Điện Biên Phu?? - một góc địa ngục (tác phẩm của Bernard B. Fall)

Ngươ?i ta nói ră?ng ông ta đaf giưf được tư? nhưfng năm phục vụ trong nga?nh ti?nh báo tinh thâ?n tôn trọng bí mật va? sự ham thích cái bí â?n.
Tướng Cogny, cấp dưới trực tiếp cu?a ông ta ở Bắc Việt Nam va?o thơ?i ky? xa?y ra trận Điện Biên Phu?, mươ?i năm sau đaf nói với ông ta như thế na?y?:
Cái ông tướng được điê?u ho?a nhiệt độ ấy la?m tôi ớn xương sống... co?n vê? bộ óc cu?a ông ta thi? nó la?m tôi hoang mang như một chiốc máy điện tư? ma? tôi không biết la?m thế na?o đê? cho nó tiếp nhận được nhưfng dưf liệu ma? tôi đưa va?o, va? nó lạnh lu?ng diêfn gia?i không biết xuất phát tư? đâu...
Có thê? tôi dêf gia?i thích cho mi?nh hơn nếu tôi nghif đến cái bệnh nghê? nghiệp cu?a nhưfng ngươ?i phục vụ trong các nga?nh đặc ti?nh thươ?ng hay suy nghif một cách méo mó, bơ?i vi? họ pha?i sưf xự với nhưfng con ngươ?i cufng méo mó không kém.
Co?n nha? văn Jules Roy - ma? lơ?i đánh giá cu?a ông đaf dâfn tới chôf pha?l trao đô?i nhưfng lá thư công khai với vị cựu tô?ng tư lệnh - thi? viết ră?ng Navarre "la? một con thú ca? vê? thê? chất va? tinh thâ?n...vư?a thân mật vư?a xa cách, vư?a dêf tính vư?a lạnh lu?ng .
Tờ tuâ?n báo Time đaf gia?nh cho ông ta một ba?i "xaf luận" trong số 28 tháng Chạp năm 1953, va? dựng lên một chân dung vê? ông bă?ng cái giọng văn ma? họ thươ?ng du?ng đê? ca ngợi một nhân vật na?o đó:
ông ta có một ve? gi? đó cu?a thế ky? XVlll. Đó la? một viên ngọc thạch cu?a vua Lous XV. Ngươ?i ta có thê? tươ?ng đâu như trông thấy ông ta mang măng-sét va? bộ tóc gia? rắc phấn. Đó la? viên tương có đo?i ho?i cao nhất ma? tôi iư?ng biết... thông minh va? ta?n nhâfn. ông ta chi? tin va?o quân đội.
Thậm chí báo Time co?n kiếm được một viên chức cao cấp giấu tên cu?a Washington đaf vui lo?ng ban cho vị tướng lơ?i chúc tụng cu?a Hoa Ky?:
Theo chúng tôi, Navarre la? một con ngươ?i can đa?m, kiên quyết va? gia?u tươ?ng tượng. ông ta biết nghê? cu?a mi?nh va? có cái quyết đoán hạng nhất vê? quân sự, chính trị... ông ta đứng đâ?u một êkip mới ma? chúng tôi ca?m thấy tuyệt vơ?i.
Va? tơ? tạp chí kết luận ba?i báo đó như sau:
Trước đây một năm, không ai trong chúng ta tin va?o chiến thắng. Giơ? đây, ta đaf trông thấy nó rof ra?ng như ánh sáng ở cuối đươ?ng hâ?m.
Tuy nhiên, chính cuộc tra? lơ?i pho?ng vấn, ma? mươ?i năm sau trận đánh Navarre đaf gia?nh cho một ông bạn nha? báo, đaf la?m nô?i bật lên hơn ca? tính cách cu?a vị cựu tô?ng tư lệnh. Đáp lại lơ?i ám chi? cu?a nha? báo nhắc đến chuyện khâ?u súng lục ma? hi?nh như sau trận đánh một nhóm sif quan đaf gư?i cho ông trong một hộp sơn ma?i đê? nhắc ông nhớ lại cái truyê?n thơng nó quy định ră?ng ngươ?i tướng câ?m quân không được phép sống sau một trận đại bại, ông nói:
Không đơ?i na?o tôi lại la?m như vậy. Gạt ra ngoa?i mọi khía cạnh khác, tự sát la? tôi đaf xúy xóa cho tất ca? mọi ngươ? bă?ng cách thư?a nhận mi?nh có tội. Tôi có một tinh thâ?n trách nhiệm rất cao đối với Điện Biên Phu?. Tôi không hê? có ca?m giác tội lôfi. Nếu co?n sống, ngươ?i bị đem ra la?m bung xung có thê? cafi. Chết rô?i thi? không. Va? như thế thi? la?m vui lo?ng các vị khác quá, vui lo?ng tất ca? các ông clính trị gia kia.
Trái vc i nhưfng lơ?i đô?n thô?i, không pha?i tất ca? sự nghiệp cu?a Navarre đaf diêfn ra trong nhưfng cơ quan tham mưu ở hậu phương. La? học sinh trươ?ng sif quan hô?i mươ?i chín tuô?i, ông đaf chiến đấu trên mặt trận Pháp tư? tháng Năm năm 1917 đến cuối Đại chiến lâ?n thứ nhất. Sau đó ông được điê?u sang Syrie, ở đó ông đaf chiến đấu hai năm chống lại ngươ?i A-rập nô?i dậy. Sau một thơ?i ky? ở Đức trong đội nguf lực lượng chiếm đóng Pháp rô?i một khóa học ở Trươ?ng Chiến tranh, tư? năm 1930 đến năm 1934, ông đaf tham gia nhưfng chiến dịch bi?nh định ở Maroc. ông bắt đâ?u phục vụ trong Pho?ng Nhi? va?o năm 1937, va? trong nhưfng năm 1938-1940, ông chi? đạo tiê?u ban nước Đứe. Trong thơ?i ky? Đức chiếm đóng, ông tham gia cơ quan ti?nh báo cu?a láng chiến. Tháng Mươ?i Một năm 1944, trong chiến dịch Alsace, ông chi? huy trung đoa?n trinh sát xe bọc thép, trung đoa?n 5 spahis, ma? ông đưa sang Đức Sau một thơ?i gian chi? huy một vu?ng ở Algérie va? giưf một cương vị tham mưu ở Đức, ông được đưa lên đứng đâ?u sư đoa?n thiết giáp 5 D.B. đóng tại Đức Sau đó ông được đê? bạt la?m tham mưu trươ?ng cu?a viên tô?ng tư lệnh các lực lượng trên bộ miê?n trung Châu âu cu?a khối quân sự Bắc Đại Tây Dương. Được lơ?i giới thiệu cu?a thống chế Juin, thu? tướng René Mayer phong ông la?m tơng chi? huy ở Đông Dương. Khi đó, Navarre vê? mọi phương diện la? một sif quan. đặc biệt thích hợp đê? la?m tro?n cái nhiệm vụ . quân sự được giao cho. Đa?nh ră?ng ông. chưa bao giơ? chiến đấu ở Đông Dương nhưng ông có kinh nghiệm chống chiê?n tranh du kích. Va? lại sự không có nhưfng tiên kiến được coi như một lợi thế. Mặt khác, việc đaf tư?ng giưf một chức vụ ở khối quân sự Bắc Đại Tây Dương sef cho phép ông có thê? đặt chiến tranh Đông Dương va?o bối ca?nh chung. Cuối cu?ng, do nhưfng hoạt động cu?a ông ngay trước va? trong Đại chiến Thế giới lâ?n thứ hai, chắc chắn ông sef thấy tất ca? tâ?m quan trọng cu?a công tác ti?nh báo. Du? ră?ng cuộc ra đi cu?a tướng Salan có kéo theo sự ra đi cu?a nhiê?u ngươ?i khác, nhưng ngươ?i ta không thê? nói ră?ng Navarre chi? ti?m thấy ở Đông Dương nhưfng phụ tá thiếu kinh nghiệm. Va? lại nếu muốn, ông có thê? yêu câ?u nhưfng ngươ?i cu?a Salan ở lại du? chi? tạm trong một thơ?i gian. Hoa?n toa?n ngược lại, ông có ve? thích thú được đặt va?o các vị trí chu? chốt nhưfng ngươ?i tự mi?nh chọn lựa lấy.
Vậy cho nên ông ta chă?ng ca?n trơ? gi? sự ra đi c i?a viên tư lệnh vu?ng then chốt Bắc Việt Nam, trung tướng Linare?s va? sự thay thế ông ta bă?ng một viên thiếu tướng tre? hơn nhiê?u cho tới lúc đó la? sư trươ?ng sư đoa?n daf chiến số 2 Bắc Ky?, tướng Cogny.
Vê? thê? chất va? tinh thâ?n, vị na?y trái ngược hă?n với vị tơng tư lệnh mới. Bốn mươi tám tuô?i, cao một mét chín mươi hai, ông ta chắc hă?n la? viên tướng Pháp duy nhất đô?ng thơ?i tốt nghiệp bách khoa, tốt nghiệp khoa khoa học chính tn va? la? tiến sif luật (do sơ? thích riêng cu?a mi?nh hướng vê? các môn khoa học chính trị va? luật, ông đaf "lén lút" gia?nh được hai cái bă?ng đó trong thơ?i gian đang theo học một lớp quân sự nâng cao). Được binh sif yêu quý, không đếm xuê? nhưfng cuộc chinh phục đa?n ba?, ông đaf tư?ng la? một trong nhưfng đứa con cưng cu?a thống chế de Lattre de Tassigny va? đaf thư?a hươ?ng cu?a ông na?y tính thích cái ha?o nhoáng quân sự.
Ba?n lí lịch cu?a ông khă?ng định: "Pha?i lúc giận giưf lắm thi? ông nô?i khu?ng lên, nhưng tự trấn tifnh lại ngay va? không bao giơ? đê? bụng". Jules Roy, một nha? văn có thiện ca?m với ông, đaf miêu ta? ông như la? một ngươ?i "bị cấp trên ghét vi? hay cafi khi nhận lệnh", va? cufng vi? cái tính dêf bị chạm nọc:
Chi? một lơ?i nói cufng có thê? la?m Cogny chạnh lo?ng một cách sâu sắc. Ngấm đo?n đau, chă?ng bao giơ? ông ta tha thứ. Gio?i thế công va? thế thu?, ông ta cắm đâ?u nha?y xô? va?o ngươ? ma? ông coi la? pha?i chịu trách nhiệm vê? vết thương cu?a mi?nh va? gia?y xéo dâfm đạp lên ngươ?i đó.

Không co?n gi? nghi ngơ? vê? tính chất xác thực cu?a nhận xét trên. Chi? câ?n đọc lơ?i đánh giá ma? mươ?i năm sau Cogny đaf phát biê?u vê? vị tô?ng chi? huy cuf cu?a mi?nh trĐng cái ma? ông ta gọi la? "lơ?i sám hối tự nguyện . Vậy ma? Cogny chính la? ngươ?i được Navarre chi? định va?o nga?y 28 tháng Năm năm 1953 đứng ra lafnh đạo cái chi? có thê? la? giai đoạn quyết định cu?a một cuộc chiến tranh đaf kéo da?i tư? hơn tám năm nay. Đô?ng thơ?i Navarre đaf thông báo cho ông ta biết việc đê? bạt ông lên cấp trung tướng.
Navarre đaf la?m nhiê?u cuộc thay đô?i trong bộ tham mưu cu?a ông. Nhất la? ông đaf chi? thị cho tướng Gambiez, tham mưu trươ?ng cu?a mi?nh, pha?i đưa va?o bộ tham mưu nhưfng sif quan ha?i quân va? không quân đê? la?m tăng thêm tính chất liên quân, pha?i gia?m quân số va? sư?a đô?i hoa?n toa?n lôi la?m việc đê? hướng bộ tham mưu va?o tác chiến nhiê?u hơn la? va?o ha?nh chính va? hậu câ?n. Với lo?ng mong muơn tra? lại cho quân sif cái khí thế ma? de Lattre de Tassigny đaf gây dựng cho họ, ông đaf bo? một tháng trơ?i đê? tiếp xúc, hội họp, va? đi khắp nơi, không nê? ha? nguy hiê?m có thê? đến với mi?nh. ông đặc biệt quan tâm đến các cứ điê?m lục quân - không quân Lai Châu va? Na? Sa?n. Lâ?n ông đi thăm Na? Sa?n, máy bay ông đaf nhiê?u lâ?n bị trúng đạn cao xạ địch. Thậm chí ông đaf đi thanh tra một căn cứ đánh du kích ở trên núi, sâ?u trong đất Việt Minh, điê?u ma? các ngươ?i tiê?n nhiệm ông chưa ai la?m. Chính trong một lâ?n đi thăm viếng Na? Sa?n, ông đaf la?m quen được với đại tá Louis Berteil, tư lệnh binh đoa?n cơ động số 7, một sif quan tốt nghiệp Trươ?ng Chiến tranh, khá lâu trước trận Điện Biên Phu? chưa hê? có bạn trong ha?ng nguf đô?ng đội. Cái thói sính văn chương va? nhưfng câu công thức câ?u ky? cu?a ông đaf gây nên không khí vui ve? trong pho?ng ăn tập thê? cu?a sif quan. Trong nhưfng công thức đó - ngươ?i ta gán cho ông nhiê?u nhưng không pha?i tất ca? đê?u la? cu?a ông ta - công thức nô?i tiếng nhất la? cái mô ta? căn cứ lục quân - không quân Na? Sa?n như la? "tấm lá chắn gián tiếp có hóa trị hai che đơf cho La?o va? châu thô? sông Hô?ng . ít lâu sau Berteil được điê?u lên bộ tham mưu cu?a tơng tư lệnh la?m cục phó cục tác chiến.
Cogny có ông ta dưới quyê?n cu?a mi?nh ở Na? Sa?n, va? mươ?i năm sau đaf viết vê? ông ta như thế na?y: "Cái đâ?u ấy bị s.ay sưa mê mâ?n lên vi? đaf tư?ng chi? huy ở Na? Sa?n - câ?n nói rof la? say sưa sau khi trận đánh đaf kết thúc - va? đặc sệt cái mớ lý thuyết vê? giá trị không thê? chối cafi được cu?a các tập đoa?n cứ điê?m đặt tại nhưfng không gian rộng". Cogny sau na?y buộc tội ông ta đaf thuyết phục Navarre không nhưfng vê? giá trị cu?a Điện Biên Phu? ma? ca? vê? giá trị nói chung cu?a "căn cứ lục quân - không tluân được coi như thứ thuốc trị bách bệnh gia?i quyết nhưfng khó khăn cu?a chiến tranh Đông Dương".
Tư tươ?ng vê? tập đoa?n cứ điê?m nghe .khá hấp dâfn vi? nó có ve? cung cấp gia?i pháp cho một trong nhưfng vấn đê? chính được đặt ra cho bộ chi? huy Pháp, va? hơn mươ?i năm sau, cufng được đặt ra cho bộ chi? huy Nam Việt Nam va? Myf: la?m thế na?o đê? gây được mất ô?n định trong vu?ng hậu phương quân đlch, buộc ca? nó nưfa cufng pha?i phân tán lực lượng va? ba?o vệ các nơi bị uy hiếp? Vi? chi? có thê? đột nhập va?o nhưfng vu?ng do Việt Minh kiê?m .soát bă?ng nhưfng đơn vị biệt động Pháp - Việt được chọn lọc kyf ca?ng, cho nên muơn la?m được hơn thế, pha?i ti?m ra được một biện pháp quân sự cô? điê?n. Biện pháp ấy chính la? "con nhím" được pho?ng ngự mạnh, tiếp tế bă?ng đươ?ng không va? trong trươ?ng hợp bị tấn công th i? được máy bay chiến đấu yê?m trợ.
Trong mu?a xuân năm 1953, Navarre chi? la?m cái việc tô?ng kết ti?nh hi?nh va? đệ tnnh Paris một .kế hoạch chặt chef tác chiến trong năm tới. Nga?y 16 tháng Sáu, trong một cuộc họp ở Sa?i Go?n tập hợp tất ca? nhưfng viên chi? huy vu?ng lafnh thô?, ông đaf tri?nh ba?y nhưfng nét lớn cu?a kế hoạch tác chiến ma? ông dự định đệ tri?nh hội đô?ng quốc pho?ng. Ngươ?i ta không biết vấn đê? tái chiếm Điên Biên Phu? có được nhắc đến ở đó hay không, hay la? Navarre chi? đặt cái chi? thị số 40 ký nga?y 31 tháng Chạp năm 1952 cu?a tướng Salan va?o trong bộ hô? sơ. Nhưng bây giơ? thi? đaf xác định được ră?ng tư? đó ông ta hoa?n toa?n bị thuyết phục vê? tâ?m quan trọng quân sự va? chính trị cu?a . căn cứ lục quân - không quân Na? Sa?n. Vê? phương diện quân sự, Na? Sa?n đo?i ho?i quân số một sư đoa?n nhẹ va? độc chiếm một bộ phận lớn các máy bay vận ta?i có lúc đó ma? chă?ng giạm chân được nhưfng lực lượng địch chí ít cufng pha?i tương ứng. Vê? phương diện chính trị, đó chi? la? một cái chấm trên ba?n đô?, nghifa la? chă?ng pha?i một thu? phu? ti?nh như Lai Châu, cufng chă?ng pha?i một nút giao thông quan trọng như Điện Biên Phu?. Vậy cho nên tướng Cogny không thấy có gi? bất tiện trong việc rút kho?i Na? Sa?n: trái lại nó cho phép ông ta thu hô?i được nhưfng đơn vị hạng nhất ma? ông ta đang câ?n đến ở nơi khác. Tuy nhiên - điê?u na?y xa?y ra chắc hă?n trong cuộc họp nga?y 16 tháng Sáu - chính ông đaf đê? xuất nên chiếm đóng lại Điện Biên Phu?. Mươ?i năm sau, ông gia?i thích chuyện đó như sau:
Tôi gợi ý nên chiếm đóng Điện Biên Phu? la? đê? đặt ở đó một đâ?u câ?u(1 đơn gia?n sư? dụng cho nhưfng hoạt động quân sự chính trị cu?a ta trên miê?n tây băc Bắc Ky?. Qua? vậy, chúng ta có lợi trong việc dân miê?n núi ngươ?i Thái chống lại dân đô?ng bă?ng - ở đây la? Việt Minh đang ti?m cách vận động họ. Tiếc thay, không thê? ba?o vệ được thu? phu? Lâi Châu ngay ca? chống lại một cuộc tấn công tâ?m cơf bi?nh thươ?ng... tôi nóng lo?ng muốn chuâ?n bị cho một cuộc di chuyê?n thu? phu? xứ Thái vê? Điện Biên Phu? đê? đối phó với nguy cơ đan tăng lên tại vu?ng ấy nhưng cufng la? đê?, va? nhất la? đê? đưa ra một luận cứ u?ng hộ việc rút kho?i Na? Sa?n ma? tôi khâ?n thiết yệu câ?u tướng Navarre.
Vậy a tất ca? phụ thuộc va?o chuyện Navarre va? Cogny muốn biến Điện Biên Phu?. tha?nh cái gi?:
một căn cứ lục quân - không quân hay la? một đâ?u câ?u? Sau na?y Navarre không ngớt nói ră?ng chính Cogny đaf gợi ý ông ta nên chiếm lại Điện Biên Phu?, co?n Cogny thi? khă?ng định không kém cương quyết ră?ng nếu ông ta có đê? xuất chiếm đóng lại thung lufng ấy thi? đơn gia?n chi? la? đê? biến nó tha?nh một căn cứ tiếp tế cho nhưfng đơn vị du kích Thái hoạt động tại vu?ng sau lưng Việt Minh. Sự có mặt cu?a chính phu? xứ Thái trong vu?ng thung lufng na?y sef la? một ca?n trơ? cho việc thực hiện chính sách cu?a chính phu? HÔ? Chí Minh. Pha?i nói ră?ng hai quan điê?m đó không có gi? mâu thuâfn với nhau ca?. Ba?n thân Cogny thư?a nhận ră?ng đê? nghị cu?a ông chă?ng qua chi? la? sự thực thi chi? thị số 40 cu?a tướng Salan, một chi? thị ma? ông ta không thê? không biết đến. Không một ba?n tư hệu na?o ta có - kê? ca? nhưfng tư liệu cu?a các cơ quan lưu trưf hô? sơ quân sự Pháp lâfn nhưfng tư liệu đaf xuất hiện trong cuộc đấu khâ?u giưfa hai tướng Navarre va? Cogny, cuộc đấu khâ?u đaf dâfn đến va?o năm 1955 một vụ kiện cufng như một loạt nhưfng ba?i báo va? lá thư ngo? - không cho phép ta khă?ng định ră?ng Cogny đaf tri?nh ba?y rof ra?ng với Navarre ông ta định du?ng Điện Biên Phu? đê? la?m gi?, va? cufng không có một tư liệu na?o cho phép .ta nói ră?ng Navarre hô?i ấy đaf thông báo cụ thê? với Cogny mi?nh định bố trí ở Điện Biên Phu? một tập đoa?n cứ điê?m cốt đê? đương đâ?u với một cuộc vây hafm đúng quy tắc chính quy.
Nga?y 7 tháng Ba?y năm 1953, vị tô?ng tư lệnh tri?nh ba?y kế hoạch cu?a mi?nh trước hội đô?ng các tô?ng tham mưu trươ?ng do thống chế Juin chu? tri?.

Trong khi phàt biĂ?u chẮp thuẶn, hẶi 'Ă?ng 'àf lưu ỳ rf?ng khò cò thĂ? cẮp 'ù? nhưfng phương tiẶn Ăng ta 'Ă? nghì cho viẶc thi hà?nh kẮ hoàch. Ngà?y 24 thàng Bà?y, Navarre 'ưa. duyẶt bà?n kẮ hoàch cù?a mì?nh trước HẶi 'Ă?ng QuẮc phò?ng do . tĂ?ng thẮng Nước CẶng hò?a chù? trì?, và? gĂ?m cò thẮng chẮ Juin, càc tham mưu trươ?ng, thù? tướng nẶi càc, càc bẶ trươ?ng Ngoài giao, NẶi vù, Tà?i chình, QuẮc phò?ng, BT Phàp quẮc hà?i ngoài, và? càc tơng trươ?ng (phù tràch càc QuẮc gia khĂng liĂn kẮt và? ChiẮn tranh).
CuẶc hòp 'ò cò mẶt tĂ?m quan tròng hà?ng 'Ă?u 'Ắi với sẮ phẶn ĐĂng Dương nòi chung và? sẮ phẶn ĐiẶn BiĂn Phù? nòi rlĂng. Ba nfm sau Navarre 'àf viẮt rf?ng "Sau nhưfng cuẶc tranh luẶn kèo dà?i và? khĂng ròf rà?ng, ngươ?i ta 'àf khĂng 'i 'Ắn mẶt quyẮt 'ình dứt khoàt nà?o vĂ? bẮt cứ mẶt vẮn 'Ă? nà?o 'ược nĂu lĂn". Trong tẶp HĂ?i kỳ cù?a mì?nh, Joseph Laniel, thù? tướng nẶi càc tư? ngà?y 3 thàng BĂ?y khf?ng 'ình ngược lài rf?ng Navarre 'àf nhẶn 'ược chì? thì bò? nước Là?o nẮu cĂ?n thiẮt, và? gợi ỳ Ăng ta nĂn 'òc lài "biĂn bà?n cuẶc hòp ngà?y 24 thàng Bà?y nfm 1953 cù?a HẶi 'Ă?ng QuẮc pbò?ng trong 'ò cò nhf́c 'Ắn "tàc 'Ặng tĂm lỳ gĂy nĂn do nhưfng chì? thì gư?i cho tĂ?ng tư lẶnh liĂn quan 'Ắn viẶc buĂng rơi nước Là?o . VĂ? chuyẶn nà?y Navarre 'àf phà?n ứng nòi rf?ng:
l) Trước khi 'oc quyĂ?n sàch cù?a Laniel Ăng khĂng hĂ? biẮt cò mẶt biĂn bà?n như vẶy;
2) NẮu cò thì? biĂn bà?n Ắy 'àf 'ược ghi khĂng chình xàc;
3) Xèt cho cù?ng thì? vfn bà?n cùfng khĂng ròf rà?ng.
Tướng Catroux, chù? tìch ù?y ban 'iĂ?u tra 'ược chmh phù? lẶp ra và?o nfm 1955 - bà?n bào cào cù?a ù?y ban Ắy tới nay vĂfn cò?n là? mẶt bì mẶt quẮc gia - và? cà? nhưfng tàc già? cò thài 'Ặ nghiĂm khf́c nhẮt 'Ắi với vì tĂ?ng tư lẶnh 'Ă?u cò xu hướng tàn thà?nh Navarre trĂn 'iĂ?m nà?y. CuẶc hà?nh binh ĐiẶn BiĂn Phù? chì? cò ỳ nghìfa nẮu chình phù? Phàp muẮn giùf Là?o hof̣c chì lt cùfng là? mẶt bẶ phẶn lớn cù?a nước 'ò cho nĂn 'iĂ?u rẮt quan tròng là? phà?i biẮt 'ược Navarre cò 'ược thĂng bào 'Ă?y 'ù? hay khĂng vĂ? nhưfng ỳ 'Ă? cù?a chình phù? Phàp trong vẮn 'Ă? nà?y.
Cứ theo nhưfng 'iĂ?u khai bào trước ù?y ban 'iĂ?u tra thì? hì?nh như, theo lơ?i Catroux, hẶi 'Ă?ng càc tham mưu trươ?ng, sau khi nghe Navarre bào cào, 'àf khuyẮn cào HẶi 'Ă?ng QuẮc phò?ng khĂng nĂn "bf́t Ăng ta phà?i bà?o vẶ nước Là?o". Xem ra thì? lơ?i khuyẮn cào Ắy chì? 'ược thĂng bào mẶt càch giàn tiẮp cho tướng Navarre trong cuẶc hòp cù?a HẶi 'ong QuẮc phò?ng ngà?y 24 thàng Bà?y chứ khĂng 'ược 'ưa ra dưới dàng mẶt chì? thì cù?a chình phù?. Uỳ? ban 'iĂ?u tra phàt hiẶn ra rf?ng chình phù? 'àf 'ợi 'Ắn ngà?y 13 thàng Mươ? MẶt nfm 1953 mới nòi ròf quan 'iĂ?m cù?a mì?nh vĂ? nước Là?o trong mẶt bà?n chì? thì gư?i cho ngươ?i cẮp trĂn dĂn sự cù?a tướng Navarre, tơng trươ?ng Marc Jacquet phù tràch vẮn 'Ă? quan hẶ với càc QuẮc gia liĂn kẮt. VĂfn theo Catroux, Navarre chì? nhẶn 'ược chì? thì 'ò và?o .ngà?y 4 thàng Chàp, nghìfa là? hai tuĂ?n lĂf sau khi quĂn dù? cù?a tướng Gilles nhà?y xuơng D.Z. "Natacha". Chf?ng cò mẶt lỳ do nà?o 'ược 'ưa ra sau nà?y 'Ă? già?i thìch vì? sao mẶt chì? thì quan tròng hà?ng 'Ă?u như thẮ lài 'ược truyĂ?n 'àt muẶn như thẮ.
CuẶc hà?nh binh ĐiẶn BiĂn Phù? 'àf 'ược gợi 'èn trong phiĂn hòp cù?a HẶi 'Ă?ng QuẮc phò?ng ngà?y 24 thàng Bà?y nhưng chì? là? nhf́c qua thĂi, vì? trong ỳ nghìf cù?a tĂ?ng tư lẶnh nò chì? cò mẶt tĂ?m quan tròng thứ yẮu và? hoà?n toà?n thuẶc thĂ?m quyĂ?n cù?a Ăng. Và? lài Ăng ta 'àf ra nhưfng quyẮt 'ình vĂ? vẮn 'Ă? nà?y rĂ?i. Quà? vẶy, ngà?y hĂm sau phiĂn hòp, ngà?y 25 thàng Bà?y, bẶ tham mưu Ăng ta 'àf phĂ? biẮn chì? thì sẮ 563, vfn kiẶn chình thức 'Ă?u tiĂn dự kiẮn sèf tài chiẮm ĐiẶn BiĂn Phù?.
Trong bà?n chì? thì Ắy, cuẶc hà?nh binh 'àf 'ược giới thiẶu như mẶt "hà?nh 'Ặng ngfn ngư?a" ViẶt Minh tẮn cĂng sang bf́c Là?o. Như vẶy là? phĂng mà?n chình trì cho tẮn bi kìch quĂn sự sf́p xà?y ra 'àf 'ược dựng xong.
Tư? lùc 'ò trơ? 'i, cuẶc chuĂ?n bì cho trẶn ĐiẶn BiĂn Phù? 'àf tiẮn triĂ?n với tình chẮt 'ình mẶnh cù?a mẶt vơ? bi kìch Hy Làp. Ngà?y 12 thàng Tàm nfm 1953, Phàp rùt khò?i tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m Nà? Sà?n. QuĂn 'ìch bì bẮt ngơ? 'Ắn nĂfi ngươ?i lình cuẮi cù?ng trong 'Ặi hẶu vẶ cù?a 'oà?n quĂn 9000 ngươ?i Ắy 'àf 'ược 'ưa 'i bf?ng mày bay và?o lùc 12 giơ? 8 phùt mà? khĂng cò bẮt cứ phà?n ứng nà?o cù?a quĂn 'ìch. ĐẶi hẶu vẶ Ắy là? mẶt trung 'Ặi cù?a 'ài 'Ặi 12 thuẶc tiĂ?u 'oà?n Thài sẮ 3 do thiẮu uỳ Mackowiak chì? huy. TĂn như vẶy nhưng là? ngươ?i Phàp, Mackowiak 'f̣c sẶt dàng dẮp cù?a ngươ?i nĂng dĂn 'Ă?ng bf?ng Poznan với 'Ăi mf́t xanh và? 'Ăi vai ngang chf?n chf̣n. Macko, như 'Ă?ng 'Ặi vĂfn gòi anh ta, 'àf 'ược giao chò cài nhiẶm vù khò khfn Ắy do anh thĂng thào 'ìa hì?nh và? càc thĂ? ngưf xứ Thài.
Hai lợi thẮ 'ò 'àf giùp ìch cho Dng ta rẮt nhiĂ?u khi ĐiẶn BiĂn Phù? thẮt thù?. NẮu sự nhanh chòng cù?a cuẶc hà?nh binh 'àf cho phèp rùt ngươ?i và? vùf khì ra khò?i Nà? Sà?n thì? nò buẶc ngươ?i ta phà?i bò? lài mẶt sẮ lớn nhưfng thiẮt bì cẮ 'ình, 'f̣c biẶt là? nhưfng kho 'àn dược và? nhưf.ng tẮm ghi sf́t quỳ bàu phù? trĂn 'ươ?ng bfng. Cùfng phà?i bò? lài nhùfng bàfi mì?n bà?o vẶ quanb càc 'iĂ?m tựa; vĂ? au ViẶt Minh 'àf thu hĂ?i cĂ?n thẶn nhưfng quà? mì?n nà?y 'Ă? sư? dùng chẮng lài quĂn Phàp. Trước khi rơ?i 'i, quĂn Phàp 'àf phà hù?y tẮt cà? càc trang thiẮt bì mà? hò cò thĂ? phà 'ược vĂ? khĂng quĂn sau 'ò 'àf oanh tàc nhùfng gì? cò?n lài tuy vẶy mẶt phĂ?n lớn 'àf rơi và?o tay ViẶt Minh.
Tướng Cogny 'àf thu vĂ? 'ược chìn tiĂ?u 'oà?n và? già?i toà? 'ược nhưfng phương tiẶn vẶn tà?i hà?ng khĂng quan tròng, cho nĂn cuẶc rùt khò?i Nà? Sà?n.'ược coi như là? mẶt thf́ng lợi. TiẮc rf?ng nò 'àf cù?ng cẮ thĂm niĂ?m tin cù?a bẶ tham mưu Navarre và?o khà? nfng cù?a quĂn Phàp cò thĂ? chiẮm giùf và? rùt khò?i cài loài cfn cứ lùc quĂn - khĂng quĂn Ắy.
Ngà?y 22 thàng Mươ?i nfm 1958, Phà?p kỳ với hoà?ng thĂn Souvanna Phouma, lùc 'ò - và? nhiĂ?u lĂ?n sau nà?y nưfa - là? thu tướng Là?o, mẶt bà?n hiẶp ước liĂn kẮt và? nhiĂ?u thò?a ước tài khf?ng 'ình nước Là?o vư?a là? nước 'Ặc lẶp vư?a thuẶc khẮi LiĂn hiẶp Phàp. Phàp coi hiẶp ước Ắy cò mẶt tĂ?m quan tròng 'f̣c biẶt vì? 'Ăy là? lĂ?n 'Ă?u tiĂn mẶt trong càc QuẮc gia ĐĂng Dương chìu kỳ mẶt vfn kiẶn như vẶy.
Bà?n hiẶp ước khĂng cò mẶt 'iĂ?u khoà?n nà?o buẶc nước Phàp phà?i bà?o vẶ Là?o nhưng cò àm chì? 'Ắn nhiẶm vù Ắy. Và? lài nước Là?o khĂng cò mẶt lỳ do nà?o khàc 'Ă? kỳ bà?n hiẶp ước nà?y. ViẶc kỳ bà?n hiẶp ước Ắy là?m cho Navarre cà?ng thĂm tin rf?ng trong trươ?ng hợp nước Là?o bì quĂn ViẶt Minh xĂm lẮn mẶt lĂ?n nưfa - xin nhf́c lài rf?ng chuyẶn 'ò 'àf tư?ng xà?y ra mẶt lĂ?n và?o dìp 'Ăng xuĂn 1952 - Ăng ta phà?i là?m tẮt cà? 'Ă? bà?o vẶ nò. Và?o nfm 1955 rĂ?i 1963, Navarre khf?ng 'ình rf?ng Ăng ta khĂng nhẶn 'ược mòt chì? thì ròf rà?ng nà?o liĂn quan 'Ắn viẶc bò? hay bà?o vẶ Là?o. Ăng nòi: "Sự chòn lựa 'ò là? mẶt chòn lựa chình trì, nò thuẶc thĂ?m quyĂ?n chmh phù? và? chì? thuẶc thĂ?m quyĂ?n chình phù? mà? thĂi".
Hàfy già? 'ình rf?ng tự tĂi chù? 'Ặng bò? nước Là?o và? mơ? 'ươ?ng cho ViẶt Minh 'i tới mẶt thf́ng lợi hoà?n toà?n: như vẶy thì? bĂy giơ? tĂi là? ngươ?i 'àf phà?n bẶi danh dự 'Ắt nước.

Bì?nh thươ?ng thì? cài quyẮt 'ình 'ược HẶ 'Ă?ng QuẮc phò?ng thĂng qua ngà?y 13 thàng Mươ?i MẶt nfm 1953 - cài quyẮt 'ình, như ta 'àf thẮy, chì? tới Navarre sau khi 'àf phàt 'Ặng cuẶc hà?nh binh "Castor - f́t phà?i xua tan mòi 'iĂ?u nghi ngơ?. Nhưng cò thĂ? rf?ng viẶc kỳ kẮt hiẶp ước Phàp - Là?o diĂfn ra trong khoà?ng thơ?i gian 'ò 'àf cù?ng cẮ niĂ?m tin cù?a Navarre và?o viẶc phà?i bà?o vẶ Là?o và? chình là? phà?i bao vè nò tư? thung lùfng ĐiẶn BiĂn Phù?. Ngà?y 2 thàng . Mươ?i MẶt, cùc trươ?ng cùc tàc chiẮn cù?a Navarre cho phĂ? biẮn chì? thì 85 2 giao cho tư lẶnh . càc lực ltợng trĂn bẶ Bf́c ViẶt Nam, tức là? cho Coglly, nhiẶm vù chì? huy cuẶc hà?nh binh và? nòi ròf rf?ng cuẶc hà?nh binh nà?y phà?i diĂfn ra khoà?ng giưfa ngà?y 15 và? ngà?y 20 thàng Mươ?i MẶt và? khĂng muẶn hơn ngà?y 1 thàng Chàp. QuĂn sẮ 'ược xàc 'ình ban 'Ă?u 'ược hàn chẮ Y sàu tiĂ?u . 'oà?n và? sau 'ò là? nfm .
Xèt qua nhưfng vfn bà?n 'ược càc cẮp dưới 'Ặ trì?nh lĂn Cogny duyẶt ngà?y 4 thàng Mươ?i MẶt, thì? bà?n chì? thì Ắy 'àf như mẶt trài bom nĂ? tài bẶ tham mưu cù?a càc lực lượng trĂn bẶ Bf́c ViẶt Nam.
Càc vfn bà?n Ắy 'ược sOàn với 'Ặng tư? Y ngĂi thứ nhẮt - 'ò là? càc dự thà?o thư phùc 'àp cù?a Cogny gư?i lĂn tĂ?ng tư lẶnh - 'Ă?u quyẮt hẶt phà?n 'Ắi cuẶc hà?nh binh, sau 'Ăy là? càc 'oàn trìch cù?a mẶt trong nhưfng bà?n dự thà?o Ắy:
Hì?nh như bẶ tham mưu liĂn quĂn (E.M.l.F.T.) cho rf?ng chiẮm 'òng ĐiẶn BiĂn Phù? thì? sèf àn ngưf 'ược hướng 'i Luang Prabang và? là?m cho ViẶt Minh khĂng lẮy 'ược gào tong vù?ng.
ThẮ nhưng tài cài xứ sơ? nà?yngươ?i ta khĂng àn ngưf mẶt hướng 'i. ĐĂ là? mẶt khài niẶm ChĂu Ău khĂng cò già tn gì? Y 'Ăy cà?.
QuĂn ViẶt 'i 'ược khf́p nơi. Ta thẮy ròf 'iĂ?u 'ò Y vù?ng chĂu thĂ?.
SĂ"́ gào dư ra cù?a ĐiẶn BiĂn Phù? chì? cho phèp mẶt 'ài 'oà?n sẮng 'ược trong ba thàng. VẶy cho nĂn nò chì? cung cẮp 'ược mẶt phĂ?n sẮ gào cĂ?n cho mẶt chiẮn dìch Y Là?o.
TĂi tin chf́c rf?ng ĐiẶn BiĂn Phù? sèf trơ? thà?nh, dù? ngươ?i ta muẮn hay khĂng, mẶt vực thf?m nuẮt càc tiĂ?u 'oà?n mà? khĂng cò khà? nàng tò?a rẶng, mẶt khi nò bì èm dù? chì? bơ?i mẶt trung 'oà?n ViẶt Minh (thì dù cù?a Nà? Sà?n và? Cành 'Ă?ng chum).
Trong khi mẶt sự 'e dòa hiĂ?n nhiĂn 'Ắi với vù?ng chĂu thĂ? mĂfi ngà?y mẶt ròf thì? ta sèf giam chĂn, Y càch Hà? NẶi 300 kilĂmèt 'ươ?ng chim bay, nhưfng lực lượng cò già trì ba Binh 'oà?n cơ 'Ặng (G.M.); nghìfa là? nhưfng lực lượng tfng cươ?ng mà? chùng ta 'àf nhẶn 'ược, nò tào ra ưu thẮ cù?a chùng ta 'Ắi với ViẶt Minh và? giơ? 'Ăy cho phèp chùng ta gĂy cho hò nhưfng tĂ?n thẮt... và? như thẮ chì? là? 'Ă? 'à?m bà?o trước mẶt sự bà?o vẶ tẮt hơn cho nước Là?o chẮng lài mẶt sự 'e dòa 'ược già? 'ình nhưng chưa cò gì? chứng tò? nò sèf xà?y ra.
HẶu quà? mẶt quyẮt 'ình như vẶy cò thĂ? sèf rẮt nghiĂm tròng, E.M.l.F.T. cĂ?n thẮy ròf 'iĂ?u 'ò.
MẶt vfn bà?n khàc phĂn tìch cài già phà?i trà? cù?a cuẶc hà?nh binh ĐiẶn BiĂn Phù?. NĂ nhẮn mành rf?ng khĂng cò gào ĐiẶn BiĂn Phù? thì? cùfng chf?ng là? 'iĂ?u quan tròng gì? mẮy 'Ắi với quĂn 'ìch, rf?ng càc 'Ặi biẶt kìch hĂfn hợp khĂng vẶn cù?a vù?ng nà?y chưa thĂ? hoàt 'Ặng trước mẶt thơ?i hàn dà?i nẮu khĂng muẮn bì tiĂu diẶt hoà?n toà?n. Vfn bà?n cùfng nĂu lĂn rf?ng muẮn ngfn chf̣n mẶt càch cò hiẶu quà? càc 'ươ?ng ra và?o ĐiẶn BiĂn Phù? bf?ng nèm bom thì? sèf phà?i huy 'Ặng ba phĂ?n tư toà?n bẶ sẮ mày bay chiẮn 'Ắu Bf́c ViẶt Nam cò. Vfn bà?n Ắy cò?n nhẶn xèt rf?ng nfm tiĂ?u 'oà?n mà? bước 'Ă?u ngươ?i ta 'ình thà? dù? xuẮng chf?ng bao lĂu sèf phà?i 'ương 'Ă?u với chìn tiĂ?u 'oà?n mà? ViẶt Minh cò thẮ huy 'Ặng 'ược trong vù?ng và? ngươ?i ta sèf khĂng trành khò?i phà?i 'ưà thĂm 'Ắn bơn tiĂ?u 'oà?n khàc rùt ra tư? miĂ?n chĂu thĂ?. Và? kẮt luẶn:
NẮu cài quyẮt 'ình chiẮm 'òng ĐiẶn BiĂn Phù? vĂfn 'ược giưf vưfng, bẮt chẮp quan 'iĂ?m ròf rà?ng khĂng tàn thà?nh cù?a trung tướng tư lẶnh càc lực lượng trĂn bẶ Bf́c ViẶt Nam tự cho phèp mì?nh 'ược kình cĂ?n trì?nh bà?y thì? cùfng cĂ?n lưu ỳ tĂ?ng tư lẶnh nĂn cò nhưfng 'iĂ?m sư?a 'Ă?i bà?n kẮ hoàch dự kiẮn, nghìfa là?:
- Thà? xuẮng mùc tiĂu 5 tiĂ?u 'oà?n dù?.
- VẶn chuyĂ?n bf?ng mày bay 'Ắn ĐiẶn BiĂn Phù? 4 tiĂ?u 'oà?n bĂ? sung.
Vfn bà?n thứ ba chì? nhẮn mành nhưfng khò khfn cù?a viẶc chuyĂ?n tư? Lai ChĂu vĂ? ĐiẶn BiĂn Phù? và? dự kiẮn ViẶt Minh sèf dĂf dà?ng ctf̣t 'ược mẶt nùt chf̣n giưfa hai chiẮn trươ?ng.
Là thư riĂng Cogny gư?i cho Navarre hai ngà?y sau 'ò kèm ròf rà?ng hơn càc vfn bà?n trĂn nhiĂ?u:
NẮu khĂng cò vẮn 'Ă? chình trì Thài và? nhưfng hẶu quà? cò thĂ? cò cù?a nò 'Ắn viẶc chì? 'ào càc hoàt 'Ặng du kìch nòi chung thì?, trĂn cương vì tư lẶnh càc lực lượng trĂn bẶ Bf́c Kỳ?, tĂi chì? cò nhưfng kiẮn nghì khĂng tàn thà?nh cuẶc hà?nh binh 'Ă? trì?nh bà?y lĂn với ngà?i thĂi.
VẶy là? Navarre 'àf ra lẶnh cho bẶ tham mưu cù?a mì?nh chuĂ?n bì triĂ?n khai cuẶc hà?nh binh và?o ngà?y 20 thàng Mươ?i MẶt. Ngay cà? nhưfng tàc già? thĂn Cogny nhẮt cùfng cho rf?ng trong trươ?ng hợp nà?y Cogny 'àf cò thài 'Ặ lẶp lơ?, nước 'Ăi(l). Trong tẶp HĂ?i kỳ cù?a mì?nh, thù? tướng Laniel già?i thìch thài 'ò Ắy bf?ng cài mà? Ăng gòi là? "chình sàch Ă" che" cù?a mẶt sẮ nhưfng sìf quan cao cẮp chì? lo lf́ng trước tiĂn 'Ắn viẶc "tự che chf́n":
TĂi muẮn nòi (llự che chf́n" khĂng phà?i là? 'Ă? 'Ắi phò với 'ìch mà? là? ì? sợ tràch nhiẶm cà nhĂn.
MẮi bẶn tĂm 'ò 'ưa hò dẮn chĂf làm dùng giẮy tơ? và? bào cào, khĂng chìu thực hiẶn bẮt cứ mẶt hà?nh 'Ặng gì? nẮu khĂng cò lẶnh viẮt bf?ng vfn bà?n. NĂ cùfng 'ưa hò 'Ắn chĂf hò?i xin nhưfng phương tiẶn vượt quà khà? nfng cung cẮp cù?a cẮp trĂn 'Ă? trong trươ?ng hợp thẮt bài cò?n cò thĂ? vin và?o chĂf cẮp trĂn khĂng chìu già?i quyẮt nhưfng yĂu cĂ?u cù?a hò.
Trong cuẮn "Lơ?i sàm hẮi tự nguyẶn" trà? lơ?i Jules Roy tràch Ăng 'àf khĂng cò mẶt thài 'Ặ ròf rà?ng hơn, Cogny tuyĂn bẮ.
KhĂng cĂ?n phà?i nĂu lĂn nhưfng lỳ do là?m tĂi cò thài 'Ặ tuyẶt 'Ă?i chẮp hà?nh kỳ? luẶt và? tròng nĂ? tươ?ng Navarre. Trao cho tĂi chức vù chì? huy càc lực lượng trĂn bẶ Bf́c ViẶt Nam, Ăng 'àf thò?a màfn ước vòng cù?a tĂi mẶt càch 'Ă?y 'ù? nhẮt. Dù? sao thì? lò?ng hà?m ơn nò bf́t tĂi khĂng 'ược coi nhè cài ngĂi sao thứ ba 'àf là?m tĂi trơ? thà?nh ngươ?i trung tướng trè? nhẮt cù?a quĂn 'Ặi, lò?ng hà?m ơn 'ò tĂi gtn tới càc chiẮn binh Bf́c Kỳ?, chứ khĂng phà?i tới tướng NavarTe, ngươ?i khĂng cò liĂn qua gì? 'Ắn chuyẶn nà?y cà?.
Cogny cùfng 'ưa ra lỳ do 'ò 'Ă? già?i thìch tài sao Ăng ta khĂng ra vĂ? khi Navarre quyẮt 'ình, cò thĂ? nòi là? mẶt mì?nh, biẮn "'Ă?u cĂ?ư ĐiẶn BiĂn Phù? thà?nh mẶt tẶp 'oà?n cứ 'iĂ?m. CĂ 'Ă?y 'ù? lỳ do 'Ă? nghìf rf?ng sự bẮt 'Ă?ng hoà?n toà?n 'ò giưfa vì tĂ?ng tư lẶnh Y Sà?i Gò?n và? llgươ?i phù tà chình cù?a Ăng ta Y Hà? NẶi - và? xem ra cà? giưfa nhưfng ngươ?i cẮp dưới trực tiẮp cù?a hò - 'àf cò mẶt tàc 'Ặng quyẮt 'ình, nẮu khĂng phà?i ]à? tẮt yẮu, 'Ắn càch thực thi kẮ hoàch tàc chiẮn.

Và?o ngà?y 1 1 và? 12 thàng Mươ?i MẶt, khi 'Ắn lượt mì?nh phà?i truyĂ?n 'àt cho nhưfng ngươ?i cò tràch nhiẶm cù?a khĂng quĂn và? quĂn dù? dưới quyĂ?n chì? huy cù?a Ăng vĂ? nhiẶm vù cù?a hò trong cuẶc hà?nh binh, Cogny mẶt lĂ?n nưfa lài nhẮn mành 'Ắn quan niẶm cù?a mì?nh vĂ? ĐiẶn BiĂn Phù? coi như "'Ă?u cĂ?u cho nhưfng hoàt 'Ặng du kìch". Theo càc chì? thì cù?a Ăng cho tướng Gilles, càc cĂng trì?nh bẮ phò?ng sĂn bay "loài trư? mòi tĂ? chức nhf?m xĂy dựng quanh sĂn bay mẶt à?nh 'ai 'iĂ?m tựa". Trung tà Trancart, chì? huy Lai ChĂu, 'ược thĂng bào ngà?y 13 thàng Mươ?i MẶt là? sèf phà?i rùt khò?i vù?ng 'ò. Nhưng mf̣.t khàc Ăng ta lài nhẶn 'ược lẶnh phà?i "trẮn àp" mòi tin 'Ă?n vĂ? chuyẶn rùt quĂn nà?y.
Ngà?y hĂm sau, 14 thàng Mươ?i MẶt, tướng Cogny phĂ? biẮn nhưfng chì? thì chình trì và? hà?nh chình cù?a mì?nh vĂ? cuẶc hà?nhbinh "Castor" cho càc tư lẶnh vù?ng làfnh thĂ? sèf phà?i tham gia và?o cĂng viẶc Ắy: trung tướng Cogny, Bf́c ViẶt Nam, và? 'ài tà Boucher de Crè?vecoeur, tư lẶnh quĂn 'Ặi Phàp Y Là?o. Như Cogny 'àf nhf̣n xèt mươ?i nfm sau, ĐiẶn BiĂn Phù? Y càch biĂn giới Là?o chưa 'Ắn 13 cĂy sẮ, và? tẮt cà? nhưfng gì? diĂfn ra Y 'ò hiĂ?n nhiĂn là? liĂn quan 'Ắn cà? ngươ?i chì? huy quĂn 'Ặi Y Là?o lĂfn ngươ?i chì? huy Y Bf́c ViẶt Nam. Tuy nhiĂn, do tẮt cà? nhưfng cơ sơ? hẶu cĂ?n cù?a trẶn 'ành ĐiẶn BiĂn Phù? 'Ă?u 'f̣t Y vù?ng chĂu thĂ? và? tẮt cà? càc 'ơn vì chiẮm 'òng ĐiẶn BiĂn Phù? 'Ă?u 'Ắn tư? Bf́c ViẶt Nam, cho nĂn phĂ?n lớn càc quyẮt 'ình rẮt cuẶc 'àf 'ược Hà? NẶi 'ưa ra. Sự khĂng cò mẶt bẶ chì? huy thẮng nhẮt Y ĐiẶn BiĂn Phù? 'àf gĂy khò khfn cho viẶc chì? 'ào trẶn 'ành 'Ắn mức 'Ặ nà?o? Khò mà? xàc 'ình 'iĂ?u 'ò nhưng khĂng cò gì? nghi ngơ? rf?ng, trĂn mẶt mức 'Ặ nà?o 'ò, Cogny 'àf cò lỳ khi nòi ĐiẶn BiĂn Phù?, vì? 'àf trơ? thà?nh cài chì?a khòa cù?a cĂng cuẶc phò?ng thù? toà?n miĂ?n bf́c ĐĂng Dương, lèf ra phà?i 'ược 'f̣t dưới sự chì? huy thẮng nhẮt.
Trong chì? thì riĂng và? bì mẶt cù?a mì?nh ngà?y 14 thàng Mươ?i MẶt, Navarre mẶt lĂ?n nưfa nhẮn mành 'Ắn tĂ?m qùan tròng chình trì và? chiẮn lược cù?a viẶc phà?i duy trì? mẶt cứ 'iĂ?m Phàp Y giưfa xứ Thài nhưng 'Ă?ng thơ?i lài bà?o vẶ 'ược Là?o. CuẶc hà?nh binh, Ắn 'ình và?o ngà?y 20 thàng Mươ?i MẶt, dự kiẮn 'f̣t mẶt cfn cứ lùc quĂn - khĂng quĂn là?m 'Ă?u mẮi liĂn làc 'ươ?ng bẶ với quĂn. Phàp Y bf́c Là?o và? là?m mẶt 'iĂ?m tựa cho Lai ChĂu cho tới khi cuẮi cù?ng phà?i rùt khò?i tì?nh nà?y. Ba bà?n chì? thì cù?a ngà?y 14 thàng Mươ?i MẶt cò kè?m theo mẶt phù lùc 'f̣c biẶt gì?à?i quyẮt nhưfng vẮn 'Ă? chình trì và? hà?nh chình - viẶc rùt khò?i Lai ChĂu sèf kèo theo viẶc chuyĂ?n toà?n bẶ cơ qt(an chình phù? xứ Thài vĂ? ĐiẶn BiĂn Phù?.
Chì? cò trước mf́t mì?nh nfm ngà?y, bẶ tham mưu cù?a Cogny là?m viẶc cẶt lực. CĂ nhưfng vẮn 'Ă? tẮ nhì phà?i già?i quyẮt vì? phĂ?n lớn nhưfng 'ơn vì bẶ binh và? mày bay sèf phà?i tham gia cuẶc hà?nh binh 'ang cò?n vướng Y phìa nam chĂu thĂ?. Trong khi 'ò nhưfng ngươ?i cẶng tàc với Cogny, vẮn nghi ngài nlliĂ?u 'iĂ?u, 'àf cò mẶt cơ hẶi cuẮi cù?ng 'Ă? phàt biĂ?u nhưfng 'iĂ?u 'ò với tĂ?ng tư lẶnh. Ngà?y 15 thàng Mươ?i MẶt, . Ăng Marc Jacquet, tĂ?ng trươ?ng phù tràch quan hẶ với càc QuẮc gia liĂn kẮt 'Ắn Sà?i Gò?n, xem ra cò vè? khĂng biẮt cơ quan mì?nh Y Paris ngà?y hĂm trước 'àf 'ược thĂng bào nhưfng quyẮt 'ình quan tròng cù?a HẶi 'Ă?ng QuẮc phò?ng yĂu cĂ?u tướng Navarre 'iĂ?u chì?nh lài kẮ hoàch. Hai hĂm sau, ngà?y 1 7 thàng Mươ?i MẶt, Marc Jacquet, viĂn cao ù?y ĐĂng Dương Maurice Dejean và? thù? tướng ViẶt Nam NguyĂfn Vfn TĂm 'àp mày bay ra Hà? NẶi, Y 'ò ngươ?i ta 'àf trì?nh bà?y cho hò nhưfng nèt lớn cù?a cuẶc hà?nh binh. KhĂng ai trong 'àm hò cò ỳ kiẮn gì? thf́c mf́c, và? theo như ta 'àf biẮt, Marc Jacquet khĂng thẮy cĂ?n phà?i 'ành 'iẶn bào cào với Paris. Trong khi càc nhĂn vẶt dĂn sự Ắy nghe trì?nh bà?y kẮ hoàch, mẶt cuẶc tranh luẶn 'Ă?y kìch tình 'àf diĂfn ra giưfa Navarre, Cogny và? hai bẶ tham mưu cù?a hò. Ngươ?i ta vư?a mĂi nhẶn 'ược tin bào cào ĐiẶn BiĂn Phù?, mà? ngươ?i ta tươ?ng là? khĂng cò bẮ plò?ng, 'ang 'ược càc 'ơn vì cù?a trung 'oà?n 148 trẮn giưf. Mf̣t khàc, ngươ?i ta 'ược tin rf?ng trong nhưfng ngà?y cuẮi thàng mươ?i, 'ài 'oà?n 316 'àf rơ?i vù?ng ven chĂu thĂ? hà?nh quĂn lĂn Lai ChĂu. Đài 'oà?n Ắy tuy khĂng phà?i là? 'ài 'oà?n tinh nhuẶ nhẮt trong càc 'ài 'oà?n ViẶt Minh nhưng lài là? 'ơn vì chuyĂn chiẮn 'Ắu rư?ng nùi: hai trong càc trung 'oà?n bẶ binh cù?a nò, trung 'oà?n 174 và? 176, gĂ?m binh lình tuyĂ?n tư? nhưfng bẶ tẶc nòi cù?ng thĂ? ngưf với dĂn xứ Thài.
Ngoà?i ba trung 'oà?n bẶ binh cù?a nò, 'ài 'oà?n 316 cò?n cò mẶt 'ài 'Ặi phào, 'ài 'Ặi 980, 'ược trang bì 'ài bàc khĂng giẶt và? sùng cẮi 120. NhẶn 'ược nhưfng thĂng tin Ắy, bẶ chì? huy chf́c hf?n 'àf hiĂ?u rf?ng ĐiẶn BiĂn Phù? chf?ng phà?i là? mẶt 'ìa 'iĂ?m thìch hợp lf́m cho viẶc 'òng vai trò? là?m 'Ă?u cĂ?u cho nhưfng 'ơn vì du kìch Thài.
NẮu bì 'ài 'oà?n chình quy Ắy cù?a ViẶt Minh, cò thĂ? 'ược tfng cươ?ng nhưfng 'ơn vì vùf khì hàng nf̣ng khàc, tẮn cĂng Y 'ò thì? quĂn Phàp chì? cò?n cò càch hof̣c là? rùt hẮt khò?i vù?llg thung lùfng Ắy hof̣c là? biẮn nò thà?nh bẮt khà? cĂng phà bf?ng biẶn phàp 'iĂ?u tới 'ò 'ù? lực lượng và? tẶp trung mẶt hò?a lực rẮt mành yĂ?m trợ ch' nò. Tì?nh hì?nh sèf chứng tò? rf?ng bẶ tư lẶnh tẮi cao Phàp khĂng cò 'ù? lực lợng 'Ă? chiẮm 'òng khoà?ng 85 kilĂmèt vuĂng cù?a 'ày thung lùfng và? cà?ng khĂng thĂ? giưf 'ược dàfy nùi cao bao quanh chẮ ngự nò. ĐĂ? phò?ng ngự 'ược cài chu vi khoà?ng 45 kilĂmèt Ắv thì? cứ 1500 mèt lài cĂ?n phà?i cò mẶt tiĂ?u 'oà?n quĂn sẮ 700 ngươ?i, tức là? cĂ?n cò 30 tiĂ?u 'oà?n. Do quĂn Phàp chì? huy 'Ặng 'ược 6 tiĂ?u 'oà?n nĂn 'àf phà?i cò mẶt cuẶc thò?a hiẶp, và? cẶc thò?a hiẶp Ắy rẮt dơ?, nẮu khĂng nòi là? tai hài. Nhưfng mènh lẶnh mà? bẶ tham mưu cù?a tướng Cogny 'ưa ra ngà?y 3 thàng Mươ?i MẶt mang dẮu Ắn cù?a tì?nh tràng Ắy.
ĐẮi với ĐiẶn BiĂn Phù?, 'Ặng thài cù?a 'ài 'oà?n 316 cò ngha là? rĂ?i ngươ?i ta sèf phà?i thay càc 'ơn vì dù? trang bì nhè bf?ng nhưfng tiĂ?u 'oà?n bẶ binh hàng nhẮt và? thay nhưfng cĂng sự tàm thơ?i xĂy dựng quanh ĐiẶn BiĂn Phù? bf?ng nhưfng cĂng sự kiĂn cẮ. Do vẶy ngươ?i ta 'àf ra mẶt chì? thì mới cho binh 'oà?n tàc chiẮn dù? (G.O.P.) Y ĐiẶn BiĂn Phù? phà?ì?: 1) Đà?m bà?o sự lĂn xuẮng an toà?n trĂn sĂn bay; 2) Thu thẶp thĂng tin tì?nh bào cà?ng xa cà?ng tẮt; 3) Cho rùt càc 'ơn vì Y Lai ChĂu vĂ? ĐiẶn BiĂn Phù?. Bà?n chì? thì 'ưa ra nhưfng hướng dĂfn cù thĂ? và? chi tiẮt cho viẶc thi hà?nh càc nhiẶm vù trĂn.
"Sự lĂn xuẮng an toà?n trĂn sĂn bay" 'àf 'ược già?i thìch trong chì? thì 'ò là? "cứ 'iĂ?m phò?ng ngự" ĐiẶn BiĂn Phù? phà?i 'ược giưf vưfng tròn vèn "khĂng nghìf 'Ắn rùt". MuẮn vẶy, 'ơn vì 'òng Y ĐẶn BiĂn Phù? phà?i 'à?m bà?o 'ược cơ 'Ặng tự do trong vò?ng bàn kình 8 cĂy sẮ quanh sĂn bay. BT tham mưu cù?a tướng Cogny 'àf dự kiẮn khĂng phà?i khĂng sàng suẮt rf?ng nĂf lực chình cù?a qUĂn 'ìch sèf tới tư? hướng 'Ăng hof̣c 'Ăng bf́c, và? 'àf ra lẶnh cho ngươ?i chì? huy ĐiẶn BiĂn Phù? phà?i tẶp trung nĂf lực phò?ng ngự cù?a mì?nh theo hướng Ắy.
Cò?n vĂ? nhưfng cuẶc xuẮt kìch tẮn cĂng lĂn phìa bf́c và? tĂ y bf́c, theo hướng bà?n Nà? TẮu và? TuĂ?n Giào - 'iĂ?m thứ hai trong bà?n chì? thì - thì? phà?i sư? 'ùng "ìt ra mẶt nư?a quĂn sẮ 'Ă?n trứ 'Ă? gĂy cho 'ìch nhưfng thiẶt hài nf̣ng nĂ? và? là?m chẶm lài cuẶc bao vĂy tẮn cĂng thung lùfng. Mf̣t khàc, ĐiẶn BiĂn Phù? phà?i 'f̣t 'ược liĂn làc qua rư?ng khĂng cò 'ươ?ng xà với nhưfng lực lượng Phàp - Là?o cù?a trung tà Crè?vecoeur tư? Mươ?ng loa 'Ắn 'ang tlẮn vĂ? thung lùfng. CuẮi cù?ng, viẶc rùt khò?i Lai ChĂu sèf tiẮn hà?nh theo lẶnh cù?a tướng Cogny và? sèf cò sự yĂ?m hẶ cù?a càc 'ơn vì du kìch Thài, càc 'ơn vì nà?y sèf phà?i tiẮp tùc hoàt 'Ặng trong vù?ng Lai ChĂu sau khi quĂn Phàp rùt.

Trên hai điê?m quan trọng, ba?n chi? thị nga?y 30 tháng Mươ?i Một bo? qua không tính đến thực tế.
Nó dựa trên gia? định ră?ng, tại cái vu?ng đất phâ?n lớn phu? rư?ng xanh thâm nghiêm na?y, một đội quân chiếm đóng gô?m 5000 ngươ?i có thê? trấn giưf được một vo?ng tro?n có chu vi 50 kilômét, nghifa la? có đươ?ng bán kính 8 kilômét quanh sân bay. Vậy ma? kinh nghiệm đaf chi? ra ră?ng ở Đông Dương, một tiê?u đoa?n chi? có thê? trấn giưf được một tuyến rộng tối đa la? 1500 mét. S.ai lâ?m thứ hai cu?a ba?n chi? thị la? nó đê? cho ngươ?i ta hiê?u ră?ng đội quân chiếm đóng có thê? xây dựng nhưfng công sự pho?ng ngự kiên cố trong khi nó lại quy định dứt khoát ră?ng một nư?a quâ số cu?a nó sef pha?i thươ?ng xuyên tlến ha?nh nhưfng cuộc ha?nh binh trinh sát. Bộ chi? huy tập đoa?n cứ điê?m đaf răm rắp chấp ha?nh nhưfng chi? thị đó, cho nên ngươ?i ta chi? lo đến việc xây dựng các công sự pho?ng ngự chiê?u sâu một khi đaf thắt chặt được va?nh đai quanh thung lufng, va? xây dựng công sự pho?ng ngự với nhưfng đơn vị luôn luôn bị cắt xén nhưfng bộ phận năng động nhất va?, như nhiê?u ngươ?i chi? huy các đơn vị ưu tú đaf thư?a nhận sau na?y, sau nhưfng cuộc ha?nh binh trinh sát cực nhọc trong rư?ng xanh thu? địch, quân cu?a họ chă?ng co?n thiết gi? bắt tay va?o nhưfng công việc đa?o đất vất va? nưfa.
Nhưfng quyết định cuối? cu?ng mang tính chiến lược nhă?m chuâ?n bị trận đánh vư?a mới được đưa ra thi? xa?y đến một sự kiện mới va? lef ra có thê? la?m đa?o lộn tất. Nhưfng cuộc theo dofi điện đa?i Việt Minh đaf bắt được nhưfng bức điện nói ră?ng một bộ phận quan trọng đoa?n quân chu? lực cu?a địch - trong đó có các đại đoa?n bộ binh 308, 312 va? đại đoa?n pháo 351 - đaf rơ?i vu?ng tam giác Phú Thọ - Yên Bái ?" Thái Nguyên đê? tiến lên vu?ng cao. Một số nhưfng bức điện ấy la? nhưfng ba?n mệnh lệnh cho công binh pha?i bắc câ?u qua sông Đa? va? bố trí ở Yên Bái nhưfng phương tiện qua sông cho phép 6000 ngươ?i có thê? qua sông Hô?ng môfi đêm bắt đâ?u tư? nga?y 3 tháng Chạp. Khi xác minh được nhưfng thông tin ấy, Cogny hê?n đánh điện cho tướng Navarre đê? nghị cho tấn công nghi binh va?o hậu phương Việt Minh đê? la?m chậm cuộc tập trung quân cu?a họ lên Điện Biên Phu?. Vê? sau na?y, Cogny, Navarre va? nhưfng ngươ?i u?ng hộ họ đaf tranh cafi với nhau rất nhiê?u xung quanh việc tô?ng tư lệnh tư? chối không xét duyệt một cuộc tấn công nghi binh xuất phát tư? châu thô? sông Hô?ng đánh va?o hậu phương địch. Cái tư tươ?ng du?ng cách ấy đê? la?m gia?m sức ép cu?a địch lên Điện Biên Phu? sef co?n thươ?ng xuyên ám a?nh đâ?u óc các sif quan tham mưu cu?a Cogny trong suốt thơ?i gian diêfn ra trận đánh. Cho tới cuối tháng Tư năm 1954, hết kế hoạch nọ lại đến kế hoạch kia được đưa ra.
Bộ tham mưu cu?a Cogny phác ra ba gia?i pháp ma? gia?i pháp na?o cufng có ưu điê?m la? đaf tư?ng được qua thư? nghiệm, va? thêm nưfa, đại bộ phận nhưfng đơn vị đaf tham gia một cuộc ha?nh binh rất có thê? điê?u động được cho một cuộc ha?nh binh khác. Nội dung gia?i pháp thứ nhất la? đánh va?o tô?ng ha?nh dinh cu?a chính phu? Việt Minh ở Thái Nguyên, nơi có nhưfng hang động đá vôi được sư? dụng la?m nơi trú â?n cho HÔ? Chí Minh va? nội các chiến tranh cu?a ông ta cufng như cho tướng Giáp va? bộ tham mưu cu?a ông. Một cuộc ha?nh binh được đặt tên la? Léa"
với cu?ng một mục tiêu như vậy đaf được quân Pháp thực hiện va?o tháng mươ?i 1947. Gia?i pháp thứ hai la? một cuộc đột kích bă?ng xe bọc. thép trên quafng đươ?ng da?i 150 kilômét - trong khi Thái Nguyên chi? cách Ha? Nội 80 kilômét - vê? hướng Yên Bái, một trung tâm hậu câ?n lớn cu?a Việt Minh. Một cuộc ha?nh binh tương tự mang tên "Lorraine" đaf được tiến ha?nh tư? nga?y 28 tháng mươ?i đến 26 tháng Mươ?i Một năm 1952. Co?n nội dung cu?a gia?i pháp thứ ba thi? la? một cuộc nha?y du? quy mô nho? xuống đươ?ng giao thông đi tới Điện Biên Phu?, nhưng tương đối gâ?n với? chiến tuyến cu?a Pháp tại vu?ng châu thô? sông Hô?ng đê? chi? va?i nga?y sau quân du? có thê? được một đoa?n quân thiết giáp tới ứng cứu.
Cuộc ha?nh binh na?y như thế la? sef rất giống với cuộc ha?nh binh "Hirondelle" cu?a Pháp tiến đánh Lạng Sơn va?o tháng Ba?y năm 1953.
Mươ?i năm sau, tướng Cogny vâfn co?n hậm hực vi? sự tư? chối cu?a Navarre:
Ngay lúc được tin đoa?n quân chu? lực cu?a Việt Minh lên đươ?ng theo gót đại đoa?n 316 hướng tới miê?n Tây Bắc, tôi không nhưfng đaf đưa ra ý kiến câ?n pha?i tung ra một đo?n tấn công tư? vu?ng châu thô?, ma? co?n đặt vấn đê? pha?i tô? chức nhưfng cuộc trinh sát câ?n thiết. Vanuxem sef chi? huy các đơn vị xung kích đánh va?o nhưfng đoa?n quân Việt đi đă?ng đuôi, buộc Giáp pha?i cho quay lộn trơ? !ại chí t cufng la? một bộ phận lực lượng cu?a ông ta. Chúng ta sef lui va? lôi kéo quân Việt vê? vu?ng tiếp giáp châu thô?, nơi chúng ta có nhưfng điê?u kiện tốt nhất đê? đánh bạí họ. Tướng Navarre đaf tư? chối, với nhưfng lý do vớ vâ?n vê? thiếu lực lượng.
Khách quan ma? nói, ta buộc pha?i thư?a nhận ră?ng tướng Navarre đaf có nhufng lý do rất đúng đê? khước tư?, không mơ? một cuộc ha?nh binh tấn công va?o căn cứ địch ơ? phía bắc châu thô?. Các cuộc ha?nh binh tư?ng tung ra trước đó đánh va?o vu?ng na?y đaf không đê? lại một ký ức tốt đẹp. Nếu cuộc ha?nh binh "Léa" đaf cho phép chiếm được Thái Nguyên va? va?i la?ng khác trong tay Việt Minh thi? nó đaf không đạt được mục tiêu chu? yếu la? bắt song được các nha? lafnh đạo địch hoặc tiêu diệt được nhưfng đơn vị quan trọng. Co?n cuộc ha?nh binh "Lorraine"
thi? thất bại lại ca?ng tha?m hại hơn: mặc dâ?u đaf huy động nhưfng lực lượng quan trọng, . . trong đó có nhiê?u tiê?u đoa?n du? va? nhiê?u đơn vị thiết giáp, nó đaf bị sa lâ?y, không tới nô?i Yên Bái nưfa, va? trên đươ?ng quay trơ? lại châu thô?, một bộ phận cu?a các lực lượng ấy đaf rơi .va?o một Ô? phục kích ở đe?o Chân Mộng, bị tơn thất nặng nê?. Vậy ma? "Lorraine" được tô? chức chính la? đê? buộc các đại đoa?n Việt Minh đang xâm lấn xứ Thái pha?i quay lộn trơ? lại. Cuộc ha?nh binh thất bại vi? Giáp đaf trung tha?nh với cách đánh cu?a ông ta la? đê? các đơn vị nho? tự lo đối phó một mi?nh du? có pha?i chịu tô?n thất nặng. Nhơ? có mạng lưới thông tin trinh sát rất hưfu hiệu, Giáp nắm chắc được ră?ng các cuộc ha?nh binh tấn công ấy sớm muộn rút cuộc cufng sef sa lâ?y. Mặt khác, lực lượng tấn côlg ca?ng lớn thi? ca?ng có nhiê?u kha? năng các vu?ng tư? đó họ rút đi sef đo?i ho?i họ pha?i trơ? vê? ngay. Thươ?ng thươ?ng thi? chi? câ?n một va?i đo?n cu?a Việt Minh cufng đu? đê? buộc bộ chi? huy tối cao Pháp pha?i huy? bo? cuộc ha?nh binh tấn công lớn đê? tránh cho một vu?ng lafnh thô? đánh chiếm được một cách khó nhọc kho?i bị thối ruôfng thêm một lâ?n nưfa.
Đê? gia?i thích sự khước tư? cu?a mi?nh, sau na?y Navarre khă?ng định - va? vê? điê?m na?y chă?ng ai pha?n bác ông - ră?ng các kế hoạch Cogny dự kiến đo?i ho?i nhưfng phương tiện vượt quá xa kha? năng cu?a Đông Dương:
Căn cứ va?o nhưfng gi? câ?n pha?i đê? lại tại vu?ng châu thô?, câ?n có ca? tha?y 1 1 đến 12 binh đoa?n cơ động, 4 binh đoa?n thiết giáp va? 3 binh đoa?n không vận. Qua? vậy tướng Cogny cho ră?ng ông câ?n: 6 binh đoa?n cơ động, 2 binh đoa?n thiết giáp va? 2 binh đoa?n không vận cho trận đánh chính thứcl 3 đến 4 binh đoa?n cơ động đê? ba?o vệ hệ thống giao thông liên lạc; 2 đến 3 binh đoa?n cơ động, 2 bnh đoa?n thiết gáp va? 1 binh đoa?n không vận, pha?i đặt ở vu?ng châu thô?. Ngoa?i nhưfng lực lượng ấy ra co?n pha?i thêm 5 đến 6 tiê?u đoa?n trấn giưf vu?ng núi chống lại nhưfng lực lượng khinh binh đaf đang hoạt động ở đó va? nhưfng lực lượng khác ma? quân địch có thê? điê?u thêm tới. Vậy ma? va?o lúc đó ở Đông Dương chúng ta chi? có 8 binh đoa?n cơ động, 2 binh đoa?n thiết giáp va? 3 binh đoa?n không vận.

Cogny thực ra có thê? thực hiện cuộc tiến đánh Thái Nguyên dưới hi?nh thức một chuyến "khứ hô?i"
trong hai hoặc ba tuâ?n lêf theo kiê?u các cuộc ha?nh binh "Hirondelle" hô?i tháng ba?y, hoặc "Mouette"
hô?i tháng Mươ?i năm 1953, nhưng không cuộc na?o trong hai cuộc ấy đaf thu hút được nhưfng lực lượng đông đa?o địch. Ngược lại, nó lại đo?i ho?i một nôf lực rất lớn cu?a không quân đaf bị quá ta?i nặng nê?. Đó la? điê?u Navarre đaf gia?i thích cho cOgny khi ông qua Ha? Nội hôm thứ ba?y 28 tháng Mươ?i Một 1953.
Nga?y hôm sau, Cogny tháp tu?ng ông ta đi thăm Điện Biên Phu? lâ?n đâ?u tiên. .
Điê?u la?m Cogny lo ngại chính la? chuyện quân địch sef có thê? tập trung phâ?n lớn lực lượng chu? lực cu?a mi?nh đánh va?o chi? một căn cứ lục quân - không quân ma? thôi, hơn nưfa căn cứ na?y lại được pho?ng ngự sơ sa?i. Nếu ông có đê? nghị pha?i bố trí một căn cứ vệ tinh tại một điê?m khác trên vu?ng cao - tốt nhất la? Lai Châu - thi? điê?u đó cufng hoa?n toa?n đêf hiê?u. Nhưng lập luận cu?a Navarre cufng dêf hiê?u chă?ng kém: lúc na?y, trong khi ta thiếu nhưfng đơn vị tinh nhuệ, đâu pha?i la? lúc đem nất nhufng lực lượng cơ động co?n lại phân tán va?o một cuộc ha?nh binh phức tạp mới ma? tác dụng đối với trận đánh diêfn ra cách đó 500 kilômét xem ra rất đáng ngơ?. Va? lại, hi?nh nhu? Cogny cuối cu?ng đaf nga? theo quan điê?m cu?a thu? trươ?ng ông ta bơ?i vi? ngay hôm sau cuộc viếng thăm Điện Biên Phu? cu?ng thu? trươ?ng, ông đaf phô? biến cái chi? thị nô?i tiếng nga?y 30 tháng Mươ?i Một cu?a Navarre.
Ngược lại, vị cựu tô?ng tư lệnh chưa bao giơ? có một lơ?i gia?i thích tho?a đáng vê? nhưfng gi? tiếp theo sau đó. Trong khi ông đi thăm Điện Biên Phu? cu?ng với tướng Cogny, bộ tham mưu cu?a ông ta ở Sa?i Go?n đaf hoa?n chi?nh một chi? thị vê? việc chi? đạo trận đánh. Theo nhưfng sif quan thạo tin, văn kiện đó hi?nh như la? tác phâ?m cu?a đại tá Berteil. Cogny đaf nhận được ba?n chi? thị đó nga?y 3 tháng Chạp. Cuối cu?ng thi? Navarre đaf hạ quyết tâm chấp nhận trận đánh trên miê?n núi. Sau đây la? nhưfng đoạn chính cu?a ba?n chi? thị ấy:
Tôi hạ quyêt tâm châp nhận trận đánh Tây Bắc trong nhơfng điêu? kiện chung nhưsau.
1 ) Công cuộc ba?o vệ Tây Bắc sef được tập trung va?o căn cứ lục quân - không quân Điện Biên Phu?, căn cứ na?y pha?i được giưf vưfng bă?ng bất cứ giá na?o.
2) Việc chiếm đóng Lai Châu sef được duy tri? chư?ng na?o các phương tiện ta hiện có cho phép pho?ng thu? được nó không pha?i e ngại gi?...
3) Liên lạc đươ?ng bộ cu?a Điện Biên Phu? với Lai Châu (cho tới nga?y quân ta rút kho?i đó) va? với La?o - Mươ?ng Khoa sef được duy tri? ca?ng lâu ca?ng tốt...
/V V chiên trươ?ng Tây Bắc ơ?xa, Việt Mính tíêp tê khó khăn, nên có kha? năng trận đánh sef diêfn ra theo kich ba?n sau đây.
- Giai đoạn vận động, ma? đặc trưng la? cuộc tiến quân cu?a các đơn vị Việt Minh va? việc chuyê?n ha?ng tiếp tế cu?a họ lên Tây Bắc, thơ?i gian có thê? kéo da?i hiê?u tuâ?n lêf.
- Giai đon tiếp cận va? trinh sát, la? giai đoạn các đơn vị trinh sát cu?a Việt Minh sef cố gắng xác định chôf mạnh chôf yếu trong bố pho?ng cu?a ta, va? la? giai đoạn các đơn vị chiến đấu cu?a việt Minh đưa các phương tiện va?o chiếm rnh trận địa. Giai đoạn na?y có thê? kéo da?i tư? sáu đến mươ?i nga?y.
- Giai đoạn tấn công kéo da?i nhiê?u nga?y tuy? theo lực lượng được huy động nhiê?u hay ít va? sef pha?i kết thúc bă?ng thất bại cu?a Việt Minh.
V Nhiệm vll cu?a không qưân.
1) Cho tới khi có lệnh mới, không quân có nhiệm vụ tập trung tối đa phương tiện cu?a mi?nh ưu tiên yê?m trợ quân ta ở Tây Đê? la?m được nhiệm vụ na?y, đê? nghị tướng tư lệnh không quân Viêfn Đông vui lo?ng tăng cươ?ng cho Binh đoa?n Không vận chiến thuật (G.A.T.A.C.) Bắc...
Ti?nh hi?nh diêfn ra sau đó chứng to? bộ tham mưu cu?a Navarre đaf sai lâ?m biết bao trong đánh giá kha? năng cơ động chiến lược va? tiếp tế cu?a Việt Minh. Nếu giai đoạn vận động đúng la? đaf kéo da?i nhiê?u tuâ?n lêf thi? giai đoạn tiếp cận va? trinh sát thực ra đaf kéo da?i gâ?n một trăm nga?y chứ không pha?i la? sáu hoặc mươ?i, co?n giai đoạn tấn công thi? kéo da?i năm mươi sáu nga?y chứ không pha?i a? "nhiê?u nga?y". Va? kết cục không pha?i la? thất bại ma? la? thắng lợi cu?a Việt Minh.
Nếu Navarre to? ra lạc quan vê? kết cục cu?a trận đánh thi? ngược lại, ông không hê? nuôi một a?o tươ?ng na?o vê? sự khó khăn cu?a nó, du? cho binh lực cu?a tập đoa?n cứ điê?m có được nâng lên đến 9 tiê?u đoa?n trong đó có 3 la? du?, 5 cụm pháo 105 - tức la? 20 khâ?u - 2 cụm háo 75 không giật - tức la? 8 khâ?u - va? một đại đội cối 120; du? cho nhưfng lực lượng ấy được đặt trên một trận địa thuận lợi với nhưfng công sự kiên cố thi? chúng cufng không thê? chống cự lại với cuộc tấn công cu?a một lực lượng chiến đấu đông gấp ba. Tất ca? nhưfng cuốn sách va? ba?i báo được ấn ha?nh vê? trận đánh đaf cho ta hiê?u? - va? tướng Navarre cufng không ca?i chính - ră?ng chí ít thi? cufng tư? nga?y 28 tháng Mươ?i Một, nghifa la? tư? sau khi ông ta gặp Cogny ở Ha? Nội, vị tô?ng tư lệnh đaf biết đại bộ phận lực lượng tác chiến cu?a Việt Minh đang chuâ?n bị ha?nh quân lên xứ Thái. Du? sao thi? lệnh điê?u động binh lực tướng Giáp đưa ra nga?y 6 tháng Chạp - trong đó có một đoạn nói "chúng ta sef cu?ng cố va? phát triê?n nhưfng thắng lợi cu?a chiến dịch mu?a đông năm 1952" - ắt đaf la?m cho ông ta hiê?u ră?ng Việt Minh thật sự quyết tâm giao chiến tại vu?ng thung lufng.
Mặc du? vậy, không nhắc gi? đến chuyện đaf quyết định chấp nhận trận đánh Tây Bắc, ông phô? biến va?o nga?y 7 tháng Chạp chi? thị số 964 cu?a mi?nh trong đó ông thông báo cái quyết định mơ? cuộc tấn công được chơ? đợi tư? lâu ở miê?n nam va? trung Trung Ky?. Chi? thị đó gô?m mươ?i trang; nhưfng do?ng trích dưới đây nêu rof ý nghifa chung cu?a chi? thị ấy:
Mục tiêu chu? yếu ma? tôi dự định đạt được la? xóa đi cái? vu?ng Việt Minh ra?i ra ở phía nam Đa? Năfng, phía bắc Nha Trang va? trên vu?ng cao nguyên rư?ng núi phía đông, nghifa la? tiêu diệt các lực lượng quân sự cu?a Liên khu V, va? chiếm đóng hoa?n toa?n vu?ng na?y đê? đi tới bi?nh đ!nh. Tôi quyết định đặt toa?n bộ chiến trươ?ng Đông Dương trong thơ?i gian sáu tháng đâ?u năm 1954 phụ thuộc va?o sự thi ha?nh triệt đê? cuộc ha?nh binh nói tên ma? ta có quyê?n hy vọng nhưfng kết qua? chiến lược va? chính trị to lớn.

Bà?n chì? thì và? phù lùc dự kiẮn cuẶc hà?nh binh 'ược 'f̣t tĂn là? "Atlante sèf gĂ?m ba giai 'oàn theo thứ tự thơ?i gian là?: "Arèthuse", sèf 'ò?i hò?i 25 tiĂ?u 'oà?n bẶ binh, 2 tiĂ?u 'oà?n cĂng binh và? 3 'ơn vì phào, "Axelle", sèf nuẮt chư?ng 34 tiĂ?u 'oà?n bẶ binh và? 5 'ơn vì phào, và? "Attila mà? Navarre cho rf?ng nò cĂ?n 'Ắn 45 tiĂ?u 'oà?n bẶ binh và? 8 'ơn vì phào. Nòi càch khàc, trong khi vư?a mới tư? chẮi hĂng cẮp cho tướng Cogny 20 tiĂ?u 'oà?n Ăng ta 'Ă? nghì 'Ă? thực hiẶn mẶt cuẶc hà?nh binh tẮn cĂng nhf?m là?m già?m sức èp cù?a 'ìch lĂn ĐiẶn BiĂn Phù?, vì tơng tư lẶnh lài cho là? bì?nh thươ?ng viẶc 'iĂ?u 'Ặng mẶt sẮ quĂn gẮp hai lĂ?n như thẮ 'Ă? 'ành chiẮm mẶt vù?ng mà? quĂn Phàp hay quĂn ViẶt Minh chiẮm khĂng thĂ? cò ỳ nghìfa quyẮt 'ình 'Ắi với kẮt cùc chiẮn tranh.
ViẶt Minh chiẮm giưf LiĂn khu V tư? 1945 'àf biẮl dà?i bơ? biĂ?n hèp Ắy, với chiĂ?u dà?i 370 kilĂmèt, chiĂ?u rẶng trung bì?nh 70 kilĂmèt và? cò 2 triẶu rươfi dĂn, thà?nh mẶt phào 'à?i cò 30000 quĂn bà?o vẶ, trong 'ò cò 12 tiĂ?u 'oà?n chình quy và? tư? 5 'Ắn 6 tiĂ?u 'oà?n 'ìa phương rẮt thiẶn chiẮn. Tài sao Navarre lài tung ra cuẶc hà?nh binh "Atlante" và?o 'ùng cài lùc mà? sự thiẮu vf́ng nhưfng tiĂ?u 'oà?n bì chĂn chĂn Y ĐiẶn BiĂn Phù? cà?ng là?m trĂ?m tròng thĂm cfn bẶnh kinh niĂn thiẮu quĂn sẮ cù?a càc lực lượng vùf trang LiĂn hiẶp Phàp? Ngươ?i ta cà?ng thẮy khò hiĂ?u Y chĂf HẶi 'Ă?ng QuẮc phò?ng vư?a mới tư? chẮi khĂng cẮp cho Ăng nhưfng tfng viẶn Ă"? àt mà? Ăng 'Ă? nghì, và? yĂu cĂ?u Ăng phà?i "'iĂ?u chì?nh kẮ hoàch cho phù? hợp với phương tiẶn 'ược cẮp".
Sau nà?y, 'Ă? bà?o chưfa cho mì?nh, Navarre khf?ng 'ình rf?ng càc lực lượng ViẶt Minh cù?a LiĂn khu V 'ang chuĂ?n bì mẶt chiẮn dìch tẮn cĂng, rf?ng do vì thẮ "lòt Y giưfa" cho phèp hò cò thĂ? tuĂ?n tự tiẮn cĂng trĂn nhiĂ?u hướng khàc nhau, rf?ng lực lượng quĂn 'Ặi Phàp bẮ trì Y và?nh ngoà?i phà?i luĂn luĂn cà?nh giàc trĂn ba mf̣t trẶn, và? rf?ng tẮi thiĂ?u phà?i cĂ?n 'Ắn 5 binh 'oà?n cơ 'Ặng 'Ă? chẮng lài càc mùfi tẮn cĂng 'Ă?u tiĂn cù?a ViẶt Minh mà? ta cùfng khĂng dự kiẮn 'ược hướng và? cò thĂ? nĂ? ra bẮt cứ lùc nà?o:
Giưfa già?i phàp 'ơn thuĂ?n phò?ng ngự khĂng già?i quyẮt 'ược gì? cà? và? già?i phàp tẮn cĂng cò khà? nfng là?m 'à?o lẶn kẮ hoàch cù?a ViẶt Minh và? vìfnh viĂfn xòa sự uy hiẮp cù?a LiĂn khu V, "cài già phà?i tà?" vĂ? càc lực lượng trĂn bẶ vẶy là? cùfng gĂ?n như ngang nhau.
Navarre cò?n nòi ròf thĂm:
Chì? thì 'ò khĂng 'Ă? thiẶt gì? cho càc làfnh thĂ? bì cuẶc tẮn cĂng cù?a ViẶt Minh uy hiẮp - 'f̣c biẶt là? tài Bf́c Kỳ? - bơ?i vì?, trong 6 binh 'oà?n cơ 'Ặng cĂ?n 'Ắn thì? hai (càc binh 'oà?n sẮ 41 và? 42) là? nhưfng 'ơn vì tuyĂ?n ngươ?i miĂ?n nùi, mẶt (binh 'oà?n 21) quĂn Trung Kỳ?, mẶt (binh 'oà?n 11) hoà?n toà?n quĂn Nam Kỳ? và? mẶt (binh 'oà?r 100) cò bẶ phẶn là? ngươ?i Nam Kỳ?. Càc binh 'oà?n cơ 'Ặng Ắy vẶy là? chì? cò thĂ? sư? dùng 'ược Y miĂ?n Nam hof̣c miĂ?n Trung ĐĂng Dương. (Đàf tư?ng xà?y ra nhưfng cuẶc 'à?o ngùf, thẶm chì nĂ?i loàn, khi ngươ?i ta 'ình 'ưa hò ra xa khò?i nhưfng vù?ng nơi cò gia 'ì?nh cù?a hò). RiĂng chì? cò binh 'oà?n cơ 'Ặng sẮ 10, gĂ?m quĂn Bf́c Phi, là? cò thĂ? 'ưa ra sư? dùng Y miĂ?n Bf́c. Nhưng viẶc rùt nò 'i sèf bao hà?m mẶt mẮi nguy hiĂ?m thực sự, bơ?i vì? nò là? 'ơn v duy nhẮt cò chẮt lượng bà?o 'à?m, và? sự cò mf̣t cù?a mẶt dơn vì mành là? cà?n thiẮt 'Ă? là?m nò?ng cẮt - nhẮt là? trong chiẮn 'Ắu phò?ng ngự - cho mẶt khẮi rơ?i ràc nhưfng lực lượng kèm cò?i.
Cò?n vĂ? phương tiẶn hà?ng khĂng thì? vì tướng lẶp luẶn như sau:
TẮn cĂng khĂng 'ò?i hò?i nhiĂ?u mày bay hơn phò?ng ngự...
và? lài nhưfng mày bay Ắy phĂ?n lớn gĂ?m nhưfng cài khĂng thĂ? sư? dùng 'ược cho ĐiẶn BiĂn Phù?, hof̣c do chù?ng loài, hof̣c do tì?nh tràng mày mòc cù?a chùng.
PhĂn tìch kỳf thì? nhưfng lỳ lèf 'ò khĂng 'ứng vưfng. Trong nhưfng binh 'oà?n cơ 'Ặng 'ược 'iĂ?u cho cuẶc hà?nh binh "Atlante", cò càc bilth 'oà?n sẮ 10 và? sẮ 100 - mẶt bẶ phẶn quan tròng gĂ?m nhưfng binh lình rùt Y TriĂ?u TiĂn vĂ? - cò thĂ? 'ược sư? dùng Y Bf́c ViẶt Nam lf́m chứ. Cò?n nhưfng mày bay cò tĂ?m hoàt 'Ặng khĂng 'ù? xa 'Ă? là?m nhiẶm vù Y ĐiẶn BiĂn Phù? thì? cò thĂ? 'ược sư? dùng Y Bf́c Kỳ?, như thẮ sèf già?i phòng 'ược nhưfng mày bay cò thĂ? sư? dùng cho nhưfng nhiẶm vù trĂn.
Và? lài muẮn xem mơ? cuẶc hà?nh binh "Atlante" là? 'ùng hay sai thì? phà?i 'ành già qua kẮt quà? 'àt 'ược VẶy mà?, sau mẶt khơ?i 'Ă?u tẮt - mẶt cuẶc 'Ă? bẶ thà?nh cĂng ngà?y 20 thàng GiĂng nfm 1954 xuẮng Tuy Hò?a Y phìa sau lưng quĂn 'ìch â?" cuẶc hà?nh binh chf?ng bao lĂu sau 'àf hoà?n toà?n sa lĂ?y Binh lình ViẶt lĂ?n 'Ă?u xuẮt trẶn hof̣c là? chiẮn 'Ắu kèm hof̣c là? lao và?o cướp bòc. Càc quan chức chình phù? ViẶt Nam 'ược phài tới 'Ă? cai trì nhưfng vù?ng già?i phòng 'àf xư? sự cò?n tĂ?i tẶ hơn càc ngươ?i nhà? binh. Và? chf?ng bao lĂu, khĂng cò gì? phà?i e ngài vĂ? cài 'Ă?u cĂ?u Ắy, quĂn ViẶt Minh chuyĂ?n sang phà?n cĂng trĂn miĂ?n cao nguyĂn rư?ng nùi, tiĂu diẶt binh 'oà?n G.M. 100 và? buẶc Navarre phà?i 'iĂ?u tư? Bf́c Kỳ? tới nhưfng tiĂ?u 'oà?n dù? 'ược giưf là?m dự bì cho ĐiẶn BiĂn Phù?.
Giơ? 'Ăy 'àf thà?nh chuyẶn hiĂ?n nhiĂn rf?ng cài tuĂ?n lĂf 'Ă?u tiĂn cù?a thàng Chàp nfm 1953 là? tuĂ?n lĂf quyẮt 'ình sẮ phẶn cù?a ĐiẶn BiĂn Phù?. Nhơ? viẶn trợ Mỳf tfng cươ?ng Ă"? àt, quĂn Phàp 'àf cò nhiĂ?u quĂn hơn cùfng như cò dĂ?i dà?o vùf khì Mỳf 'Ă? trang bì cho sẮ quĂn 'ò. Hà?ng cllùc nghì?n tĂn binh ViẶt gia nhẶp càc 'ơn vì quĂn 'Ặi LiĂn hiẶp Phàp.
Khf́p nơi quĂn Phàp nf́m quyĂ?n chù? 'Ặng cò?n kè? 'ìch thì? dươ?ng như khĂng cò?n biẮt là?m gì?. Trong khi 'ò thì? ngà?y 29 thàng Mươ?i MẶt, HĂ"? Chì Minh trà? lơ?i phò?ng vẮn cù?a tơ? bào Thùy ĐiĂ?n Expressen, tuyĂn bẮ. "Chình phù? và? nhĂn dĂn nước ViẶt Nam DĂn chù? CẶng hò?a sffn sà?ng thà?o luẶn với Phàp vĂ? nhưfng 'Ă? nghì hò 'ưa ra nhf?m 'i tới mẶt cuẶc 'ì?nh chiẮn và? già?i quyẮt vẮn 'Ă? ĐĂng Dương thĂng qua thương lượng".
Trong tuĂ?n lĂf 'Ă?u tiĂn cù?a thàng Chàp Ắy, Navarre vĂfn cò?n cò thĂ? rùt quĂn khò?i Lai ChĂu và? ĐiẶn BiĂn Phù? bf?ng mày bay. Trong trươ?ng hợp 'ò - do miĂ?n bf́c nước Là?o 'àf 'ược bà?o vẶ bơ?i cfn cứ lùc quĂn - khĂng quĂn Cành 'Ă?ng chum và? ba sĂn bay dĂf dà?ng bà?o vẶ cù?a nò -, Navarre cò thĂ? tẶp trung 'ài bẶ phẶn lực lượng cơ 'Ặng cù?a mì?nh và?o mẶt cuẶc tẮn cĂng nhưfng trung tĂm hẶu cĂ?n chù? yẮu cù?a 'ìch và? 'ưa cuẶc hà?nh binh dự kiẮn 'ành LiĂn khu V tới kẮt quà? tẮt 'èp.
Và? lài Navarre 'àf dự kiẮn cò thĂ? bì buẶc phà?i rùt khò?i ĐiẶn BiĂn Phù? bf?ng 'ươ?ng bẶ trong trươ?ng hợp sức èp cù?a quĂn 'ìch quà mành. Ngà?y 31 thàng Chàp nfl 1953, trong bà?n chì? thl riĂng và? bì mẶt sẮ l069/3/O/T.S., Ăng 'àf yĂu cĂ?u Cogny phẮi hợp với tư lẶnh quĂn 'Ặi Phàp Y Là?o nghiĂn cứu mẶt kẮ hoàch rùt khò?i ĐiẶn BiĂn Phù? 'ược 'f̣t tĂn là? cuẶc hà?nh binh "Xènophon", phù lùc kè?m theo là? kẮ hoàch dự bì "Ariane".
MẶt trong nhưfng khò khfn cuẶc nghiĂn cứu nà?y vẮp phà?i là? Y chĂf Navarre 'àf ra lẶnh khĂng 'ược nhf́c 'Ắn chuyẶn . 'ò với " càc ngươ?i chì? huy trong 'Ặi quĂn chièm 'òng ĐiẶn BiĂn Phù? 'Ă? khĂng à?nh hươ?ng gì? xẮu 'Ắn tinh thĂ?n chiẮn 'Ắu cù?a hò. VẶy cho nĂn Cogny 'àf giới thiẶu với hò "Xènophon" như là? mẶt cuẶc hà?nh binh truy kìch 'ìch rùt chày. Nhưng ngà?y 21 thàng GiĂng, khi 'Ặ.
trì?nh bà?n nghiĂn cứu lĂn tĂ?ng tư lẶnh, Cogny 'àf viẮt thf?ng thư?ng: "TĂi xin màn phèp 'ược nhẮn mành với ngà?i viẶc cĂ?n phà?i giưf vưfng ĐiẶn BiĂn Phù? bf?ng bẮt cứgià nà?o như ta 'àf cò ỳ 'ình". Sau nà?y, vì tư lẶnh càc lực lượng trĂn bẶ Bf́c ViẶt Nam (F.T.N.V.) già?i thìch rf?ng Ăng nhẮn mành như thẮ khĂng phà?i vì? Ăng tàn thà?nh chù? trương cù?a tĂ?ng tư lẶnh chẮp nhẶn trẶn 'ành trong vù?ng thung lùfng, mà? là? vì? Ăng cho rf?ng già?i phàp cẮ th ì? cò?n hay hơn già?i phàp rùt lui vì? nò cò thĂ? dĂfn tới nhưfng tĂ?n thẮt nf̣ng nĂ?. Tuy nhiĂn, phà?i thư?a nhẶn rf?ng cĂu trà? lơ?i cù?a Ăng ta nòi với tẮng tư lẶnh khĂng hĂ? thĂ? hiẶn ròf 'iĂ?u 'ò.

Nhưng ba?n thân Navarre không co?n tự tin như trước. Trong một lá thư đê? nga?y 1 tháng Giêng năm 1954 gư?i lên chính phu?, ông viết như sau:
Trong trươ?ng hợp bị tấn công, kha? năng thắng lợi cu?a chúng ta la? thế na?o? Mới cách đây hai tuâ?n, tôi đánh giá la? 100%. Đó la? trận đánh được chấp nhận trên một địa ba?n ta chọn va? trong nhưfng điê?u kiện tốt nhất chống lại một ke? địch nắm trong tay như?ng phương tiện ta biết nó có kê? cho tới nga?y 1 5 tháng Chạp. Nhưng theo nhưfng nguô?n tin rất đáng tin cậy cu?a ta, ke? địch đaf có nhưfng phương tiện mới, do đó, tôi không co?n có thê? đa?m ba?o chắc chắn thắng lợi. Đây trước hết la? một trận đánh bă?ng không quân.
Tuy nhiên, trước nhưfng thông tin mới ấy - ke? địch nhận được ồ ạt phương tiện kyf thuật cu?a Trung Quốc va? Liên-xô, nhiê?u đại đoa?n Việt Minh ha?nh quân cấp tốc lên Điện Biên Phu? va? chính phu? Pháp tư? chối không cấp cho ông viện binh mới - cái kết luận rứt ra tất yếu pha?i la? gia?m bớt quy mô hoặc hu?y bo? cuộc ha?nh binh "Atlante". Nhưng ông lại cho nó nô? ra va?o nga?y 20 tháng Giêng đúng như dự định.
Trong ti?nh thế hiê?m nghe?o ấy, Navarre đaf thôi không áp dụng cái chính sách tiết kiệm lực lượng nó la? chính sách cu?a ông tư? khi ông lên nắm quyê?n chi? huy. Vậy la? Điện Biên Phu?, tư? chôf la? một cuộc ha?nh binh táo bạo nhưng không lấy gi? la?m mạó hiê?m lắm, đaf trơ? tha?nh một ván ba?i được ăn ca? ngaf vê? không. ông viết trong lá thư nga?y 1 tháng Giêng cu?a mi?nh:
Du? ta thắng hay thua trong chuyện na?y thi? Điện Biên Phu? cufng sef có vai tro? cái nhọt tụ độc cho phép ta tránh được trận đánh trong vu?ng châu thô?.
Đối với Cogny, các tiê?u đoa?n bị đem ra la?m vật hy sinh ở Điện Biên Phu? không pha?i đơn gia?n la? nhưfng quân ba?i ma? la? nhưfng đơn vị quân đói bă?ng xương bă?ng thịt đặt dưới quyê?n ông. Hơn nưfa, đó lại la? nhưfng đơn vị tinh nhuệ nhất trên toa?n Đông Dương. Đóí với ông, du?ng nó la?m mô?i đê? như? các đơn vị chu? lực địch không nhưfng chi? la? một sai lâ?m nghiêm trọng ma? co?n la? pha?n bội quân sif. Mươ?i năm sau, trong khi nhưfng điê?u Navarre viết không hê? đê? lộ ra một chút ti?nh ca?m na?o như thế thi? ti?nh ca?m ấy vâfn la? cái nô?i bật trong nhưfng ba?i viết cu?a Cogny. Theo Navarre, việc hy sinh các đơn vị bị vây hafm cho phép quân Pháp tranh thu? được thơ?i gian va? gia?nh thắng lợi. Không nghi ngơ? gi? ră?ng nếu ba?i toán Điện Biên Phu? được đưa va?o máy tính điện tư? thi? máy tính sef đưa ra lơ?i gia?i đúng như cu?a Navarre. Nha? lý luận quân sự ấy không hiê?u ră?ng mất nhưfng đơn vị tinh nhuệ nhất cu?a đoa?n quân viêfn chinh có nghifa la? tinh thâ?n chiến đấu cu?a chiến binh Đông Dương sef suy sụp va? ý chí tiếp tục chiến tranh cu?a chính quốc sef chă?ng co?n. Hiên tất ca? nhưfng điê?u đó không hê? gia?i thích được la?m sao ma? Navarre lại có thê? đaf tư?ng có lúc cho ră?ng 9 tiê?u đoa?n bộ binh, trong đó chi? có 3 la? thực sự tinh nhuệ, có thê? câ?m cự được trong một tập đoa?n cứ điê?m xây dựng vội, chống lại cuộc tấn công cu?a 3 đại đoa?n Việt Minh có một sức mạnh ho?a lực chưa tư?ng thấy ở Đông Dương. Đúng như thái độ câ?n pha?i có cu?a một vị tô?ng tư lệnh, Navarre sau na?y đaf nhận vê? mi?nh toa?n bộ trách nhiệm vê? quyết tâm ấy. Nhưng điê?u đó cufng không gia?i thích được nhưfng lý do đaf la?m ông ta hạ quyết tâm như thế. Nhiê?u sif quan la?m việc quanh tofng tư lệnh có khuynh hướng đô? lôfi cho không khí lạc quan ma? đại tá Berteil đaf tạo ra quanh ông ta.
Điê?u đó cufng chă?ng gia?i thích được thái độ chấp nhận mạo hiê?m ở Điện Biên Phu?. Theo tướng Catroux, ngươ?i chu? tri? u?y ban điê?u tra đaf được lập ra sau tha?m họa, nguyên nhân chính cu?a sai lâ?m phạm pha?i có thê? la? ở chôf Navarre không có chút kinh nghiệm trực tiếp gi? vê? chiến tranh rư?ng núi ở Đông Dương. Tư? nhưfng tin tức ti?nh báo nhận được, Navarre hi?nh như đaf kết luận ră?ng trong một tháng Việt Minh không thê? tập trung được hơn một đại đoa?n ở vu?ng thung lufng na?y, va? nhưfng đợt không quân ném bom các đươ?ng giao thông sef la?m họ không thê? duy tri? được một cuộc vây hafm sư? dụng hơn hai đại đoa?n, du? chi? trong một thơ?i gian hạn chế. Tóm lại, hi?nh như điê?u ma? Navarre va? bộ tham mưu cu?a ông ta định la?m ở Điện Biên Phu? la? biến nó tha?nh một .Na? Sa?n thứ. hai, một Na? Sa?n quy mô lớn hơn, ở đó quâ?n Pháp cuối cu?ng sef thắng do có ưu thế hoa? lực trên bộ va? trên không..
Đánh giá thấp kha? năng cơ động chiến lược va? hậu câ?n cu?a Việt Minh như vậy hă?n la? sai lâ?m thực sự va? duy nhất Navarre phạm pha?i trong việc chuâ?n bị chiến dịch mu?a xuân năm 1954. Nhưng đó la? một sai lâ?m chiến lược va? hậu qua? cu?a nó cufng mang tính chiến lược. Đó la? điê?u tướng Catroux muốn nói va?o mu?a xuân năm 1959 khi ông phát biê?u ră?ng tướng Navarre đaf ha?nh động dưới tác động cu?a nhưfng tư tươ?ng có săfn tư? trước ma? bộ tham mưu cu?a ông đaf tri?nh ba?y với ông như nhưfng tín điê?u thực sự, theo đó thi? quân địch đaf đạt tới trâ?n quân sốva? do phương tiện hậu câ?n yếu kém, họ không thê? lao va?o nhưfng trận đánh quy mô lớn được. Theo một văn kiện nghiên cứu quan trọng phát ra tư? Trươ?ng Chiến tranh, bộ tham mưu Sa?i Go?n dươ?ng như đaf "lấy quan niệm có săfn cu?a mi?nh vê? Việt Minh thay thế cho thực tế, nghifa la? cho nhưfng tin tức ti?nh báo đáng tin cậy ma? họ nhận được". Việc các bộ tham mưu cấp cao không thích xét đến nhưfng thực tế khó chịu do cấp dưới báo cáo lên sef đặt dấu ấn cu?a nó va?o mọi công việc ở Đông Dương. .
Chí ít thi? cufng có một bộ phận cu?a bộ tô?ng tham mưu Việt Minh cufng đô?ng quan điê?m với tướng Navarre va? bộ tham mưu cu?a ông. Trong cuốn sách nho? cu?a mi?nh viết vê? trận Điện Biên Phu?, tướng Võ Nguyên Giáp đaf cho ta thấy rất rof điê?u đó Xem ra hi?nh như nhưfng ngươ?i chịu trách nhiệm hậu câ?n e ră?ng họ không thê? đa?m ba?o được tiếp tế cho một lực lượng vây hafm lớn như thế ở cách nhưfng trung tâm hậu câ?n chu? yếu xa đến như thế. Bị ám a?nh bơ?i ký ức vê? nhufng trận tấn công thất bại năm 1951 va?o "chiến tuyến de Lattre" va? năm 1952 va?o nhưfng công sự daf chiến cu?a Na? Sa?n, một số nhưfng ngươ?i chi? huy Việt Minh không mặn ma? gi? lắm đối với một cuộc tấn công Ô? ạt va?o Điện Biên Phu?.
Quân cu?a họ, điê?u na?y họ biết rof lắm, chă?ng biết gi? ca? vê? nhưfng phương pháp tiêu diệt nhưfng trung tâm đê? kháng được pho?ng ngự vưfng chắc yê?m hộ được lâfn cho nhau.
Một loạt nhưfng cuộc húc đâ?u xung phong va?o tập đoa?n cứ điê?m aý có thê? dâfn đến nhufng thiệt hại hết sức nặng nê?, thậm chí có thê? gây ra sự sa sút tinh thâ?n không thê? cứu vafn được cu?a quân lính. Một thất bại có thê? la?m chậm lại một năm việc thực hiện kế hoạch tô?ng pha?n công cu?a Việt Minh; vậy ma?, tư? nay tới đó, viện trợ ồ ạt cu?a Myf có thê? cho phép ngươ?i Pháp tăng cươ?ng quân đội Đông Dương một cách đáng kê?. Điện Biên Phu? trơ? tha?nh một ván ba?i đau đâ?u đối với ca? Việt Minh nưfa. Tướng Giáp hạ quyết tâm cufng chă?ng dêf da?ng gi? Chắc chắn la? ông ta đaf vấp pha?i sự chống lại kịch liệt trong nội bộ bộ tham mưu cu?a mi?nh va? trong các nha? lafnh đạo chính trị Việt Minh. Tuy nhiên ông viết:

â?oChùng ta 'àf cho rf?ng 'ành nhanh thì? khĂng thĂ? chf́c thf́ng. Cho nĂn chùng ta 'àf chòn nguyĂn tf́c chiẮn thuẶt 'ành chf́c thf́ng chf́c. Sự lựa chòn xàc 'àng 'ò dựa trĂn ngu.vĂn tf́c cơ bà?n trong chì? 'ào chiẮn tranh càch màng: hĂf 'ành là? thf́ng, cnì? 'ành khi chf́c thf́ng, khĂng chf́c thf́ng khĂng 'ành.
Trong chiẮn dìch ĐiẶn BiĂn Phù?, viẶc thực hiẶn nguyĂn tf́c 'ành chf́c thf́ng chf́c 'ò?i hò?i rẮt nhiĂ?u nghì lực và? tinh thĂ?n quyẮt 'oàn... do vẶy khĂng phà?i ai cùfng hoà?n toà?n tin và?o sự 'ùng 'f́n cù?a chiẮn thuẶt 'ò ngay tư? nhưfng ngà?y 'Ă?u. Chùng ta 'àf phà?i là?m cĂng tàc kiĂn trì? già?i thìch, chì? ròf rf?ng khò khfn tuy cò lớn thẶt nhưng nhiẶm vù cù?a chùng ta là? phà?i khf́c phùc khò khfn 'Ă? tào 'iĂ?u kiẶn cho mẶt chiẮn thf́ng lớn mà? chùng ta muẮn già?nh 'ượcâ?.â?
Trong vfn kiẶn vĂ? chương trì?nh hà?nh 'Ặng trong chì? 'ào chiẮn tranh Y ViẶt Nam 'Ă? ngà?y 19 thàng Ba nfm 1953, tướng Sman 'àf viẮt như sau trong chương "Chương trì?nh hà?nh 'Ặng quĂn sự trong nhưfng nfm 1953 - 1954":
ChiẮn thf́ng duy nhẮt cò thĂ? 'ưa tới sự lẶp lài mẶt nĂn hò?a bì?nh lĂu dà?i Y ĐĂng Dương là? chiẮn thf́ng tiĂu diẶt 'oà?n quĂn chù? lực cù?a ViẶt Minh, chù? yẮu gĂ?m 5 'ài 'oà?n chình quy tàc chiẮn Y Bf́c ViẶt Nam.
Trong cài trò? 'ành 'Ắ 'Ă?y nguy hiĂ?m 'ược gòi là? chiẮn lược, vì giào sư sư? hòc nhò? bè với vẮn quĂn sự tự hòc sèf 'ành cho càc tướng tà tẮt nghiẶp Trươ?ng ChiẮn tranh thua 'Ắn khĂng cò?n mà?nh giàp. Khi càc 'ài 'oà?n cù?a Ăng tiẮn hà?nh bao vĂy ĐiẶn BiĂn Phù? mà? quĂn Phàp khĂng cò 'Ặng tnh gì? rùt, Giàp hiĂ?u rf?ng mì?nh 'àf nf́m chiẮn thf́ng trong tay. Và?i thàng sau trẶn 'ành, Ăng 'àf tòm tf́t quan 'iĂ?m cù?a Ăng như sau:
ĐẶi quĂn viĂfn chinh vẶy là? 'àf bì mẶt bẮt ngơ? chiẮn lược: nò tươ?ng ta khĂng 'ành nhưng ta 'àf 'ành; và? mẶt bẮt ngờ chiẮn thuẶt: chùng ta 'àf già?i quyẮt 'ược càc vẮn 'Ă? tiẮp cẶn, phào binh và? tiẮp tẮ.
Chình là? trong khoà?ng thơ?i gian nư?a thàng tư? 25 thàng Mươ?i MẶt 'Ắn ngà?y 7 thàng Chàp, 'àf 'ược quyẮt 'ình trận 'ành cùfng như thẮt bài cù?a trẶn 'ành ĐiẶn BiĂn Phù?. Và? thẮt bài 'ò khĂng phà?ì? là? diĂfn ra tài cài thung lùfng nhò? bè trĂn miĂ?n nùi mà? là? trong nhưfng phò?ng là?m viẶc cò 'iĂ?u hò?a nhiẶt 'Ặ cù?a bẶ tĂ?ng tham mưu Phàp Y Sà?i Gò?n.
MẶt khi Ăng Giàp 'àf quyẮt. 'ình chẮp nhẶn thàch thức và? giao chiẮn thì? 12000 quĂn LiĂn hiẶp Phàp và? 50000 ngươ?i cù?a quĂn 'Ặi nhĂn dĂn chì? cò?n cò viẶc 'òng cho tròn vai trò? cù?a hò trong tẮn bi kìch.