao ha?m nhưfng chôf sai sót va? không tránh kho?i nhưfng định kiến, ở một số ngươ?i la? do muốn tranh công. Quân nha?y du? cho ră?ng họ đaf pha?i gánh phâ?n lớn các cuộc chiến đấu. Quân lê dương thi? dứt khoát ră?ng họ la? nhưfng trụ cột cu?a cuộc kháng cự. Các sif quan trước kia thuộc nhưfng đơn vị bị coi la? chiến đấu không tất khă?ng định ră?ng nhưfng lơ?i buộc tội đó la? không có cơ sở. Thêm nưfa không một câu chuyện kê? lại na?o vê? Điện Biên Phu? - bắt đâ?u tư? câu chuyện cu?a tôi đây - có thê? thoát kho?i bị a?nh hưởng bởi cuộc khâ?u chiến quyết liệt diêfn ra - ngay ca? trước một phiên toa? ở Paris - giưfa tướng Navarre, tô?ng chi? huy ở Đông Dương, va? trung tướng René Cogny, hạ cấp trực tiếp cu?a ông ta ở Bắc Việt Nam hâ?u như tất ca? nhưfng ngươ?i co?n sống sót đê?u đứng vê? một phe trong cuộc tranh chấp ấy, cuộc tranh chấp được pha?n a?nh trên một chư?ng mực na?o đó trong các hô? sơ lưu trưf.
Chă?ng bao lâu sau, tôi hết sức ngạc nhiên nhận thấy ră?ng xem ra không ai quan tâm thu lượm lơ?i kê? cu?a nhưfng tha?nh phâ?n không pha?i la? ngươ?i Pháp: lính lê dương, lính Bắc Phi va? lính Việt Nam, nhưfng ngươ?i hợp tha?nh 70% cu?a đội quân trấn giưf Điện Biên Phu?. Mặc dâ?u có đôi chút khó khăn, tới gặp họ tôi cufng được đón tiếp với một thái độ thân ti?nh va? thông ca?m đặc biệt. Chưa đến một năm sau khi gia?nh giật được độc lập cho nước mi?nh tư? tay ngươ?i Pháp, chính phu? nước Cộng ho?a Algérie đaf cho phép tôi được tiếp xúc với nhưfng cán bộ quân đội cu?a họ đaf tư?ng chiến đấu ở Điện Biên Phu? va? nhiê?u ngươ?i sau đó đaf câ?m vuf khí chống lại nước Pháp ở Algérie. Năm 1962, tại Bắc Việt Nam, tôi không gặp một khó khăn na?o đê? tiếp xúc được với nhưfng con ngươ?i kiêu hafnh kê? lại chiến thắng cu?a họ. Dêf da?ng nhận ra họ ở huy hiệu ma? chu? tịch Hồ Chí Minh đaf gắn cho họ: cái huy hiệu ấy họ đeo ca? khi ăn mặc thươ?ng dân. Tha?nh thư? té ra ngươ?i lái xe cho tôi đaf tư?ng la? xạ thu? đại liên ở Điện Biên Phu?. Ở Nam Việt Nam va? ở Pháp, một số ngươ?i sống sót đaf đáp ứng nhưfng lơ?i nhắn tin cu?a tôi đăng trên các báo. Một viên chức nha? đoan ở sân bay Tahiti đaf chiến đấu ở Điện Biên Phu?. Một ngươ?i được gắn Bắc đâ?u Bội tinh được phát hiện ra trong toán nhưfng ngươ?i canh gác mộ Napoléon va? tên một ngươ?i khác nưfa đaf được ti?m ra nhơ? một ba?i báo cu?a New York Times nói vê? du lịch ở Sahara.

Năm 1963, khi nhận được giấy cu?a bộ trưởng bộ các lực lượng vuf trang, nga?i Pierre Messmer, cho phép tôi được tiếp cận các hô? sơ lưu trưf, tôi bị mắc một cơn bệnh thập tư? nhất sinh. Năm 1964 - 1965, nhơ? một món trợ cấp nghiên cứu cu?a đại học Howard, tôi dâfu sao cufng đaf hoa?n tha?nh được công việc sưu tâ?m ta?i liệu. Câ?n nói ngay ră?ng hâ?u hết nhưfng ta?i liệu có ở Điện Biên Phu? - nhật ký ha?nh quân, văn ba?n nhưfng bức điện trao đô?i giưfa các đơn vị, v v - đaf bị thiêu huy? trước khi tập đoa?n cứ điê?m thấtthu?, hoặc đaf rơi va?o tay quân cộng sa?n. Thêm nưfa, duy chi? có quân đội nhân dân Việt Nam - quân đội Bắc Việt ma? đến năm 1954 ngươ?i ta co?n gọi la? quân Việt Minh - la? có tiến ha?nh một cách quy cu? việc nghe nhưfng ngươ?i co?n sống sót báo cáo lại ngay sau trận đánh. Nói đúng ra thi? chi? có tướng Võ Nguyên Giáp la? có đu? thâ?m quyê?n đê? viết cuốn sách na?y. Nhưng do bận nhiê?u công việc, cho tới nay ông chi? công bố được va?i ba?i nghiên cứu vê? đê? ta?i na?y.
Nhưfng hô? sơ lưu trưf cu?a Pháp hiện đang được đem ra nghiên cứu - biên chê? cu?a ban lịch sư? quân đội gô?m nhưfng. ngươ?i rất có năng lực nhưng quân số rất hạn chế va? xét vê? chương tri?nh la?m việc thi? vai tro? cu?a nó la? rất có hạn, do có quy định ră?ng chi? sau năm mươi năm thi? các tư liệu mới được công bố in extenso (toa?n bộ). Nhưng nhưfng tư liệu ấy rất đâ?y đu?, nhất la? nhưfng báo cáo vê? nhưfng cố gắng đê? ứng cứu o tập đoa?n cứ. điê?m va? việc tiếp tế cho nó trong thơ?i gian trước nga?y 24 tháng Ba năm 1954, la? nga?y tập đoa?n cứ điê?m bị cắt đứt kho?i thế giới bên ngoa?i. Phâ?n lớn nhưfng tư liệu '' sau thơ?i điê?m đó la? nhưfng ba?n sao các bức điện trao đô?i giưfa Ha? Nội va? Điện Biên Phu?. Một số tư liệu - nghe nói la? không nhiê?u lắm - hiện co?n đang trong tay u?y ban điê?u tra vê? tha?m họa. Một số tư liệu không thê? na?o ti?m thấy trong các tu? hô? sơ lưu trưf mặc dâ?u chúng có tính chất la? giấy tơ? chính thức. Có lef chúng đang ở trong tay nhưfng diêfn viên chính cu?a bi kịch, bởi vi? chúng đaf được công bố trong một số nhưfng tác phâ?m Pháp ma? tác gia? đaf tham gia va?o cuộc khâ?u chiến giưfa Navarre va? Cogny. Cuối cu?ng cơ quan hô? sơ lưu trưf cu?a ha?i quân va? không quân đaf cung cấp cho tôi một số lượng lớn nhưfng ta?i liệu rất quý vê? mặt ha?ng không - mặt chu? yếu - cu?a trận đánh.
Với? khối tư liệu đó trong tay, các cuộc tiếp xú( cu?a tôi với phâ?n lớn nhưfng ngươ?i chi? huy chiến thuật, trong nhiê?u trươ?ng hợp có ke?m theo trao đô?i thư tư?, đaf to? ra la? hết sức quý báu. Tiếc thay, chi? hiếm khi tôi mới tập hợp họ lại được trong một cuộc trao đô?i tập thê?, vi? lý do đơn gia?n la? nhưfng ngươ?i sống sót tư? Điện Biên Phu? nga?y nay ở phân tán khắp nơi. Cái hi?nh thức họp trao đô?i chung ấy, ma? nha? sư? học Myf nô?i tiếng, tướng S.L.A. Marshall, thươ?ng hay thực hiện, la? đặc.biệt có ích khi ngươ?i ta muốn dựng lại nhưfng gi? đaf diêfn ra trong nhưfng lúc rối ren khi ti?nh hi?nh thay đô?i tư?ng lúc. Nhưfng lúc rối ren ấy thi? có nhiê?u ở Điện Biên Phu?. Trong một trươ?ng hợp đặc biệt, tôi đaf ghi chép được nhưfng chi tiết cụ thê? ma? nhiê?u sif quan đaf cung cấp cho tôi, i?iên quan đến một cứ điê?m được ghi sai tlên các ba?n đô? được quân đội Pháp phác họa ra sau trận đánh.
Như thế không có nghifa la? trong cuốn sách na?y tôi đaf có thê? gia?i đáp được tất ca? nhưfng câu ho?i ma? ngươ?i ta vâfn co?n đặt ra vê? trận đánh. Quá nhiê?u ngươ?i đaf mang theo nhưfng bí mật cu?a họ xuống mô? va? có quá nhiê?u nhưfng câu chuyện huyê?n thoại được đơm đặt ra thay vi? sự thật. Nhưfng ghi chép cu?a tôi va? nhưfng băng ghi âm vê? nhưfng cuộc tiếp xúc điê?u na?y có câ?n nói lên không, đaf không được một ai duyệt va? chứng nhận ca?. Tất ca? nhưfng lơ?i đối thoại, tất ca? nhưfng tuyên bố ma? bạn đọc đọc thấy sau đây la? sao lại nhưfng lơ?i kê? trực tiếp chứ không pha?i la? dựng lại các sự kiện sau khi nó xa?y ra. Va? nếu cái câu công thức mọi ngươ?i đê?u biết "Tôi xin thê? nói lên sự thật, toa?n bộ sự thật, không sợ hafi va? không thu? hă?n '' có một ý nghifa thi? tôi cho ră?ng ngươ?i ta có thê? nói một cách hoa?n toa?n công bă?ng ră?ng đó chmh la? cái tôi đang la?m ở đây.
Việc nhắc đến tất ca? nhưfng ngươ?i đaf có đóng góp với tôi có thê? la?m cho nhiê?u ngươ?i lúng túng do nhưfng chức vụ họ đang đa?m nhiệm. Ngoa?i ra điê?u đó co?n có nghĩa la? la?m họ pha?i chia se? trách nhiệm vê? nhưfng điê?u tôi nêu lên, trong khi tôi lại muốn chi? một mi?nh mi?nh hoa?n toa?n chịu trách nhiệm.
Tuy nhiên tôi muốn ngo? lơ?i ca?m ơn các thu? trưởng va? nhân viên các ban sư? cu?a lục quân, ha?i quân va? không quân Pháp đaf vui lo?ng chia se? với một ke? cha vơ chú váo nhưfng nguô?n ta?i liệu khiêm tốn cu?a họ với một thái độ lịch thiệp không thê? chê trách: thiếu tá Jean Pouget, tác gia? cuốn sách tuyệt vơ?i Chúng tôi đaf ở Điện Biên Phu?, đaf đô?ng ý cho tôi sư? dụng một số ba?n ghi chép riêng cu?a ông; đại tá Jules Roy, tác gia? cuốn Trận Điện Biên Phu? - cuốn sách đaf xem xét vấn đê? theo một cách mới va? rất có ích cho tôi trong việc xác định cụ thê? các sự kiện; ông Hanson W. Baldwin đaf la?m công việc hiệu đính một cách ti? mi? va? khéo léo; va? ca?m ơn Dorothy vi? đaf chăm sóc tôi, đem sức kho?e trở lại cho tôi va? đaf chịu đựng một ngươ?i chô?ng suốt ba năm ro?ng hâ?u như lúc na?o đâ?u óc cufng đê? ở một vu?ng thung lufng nho? xanh rơ?n tại miê?n Bắc Việt Nam.
Washington, năm mới 1966

Chương 1
NATACHA
"Castor" chắc hă?n la? cuộc ha?nh binh không vận đâ?u tiên ma? chiếc máy bay dâfn đâ?u mang trong khoang cu?a nó ba vị tướng đi cu?ng với nhưfng chiến binh du? mở đươ?ng, va? chắc hă?n nó la? cuộc ha?nh binh cuối cu?ng. Các tướng ấy la? tướng không quân bốn sao Pierre Bodet, phó tướng cu?a tô?ng tư lệnh Đông Dương, trung tướng không quân Jean Dechaux, tư lệnh binh đoa?n không quân chiến thuật bắc (G.A.T.A.C. - Bắc), va? thiếu tướng Jean Gilles, tư lệnh quân nha?y du? Đông Dương.
Đó la? một máy bay vận ta?i hai động cơ Ci7 do Myf sa?n xuất đaf cất cánh tư? sân bay Bạch Mai va?o lúc 5 giơ? sáng nga?y 20 tháng Mươ?i Một năm 1953, trong khoang chất đâ?y điện đa?i va? mang theo tám giơ? nhiên liệu. Máy bay đó có một nhiệm vụ kép.
Nó pha?i đánh giá điê?u kiện thơ?i tiết trên vu?ng thung lufng có thuận lợi hay không va? có nên hay không tha? một toán quân du? thiện chiến đi trước đại quân, nha?y xuống chiếm nhưfng drop zones (D.Z), tức la? nhưfng bafi nha?y du?, đê? đặt nhưfng thu?ng pháo sáng la?m cọc tiêu.
Nếu điê?u kiện thơ?i tiết xấu thi? cuộc ha?nh binh sef bị huy? bo?. Qua? vậy, không thê? na?o đê? các máy bay vận ta?i nă?m chết dí ở Ha? Nội được: ngươ?i ta đang quá câ?n chúng ở các nơi khác.
Va?o lúc 6 giơ? 30, khi máy bay bay lượn trên thung lufng, tâ?m nhi?n xa hâ?u như la? zero do có mưa phu?n cái thứ mây mu? nó la? đặc điê?m khí hậu cu?a vu?ng Tây Bắc Việt Nam ngay ca? trong mu?a khô. Lúc na?y quyết định cho nha?y hay hoafn nha?y thụộc vê? trách nhiệm cu?a tướng Dechaux.
Máy bạy bay tư? tư? lượn nhưfng vo?ng rộng bên trên thung lufng phu? kín sương mu?. Trong khoang lái đâ?y ngươ? một sif quan ha?ng không vận ta?i va? một nhân viên khí tượng cu?a không quân cân nhắc liệu có kha? năng sương mu? tan kịp cho cuộc nha?y hay không. Đến 7 giơ?, nhưfng tia nắng mặt trơ?i mọc bắt đâ?u soi rọi nhưfng tâ?ng mây trên, nhưfng đám mây na?y tan đi trông thấy. Ngươ?i nhân viên khí tượng ti n đến bên tướng Dechaux đang quan sát thung lufng qua cư?a sô? máy bay, nói với ông ta va?i lơ?i, nhưng lơ?i nói cu?a anh bị át đi trong tiếng động cơ.
Dechaux tiến đến bên báo vụ viên chịu trách nhiệm giưf liên lạc radio trực tiếp với bộ tham mưu ở Ha? Nội va? trao cho anh ta một bức điện. Bức điện na?y tới tướng Cogny tư lệnh Lực lượng trên bộ Bắc Việt Nam (F.T.N.V) va?o lúc 7 giơ? 20 va? lập tức được ông ta chuyê?n cho ngươ?i chi? huy không quân vận ta?i Đông Dương đang ngô?i trong máy bay đợi ở sân bay Bạch Mai. Cuộc ha?nh binh "Castor" đaf bắt đâ?u Cho tới lúc ấy, cái tháng Mươ?i Một năm 1953 na?y đaf thật sự la? một địa ngục đối với các phi ha?nh đoa?n cu?a không quân vận ta?i. Ba phi đoa?n vận ta?i ma? bi?nh thươ?ng miê?n Bắc Việt Nam vâfn có, đoa?n 1/64 "Béarn", đoa?n 2/64 "Anjoư'' va? đoa?n 2/63 "Sénégal", liên tục được huy động va?o nhưfng hoạt động yê?m hộ chiến đấu chống đại đoa?n Việt Minh 320 tại vu?ng tây nam châu thô? sông Hô?ng. Thực tế la? họ cufng mới chi? trở vê? căn cứ va?o chiê?u 19 tháng Mươ?i Một va? các thợ máy đaf thức hâ?u như suốt đêm sư?a chưfa ba?o dươfng nhưfng chiếc máy bay mệt mo?i đê? sáng hôm sau chúng có thê? la?m nhiệm vụ.
Tuy nhiên đó không pha?i la? nôfi lo duy nhất cu?a viên tư lệnh không quân hiện tại, đại tá Jean- Louis Nicot. Được thông báo nga?y 10 tháng Mươ?i Một bă?ng công văn tuyệt mật la? cuộc ha?nh binh "Castor" được ấn định va?o nga?y 20 tháng Mươ?i Một, ông ta đaf la?m hết sức mi?nh đê? huy động được tối đa nhưfng máy bay va? phi ha?nh đoa?n ông có.
Một trong nhưfng khó khăn cu?a ông ta la? tại Đông Dương số phi ha?nh đoa?n có ít hơn số máy bay. Cho nên va?o giưfa tháng Mươ?i Mt, ông ta chi? có năm mươi hai phi ha?nh đoa?n quân sự cho máy bay C47 va? mươ?i phi ha?nh đoa?n cho C 1 19 ; vậy ma? 7 1 Dakota C47 đaf được trao cho ông ta đê? la?m nhiệm vụ Bă?ng cách rút đến mức tối thiê?u số ngươ?i trong môfi phi ha?nh đoa?n va? bă?ng cách huy động tất ca? nhưfng sif quan không quân cu?a bộ tham mưu, kê? ca? chính ông ta, Nicot đaf tô? chức được 67 phi ha?nh đoa?n cho 67 chiếc Dakota ở trong ti?nh trạng có thê? la?m nhiệm vụ nga?y 20 tháng Mươ?i Một.
Va?o lúc 5 giơ? sáng, trong buô?i bi?nh minh a?m đạm cu?a mu?a khô, các phi ha?nh đoa?n được tập trung lại ong doanh trại cu?a họ va? đến 5 giơ? 50 bắt đâ?u nhâ?n lệnh. Chính Nicot đứng ra gia?i thích cho họ nhưfng gi? họ pha?i la?m:
Sau khi thông báo cho họ biết đây la? một cuộc nha?y du? xuống Điện Biên Phu?, ông đaf nêu chi tiết công việc pha?i la?m như thế na?o. Máy bay sef được phân chia tha?nh hai phi đoa?n, môfi phi đoa?n gô?m bốn phi đội. Phi đoa?n thứ nhất - 33 chiếc Dakota - sef được đặt dưới sự chi? huy cu?a thiếu tá Fourcaut, mật danh "Thu? trưởng Va?ng '' va? sef cất cánh tư? sân bay Bạch Mai. Phi đoa?n thứ hai - 32 Dakota - sef được đặt dưới quyê?n chi? huy cu?a thiếu tá Martinet, mật danh "Thu? trưởng Đo?", va? sef cất cánh tư? sân bay Gia Lâm. Đại tá Nicot sef trực tiếp nắm phi đoa?n thứ nhất. Mật danh cu?a ông ta la? "Texas".
Hai phi đoa?n cất cánh cách nhau ba phút, các phi đội cách nhau một phút va? các tốp gô?m ba máy bay một sef cất cánh cách nhau mươ?i giây. Môfi máy bay mang theo 2100 lít nhiên hệu. Trong nga?y hôm ấy, phi đoa?n thứ hai sef thực hiện một cuộc tha? du? lâ?n thứ hai: 24 máy bay sef tha? trang thiết bị, 8 tha? quân. Xế chiê?u sef có một cuộc tha? quân nưfa. Việc tha? trang thiết bị sef không được kéo da?i quá 20 phút.
Sau đó la? nhưfng mệnh lệnh cuối cu?ng vê? ha?nh quân: góc tiếp cận bafi nha?y du?: 170 độ; độ cao: 950 mét. Tha? xong trang thiết bị hoặc ngươ?i, các máy bay sef pha?i lượn vo?ng 180 độ bay đi kho?i khu vực tha? du? với tốc độ 150 mét/phút. Cuộc bay dự kiến sef kéo da?i 76 phút 10 giây.
Tiếp theo đó la? nhưfng quy định kyf thuật: tốc độ cất cánh, tốc độ đươ?ng trươ?ng, tốc độ tha? du?, tâ?n số radio, nhưfng bafi hạ cánh cấp cứu (trong vo?ng 160 kilômét không có bafi na?o ca?) va? cuối cu?ng la? nhưfng quy định vê? hợp đô?ng tác chiến với các máy bay tiêm kích - ném bom va? máy bay ném bom cufng trong thơ?i gian đó hoạt động quanh Điện Biên Phu?.
Va?o lúc 7 giơ? sáng, việc truyê?n đạt mệnh lệnh kết thúc va? đến 7 giơ? 15, các phi ha?nh đoa?n lên máy bay, các khoang máy bay đaf đâ?y quân du? va? trang thiết bị. Trong khi chơ? đợi lệnh xuất phát, hâ?u như mọi ngươ?i trong các phi ha?nh đoa?n đê?u chăm chú quan sát mây. Vê? nguyên tắc thi? động cơ pha?i được khởi động va?o lúc 7 giơ? 20 nhưng mafi gâ?n đến 8 giơ? thi? lệnh xuất phát mới tới ban tham mưu ha?ng không vận ta?i ở Bạch Mai. Các máy radio lập tức bắt đâ?u tí tách, 70 động cơ gâ?m rú trong khi nhưfng qua? pháo hiệu đo? tư? nhưfng trạm kiê?m soát trên hai sân bay Bạch Mai va? Gia Lâm bay vọt lên trơ?i. Nhưfng chiếc máy bay nặng nê? tiếp theo nhau lăn bánh trên đươ?ng băng va? cất cánh.
Đoa?n chim sắt chậm chạp lượn vo?ng trên bâ?u trơ?i sân bay chơ? cho chiếc máy bay cuối cu?ng xếp va?o đội hi?nh, va? đến 8 giơ? 1 5 th.i? tất ca? nghiêng cánh, dâ?n dâ?n biến mất hút vê? phía tây, hướng tới nhưfng dafy núi hiê?m trở long lanh dưới lớp áo xanh.
Cufng như giơ? đáy, cái la?m nhưfng ngươ?i chi? huy quân sự bận tâm nhất, đó la? việc không thê? na?o giưf được tuyệt đối bí mật. Chính vi? lý do đó ma? Cogny chi? thông báo nhiệm vụ cho tướng Dechaux va?o nga?y 12 tháng Mươ?i Một, ngha i?a? chưa đến ba?y nga?y trước khi bắt đâ?u cuộc ha?nh binh không vận ma? ông ta pha?i chi? huy. Lệnh rất vắn tắt va? chi? nói đến chuyện chiếm đóng thung lufng Điện Biên Phu?. Lệnh dự kiến: dựng lên ở Điện Biên Phu? "một tô? chức pho?ng ngự có nhiệm vụ ba?o vệ sân bay, loại trư? mọi tô? chức muốn bố trí một va?nh đai các trung tâm đê? kháng xung quanh sân bay" va? kha? năng có thê? sư? dụng năm tiê?u đoa?n chiếm đóng, trong đó hai tiê?u đoa?n hoạt động ở vu?ng lân cận. Cufng mệnh lệnh ấy đaf được truyê?n đạt cho tướng Gilles.
Gilles đaf được cho biết la? có quân địch hoạt động trong vu?ng thung lufng cho nên một cuộc nha?y du? xuống Điện Biên Phu? có thê? vấp pha?i sự chống cự na?o đó, chí ít cufng i?a? lúc ban đâ?u. Vi? vậy đối với ông ta lý tưởng nhất la? tha? xuơng thung lufng bơn tiê?u đoa?n cu?ng một lâ?n đê? có đu? lực lượng bao vây quân địch va? nếu có thê? thi? bắt sống viên trung đoa?n trưởng cu?a họ. Tiếc thay, số lượng hạn chế vê? máy bay va? phi ha?nh đoa?n buộc pha?i thực hiện cuộc ha?nh binh la?m hai đợt: ''sau khi tha? du? xong đợt thứ nhất, các máy bay lại quay trở lại Ha? Nội nhận nhưfng quân va? trang thiết bị tha? đợt thứ hai. Do đó Gii?les quyết định trong đợt thứ nhất tha? hai tiê?u đoa?n thiện chiến nhất ma? ông ta có ở Đông Dương: tiê?u đoa?n du? thuộc địa số 6 (6 B.P.C.) cu?a tiê?u đoa?n trưởng Marcel Bigeard va? tiê?u đoa?n hai thuộc trung đoa?n du? tiêm kích số một (211 R.C.P.) cu?a tiê?u đoa?n trưởng Jean Bréchigllac. Tiê?u đoa?n 2/1 R.C.P. thuộc trung đoa?n du? thứ nhất được tha?nh lập ở Bắc Phi sau cuộc đô? bộ cu?a quân đô?ng minh năm 1942. Sau khi chiến đấu ở Pháp, nó được điê?u sang Đông Dương tham gia các cuộc ha?nh quân tại "Đươ?ng - phố - Không - Vui". Tiê?u đoa?n 6 B.P.C. la? một tiê?u đoa?n biệt kích đaf tư?ng tham gia tất ca? nhưfng trận đánh lớn diêfn ra tư? năm 1951. Đặc biệt Bigeard đaf chi? huy nó trong trận đánh đâfm máu ở Tú Lệ, ở đó nó được giao nhiệm vụ la?m cái mô?i đê? thu hút địch, đơf đo?n cho các đơn vị khác đóng trên vu?ng đô?i xứ Thái. Cu?ng với tiê?u đoa?n du? thuộc địa số 1 (1 B.P.C.) được tha? du? va?o lúc 14 giơ? nga?y 20 tháng Mươ?i Một, hai tiê?u đoa?n trên hợp tha?nh binh đoa?n không vận số 1 (G.A.P. l) dưới sự chi? huy cu?a trung tá Fourcade: Tiê?u đoa?n 1 B.P.C. ma? tiê?u đoa?n trưởng la? Jean Souquet cufng la? một tiê?u đoa?n tinh nhuệ. Nó đaf đến Đông Dương lâ?n thứ nhất va?o tháng Giêng năm 1947 va? sau một thơ?i gian ở Châu âu, nó lại trở lại Đông Dương va?o tháng Sáu năm 1953. Tư? nga?y đó, nó đaf tham gia nhưfng trận đánh trên Cánh đô?ng Chum ở nước La?o, va? vư?a mới đây la? cuộc ha?nh binh "Mouette" tư? đó nó mới trở vê? nga?y hôm trước. Hai tiê?u đoa?n cu?a đợt tha? du? thứ nhất tiê?u đoa?n 6 B.P.C. va? tiê?u đoa?n 2/1 R.C.P. có quân số la? 651 va? 569 ngươ?i. Ngoa?i ra co?n có đại đội công binh du? số 17 va? hai cụm pháo daf chiến cu?a trung đoa?n khinh pháo du? số 35 (R.A.L.P.) sef pha?i nha?y cu?ng với tiê?u đoa?n cu?a Bigeard, co?n cơ quan chi? huy cu?a binh đoa?n không vận số 1 (G.A.P. 1) sef pha?i nha?y cu?ng với tiê?u đoa?n Bréchignac.
Tướng Bodet muốn trực tiếp tri?nh ba?y cho Bigeard va? Bréchignac tâ?m quan trọng cu?a nhiệm vụ cu?a họ va? đaf triệu tập họ va?o nga?y hôm trước cuộc ha?nh binh. Bodet phát biê?u khá lạnh lu?ng:
Bigeard rất nhớ nhưfng lơ?i cuối cu?ng cu?a ông ta:
Trước hết, chắc la? sef ô?n. Nhưng nếu xuống tới đất ti?nh hi?nh gay quá thi? đư?ng do dự. Hafy cứu lấy đô? lê? va? rút lui vê? phía La?o. Tự các ông quyết định. Chúng tôi sef yê?m hộ cho các ông.
Cuối cu?ng, nếu nga?y mai thơ?i ti?ết không tốt, sef không bao giơ? diêfn ra Điện Biên Phu?. Va?i năm sau, nhớ lại nhưfng lơ?i cu?a Bodet nói, Bigeard bi?nh luận: "Chao ôi! Sao cái sáng hôm ấy trơ?i lại không mưa nhi?!".
Nhưng nhưfng chi? thị quan trọng nhất ma? Bigeard nhận được nga?y hôm đó lại la? tư? một cấp thấp hơn rất nhiê?u, tư? Pho?ng Nhi?. Nó liên quan đến bafi nha?y du? (D.Z) cu?a tiê?u đoa?n ông ta. Cơ quan quân báo có 3000 hô? sơ vê? các D.Z., môfi hô? sơ mang một con số va? một mật danh. Cuối cu?ng ngươ?i ta đaf chọn ba D.Z. tại thung lufng Điện Biên Phu?, hai đê? tha? quân va? một đê? tha? trang thiết bị.
Môfi một hô? sơ D.Z. có nhiê?u tấm a?nh chụp tư? trên không cu?a bafi tha? du? cufng như tất ca? nhưfng thông tin ngươ?i ta có thê? có được vê? địa hi?nh va? khí hậu tại chôf. D.Z. cu?a Bigeard mang số 759 va? mật danh "Natacha". D.Z. cu?a Bréchignac được đặt tên la? "Simone", co?n cu?a trang thi?ết bị la? "Octavie".
"Natacha" trong nhưfng tháng sau na?y sef trở tha?nh cái D.Z. chính cu?a Điện Biên Phu? cho nên cufng câ?n được miêu ta? cụ thê?. Ở cách Điện Biên Phu?, ngôi la?ng quan trọng nhất, 200 mét vê? phía đông bắc, nó có chiê?u da?i la? 1300 mét va? chiê?u rộng la? 450 mét. Nó được đặt theo trục gâ?n như bắc nam. Nó gô?m nhưfng ma?nh ruộng gâ?n như khô, trư? ở phía cuối thi? phu? kín bụi rậm; một con suối cha?y ngang qua nó. Sân bay Điện Biên Phu? - thực ra chi? la? một đươ?ng băng bă?ng đất nện - ở cách D.Z. ấy 300 mét vê? phía đông. Trên một tấm ba?n đô? chụp tư? trên không cu?a một máy bay trinh sát thuộc phi đoa?n trinh sát ha?i ngoại số 80 (E.R.O.M.), ngươ?i ta trông thấy một ngôi la?ng gâ?n như nên thơ ma? hâ?u như tất ca? các ngôi nha? (có 112 ca? tha?y) đê?u được dựng íên ở giưfa nhưfng không gian rộng xanh um hoặc bên lê? hai con đươ?ng xuyên qua la?ng. Trên a?nh ngươ?i ta nhận thấy một con sông nho?, sông Nậm Rốm, cha?y ngoă?n ngoe?o va? sef đô? va?o sông Mékong.
Có một kiê?u xóm buôn bán nho? hi?nh tha?nh trên bơ? ta? ngạn sông Nậm Rốm. Không thấy ruộng lúa ở đâu ca? mặt đất được che phu? một ma?u xanh đậm va? các con đươ?ng trong la?ng có trô?ng cây. Trên nhưfng bức a?nh đó ngươ?i ta cufng thấy nhưfng ngọn núi bao quanh thung lufng. Nom chúng thật la? thê tha?m dưới lớp cây xanh rậm rạp bao phu?.
Ngươ?i ta cufng nhận thấy ră?ng Điện Biên Phu? la? nơi mưa nhiê?u. Theo cơ quan khí tượng thuy? văn Pháp, thung lufng na?y nhận được lượng nước gấp rươfi các thung lufng khác ở bắc Đông Dương. Tư? tháng Ba đến tháng tám, lượng mưa trung bi?nh ở đó la? 1 50 mét va? trong phâ?n lớn mu?a ấy, thung lufng phu? đâ?y mây. Tất ca? nhưfng thông tin đó được ghi trong hô? sơ 759. Trước mắt mưa không pha?i la? khó khăn cho Bigeard - hiện đang la? mu?a khô - nhưng sáu tháng sau nó sef có vai tro? cu?a nó trong cha?o lư?a tập đoa?n cứ điê?m. '' Cách Điện Biên Phu? 400 mét vê? hướng đông nam, phía ta? ngạn sông Nậm Rốm, D.Z. "Simone" tra?i da?i ra một phâ?n trên ruộng lúa va? một phâ?n trên nhưfng ngọn đô?i ma? sau na?y được bố trí một số nhưfng trung tâm đê? kháng cu?a tập đoa?n cứ điê?m.

Cò?n D.Z. "Octavie" thì? Y phìa tĂy nam ngĂi là?ng bĂn hùfu ngàn con sĂng, tàch riĂng ra xa càc D.Z. thà? ngươ?i 'Ă? trành chuyẶn nhưfng cuẶn dĂy thèp gai nf̣ng 50 kilĂ hof̣c nhưfng bao gào nf̣ng mẶt tà rơi tự do tư? trĂn trơ?i cò thĂ? rơi xuẮng 'Ă?u binh lình nhà?y 'ù? - thực tẮ thì? chuyẶn 'ò 'àf suỳt xà?y ra.
VĂ? nhưfng gì? liĂn quan 'Ắn mì?nh, khĂng ngươ?i chì? huy dù? nà?o e ngài khĂng hoà?n thà?nh nhiẶm vù. Ngoà?i mùc tiĂu chình là? chiẮm 'ược sĂn bay cà?ng nhanh cà?ng tẮt, hò cò?n hy vòng cò thĂ? 'ành chiẮm 'ược chì? huy sY cù?a trung 'oà?n 'Ặc lẶp 148, mẶt 'ơn vì tinh nhuẶ cù?a quĂn 'Ặi nhĂn dĂn ViẶt Nam gĂ?m nhưfng ngươ?i miĂ?n nùi bà?n xứ 'ược huẮn luyẶn rẮt tẮt và? chuyĂn tàc chiẮn trĂn 'ìa bà?n rư?ng nùi.
Và?o lùc 18 giơ? ngà?y 19 thàng Mươ?i MẶt nfm 1953, càc viĂn chì? huy càc tiĂ?u 'oà?n tẶp hợp sìf quan cù?a mì?nh lài 'Ă? trao nhiẶm vù, và? càc 'ơn vì dù? 'ược 'f̣t trong tì?nh tràng bào 'Ặng. Tuy nhiĂn ngươ?i ta cùfng giưf bì mẶt tới mức chưa phĂ? biẮn cho càc sìf quan sơ cẮp mùc tiĂu 'ìch xàc cù?a nhiẶm vù ngà?y hĂm sau. Nhưng ngươ?i ta yĂu cĂ?u hò mang theo trang phùc cho mẶt trẶn 'ành dưới thơ?i tiẮt lành.
NhiĂ?u nước mà? ngươ?i ta gòi là? nhiẶt 'ới cò nhưfng vù?ng nùi non rẶng lớn, Y 'ò thơ?i tiẮt cực lành, ngay cà? khi nùi 'ược rư?ng xanh bao phù?. TrĂn nhưfng cao nguyĂn cù?a ViẶt Nam và? Là?o, hiẶn tượng rư?ng xanh um tù?m khi nhiẶt 'Ặ mù?a 'Ăng hà xuẮng dưới 0 'Ặ là? chuyẶn chf?ng hiẮm. Binh lình càc tì?Ă?u 'oà?n 6 B.P.C. và? 2/1 R.C.P chf?ng phà?i là? trè? thơ non dài gì?, hò thư?a hiĂ?u tàc chiẮn trĂn vù?ng bf́c Bf́c Kỳ? cò nghìfa là? như thẮ nà?o. Chì ìt thì? cùfng cò mẶt sìf quan 'àf tò? ra cĂ?n tf́c vĂ ày này, trung uỳ Allaire, 'àf 'Ă? nguyĂn pyì?ama dưới lớp trang phùc dù? rf?n ri cù?a mì?nh. Ăng ta cứ mf̣c như thẮ mà? chiẮn 'Ắu trong ba ngà?y.
4 giơ? sàng ngà?y hĂm sau, tiĂ?u 'oà?n 6 B.P.C. rơ?i doanh trài 'i tới sĂn bay Bàch Mai. Và?o lùc 6 giơ?, càc sìf quan nhẶn lẶnh tài sĂn bay. MẶnh lẶnh cù?a Bigeard già?n dì và? ròf rà?ng: tiĂ?u 'oà?n, 'ược tfng cươ?ng 'ài 'Ặi cĂng binh khĂng vẶn sẮ 1 7 và? hai cùm phào dàf chiẮn cù?a trung 'oà?n khinh phào dù? sẮ 35 (35 R.A.L.P.), sèf nhà?y xuẮng D.Z. Natacha ''thà?nh mẶt 'ợt và?o lùc 10 giơ? 30. Đài 'Ặi 1 sèf thiẮt lẶp mẶt 'Ă?u cĂ?u phìa tĂy cù?a D.Z., 'Ắi diẶn với khu bf́c ĐiẶn BiĂn Phù?; 'ài 'Ặi 2 sèf kiĂ?m soàt chình khu vực D.Z. cùfng như ngĂi là?ng Mươ?ng Thanh; 'ài 'Ặi 3 yĂ?m trợ cho-'ài 'Ặi 1 và? kiĂ?m soàt và?nh ngoà?i phìa 'Ăng bf́c ngĂi là?ng, cò?n 'ài 'Ặi 4 thì? sèf kiĂ?m soàt và?nh ngoà?i phìa bf́c cù?a D.Z.. Chì? huy sY tiĂ?u 'oà?n và? chì? huy sY 'ài 'Ặi chì? huy sèf 'ược 'f̣t cù?ng với sùng cẮi tài mò?m cức nam cù?a D.Z.. NhiẶm vù cù?a tiĂ?u 'oà?n 2/1 R.C.P. '' ìt khò khfn hơn. NĂ 'ơn già?n chì? là? tiẮn vĂ? phìa 'Ăng bf́c theo hướng ĐiẶn BiĂn Phù? 'Ă? chf̣n khĂng cho quĂn 'ìch nà?o cò thĂ? tĂ?u thoàt vĂ? phìa nam. Ngoà?i ra, tiĂ?u 'oà?n phà?i bà?o vẶ chì? huy sY cù?a G.A.P. 1 sèf nhà?y dù? cù?ng với mì?nh. Giơ? H (ta gòi là? giơ? G - N.D.), giơ? bf́t 'Ă?u nhà?y cù?a hai tiĂ?u 'oà?n, 'ược quy 'ình là? 10 giơ? 35. Càc chì? huy tiĂ?u 'oà?n 'f̣c biẶt nhẮn mành viẶc phà?i nhà?y ra khò?i mày bay cà?ng nhanh cà?ng tẮt: Càc 'ài 'Ặi trưYng nghiĂng 'Ă?u tò? ỳ 'Ă?ng tì?nh. Ngay nẮu như mĂfi lình dù? cĂ?n cò nĂm giĂy 'Ă? rơ?i khò?i mày bay và? nẮu mĂfi mẶt chiẮc C47 bay theo tẮc 'Ặ tẮi thiĂ?u là? 170 kilĂmèt/giơ? thì? hai mươi nhfm ngươ?i lình dù? mà? nò chuyĂn chY cùfng phà?i mẮt hai phùt 'Ă? nhà?y ra khò?i mày bay, và? trong hai phùt 'ò hò 'àf 'ược rà?i ra trĂn mẶt quàfng 'ươ?ng dà?i nfm cĂy sẮ. Nòi càch khàc là? binh lình nhà?y dù? sèf bì phĂn tàn trĂn mẶt khoà?ng dà?i gẮp hai lĂ?n D.Z. cù?a hò. Như ta sèf thẮy, 'iĂ?u 'ò khĂng trành khò?i 'ưa tới sự phĂn tàn rẮt rẶng càc 'ơn vì.
ĐẮn 6 giơ? 30, càc 'ơn vì bf́t 'Ă?u lĂn mày bay và? thẮ là? chơ?, mẶt sự chơ? 'ợi dươ?ng như vĂ tẶn. VẶy cho nĂn mòi ngươ?i thY phà?o mẶt cài vĂ cù?ng nhè nhòfm khi lẶnh cẮt cành 'Ắn và?o lùc 7 giơ? 30. ChuyẮn bay khĂng cò chuyẶn gì? xà?y ra dòc 'ươ?ng cà?; trong khoang càc mày bay, ngươ?i ta nòi 'ù?a với nhau và? mẶt và?i anh chà?ng làc quan bẮt trì cẮt tiẮng hàt nhưfng bà?i ca cù?a quĂn dù?. Giòng ngươ?i Phàp trĂ?m trĂ?m hĂ?u như àt hẮt giòng thanh thanh, lĂn bĂ?ng xuẮng trĂ?m cù?a ngươ?i ViẶt Nam.
Quà? vẶy, ngược lài với cĂu chuyẶn huyĂ?n thoài sau nà?y muẮn gàn toà?n bẶ vinh quang cù?a trẶn ĐiẶn BiĂn Phù? - . nẮu khĂng nòi vinh quang cù?a chiẮn tranh ĐĂng Dương - cho quĂn lĂ dương Đức, cuẶc hà?nh binh 'Ă?u tiĂn tiẮn 'ành ĐiẶn BiĂn Phù? nà?y hoà?n toà?n là? cĂng viẶc cù?a binh lình ngươ?i Phàp và? ViẶt Trong tĂ?ng sẮ 651 ngươ?i cù?a tiĂ?u 'oà?n 6 B.P.C. cù?a Bigeard nhà?y dù? ngà?y 20 thàng Mươ?i MẶt cò tới 200 ngươ?i ViẶt Nam, và? trong tơng sẮ 827 ngươ?i trong 'Ặi ngùf tiĂ?u 'oà?n 2/1 R.C.P. cù?a Brèchignac hĂ?i 'Ă?u thàng Mươ?i MẶt cò 420 ngươ?i ViẶt Nam. Cài tì? lẶ Ắy tù?y theo 'ơn vì cò thay 'Ă?i chùt ìt, nhưng khĂng cò mẶt 'ơn vì nà?o 'ược gòi là? "Phàp" mà? lài khĂng cò trong hà?ng ngùf cù?a mì?nh mẶt sẮ quan tròng nhưfng ngươ?i 'ược tuyĂ?n mẶ tài chĂf, nhưfng ngươ?i nà?y chiẮn 'Ắu chf?ng kèm gì? càc 'Ă?ng 'Ặi Phàp cù?a hò. HiẶn tượng càc 'ơn vì hĂfn hợp Phàp - ViẶt 'àf chiẮn 'Ắu tẮt hơn càc 'ơn vì thuĂ?n TiẶt hof̣c thuĂ?n Ău - càc 'ơn vì nà?y khĂng cò 'ược sự thĂng thào 'ìa bà?n và? ngĂn ngưf như càc 'ơn vì hĂfn hợp - là? mẶt trong nhưfng bà?i hòc quan tròng cù?a chiẮn tranh Phàp - ĐĂng Dương, mẶt bà?i hòc mà? xem ra mươ?i nfm sau Y Nam ViẶt Nam ngươ?i ta 'àf khĂng nhớ tới. Khi 'oà?n mày bay bay lượn trĂn thung lùfng ĐiẶn BiĂn Phù? và?o lùc 10 giơ? 30, mf̣t trơ?i 'àf xua tan nhưfng 'àm sương mù? cuẮi cù?ng bao phù? trĂn càc là?ng bà?n, 'Ă?i ruẶng. Với ba viĂn tướng ngĂ?i trong khoang, chiẮc mày bay cù?a cơ quan hà?nh dinh lượn màfi thà?nh nhưfng vò?ng trò?n lươ?i biẮng Y tĂ?ng cao lớn trĂn bĂ?u trơ?i thung lùfng. Đợt sòng thứ nhẮt cù?a "Thù? trưYng Và?ng '' tiẮp cẶn "Natacha" theo gòc 170 'Ặ, càc cành cư?a mày bay hoà?n toà?n 'Ă? mY. BĂn trong 65 chiẮc mày bay, càc huẮn luyẶn viĂn nhà?y dù? bước tới khoang cư?a mY rẶng, và? 25 quĂn dù? chY trong mĂfi mày bay bf́t 'Ă?u 'ứng dẶy, loàng choàng dưới sức nf̣ng trang thiẮt bì cù?a hò, mòc 'Ă?u dĂy kèo dù? và?o sợi dĂy càp cfng dòc trĂ?n mày bay, giẶt giẶt và?i cài 'Ă? kiĂ?m tra xem dĂy 'àf mòc chf́c chưa rĂ?i quay ra phìa cư?a trong tư thẮ nhà?y: hai tay Ăm lẮy chiẮc dù? bùng. Và?o lùc 'ợt dù? 'Ă?u tiĂn chàm 'Ắt càc phi cĂng nhì?n xuẮng dưới trĂng thẮy mẶt sẮ ngươ?i bè nhò? chày tàn loàn. ChuĂng bào nhà?y vang lĂn trong càc mày bay và?o lùc 10 giơ? 35.
Dưới 'Ắt, trong thung lùfng Ắy, cài ngà?y 20 thàng Mươ?i MẶt nà?y 'àf bf́t 'Ă?u như mòi ngà?y khàc. Tư? ngà?y 30 thàng Mươ?i MẶt nfm 1952, là? ngà?y tiĂ?u 'oà?n Là?o chiẮm 'òng thung lùfng 'àf bò? chày khĂng chiẮn 'Ắu rùt vĂ? 'Ắt Là?o càch 'ò khĂng xa, ĐiẶn BiĂn Phù? nf?m trong tay quĂn VẶt Minh.
PhĂ?n lớn sẮ 15 nghì?n dĂn thung lùfng 'àf Y lài tài chĂf. Xèt cho cù?ng, hò chf?ng cò viẶc gì? phà?i lo ngài ViẶt Minh trưng thu nhưfng ngĂi nhà? tĂ?i tà?n, và?i con bò? và? ruẶng nương cù?a hò. NẮu cò 'iĂ?u gì? là?m hò phà?i quan tĂm thì? phà?i chfng chình là? rĂ?i 'Ăy viẶc là?m fn cù?a hò cò 'ược yĂn Ă?n hay khĂng. Hà?ng nfm thung lùfng thu hoàch 'ược 2000 tẮrl thòc và? tư? lĂu 'àf 'ược biẮt 'Ắn như mẶt trong nhưfng trung tĂm chình trĂ?ng và? chẮ biẮn thuẮc phiẶn cù?a ĐĂng Dương. Trì già thuẮc phiẶn thĂ sà?n xuẮt Y 'Ăy 'àt tới con sẮ trung bì?nh 10 triẶu 'Ă?ng ĐĂng Dương - tức là? khoà?ng 500 triẶu franc.
Cho tới lùc 'ò, sự cò mf̣t cù?a ViẶt Minh 'Ắi với dĂn Thài sẮng trong thung lùfng là? tương 'Ắi thoà?i mài. Trung 'oà?n ĐẶc lẶp 148 'àf sư? dùng ĐiẶn BiĂn Phù? như cfn cứ hoàt 'Ặng chình cù?a mì?nh. PhĂ?n lớn quĂn cù?a Trung 'oà?n 'Ắn tư? nhưfng bẶ tẶc miĂ?n nùi phìa bf́c và? 'àf 'ược dĂn 'ìa phương 'òn tiẮp rẮt tẮt. ĐĂ là? mẶt 'ơn vì tinh nhuẶ 'ược thà?nh lẶp tư? lĂu cù?a quĂn 'Ặi nhĂn dĂn. Và?o càc thàng Mươ?i MẶt và? Mươ?i Hai nfm 1952, Trung 'oà?n 148 'àf tham gia cuẶc vĂy hàfm và? tẮn cĂng và?o tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m Nà? Sà?n mẶt ngĂi là?ng càch ĐiẶn BiĂn Phù? 110 kilĂmèt vĂ? hướng 'Ăng - 'Ăng nam. Và?o mù?a xuĂn nfm 1953, Trung 'oà?n là? thà?nh phĂ?n trung tĂm cù?a lực lượng ViẶt Minh trà?n và?o nước Là?o lĂ?n 'Ă?u tiĂn. Giơ? 'Ăy Trung 'oà?n là? mẶt bẶ phẶn cù?a nhưfng 'ơn vì phò?ng vẶ miĂ?n 'Ăng bf́c ViẶt Nam chẮng lài mẶt cuẶc phà?n cĂng cù?a quĂn Phàp cò thĂ? nĂ? ra tư? phìa Là?o. Ba tiĂ?u 'oà?n cù?a nò - càc tiĂ?u 'oà?n 900, 920 và? 930 - bẮ trì thà?nh mẶt vò?ng cung dòc biĂn giới Là?o - ViẶt càch thung lùfng khà xa. Nhưng cơ quan quĂn bào Phàp biẮt sY chì? huy cù?a trung 'oà?n và? tiĂ?u 'oà?n 910 thì? 'òng Y ĐiẶn BiĂn Phù?. Tuy nhiĂn phìa Phàp khĂng biẮt rf?ng 'ài 'Ặi trợ chiẮn 256 cù?a tiĂ?u 'oà?n 920 cùfng 'òng tài ĐiẶn BiĂn Phù? với sùng cẮi và? 'ài bàc khĂng giẶt.
NĂ 'àf 'ược 'iĂ?u 'Ắn phẮi thuẶc mẶt 'ài 'Ặi cù?a trung 'oà?n phào 675, mẶt trong nhưfng trung 'oà?n cù?a 'ài 'oà?n phào 351, mẶt 'ài 'oà?n phào nĂ?i tiẮng 'ược tĂ? chức theo mĂfu quĂn 'Ặi XĂ-viẮt, ngoà?i ra cò?n cò mẶt 'ài 'Ặi bẶ binh cù?a trung 'oà?n 48, 'ài 'oà?n 320, chình cài 'ài 'oà?n mà? quĂn Phàp 'àf quĂ?n thà?o hai tuĂ?n lĂf trước trong cuẶc hà?nh binh "Mouette".
ViẶt Minh 'àf 'iĂ?u tới ĐiẶn BiĂn Phù? nhưfng 'ơn vì vùf khì hàng nf̣ng vì? hò cùfng quan tĂm chf?ng kèm gì? bẶ tĂ?ng chì? huy Phàp chìẮm giưf thung lùfng nà?y, nò là? mẶt khĂng gian rẶng, bĂ?ng phf?ng Y giùfa mẶt vù?ng nùi non. KhĂng cò mĂy bay, ViẶt Minh dù?ngsĂn bay là?m bàfì? tẶp và? trươ?ng bf́n cho quĂn lình cù?a mì?nh. Ăy là? chưa kĂ? Y càch xa mòi vù?ng hoàt 'Ặng cù?a quĂn Phàp, càc 'ơn vì 'ò cò thĂ? tha hĂ? nghì? ngơi, fn no gào nùi, 'Ă?ng thơ?i là?m là mẶc che cho hẶu phương cù?a ViẶt Minh.
CuẮi cù?ng, và?o cài buĂ?i sàng ngà?y 20 thàng Mươ?i MẶt Ắy, ngĂfu nhiĂn là? 'ài bẶ phẶn quĂn ViẶt Minh 'òng trong thung lùfng lài khĂng tẶp hợp quanh chì? huy sY cù?a hò 'ược biẮt là? 'òng Y giưfa là?ng, mà? lài 'ang tẶp Y bĂn sĂn bay ĐiẶn BiĂn Phù?, nơi hò 'àf 'à?o 1200 hẮ sĂu 'Ă? ngfn cà?n khĂng cho mày bay phàp hà cành. Đài bẶ phẶn càc khĂ?u sùng cẮi. và? 'ài liĂn ViẶt Minh cùfng 'ang Y trong tư thẮ bf́n trĂn toà?n bẶ D.Z. "Natacha". ChiẮc mày bay hai 'Ặng cơ Phàp mà? quĂn ViẶt Minh thoàt 'Ă?u nghe thẮy tiẮng bay lượn phìa bĂn trĂn tĂ?ng mĂy rĂ?i trĂng thẮy khi mĂy tan, chf?ng hĂ? là?m hò lo ngài gì? lf́m. ChuyẶn 'ò chì? là?m cho bà?i tẶp cù?a hò cò thĂm mẶt nèt thực tẮ. Dù? viẶc bay lượn cù?a nò cò vè? hơi kỳ? là mẶt tì thì? chiẮc mày bay cĂ 'Ặc Ắy chì? cò thĂ? là? mẶt mày bay trinh sàt chùp à?nh mà? thĂi. Trong là?ng bà?n và? trĂn nùi, ngươ?i ta vĂfn cĂng nà?o viẶc nẮy như bì?nh thươ?ng, gf̣t lùa muẶn bf?ng nhưfng chiẮc liĂ?m ngf́n, thf?ng và? df́t trĂu 'i thà? cò?. Hai trong sẮ nhưfng ngươ?i Ắy, LĂ Vfn Don và? vợ là? LĂ Thì Un Y bà?n Bom La càch ĐiẶn BiĂn Phù? 3 kilĂmèt vĂ? phìa nam, 'ang là?m 'Ă?ng trĂn mẶt thư?a ruẶng cành sĂn bay dự bì Y phìa nam ĐiẶn BiĂn Phù? vẶi ngĂ?ng 'Ă?u nhì?n lĂn trơ?i khi nghe thẮy trĂn 'Ă?u hò tiẮng Ă?m Ă?m cù?a rẮt nhiĂ?u mày bay. MẶt nfm sau 'ò LĂ Vfn Don kĂ?:
TĂi nhớ rẮt ròf sàng hĂm Ắy, sương mù? buẮi sớm vư?a mới tan thì? mày bay 'Ắn. Chùng tư? khf́p càc ngà? lao tới, 'Ă? lài phìa sau mì?nh cài gì? như nhưfng 'àm mĂy hàt bĂng nhưng rĂ?i nhưfng hàt bĂng Ắy nY ra và? chùng tĂi thẮy nhưfng ngươ?i lình treo lơ lư?ng phìa dưới chùng. Hì?nh như trĂn trơ?i chĂf nà?o cùfng cò hò, và? chì? và?i phùt sau hò 'àf Y dưới 'Ắt và? tẶp hợp lài thà?nh tư?ng nhòm. . .

Cài mà? hai vợ chĂ?ng LĂ Vfn Don vư?a mới trĂng thẮy là? 'ợt nhà?y dù? 'Ă?u cù?a tiĂ?u 'oà?n 2/1 R.C.P. cù?a Brèchignac. Nhưng khi hò 'f̣t chĂn xuẮng 'Ắt tài D.Z. "Natacha" thì? 'òn tiẮp hò khĂng phà?i là? nhưfng ngươ?i nĂng dĂn 'ang kinh ngàc, mà? là? quĂn chình quy ViẶt Mmh, hò hiĂ?u quà ròf rf?ng mì?nh sf́p phà?i chàm tràn với nhưfng gì? mành nhẮt cù?a ngươ?i Phàp. Họ xà? sùng bf́n và?o nhưfng ngươ?i lình dù? 'ang lơ lư?ng trĂn trơ?i, khĂng cò gì? bà?o vẶ.
Đài uỳ Raymond Jean, bàc sìf quĂn y tiĂ?u 'oà?n, lĂ?n 'Ă?u tiĂn nhà?y dù? bì trùng mẶt phàt 'àn và?o giưfa tràn. MẶt lình nhà?ỳ dù? khàc, bì ràch toàc dù? lưng cò?n dù? bùng thì? vướng và?o dĂy treo cù?a dù? thứ nhẮt, rơi 'ành bìch mẶt cài xuẮng 'Ắt. Trung uỳ Allaire , trung 'Ặi trưYng trung 'Ặi cẮi 8 1 cù?a tiĂ?u 'oà?n, lè? loi rơi xuẮng mẶt con suẮi chà?y qua D.Z. và? may mf́n sao 'àf tiẮp 'Ắt trĂn mẶt kiẶn sùng cẮi 'ược thà? dù? và? lĂn 'ược bơ?, ướt như chuẶt lẶt. Càc 'ơn vì khàc ìt may mf́n hơn: toà?n bẶ 'ài 'Ặi 4 bì thà? quà xa vĂ? phìa bf́c 'àf tiẮp 'Ắt Y giưfa rư?ng rẶm, phà?i vẮt và? lf́m mới tẶp hợp lài 'ược và? cà?ng vẮt và? hơn 'Ă? yĂ?m hẶ cho càc 'ơn vì cò?n lài cù?a tiĂ?u 'oà?n. MẶt bẶ phẶn cù?a 'ài 'Ặi 2 cùfng kèm may mf́n như thẮ. Ngược lài, phĂ?n cò?n lài cù?a tiĂ?u 'oà?n, 'ơn vì cĂng binh dù? và? bẶ phẶn dàf chiẮn thuẶc trung 'oà?n khinh phào 35 R.A.L.P. cù?a 'Ặi trưYng Jean Millot 'àf tiẮp 'Ắt ìt nhiĂ?u xuẮng 'ùng D.Z., nhưng 'àf lẶp tức trY thà?nh mùc tiĂu cù?a hoà? lực vùf khì nhè và? sùng cẮi.
Tuy nhiĂn, sự hĂfn loàn và? phĂn tàn khf́p nơi Ắy, như thươ?ng xà?y ra trong hĂ?u hẮt nhưfng cuẶc hà?nh binh khĂng vẶn lớn, dĂfu sao cùfng gĂy hoang mang cho kè? 'ìch, là?m cho hò khĂng thĂ? tiĂu diẶt 'ược ngay tài trẶn càc 'ơn vì nhà?y dù?. Lùc 'Ă?u, hò khĂng cò mẶt tròng tĂm nà?o 'Ă? cò thĂ? tẶp trung binh hoà? lực 'ành và?o 'ò. HĂ?u hẮt quĂn dù? cù?a tiĂ?u 'oà?n 6 B.P.C. 'àf vẶn dùng cài nguyĂn tf́c mà?u nhiẶm cù?a mòi cuẶc tẶp hợp trY lài càc 'ơn vì nhà?y dù? phĂn tàn: 'i ngược lài với hướng bay cù?a càc mày bay; như vẶy sèf nhẮt 'ình gf̣p lài 'ược 'Ă?ng 'Ặi cù?a mì?nh. CĂ mẶt chi tiẮt 'àf gĂy khò khfn thĂm cho kè? 'ìch là? quĂn Phàp và? quĂn ViẶt Minh 'Ă?u mf̣c quĂ?n ào rf?n ri như nhau, chì? khàc là? mùf cù?a quĂn ViẶt Minh thì? bf?ng 'Ă?u và? cò là ngùy trang.
ĐẮn 10 giơ? 40, 'ài 'Ặi 1, dưới hò?a lực cù?a nhiĂ?u nhòm ViẶt Minh tẮn cĂng và?o phĂ?n phìa nam D.Z. tư? 'Ăng sang tĂy, 'àf vư?a tẶp hợp chì?nh 'Ắn lài hà?ng ngùf vư?a tiẮn và?o rì?a phìa tĂy bf́c cù?a ĐiẶn BiĂn Phù?. Hai trung 'Ặi bàm chĂn 'ược và?o 'ò nhưng 'àf vẮp phà?i hoà? lực sùng trươ?ng và? sùng mày bf́n ra tư? càc hĂ?m hẮ, là?m cho hò khĂng thĂ? xĂng và?o 'ược. ĐẮn 11 giơ? trung 'Ặi thứ 3 tiẮn 'ược và?o ngàf tư phìa bf́c ĐiẶn BiĂn Phù?. Cù?ng lùc 'ò trung ùy Allaire tới chì? huy sY cù?a Bigeard.
Bigeard hò?i Ăng ta:
cẮi cù?a anh 'àf sffn sà?ng chưa!
ViĂn trung ùy trà? lơ?i:
Thưa thiẮu tà, sffn sà?ng.
T't! Bf́n cho tĂi mẶt loàt mươ?i phàt và?o rì?a là?ng!
ViĂn trung ùy trà? lơ?i rf?ng Ăng ta cò mẶt khĂ?u cẮi sffn sà?ng bf́n nhưng chưa cò 'àn, tuy nhiĂn cĂu trà? lơ?i 'ò 'àf bì àt 'i trong tiẮng Ă?m Ă?m cù?a giao tranh. Sau và?i phùt tì?m kiẮm trong nhưfng 'àm dù? vĂfn tiep tùc rơi như mưa xuẮng D.Z., rẮt cuẶc Ăng ta 'àf vớ 'ược ba quà? 'àn nhưng 'àf thẶn tròng giưf chùng lài 'Ă? dự bì cho dìp sau.
Càc 'ơn vì cà?ng khò nhẶn ra nhau do 'Ắn phùt cuẮi cù?ng, mà?u sf́c càc thù?ng phào sàng phĂn cho mĂfi 'ài 'Ặi 'àf bì thay 'Ă?i; lài thĂm sau khi chiẮc à?nh cuẮi cù?ng cù?a "Natacha" 'ược chùp tư? trĂn khĂng, 'àf cò mẶt thù? lìfnh Thài chẮt và? 'ược chĂn cẮt ngay giưfa D.Z., và? cơ? phẮp phới trĂn ngĂi mẶ bì hiĂ?u nhĂ?m là? àm hiẶu chì? nơi tẶp trung cho nhưfng lình dù? bì làc 'ơn vì. Cài nhòm tẶp hợp nhò? nhùfng binh lình Phàp Ắy 'àf khĂng qua mf́t quĂn 'ìch, và? và?o lùc 11 giơ? 30 hò 'àf xà? sùng cẮi bf́n tới tẮp và?o khu trung tĂm cù?a D.Z.. Tuy nhiĂn lùc nà?y Bigeard 'àf bf́t hĂn làc 'ược với tẮt cà? càc 'ài 'Ặi cù?a mì?nh, nhưng vĂfn chưa cò liĂn làc với mày bay cù?a ba vì tướng 'ang tiẮp tùc lượn vò?ng trĂn bĂ?u trơ?i thung lùfng. ThẮ trẶn dĂ?n dĂ?n 'ược hì?nh thà?nh: 'ài 'Ặi 3 tới tfng cươ?ng cho 'ài 'Ặi 1 'ang bì hò?a lực cẮp tẶp cù?a 'ìch bf́n cho phà?i nf?m chẮt dì dưới 'Ắt; 'ài 'Ặi 2 giưf 'ược vưfng Y mf̣t tĂy, cò?n 'ài 'Ặi 4 thì? vư?a tẶp hợp lài 'Ặi ngùf vư?a tiẮn lĂn phìa bf́c.
Chì? huy sY cù?a Bigeard lùc nà?y mới chì? là? cài hẮ nĂng bĂn mẶt lẮi mò?n chày qua ruẶng. Chình tư? cài hẮ dò, viĂn tiĂ?u 'oà?n trưYng - mà? mẶt danh "Bruno" vang lĂn trĂn khf́p càc là?n sòng 'iẶn 'à?ì? - chì? huy trẶn 'ành bf?ng cài mà? mẶt nhĂn chứng sau nà?y gòi là? "mẶt 'Ắng càc mày radio Mỳf A.N.P.R.C. - 10". CĂ?n fngten chiẮc mày liĂn làc cù?a Ăng ta với cẮp trĂn 'àf bì gàfy tan, nhưng 'Ắn 12 giơ? 15, cò mẶt chiẮc mày bay nhò? Morane 500 xuẮt hiẶn trĂn bĂ?u trơ?i trẶn 'ìa. ĐiẶn 'à?i cù?a mày bay 'ược dù?ng là?m tràm trung chuyĂ?n giưfa quĂn nhà?y dù? và? thẮ giới bĂn ngoà?i. Sự cò mf̣t cù?a chiẮc mày bay 'ò là? mẶt may mf́n trơ?i cho bYi vì? càc sùng cẮi cù?a tiĂ?u 'oà?n tới lùc nà?y vĂfn chưa cò 'àn cò?n phào thù? cù?a 35 R.A.L.P. thì? chì? cò thĂ? tì?m thẮy phào cù?a minh sau khi trẶn 'ành kẮt thùc mà? thĂi. Nhơ? chiẮc mày bay Morane 500, Bigeard 'àf cò thĂ? yĂu cĂ?u mày bay nèm bom B26 yĂ?m trợ. Càc mày bay nà?y tư? 'Ă?u trẶn 'ành. vĂfn 'ang chơ? mf̣t trẶn .n 'ình 'Ă? can thiẶp, nèm bom trùng ĐiẶn BiĂn Phù? mà? khĂng lo trùng phà?i quĂn mì?nh. Họ 'àf là?m viẶc 'ò với mẶt sự chình xàc mà? nhưfng ngươ?i lình nhà?y dù? vĂ? sau nà?y mĂ tà? là? "thĂ?n tì?nh", và? chf?ng bao lĂu sau, mẶt dàfy cẶt khòi 'en bẮc lĂn theo trùc tư? 'Ăng sang bf́c ngĂi là?ng. Hò?a lực cù?a ViẶt Minh già?m 'i trĂng thẮy. Tuy nhiĂn, 'Ắn 15 giơ? 30, 'ài 'Ặi 1 'ình 'Ặt nhẶp và?o là?ng tư? hướng bf́c 'àf thẮt bài. QuĂn dù? 'àf bì hò?a lực sùng mày dĂ?n dẶp bf́n cho phà?i nf?m bèp dưới 'Ắt. MẶt lĂ?n nưfa Bigeard phà?i yĂu cĂ?u 1 mày bay tới nèm bom, và? lĂ?n nà?y bom 'àf phà trùi khu trung tĂm là?ng. Sùng cẮi cù?a quĂn dù? rẮt cuẶc 'àf tì?m thẮy 'àn, và? bf́t 'Ă?u nàf và?o 'ươ?ng rùt lui cù?a 'ìch theo hướng nam. Đài 'Ặi 3 'Ặt nhẶp và?o xòm phìa 'Ăng cù?a bà?n trong khi cành trài cù?a 'ài 'Ặi 1 thì? phà?i chiẮn 'Ắu àc liẶt chiẮm tư?ag cfn nhà? mẶt trong phẮ buĂn bàn mới tiẮn lĂn 'ược theo hướng 'i tới chì? huy sY trung 'oà?n 148. Đài 'Ặi chì? huy cù?a tiĂ?u 'oà?n 910 'àf giao chiẮn mẶt trẶn cuẮi cù?ng 'Ă? mY 'ươ?ng rùt lui cù?a ban tham mưu trung 'oà?n. Họ 'àf hoà?n toà?n thà?nh cĂng. Do 'ợt thà? dù? 'Ă?u tiĂn chì? cò hai tiĂ?u 'oà?n nĂn mẶt phĂ?n quan tròng cù?a quĂn dìch 'àf thoàt ra 'ược theo hướng tĂy nam trước khi 'ợt thà? dù? thứ hai 'Ă? xuẮng yĂ?m trợ.
TiĂ?u 'oà?n dù? 1 B.P.C. (tiĂ?u 'oà?n trưYng Jean Souquet), tư? 6 giơ? 30 sàng vĂfn 'ợi mày bay Y Hà? NẶi, 'àf tới yĂ?m trợ cho tiĂ?u 'oà?n 6 B.P.C. trong nĂf lực cuẮi cù?ng cù?a nò. Với quĂn sẮ 911 ngươ?i trong 'ò cò 413 ngươ?i ViẶt, tiĂ?u 'oà?n 1 B.P.C. chf́c hf?n là? tiĂ?u 'oà?n dù? lớn nhẮt ĐĂng Dương. NĂ bf́t 'Ă?u lĂn mày bay và?o lùc 13 giơ? 30: 30 mày bay vẶn tà?i C47 chY 722 lình dù? và? 28 kiẶn trang thiẮt bì. CuẶc thà? dù? cù?a nò hĂ?i 15 giơ? xuẮng "Natacha", lùc nà?y 'àf hoà?n toà?n nf?m trong tay bình lình tiĂ?u 'oà?n dù? 6 B.P.C., 'àf diĂfn ra hĂ?u như khĂng cò gì? trùc trf̣c, chì? trư? cò mẶt lình dù? cù?a 'ài 'Ặi 3 tiẮp 'Ắt thì? chàm tràn mẶt ngươ?i lình ViẶt Minh và? giẮt luĂn, và? bẮn-ngươ?i ì?ình dù? khàc 'àf bì thương vì? 'àn làc trong quà trì?nh nhà?y. Theo lẶnh cù?a nhưfng huẮn luyẶn viĂn nhà?y dù?, mươ?i mẶt ngươ?i gf̣p sự cẮ vĂ? nhưfng trang thiẮt bì mang theo, phà?i Y lài mày bay, khĂng nhà?y.
TiĂ?u 'oà?n dù? 2/1 R.C.P. cù?a Brèchignac 'àf là? nàn nhĂn cù?a cài bẮt tiẶn cù?a nhưfng cuẶc nhà?y dù? 'Ăng ngươ?i: nò 'ược thà? khĂng tẮt và? bì phĂn tàn trĂn mẶt khoà?ng diẶn tìch quà rẶng. Ngoà?i ra nhiẶm vù phà?i bà?o vẶ chì? huy sY cù?a binh 'oà?n khĂng vẶn nhà?y dù? xuẮng cù?ng với nò 'àf là?m chẶm nhưfng cẮ gf́ng cù?a nò 'Ă? 'Ắn tiẮp ứng cho hai tiĂ?u 'oà?n khàc 'ang thanh toàn nhưfng 'iĂ?m phò?ng ngự cù?a 'ìch Y bĂn trong và? quanh ĐiẶn BiĂn Phù?. ThĂm nưfa hoàt 'Ặng cù?a nò cò?n kèm 'i hiẶu quà? do liĂn làc radio với càc 'ơn vì khàc khĂng tẮt. Sự chẶm trĂf Ắy dĂfn tới kẮt quà? ì?à? khĂng khoà 'ược hẮt càc 'ươ?ng dĂfn tới nhưfng cành rư?ng rẶm bĂn dò?ng NẶm RẮm phìa nam ĐiẶn BiĂn Phù?, khiẮn phĂ?n lớn quĂn 'ìch 'àf tĂ?u thoàt 'ược. Dù? sao thì? khi trơ?i 'Ă? tẮi, tiĂ?u 'oà?n 2/1 R.C.P. cùfng tới 'ược rì?a là?ng phìa 'Ăng nam và? bf́t 'ược hĂn ì?àc với hai tiĂ?u 'oà?n kia. CuẶc hà?nh binh "Castor" 'àf 'àt 'ược mùc tiĂu thứ nhẮt cù?a nò.
Nhì?n chung bẶ tĂ?ng chì? huy cò 'Ă?y 'ù? lỳ do 'Ă? hà?i lò?ng. Binh 'oà?n khĂng vẶn G.A.P. 1 'àf thà? dù? 'ược 1827 ngươ?i xuẮng mẶt vì trì cò phò?ng ngư Y sĂu 350 kilĂmèt trong lò?ng 'ìch và? chiẮm 'ược vì trì Ắy sau chưa 'Ắn 6 giơ? chiẮn 'Ắu, với nhưfng thiẶt hài khĂng lẮy gì? là?m cao: 11 chẮt và? 25 bì thương. CuẶc thà? dù? trang thiẮt bì xu'ng D.Z. "Octavie" 'àf triĂ?n khai tư? lùc xẮ trưa. Sau mẶt lùc 'Ă?u lẶn xẶn, hì?nh như 'ò là? cài già bì?nh thươ?ng phà?i trà? cù?a mòi cuẶc hà?nh binh khĂng vẶn, viẶc chì? huy 'àf diĂfn ra mẶt càch suĂn sè?. TẮp liĂn làc với khĂng quĂn ('ài uỳ Pierre Lorillon) nhà?y xuẮng cù?ng với tiĂ?u 'oà?n 6 B.P.C., 'àf bẮ trì gĂ?n bĂn chì? huy sY cù?a Bigeard Y mò?m nam "Natacha".
Và?o lùc 16 giơ? 2 phùt, hai trực thfng H-19-B chY tư? Lai ChĂu tới ba mày thu phàt, trong 'ò hai là? mày siĂu tĂ?n và? mẮt là? mày cao tĂ?n. Nhơ? nhưfng 'iẶn 'à?i 'ò, nhưfng ngươ?i kiĂ?m soàt hà?ng khĂng tiĂ?n tiĂu cò thĂ? trực tiẮp liĂn hẶ với càc mày bay vẶn tà?i, càc mày bay B26 cù?a phi 'Ặi nèm bom 1/25 "Tunisie", cùfng như với càc 'à?i S.C.R. - 300 cù?a càc tiĂ?u 'oà?n dù?. RĂ?i hai chiẮc trực thfng lài bay 'i, mang theo nhưfng thương binh nf̣ng nhẮt.
Nhưfng tĂ?n thẮt vĂ? binh khì kỳf thuẶt là? do dù? rơi phĂn tàn. Càc khĂ?u sùng cẮi và? 'ài bàc khĂng giẶt kiĂ?m thẮy thiẮu sèf 'ược tì?m thẮy sàng hĂm sau, nhưng 13 chiẮc 'iẶn 'à?i 'àf bì hư hò?ng khi tiẮp 'Ắt, 'iĂ?u 'ò già?i thìch nhưfng khò khfn mà? càc 'ơn vì 'àf gf̣p phà?i trong viẶc 'f̣t liĂn làc với nhau. Đàf tì?m thẮy tài trẶn 'ìa nhiĂ?u xàc quĂn ViẶt Minh mf̣c quĂn phùc, cò?n binh lình bì thương thì? 'ìch thươ?ng chY 'i cho nĂn chì? cò 4 ngươ?i rơi và?o tay quĂn Phàp. Trong khi 'ò thì? quĂn dù? chì? thu 'ược 10 khĂ?u tiĂ?u liĂn và? 1 trung liĂn, 'iĂ?u 'ò nòi lĂn nhiĂ?u vĂ? kỳ? luẶt cù?a quĂn ViẶt Minh. Và?o lùc trơ?i 'Ă? tẮi ba tiĂ?u 'oà?n 'àf bẮ trì thà?nh vò?ng trò?n xung quanh là?ng. Bigeard 'f̣t chì? huy sY cù?a mì?nh Y bĂn trong. TiĂ?u 'oà?n dù? 1 B.P.C., lùc nà?y 'àf 'ược tfng cươ?ng hai cùm phào dàf chiẮn cù?a trung 'oà?n khinh phào 35 R.A.L.P. và? mẶt 'ài 'Ặi cẮi 120 ly, là?m nhiẶm vù canh gàc "Natacha". MẶt tràm phĂfu thuẶt dù? cùfng 'ược thiẮt lẶp, Y 'ò cha Chevalier 'Ặng viĂn nhưfng ngươ?i bì thương và? là?m lĂf lĂm chung cho nhưfng ngươ?i hẮp hẮi. Ngà?y 'Ă?u tiĂn cù?a trẶn ĐiẶn BiĂn Phù? 'àf diĂfn ra như vẶy 'ò.
Ngà?y 21 thàng Chàp nfm 1953, binh 'oà?n khĂng vẶn sẮ 2 và? toà?n bẶ bẶ tham mưu cù?a cuẶc hà?nh quĂn do tướng Gilles 'ứng 'Ă?u 'ược thà? dù? xuẮng thung ì?ùfng. Tướng Gilles, trước 'ò 'àf cĂ?n thẶn bò? con mf́t già? bf?ng thù?y tinh cù?a mì?nh và?o tùi ngực bẶ trang phùc nhà?y dù?, 'àf tiẮp 'Ắt an toà?n trĂn mẶt ruẶng lùa 'àf gf̣t. ViĂn chì? '' huy G.A.P. 2, trung tà Pierre Langlais, nhà?y dù? lùc 8 giơ? cù?ng với tiĂ?u 'oà?n dù? lĂ dương sẮ 1 (B.E.P.) bì trèo mf́t cà khi tiẮp 'Ắt. Ăng ta nguyĂ?n rù?a cài khĂng may cù?a mì?nh là?m Ăng lơf mẮt phĂ?n quan tròng nhẮt cù?a cuẶc hà?nh binh, và? sàng hĂm sau 'àf bì chuyĂ?n vĂ? Hà? NẶi. TiĂ?u 'oà?n dù? lĂ dương sẮ 1 B.E.P. chì? cò bẮn tai nàn trong khi nhà?y cho mẶt quĂn sẮ 653 ngươ?i, trong 'ò cò 336 ngươ?i ViẶt. Sau khi gẮp dù? lài mẶt càch cĂ?n thẶn theo 'ùng 'iĂ?u lẶnh, Gilles chẶm chàp 'i tới chì? huy sY tàm thơ?i cù?a anh bàn mì?nh, thiẮu tà Bigeard. Dòc 'ươ?ng, Ăng ta bf́t tay hai phòng viĂn nhiẮp à?nh cù?a lùc quĂn, Andrè Lebon và? Daniel Camus 'àf nhà?y dù? xuẮng hĂm trước cù?ng với 2/1 R.C.P.. Sau nà?y Lebon mẮt mẶt cf?ng chĂn Y ĐiẶn BiĂn Phù? cò?n Camus thì? mẮt tìch trong mẶt cuẶc hà?nh quĂn tư? thĂ?n, cuẶc hà?nh quĂn 'àf dĂfn Ăng ta cù?ng nhưfng ngươ?i sẮng sòt khàc 'Ắn trài tù? binh ViẶt Minh. Do sự cò mf̣t cù?a Gilles và? bẶ tham mưu cù?a Ăng ta - là? bẶ tham mưu sư 'oà?n khĂng vẶn (E.D.A.P.) - cuẶc hà?nh binh tư? nay sèf 'ược chì? huy tư? ĐiẶn BiĂn Phù?.

Sự kiện lớn khác cu?a nga?y hôm đó la? chuyến tha? du? đâ?u tiên nhưfng trang thiết bị nặng xuơng D.Z. "Octavie". Nhưng công việc đaf không diêfn ra theo đúng như dự kiến. .Đặc biệt la? hai máy bay Flying Boxcar Cii9 pha?i tha? xuốlg hai côf xe u?i nặng ba?y tấn. Thật la? một quang ca?nh ky? vif khi được trông thấy thoát ra tư? đuôi chiếc máy bay đâ?u một tấm du? nho? tiếp theo sau la? một chiếc du? lớn ma? cánh du? xo?e ra rộng hơn 800 mét vuông có treo lu?ng lă?ng phía dưới một chiếc bệ đặt côf xe u?i. Vi? một lý do gi? không rof, côf xe u?i tuột ra kho?i du? va? rơi xuơng một thư?a ruộng, lún sâu tới 3 mét với một tiếng â?m như động đất. May mắn sao côf xe u?i thứ hai đaf tiếp đất bi?nh thươ?ng va? ngươ?i ta đaf có thê? du?ng nó ngay đê? lấp nhưfng hố ma? Việt Minh đaf đa?o trên sân bay chính cu?a Điện Biên Phu?.
Tư? lúc na?y các phi ha?nh đoa?n dân sự có thê? bắt đâ?u bay như mắc cư?i giưfa Ha? Nội va? thung lufng. Do không quân thiếu máy bay va? phi ha?nh đoa?n, các hafng ha?ng không tư nhân vâfn thươ?ng cho thuê máy bay va? phi ha?nh đoa?n cu?a họ, ngay ca? đê? thực hiện nhưfng cuộc vận chuyê?n trong nhưfng vu?ng tác chiến; đó la? trươ?ng hợp đaf xa?y đến với "Castor''. Va?o lúc 6 giơ? sáng nga?y 21 tháng Chạp, các phi ha?nh đoa?n được tập trung tại chi? huy sở cu?a phi đoa?n vận ta?i 1/64 "Béarn" ở sân bay Gia Lâm đê? nhận mệnh lệnh. Họ gô?m nhưfng phi công'' quen với rư?ng núi, đaf tư?ng thực hiện ha?ng vạn giơ? bay trong nhưfng điê?u kiện không thê? tưng tượng được; nhưfng sân bay nho? tí bă?ng đất nện ở đáy nhưfng '' thung lufng lọt giưfa núi; không có cọc tiêu, ít thông tin va? thươ?ng la? nhưfng thông tin không chính xác vê? khí tượng; các máy bay được ba?o dươfng một cách sơ sa?i Vi? nhiệm vụ đo?i ho?i các máy bay pha?i bay tha?nh đội hi?nh - điê?u ma? các phi công dân dụng không quen - mệnh lệnh đưa ra đặc biệt cụ thê?. Tuy vậy một tra?ng cươ?i ro?n tan đaf đáp lại viên đại tá khi ông ta gia?i tán đám phi công va? nói:
- Bây giơ? tôi muốn gặp các hoa tiêu cu?a các ông.
Ở Đông Dương, phi ha?nh đoa?n máy bay Dakota cu?a các công ty tư nhân chi? có ba ngươ?i va? chính các ngươ?i lái kiêm luôn ca? nhiệm vụ hoa tiêu.
Va?o lúc 13 giơ? 5 phút, khi tiê?u đoa?n du? xung kích số 8 tha? xuống thung lufng ngươ?i thứ 656 va? kiện trang thiết.bị thứ 19 cu?a nó thi? trên trơ?i đaf diêfn rạ một vo?ng đu quay thực sự nhưfng máy bay chậm chạp lượn tro?n: máy bay bốn động cơ Privateer cu?a phi đoa?n 28, do tâ?m hoạt động xa cu?a chúng đaf được huy động đê ném bom xuống nhưfng con đươ?ng ra va?o thung lufng; máy bay B26 nho? hơn va? nhanh hơn; máy bay Bearcat giúp quân du? thanh toán nhưfng bộ phận cu?a trung đoa?n 148 đang rút lui; cuối cu?ng la? nhưfng máy bay vận ta?i trong hai nga?y đâ?u na?y đaf trút xuống 190 tấn ha?ng. Tiê?u đoa?n 8 B.P.C., chi? có năm ngươ?i bị thương nhẹ do tai nạn trong khi nha?y, đaf lập tức rơ?i kho?i D.Z. "Natacha" đê? đi tham gia va?o việc sư?a sang sân bay. Dọc đươ?ng họ đaf đi qua trước một ha?ng nhưfng ngôi mộ mới đa?o có cắm nhưfng cây thập tự trắng. Đă?ng sau dafy mộ đó vươn lên trơ?i một chiếc cọc cao mới được dựng lên, trên đâ?u phấp phới một lá cơ? tam ta?i. Nhưfng ngươ?i chết nga?y hôm trước đaf được chôn cất ngay trong buô?i sáng. Du? cu?a họ đaf được du?ng la?m va?i liệm.
Chu? nhật 22 tháng Mươ?i Một, trong buô?i sáng, tiê?u đoa?n cuối cu?ng cu?a nhưfng tiê?u đoa?n du? sef hợp tha?nh đội quân đô?n trú đâ?u tiên cu?a Điện Biên Phu? - tiê?u đoa?n du? Việt Nam số 5 (5 B.P.V.N.) - nha?y xuống thung lufng cu?ng với đại tá Domimque Bastiani tới thay thiếu tướng Gilles.
Trong cái toán nha?y cu?a bộ phận chi? huy tiê?u đoa?n 5 B.P.V.N. cu?ng với Bastiani va? bộ tham mưu cu?a ông ta, có một ngươ?i phụ nưf tre? rất có tiếng ở Đông Dương. La? nha? báo nưf duy nhất ở Đông Dương có bă?ng nha?y du?, Brigitte Friang đaf nha?y năm lâ?n trong các trận tác chiến, trong đó có trận đánh chặn cu?a tiê?u đoa?n 6 B.P.C. Ở Tú Lệ va?o tháng Mươ?i Một năm 1952.
Ở Điện Biên Phu?, một cái có ve? như trật tự đaf thay thế cho sự nhốn nháo -va? xô đâ?y cu?a nhưfng giơ? đâ?u tiên. Ngươ?i ta thấy tướng Gillles đi đi lại lại tư? chi? huy sở cu?a mi?nh đến chi? huy sở các tiê?u đoa?n trên một chiếc xe máy scooter cu?a quân du?.
Các cấp dưới cu?a ông ta thi? bă?ng lo?ng với một chiếc xe đạp va? có va?i sif quan sơ cấp thi? tha?n nhiên cươfi nhưfng con ngựa Thái ti?m thấy giưfa các chân cột nha? sa?n. Được khâ?n trương sư?a chưfa, đươ?ng băng cu?a sân bay đaf có thê? tiếp nhận được nhưfng máy bay nhẹ, va? đội công binh đang đặt nhưfng ha?ng da?i tấm thép khoan lô (P.S.P.), ma? ''ngươ?i ta gọi một cách đơn gia?n la? nhưfng tấm ghi, đê? tạo tha?nh một đươ?ng băng da?i 1000 mét. Khắp thung lufng sực một mu?i gôf cháy: qua? vậy, binh lính đang phóng ho?a đốt nhưfng bụi rậm quanh sân bay cufng như ở trên nhưfng ngọn đô?i va? nhưfng vu?ng đất thấp, ở đó sef được bố trí nhưfng trung tâm đê? kháng tương lai. Lúc na?y trong thung lufng quân số gô?m có 4560 ngươ?i. Co?n dân cư Thái thi? phâ?n lớn đaf hoa?ng hất trốn lên nhưfng ngọn núi quanh đó, tư? đấy họ to? mo? theo dofi nhưfng sự kiện ki? lạ đang diêfn ra trong la?ng ba?n mi?nh.
Nhưng quá hiê?u ngươ?i Pháp, dâ?n dâ?n họ quay trở vê? nha? va? chă?ng bao lâu sau quan hệ buôn bán đaf hi?nh tha?nh nhộn nhịp giưfa binh lính va? dân la?ng, dưới hi?nh thức đô?i đô? hộp Iấy ga? vịt hoặc rau tươi, trong khi bọn tre? con thi? xúm xít quanh nhưfng ngươ?i lính du? đang la?m công việc cu?a họ. Cái tro? hấp dâfn nhất la? các ngươ?i lính radio với nhưfng chiếc máy biết nói cu?a họ.
Cuộc thăm viếng Điện Biên Phu? đâ?u tiên la? cuộc thăm viếng cu?a tư lệnh các lực lượng trên bộ bắc Việt Nam (F.T.N.V.), tướng Cogny. Va?o đâ?u giơ? chiê?u hôm chu? nhật ấy, ông ta bước xuống tư? một chiếc Beaver, một máy bay liên lạc nho? do Canada sa?n xuất chở xe đạp tới cho quân du?. Cao lớn, đôi mắt xanh lơ, Cogny la? viên trung tướng tre? nhất cu?a lục quân Pháp Do bị Gestapo đối xư? ta?n tệ - hô?i ấy ông ta chi? đạo một phong tra?o kháng chiến - giơ? đây ông đi lại tập têfnh nặng, pha?i dựa va?o một cái gậy. Sau khi bị tra tấn, ông đaf tra?i qua hai năm ở trại tập trung Buchenwald va? Dora va? chi? được gia?i phóng khi quân đô?ng minh thắng: Trong cuốn sách na?y vai tro? cu?a ông ta trong việc chuâ?n bị va? chi? đạo trận Điện Biên Phu? sef được nhắc đến nhiê?u. Va?o lúc đặt chân xuống thung lufng, ông thư?a biết ră?ng một số lớn nhưfng sif quan cao cấp dưới quyê?n ông, bắt đâ?u tư? Bastiani va? Gilles, không tán tha?nh việc thiết lập một căn cứ bộ binh không quân mới trên đất địc Mới va?i tháng trước, nga?y 12 tháng Tám, ngươ?i ta đaf pha?i rút kho?i một căn cứ như thế ở Na? Sa?n co?n gâ?n Ha? Nội hơn rất nhiê?u: nó ngốn mất quá nhiê?u binh lực va? phương tiện vận ta?i đươ?ng không so với nhưfng lợi ích ma? nó mang lại. Hô?i ấy ngươ?i ta đaf tho?a thuận với nhau ră?ng nhưfng "con nhím" ấy chă?ng xứng đáng với cái giá pha?i tra? đê? duy tri? chúng. Va? nếu mặc du? vậy ngươ?i ta vâfn quyết định đặt một "con nhím" trong thung lufng Địện Biên Phu?, thung lufng rộng nhất ở miê?n nú thi? chính la? vi? nó quá rộng đê? cho nhưfng đơn vị quân Pháp chiếtn đóng tập đoa?n cứ điê?m chi? có víệc nă?m chết dí trong đó. Ố đây có đu? không gian đê? vu?ng vâfy. Chi? câ?n chở xe tăng đến đây bă?ng máy bay. Tuy nhiên tướng Gilles, đaf tư?ng chi? huy cuộc chiến đấu pho?ng ngự khó khăn ở Na? Sa?n va? đaf nhận được hai ngôi sao thiếu tướng ở đó chă?ng muơn sống lại một cuộc phiêu lưu như vậy nưfa. Va?o buô?i chiê?u ông ta nói với Cogny:

- Dù? sao thì? tĂi cùfng sèf thìch hơn nẮu ngà?i tì?m 'ược cho tĂi mẶt ngươ?i thay. z Nà? Sà?n tĂi 'àf sẮng sàu thàng 'ơ?i mì?nh chui lù?i như mẶt con chuẶt. Hàfy sư? dùng tĂi và?o nhưfng viẶc Y ngoà?i khì trơ?i rẶng ràfi.
Cogny 'àp: .
- Được rĂ?i, tĂi hứa, vẮn 'Ă? chì? cò?n là? chuyẶn thơ?i gian thĂi.
Trong khi hò chuyẶn trò? với nhau như vẶy thì? ba chiẮc mày bay Morane 500 'Ă?u tiĂn cù?a phi 'Ặi quan sàt phào binh sẮ 21 (G.A.O.A.) - ngươ?i ta 'àf 'f̣t tĂn cho nhưfng mày bay 'ò là? "Criquet" (con dĂ) vì? nhưfng cà?ng dà?i ngoffng cù?a chùng - 'Ặu xuẮng sĂn bay. Cù?ng với ba chiẮc khàc sèf tới sau nà?y, chùng sèf là? nhưfng "con mf́t" cù?a tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m.
Trong khi 'ò thì? mẶt 'oàn khàc cù?a trẶn ĐiẶn BiĂn Phù? 'à?ng diĂfn ra càch 'ò khoà?ng 100 kilĂmèt vĂ? phìa bf́c, tài cfn cứ bẶ binh - khĂng quĂn Lai ChĂu. Là? thù? phù? cù?a xứ Thài và? bà?n doanh cù?a Đè?o Vfn Long, ngươ?i 'ứng 'Ă?u xứ Thài, cài thì xàf nhò? 'ò 'àf bì cf́t 'ứt khò?i thẮ giới bĂn ngoà?i tư? hơn hai nfm nay cùfng như ĐiẶn BiĂn Phù?. Cài bàfi bay nhò? bè cù?a nò, mẶt bĂn là? ruẶng và? bĂn kia là? nhưfng ngĂi nhà? 'Ă?u tiĂn cù?a thì xàf, trẮng trà?i hơn là? sĂn bay ĐiẶn BiĂn Phù?. Càc phi cĂng thươ?ng nòi rf?ng sĂn bay Lai ChĂu là? sĂn bay duy nhẮt trĂn thẮ giới, mà? Y 'ò mẶt mày bay cò thĂ? bì bf́n rơi bf?ng sùng phò?ng khĂng bf́n chùc tư? trĂn cao xuẮng: quà? vẶy, nhưfng . 'ài liĂn bẮ trì kìn 'ào trĂn nhưfng mò?m nùi quanh 'ò cò thĂ? uy hiẮp cài mà?nh làfnh thĂ? Phàp cuẮi cù?ng nf?m lòt thò?m giưfa vù?ng ViẶt Minh nà?y. Và?o nhưfng thàng cuẮi cù?ng cù?a nfm 1953 thẶt hiĂ?n nhiĂn là? ViẶt Minh chì? cĂ?n dẮn mẶt tì là? cò thĂ? gĂy nĂn mẶt thà?m hòa quĂn sự thẶt sự. Và? lài chình viĂfn cà?nh sùp 'Ă? cù?a cài thù? phù? cuẮi cù?ng trĂn miĂ?n nùi nà?y với nhưfng hẶu quà? chình trì kè?m theo 'àf thùc 'Ă?y bẶ tĂ?ng chì? huy Phàp . tiẮn hà?nh chiẮm 'òng lài mẶt 'iĂ?m tựa khàc trĂn xứ Thài. VẶy là? ngà?y 4 thàng Mươ?i MẶt, ngươ?i ta 'àf quyẮt 'ình rùt khò?i Lai ChĂu và? chuyĂ?n thù? phù? xứ Thài vĂ? nơi cfn cứ bẶ binh - khĂng quĂn mới thiẮt lẶp. Và?o ngà?y 13 thàng Mươ?i MẶt, viĂn chì? huy 'Ặi quĂn 'Ă?n trù Y Lai ChĂu, trung tà Trancart, 'ược .thĂng bào vĂ? cài kẮ hoàch 'ược 'f̣t tĂn là? cuẶc hà?nh binh "Pollux". Ăng ta lẶp tức ra lẶnh cho toàn sẮ 1 cù?a binh 'oà?n cơ 'Ặng thĂn binh Thài (G.M.P.T.) dưới sự chì? huy cù?a 'ài ùy Bordier, con rĂ? ngươ?i Ău lai À cù?a Đè?o Vfn Long, phà?i rùt quĂn vĂ? ĐiẶn BiĂn Phù?. CuẶc rùt lui cù?a 700 con ngươ?i Ắy qua mẶt vù?ng mà? hò thĂng thào 'àf diĂfn ra lùc 'Ă?u khĂng cò khò khfn gì?. Nhưng nhưfng 'ơn vì cù?a trung 'oà?n 148 'àf 'uĂi kìp hò Y quàfng càch ĐiẶn BiĂn Phù? hai ngà?y 'ươ?ng, cho nĂn 'oàn 'ươ?ng rùt cuẮi cù?ng nà?y là? mẶt cuẶc chiẮn 'Ắu liĂn tùc. Phà?i dù?ng sùng cẮi và? . phà?n kìch 'Ă? gơf ra khò?i nhưfng trẶn phùc kìch. Tướng Gilles liĂ?n ra lẶnh cho Brèchignac xuẮt kìch hĂm 23 thàng Mươ?i MẶt và?o lùc 6 giơ? 30 cù?ng với tiĂ?u 'oà?n 2/1 R.C.P. 'i 'òn 'àm thĂn binh Thài.
Brigitte Friang 'i theo quĂn dù?, hò gf̣p quĂn Thài Y bà?n Na Ten, mẶt bà?n nhò? Y càch ĐiẶn BiĂn Phù? 6 kilĂmèt vĂ? phìa bf́c, mà? khĂng vẮp phà?i bẮt cứ mẶt sự khàng cự nà?o cù?a quĂn 'ìch. PhĂ?n lớn càc sìf quan Thài và? Phàp cươfi nhưfng con ngựa lực lươfng cù?a 'ìa phương. Nhưfng chiẮc mùf 'i rư?ng cò lưới ngùy trang cù?a quĂn 'Ặi Phàp mà? càc thĂn binh Thài 'Ặi chf?ng bì là?m sao mẮy sau tuĂ?n lĂf hà?nh quĂn và? chiẮn 'Ắu liĂn tùc Ắy. Tới lẮi và?o thung lùfng, càc sìf quan cù?a binh 'oà?n Thài cho quĂn cù?a mì?nh xẮp thà?nh hà?ng 'Ăi. Họ trương lĂn .nhưfng là cơ?, mẶt Phàp và? mẶt Thài: là cơ? Thài là? ba bfng dòc xanh, trf́ng, xanh, giưfa bfng trf́ng cò mẶt ngĂi sao mươ?i sàu cành, mĂfi cành thĂ? hiẶn mẶt trong mươ?i sàu chĂu cù?a xứ Thài. KhĂng cò cơ? ViẶt Nam.
QuĂn dù? cù?a Brèchignac bĂ?ng sùng chà?o lình Thài diĂfu qua.
Khi tin vĂ? cuẶc hà?nh binh "Castor" bay tới Paris, hĂ?u hẮt càc bào hĂm thứ sàu 20 thàng Mươ?i MẶt 'àf in xong. Nhưng hĂm sau hĂ?u như tẮt cà? 'Ă?u 'fng tin với nhưfng 'Ă?u 'Ă? lớn, nĂu lĂn nhưfng con sẮ chứng tò? rf?ng cơ quan thĂng tin nhà? nước 'àf cẮ tì?nh 'ưa ra nhưfng con sẮ phòng 'ài. Paris - Press 'àf thĂng bào như sau:
Hà?nh binh thĂ?n tẮc Y Bf́c Kỳ? Hà?ng nghì?n quĂn dù? Phàp - ViẶt, do 150 mày bay Đakota thà? xuẮng, 'àf chiẮm ĐiẶn BiĂn Phù?... Cogny tuyĂn bẮ: "ĐĂy khĂng phà?i là? mẶt cuẶc tẶp kìch như Y Làng Sơn mà? là? mY 'Ă?u cù?a mẶt chiẮn dìch tẮn cĂng."
ĐẮi với càc bào cẶng sà?n thì? viẶc chiẮm 'ược ĐiẶn BiĂn Phù? chì? là? thĂm mẶt hà?nh 'Ặng xĂm lược mới mang tình chẮt thực dĂn. VĂ? phìa mì?nh, tơ? bào nghiĂm tùc Le Monde biĂ?u thì mẶt thài 'Ặ ìt nhiẶt tì?nh 'Ắi với cuẶc hà?nh binh: nò trành nhưfng tìt lớn và? chì? 'fng mẶt thĂng bào ngf́n gòn, cù?ng với nhưfng con sẮ 'ược 'ưa ra cho tẮt cà? càc bào. Bà?n thĂng bào 'ược kè?m theo mẶt bà?i bì?nh luẶn dè? df̣t:
CĂ mẶt 'iĂ?u chf́c chf́n là? ViẶt Minh sèf chf?ng lĂu la gì? mà? khĂng phà?n ứng. z trong mẶt thung lùfng trù? phù cò giao thĂng thuẶn lợi sang Là?o, ĐiẶn BiĂn Phù? tự nò 'àf là? mẶt mùc tiĂu hẮp dĂfn. Khi bẶ chì? huy tẮi cao Phàp 'f̣t và?o 'ò mẶt sẮ quĂn 'Ăng chì? cò ìt phào binh và? xe thiẮt. giàp, Y tẶn ngoà?i rì?a tĂ?m hoàt 'Ặng cù?a mày bay chiẮn 'Ắu, ĐiẶn BiĂn Phù? cà?ng cò vè? hẮp dĂfn hơn nưfa 'Ắi với ViẶt Minh.

Chương 2
Căn cứ lục quân ?" không quân
Như ta đaf thấy, Điện Biên Phu? đúng ra không pha?i la? một địa danh ma? la? một tên gọi ha?nh chính. Tên thực cu?a nơi đó la? Mươ?ng Thanh.
Đó la? một ba?n lớn ngươ?i Thái. Nhưfng la?ng ba?n khác trong thung lufng không pha?i tất ca? đê?u la? Thái. Tuy nhiên, nhưfng ba?n trên núi cao la? ba?n cu?a ngươ?i Me?o, nhưfng ngươ?i dân sơn cước có gương mặt rắn ro?i trô?ng cây thuốc phiện. Ngươ?i Thái nắm trong tay thị trươ?ng thi? la?m việc buôn bán thuốc phiện. Mới cách đây khoa?ng trăm năm, thung lufng rất bị cô lập với thế giới bên ngoa?i.
Nhưng trong nhưfng năm 1870, nó đaf có một tâ?m quan trọng na?o đó vê? phương diện la? cofn đươ?ng thông thương với lưu vực sông Mékong, khi ngươ?i Hô?, la? quân giặc cướp Trung Quốc, bắt đâ?u tra?n va?o miê?n bắc nước La?o. Khi chúng đaf chiếm được hâ?u như hoa?n toa?n miê?n đó va?o năm 1887 thi? viên lafnh sự Pháp ở La?o, Auguste Pavie, câ?u cứu quân Pháp ở Bắc Ky? tới bi?nh định nhưfng con đươ?ng thông thương miê?n bắc nước La?o va? Việt Nam.
Nga?y 7 tháng Tư năm 1889, ông ta ký ở Mươ?ng Thanh với viên thu? lifnh hu?ng mạnh cu?a ngươ?i Hô?, Đe?o Văn Trí, một ba?n hiệp ước đặt xứ Thái dưới nê?n ba?o hộ cu?a nước Pháp. Ơ tại đâ?u mom lafnh thô? xứ Thái, ngôi la?ng cuối cu?ng chi? được biết đến dưới cái tên Điện Biên Phu?.
Trong khoa?ng thơ?i gian năm mươi năm tiếp sau đó, dân chúng sống một cuộc sống yên ô?n.
Thung lufng được nối với thế giới bên ngoa?i bơ?i con đươ?ng ha?ng ti?nh 4 1 ma? ôtô đi tư? Việt Nam tới có thê? qua lại trong mu?a khô với điê?u ki?ện la? pha?i có lo? xo tốt Va? lại đươ?ng ôtô đi được cufng chi? tới Điện Bi?en Phu?. Một con đươ?ng mo?n hiê?m trơ?, đươ?ng mo?n Pavie , nối liê?n Đi?ện Biên Phu? với thu? phu? xứ Thái la? Lai Châu. Sự hiện diện cu?a nước Pháp chi? thu gọn lại trong sự có mặt cu?a viên công sứ tre? ngươ?i dân sự ma? nhiệm vụ chính la? kiê?m tra khối lượng nhưfng chuyến giao ha?ng thuốc phiện do chính phu? nắm độc quyê?n mua bán. Ngoa?i ra, ở Lai Châu co?n có một đơn vị nho? ba?o an binh Đông Dương được tuyê?n mộ tại chôf. Va?o nhưfng năm 1920, khi nga?nh ha?ng không xuất hiện ở Đông Dương, chính phu? đaf cho bố trí ở một số nơi trong rư?ng nhưfng bafi hạ cánh nho? gia?nh cho nhưfng máy bay hô?i đó thươ?ng hay gặp nạn có thê? hạ cánh.
Cuộc chiến tranh 1939 không thay đô?i gi? trong cuộc sống nên thơ cu?a Điện Biên Phu?. Ti?nh trạng cô lập cu?a thung lufng có lợi cho quân Đô?ng minh vi? các phi công Pháp - trên lý thuyết la? dưới trướng cu?a Vichy va? quân Nhật nhưng lại bí mật la?m vlệc cho quân Đô?ng minh - có thê? sư? dụng sân bay đê? tiếp đón ở đó nhưfng sứ gia? cu?a nước Pháp tự do va? nhưfng viên chức cu?a Calcutta. Có hai lâ?n nhưfng máy bay Pháp đaf sư? dụng sân bay đê? gư?i đi hai viên phi công Myf đaf pha?i nha?y du? xuống một vu?ng do quân Nhật chiếm đóng.
Nga?y 9 tháng Ba năm 1945, khi quân Nhật tấn. công va?o nhưfng gi? co?n lại cu?a quân Pháp ở Đông Dương, Điện Biên Phu? đaf trơ? tha?nh căn cứ chống Nhật cuối cu?ng cu?a quân Pháp trong hai tháng trơ?i. Nhưfng chiếc máy bay hạng nhẹ cu?a đơn vị không lực số 14 Air . Force cu?a tướng Claire L. Chennault thươ?ng chơ? đến đó đô? tiếp tế cho quân Pháp, va? hai chiếc máy bay tiêm kích cô? lôf Potez 25 đaf sư? dụng sân bay như căn cứ tạm thơ?i đê? hoạt động chống lại cuộc tiến công cu?a quân Nhật, va? trong bốn mươi nga?y đaf thực hiện một trăm năm mươi giơ? nhiệm vụ chiến đấu trước khi bị buộc pha?i chuyê?n sang nước Trung Hoa tự do.
Du? ră?ng quân Nhật chi? chiếm thung lufng chưa đến hai tháng, họ đaf đê? lại đó một ký ức không lấy gi? la?m tất đẹp. Ngươ?i ta ba?o ră?ng họ nuôi nhưfng dự án lớn cho sân bay: hi?nh như họ muơn biến nó tha?nh căn cứ chiến lược đê? tấn công nhưfng căn cứ không quân cu?a Myf tại Vân Nam.
Du? sao thi? họ đaf không đu? thơ?i gian đê? la?m việc đó đến nơi đến chốn va? đa?nh chi? kéo da?i thêm ra đươ?ng băng đâ?y co? có săfn bă?ng nhưfng phu phen trưng dụng tại chôf ma? họ chă?ng tra? công. Khi họ rơ?i kho?i nơi na?y ít lâu sau chiến thắng cu?a Đô?ng minh, họ đaf được thay chân bơ?i quân Quốc dân đa?ng Trung Quốc ma? hội nghị Posdam họp tháng Ba?y năm 1945 trao cho nhiệm vụ chiếm đóng Đông Dương tới vif tuyến 16 va? tiếp qua?n quân Nhật tại đó Nhưng các đơn vị quân đội đó đaf cướp bóc dân chúng ở nhiê?u vu?ng Đông Dương. Họ đê? lại một ký ức co?n tô?i tệ hơn quân Nhật. Khi quân Pháp trơ? lại quân Trung Quốc đa?nh pha?i miêfn cươfng vifnh biệt cuộc sống thoa?i mái cu?a họ ở Đông Dương. Va?o mu?a xuân năm 1946, khi một đoa?n quân du? Pháp va? thân binh Thái tới vu?ng na?y thi? quân Ta?u vâfn co?n đó. Hai đám quân chiếm đóng cuf va? mới gâ?nl ghê? nhi?n nhau cho tới khi đám quân cuf rút cuộc đaf pha?i chấp ha?nh lệnh cu?a chính phu? mi?nh va? trơ? vê? nước.
Dân chúng Điện Biên Phu? mong được trơ? lại cuộc sống thanh bi?nh cu?a họ nga?y trước lắm, nhưng thơ?i buô?i đaf thay đói. Đe?o Văn Long, ngươ?i kế vị Đe?o Văn Trí lên đứng đâ?u xứ Thái, đaf quyết định đưa một ngươ?i cháu cu?a mi?nh lên thay viên quan cai trị thung lufng Lò Văn Hạc, mặc dâ?u ông na?y rất có năng lực. Lò Văn Hạc tức giận bo? va?o chiến khu Vi-ệt Minh lúc ấy đaf hoạt động tại miê?n núi; đê? đối phó lại, Đe?o Văn Long bo? vợ Lò Văn Hạc va?o tu?. Việc Đe?o Văn Long la? một ngươ?i Thái trắng va? Lò Văn Hạc la? một ngươ?i Thái đen đaf la?m ti?nh hi?nh thêm phức tạp.
Mặt khác, sự tô?n tại cu?a chiến khu Việt Minh sắp gây ra nhưfng hậu qua? nghiêm trọng.
Ngươ?i ta thấy rof điê?u đó khi nga?y 14 tháng Mươ?i năm 1952, nhưfng đơn vị chính quy cu?a Việt Minh tấn công va?o miê?n núi. Các đại đoa?n 308, 312 va? 316, cộng thêm trung đoa?n 148, vượt qua sông Hô?ng trên một tuyến rộng va? chi? sau một tuâ?n lêf đaf phá tan tuyến pho?ng ngự ngoa?i cu?ng cu?a quân Pháp. Bị ki?m chậm lại một thơ?i gian bơ?i cuộc chiến đấu ca?m tư? cu?a quân du? Pháp, cuối cu?ng họ đaf tiến tới được tuyến pho?ng ngự then chốt cu?a Pháp trên đươ?ng 41. Quân Pháp đaf chốt lại,. bố trị pho?ng ngự tại sân bay Na? Sa?n ma? họ đaf vội vaf xây dựng tha?nh một căn cứ lục quân - không quân nhơ? một câ?u ha?ng không liên tục chơ? quân va? pháo tới. Đươ?ng băng được ba?o vệ bơ?i hai va?nh đai điê?m tựa có súng máy bắn yê?m trợ cho nhau va? được pháo cu?a tập đoa?n cứ điê?m yê?m hộ. Được tô?ng tư lệnh Raoul Salan huy động một cách hết sức vội vaf, đội quân đô?n trú la? một tập hợp nhưfng ma?nh vụn cu?a các đơn vị lính du?, lính bộ binh Maroc, lính Việt Nam, lính lê dương, va? hai tiê?u đoa?n Thái.

Chắc hă?n được khích lệ bơ?i nhưfng thắng lợi gia?nh được ở Triê?u Tiên hô?i đó, ông Võ Nguyên Giáp, tô?ng tư lệnh quân Việt Minh, đaf lập tức tập trung tới quanh Na? Sa?n các đại đoa?n 308 va? 312, định đánh chiếm lấy tập đoa?n cứ điê?m trước khi quân Pháp kịp cu?ng cố pho?ng ngự. Va?nh đai điê?m tựa .ngoa?i cu?ng hai lâ?n bị công kích nhưng lâ?n na?o quân Pháp cufng đánh lui được quân Việt Minh.
Bên phía quân Pháp, thắng lợi đó có một giá trị tiêu biê?u: nó chứng to? ră?ng với một tô? chức pho?ng ngự tốt, họ có thê? chống lại nhưfng đợt xung phong cu?a Việt Minh. Tiếc thay, nó cufng đaf được sư? dụng đê? biện minh cho một phương pháp tác chiến mới ở Đông Dương, phương pháp ấy do tướng Salan đê? xướng sef trơ? tha?nh chiến lược chính thức cu?a ngươ?i kế vị ông ta, tướng Navarre.
Trong thơ?i gian bao vây Na? Sa?n, một bộ phận quân đội cu?a tướng Giáp đaf vo?ng tránh "con nhím", quét sạch. cái ha?ng ra?o mo?ng manh nhưfng đô?n tiê?n tiêu giưfa Na? Sa?n va? biên giới La?o va? tiến sâu va?o xứ Thái. Nhận thức được nguy cơ mới ấy, bộ chi? huy Pháp đaf vội va?ng điê?u một tiê?u đoa?n bộ binh La?o tư? Sâ?m Nưa tới Đi?ện Biên Phu?. Nhưng tiê?u đoa?n na?y không đu? tâ?m cơf đê? đối chọi lại với đại đoa?n 316 có trung đoa?n 148 phối thuộc, va? nga?y 30 tháng Mươ?i Một năm 1952, nó đaf rút kho?i Điện Biên Phu? không chiến : đấu . Trước khi rút, quân Pháp .- La?o đaf nô? mi?n phá chiếc câ?u nho? bắc qua sông Nậm Rốm. Lâ?n đâ?u tiên, lá cơ? đo? sao va?ng đaf bay phất phới trên tDa nha? trát gia? đá ma?u va?ng la? dinh cu?a viên công sứ Pháp va? đó sef không pha?i la? lâ?n cuối cu?ng.
Va?o cuối cái năm 1952 ấy, ti?nh hi?nh vu?ng đông bắc Việt Nam xấu đến nôfi chuyện Điện Biên Phu? thất thu? đaf qua đi như la? một sự cố nho?. Phát ngôn viên cu?a bộ tham mưu Ha? Nội có nhiệm vụ thông báo tin na?y cho báo chí đaf phát biê?u như sau:
Điện Biên Phu? không pha?i la? một khu vực chiến lược. Đaf nhiê?u lâ?n các toán giặc cướp đaf đột nhập va?o đó rô?i lại rút, không ở lại. Chiếm đóng được cái xó xi?nh ấy không pha?i la? đaf tra?n được va?o nước La?o.
Quan điê?m đó la? có thê? ba?o vệ được bơ?i vi? quân Việt Minh rất có thê? tra?n va?o nước La?o bă?ng nhưfng con đươ?ng khác ngoa?i cái thung lufng ra va?o thuận lợi ấy, va? lại đó chính la? điê?u họ đaf la?m sau na?y. Mặc du? vậy, việc mất toa?n bộ vu?ng cao chi? co?n lại cái căn cứ không quân - lục quân Na? Sa?n va? ti?nh Lai Châu vâfn cứ la? một thất bại nặng nê? cho quân Pháp, các nha? báo va? các quan sát viên khác thấy rof như vậy. Chiếm đóng được Điện Biên Phu?, Việt Minh đaf đa?m bao được cho mi?nh một con đươ?ng đột nhập va?o bắc La?o. Viên sif quan pho?ng thông tin báo chí (S.P.I.) muốn nói gi? thi? mặc, tướng Salan thư?a hiê?u tâ?m quan trọng cu?a thung lufng Điện Biên Phu? trong nhưfng gi? liên quan đến ông ta. Đúng một tháng sau khi nó bị Việt Minh chiếm, ông đaf ra lệnh chuâ?n bị một cuộc pha?n công quy định va?o nga?y 10 tháng Giêng năm 1953. ông viết trong ba?n chi? thị số 10 cu?a mi?nh như sau:
Trong thời ky? sắp tới, việc chiếm lại Điện Biên Phu? sef la? bước đâ?u tiên đê? thâu tóm lại xứ Thái va? loại trư? quân Việt Minh ra kho?i vu?ng phía tây sông Đa?.
chi? thị đó đaf được gư?i cho tướng Cogny, tư lệnh lực lượng trên bộ miê?n Bắc Việt Nam, đê? thi ha?nh. Đến lượt mi?nh, nga?y 7 tháng Giêng năm 1954, bộ tham mưu cu?a Cogny đaf gư?i cho các viên chi? huy các đơn vị có hên quan một thông tri mang số 14 gia?i thích rof một số điê?m cu?a chi? thị số 40.
Trong ba?n thông tri ấy, các mục tiêu cu?a trận pha?n công va?o Điện Biên Phu? có được rút bớt đi một chút. Đó la?:
"a) Không đê? cho Việt Minh có được một căn cứ va? một nút giao thông;
b) Tạo điê?u kiện thuận lợi cho việc ta?o thanh toa?n ti?nh".
Lúc đó quân đội Pháp đang co?n pha?i thực hiện nhưfng nhiệm vụ cấp bách hơn tại vu?ng châu .
thô? sông Hô?ng, nơi ti?nh hi?nh đang xấu đi nghiêm trọng, va? một số lớn đơn vị co?n pha?i được gia?nh cho việc ba?o vệ Na? Sa?n va? cho cuộc ha?nh binh "Lorraine". Vi? vậy Salan sef không bao giơ? có thế tập hợp được lực lượng câ?n thiết đê? tiến ha?nh đến đâ?u đến đufa việc chiếm đóng lại Điện Biên Phu?.
Co?n việc thâu tóm lại xứ Thái va? loại trư? Việt Minh ra kho?i miê?n tây sông Đa? thi? không tha?nh vấn đê?. Tuy vậy, tư tươ?ng biến Điện Biên Phu? tha?nh một căn cứ chiến lược ở vu?ng cao che chắn cho nước La?o đô?ng thơ?i uy hiếp hậu phương Việt Minh vâfn tíếp tục được nhắc đến. Chă?ng bao lâu nưfa Salan sef trơ? vê? Pháp sau gâ?n bốn năm ở Đông Dương. ông đaf tư?ng la?m phó cho tướng de Lattre de Tassigny rô?i kế nhiệm ông ta la?m tô?ng tư lệnh sau khi ông ta chết va?o tháng Giêng năm 1952.
Khi rơ?i Đông Dương, ông đaf gư?i cho vị tơng trươ?ng phụ trách quan hệ với các Quốc gia liên kết hai ba?n bị vong lục trong đó ông nhấn mạnh đến tâ?m quan trọng cu?a Điện Biên Phu?.
Trong ba?n thứ nhất đê? nga?y 28 tháng Hai năm 1953, ông viết ră?ng có thê? ba?o vệ miê?n núi tư? nhưfng điê?m tựa như Na? Sa?n, Lai Châu va? "rô?i đây có thê? la? Điện Biên Phu? . Trong ba?n thứ hai đê? nga?y 25 tháng Năm năm 1953 - lúc đó Navarre đaf tới Đông Dương nhưng chi? ba nga?y sau mới nắm quyê?n chi? huy - ông ta nhấn mạnh tâ?m quan trọng cu?a việc tái chiếm Điện Biên Phu?, sư? dụng nó như căn cứ xuất phát đê? đi ứng cứu cho các đơn vị bị bao vây ở Na? Sa?n. Vậy không thê? chối cafi được ră?ng Điện Biên Phu? có vai tro? quan trọng la? một tư tươ?ng ăn sâu trong đâ?u óc các nha? quân sự Pháp.
Tướng Salan bị bắt bo? tu? chung thân vi? vai tro? cu?a mi?nh trong cuộc đa?o chính nga?y 22 tháng Tư năm 1961, cho nên tôi không thê? xác định được khi trơ? vê? Pháp va?o tháng Sáu năm 1953, Salan co?n tiếp tục chu? trương một chiến thuật dựa trên việc thiết lập nhưfng căn cứ lục quân - không quân hay không. Nhưng nhưfng gi? xa?y ra sau na?y chứng to? ră?ng chi? thị số 40 cu?a tướng Salan va? nhưfng cố gắng cu?a ông đê? đem nó ra thực thi đaf dọn đươ?ng cho vị kế nhiệm ông ta. Tướng bơn sao Henri Navarre - nắm trong tay vận mệnh Đông Dương tư? nga?y 29 tháng Năm năm 1953 va?, du? đúng hay oan, sef bị lưu danh trong Lịch sư? như ngươ?i đaf "bại trận" ở Điện Biên Phu? - la? một nhân vật phức tạp. Một ba?i báo đăng trên một tạp chí cu?a quân đội Pháp ở Đông Dương hô?i Navarre la?m tơng tư lệnh có nhưfng đoạn mang tính phát hiện như sau:
Vị tô?ng tư lệnh quân lực khối Liên hiệp Pháp bước tới chôf một nhóm nhưfng sif quan đang đứng nghiêm đón cha?o ông va? lạnh lu?ng bắt hai, ba ba?n tay đang chi?a ra...
Tướng Navarre la? ngươ?i chu? may mắn cu?a một ******?o Batư... va? không giấu bất cứ ai ră?ng ông thích me?o "vi? chúng la? nhưfng con vật thích sống một mi?nh va? vi? chúng có đâ?u óc độc lập , Navarre la? con ngươ?i hết sức nhạy ca?m va? thuộc loại ngươ?i không sợ một mi?nh, la?m việc một cách độc lập va? tin ở chính mi?nh.
Các cấp dưới cu?a Navarre coi ông la? một "ông chu? tốt bụng" vi? ông không bao giơ? gây khó dêf cho họ trong việc thi ha?nh mệnh lệnh. "Navarre luôn luôn la?m chu? thâ?n kinh; Navarre không cho phép la?m â?u; Navarre không bao giơ? chấp nhận nhưfng hoa?n ca?nh gia?m khinh", họ thươ?ng nói như vậy...