Đọc thêm về sự chính xác và thiếu chính xác

Đọc thêm về sự chính xác và thiếu chính xác

Kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2002: Về sự thiếu chính xác của hai đề thi môn văn khối C và D
Ý kiến đóng góp của độc giả Lê Đình Bích - Cần Thơ qua kỳ thi tuyển sinh vào ĐH, CĐ năm 2002. Qua hai đề thi môn Văn khối C và D (kỳ thi tuyển sinh ĐH, CĐ năm 2002) chúng tôi xin có mấy ý kiến sau:

Thứ nhất: Trình bày không nhất quán về nội dung lẫn hình thức.

Câu 1 (khối C): Anh, chị hãy trình bày ngắn gọn hoàn cảnh ra đời và mục đích sáng tác truyện ngắn Vi hành của Nguyễn Ái Quốc.

Trong khi đó câu 2 (khối C) lại viết: Anh, chị hãy phân tích giá trị nhân đạo sâu sắc của truyện ngắn Vợ nhặt (Kim Lân).

Tại sao câu 1 viết truyện ngắn Vi hành của Nguyễn Ái Quốc, câu 2 lại để tên tác giả Kim Lân trong ngoặc đơn? Về mặt văn bản học, cách để tên tác giả Kim Lân trong ngoặc đơn theo lối trích dẫn là không nghiêm túc, thiếu kính trọng.

Câu 3 (khối C): Bình giảng đoạn thơ sau đây trong bài Sóng của Xuân Quỳnh:Bài là bài gì? Bài ca dao, bài vè hay bài hát. Phải viết chính xác là bài thơ chứ!

Câu 1 (khối D): Anh, chị hãy nêu hoàn cảnh sáng tác và giới thiệu vắn tắt nội dung tập thơ Nhật kí trong tù (Ngục trung nhật kí) của Chủ tịch Hồ Chí Minh (khoảng 30 dòng).

Câu này có 3 điểm:

- Một là không cần mở ngoặc giải thích Nhật kí trong tù là Ngục trung nhật kí.

- Hai là tác phẩm văn học Nhật ký trong tù là của tác giả Hồ Chí Minh chứ không phải thêm vào chữ Chủ tịch, cũng như truyện ngắn Vi hành là của Nguyễn Ái Quốc vậy.

- Ba là chữ kí, nên chăng viết ký như đã in trên những bìa sách đã xuất bản một cách trân trọng: NHẬT KÝ TRONG TÙ?

Câu 2 (khối D): Phân tích vẻ đẹp của hình tượng nhân vật Huấn Cao trong truyện Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân.

Truyện là truyện gì? Truyện ngắn, truyện vừa hay tiểu thuyết? Mỗi thể loại có một đặc trưng nghệ thuật riêng. Sao lại viết một cách chung chung như vậy!

Thứ hai: Đề thi có quyền ra nội dung học trong ba năm 10, 11, 12 nhưng trong khi thông báo trên báo chí là chú trọng đến lớp cuối cấp (12), đề văn khối D lại ra hai trong ba câu hỏi thuộc nội dung lớp 11. Phần này lại được tính đến 8 điểm đối với thí sinh thi đại học và 7 điểm đối với thí sinh thi cao đẳng. Thử hỏi như thế có lạc trọng tâm?

Thứ ba: Bình giảng một đoạn thơ thường thiếu tính xác thực và hợp lý của một đề thi chuẩn mang tầm cỡ quốc gia. Nó giống như ta cắt một phần của cơ thể để nghiên cứu mà không hề biết tổng thể của nó là gì! Chúng tôi đề nghị nếu ra đề thi theo kiểu này thì nên in nguyên bài thơ để thí sinh có cái nhìn toàn cục về nội dung bài thơ, sau đó mới phân tích được một trích đoạn.

Thứ tư: Cùng một hình thức đề thi, cùng xuất phát từ Hội đồng tuyển sinh của Bộ Giáo dục và Đào tạo mà phần ghi chú đề Văn (khối C) thì đầy đủ còn phần ghi chú đề Văn (khối D) lại viết tắt tất cả.Một điều cũng cần nói là phần hướng dẫn Thí sinh chỉ thi cao đẳng không làm câu này lẽ ra phải đặt trong ngoặc đơn cùng với phần chú thích về điểm thì lại được để trống ở ngoài.

Tất cả đó là những góp ý xây dựng. (12-7-2002)

(TN)









...........................
Cù Lần

Ý kiến về bài viết: "Về sự thiếu chính xác của hai đề thi môn văn khối C và D" TP HCM ngày 12-7-2002
Kính gửi: Ông Lê Ðình Bích (Nhờ báo Thanh Niên chuyển)
Ðồng kính gửi: Bộ giáo dục và đào tạo.
Báo Thanh niên số 193 thứ Sáu ngày 12-7-2002 có đăng bài viết "Về sự thiếu chính xác của hai đề thi môn văn khối C và D". Bài viết được rút đưa ra trang chủ tạo sự chú ý của độc giả và khiến những phụ huynh chúng tôi có con dự thi đại học kỳ này không khỏi giật mình trước 3 chữ "thiếu chính xác". Chúng tôi đọc và càng đọc thì càng thương cho 3 chữ "thiếu chính xác" mà tác giả Lê Ðình Bích dùng vì có vẻ đao to búa lớn. Trong khi đó, toàn bộ những chi tiết ông Bích chỉ ra chúng tôi có cảm tưởng là chuyện "dọn vườn" trong văn chương chứ không hơn.
Mà xem cho kỹ, ngẫm cho kỹ những gì ông Bích chỉ trích đề thi chúng tôi thấy cần thiết phải viết vài dòng trao đổi này. Và, vài dòng này không làm nhiệm vụ bảo vệ những người ra đề thi mà chỉ muốn chữ nghĩa, ý nghĩa về đúng tầm mức tránh cường điệu, tránh chỉ trích, dọn vườn những điều không thỏa đáng, không đích đáng mà có cơ sa đà vào vụn vặt.
Nói về ý kiến thứ nhất, ông Bích sau khi bảo không nhất quán về nội dung (?) lẫn hình thức, ông hạ một câu: Cách để tên tác giả Kim Lân trong ngoặc đơn theo lối trích dẫn là không nghiêm túc, thiếu kính trọng. Thú thật, chúng tôi không nhất trí kiểu nhận định này. Có chán vạn những trường hợp tương tự đã như thế và bao tác giả dù rất khó tính cũng không đến nỗi giãy nảy lên khép cách diễn đạt kia vào "văn bản học" như ông Bích. Xin ông nhớ lại một nhà văn rất khó tính là Nguyễn Tuân nhưng vẫn gật gù khi đọc phần trích dẫn: "Hà Nội ta đánh Mỹ..." (Nguyễn Tuân) đấy thôi!
Nói về ý kiến thứ hai của ông Bích vặn: "Bài là bài gì? Bài ca dao, bài vè hay bài hát. Phải viết chính xác là bài thơ chứ! Cái này thì vâng thưa ông Bích cả nước đều biết đấy là bài thơ chứ có ai bảo đó là vè, ca dao như ông đâu. Bởi lẽ trước chữ "bài Sóng..." có chữ đoạn thơ và sau chữ bài Sóng là những câu thơ vậy thì... kẻ nào dám cả gan hiểu đó sang bài vè hay ca dao hả trời?
Ý kiến thứ ba xem ra hơi bị vui vì trước tiên ông Bích la toáng lên là thừa. Thừa chữ Ngục trung Nhật ký. Song tôi thấy chưa thỏa đáng vì người ra đề mở ngoặc là có ý nói Nhật ký trong tù chính là dịch từ nguyên tác chữ Hán có tên Ngục trung nhật ký. Vậy thì chả có gì đáng thừa. Sau đó ông Bích còn bảo đừng thêm vào hai chữ chủ tịch. Thế thì, xin thưa cùng ông Bích là: Ðối với chủ tịch Hồ Chí Minh, đôi khi dùng tên của Cụ khi viết, nhắc có phần hơi đặc biệt xưa nay vì chúng ta vốn rất kính trọng Người. Tỉ như cùng là địa danh, người ta có thể nói "Tôi về bên Dương Minh Châu hay tôi về Bà Ðen, Bà Quẹo hay sang Thị Nghè... nhưng chưa thấy ai chỏng lỏn "Tôi đi Hồ Chí Minh" mà thường là "Tôi đi Thành phố Hồ Chí Minh" kia mà. Như thế, ông Bích bảo thừa chữ Thành phố ư?
Rồi, ông Bích cũng không muốn cho người ta viết chữ kí. Trong khi đó, từ điển và ngữ pháp thì đều bảo viết kí hay ký đều được. Ðược đây ắt hẳn phải là được cả về phép trang trọng chứ. A, thế ra cái cuốn "bác sĩ Givadô" viết sỹ hay viết sĩ thì trân trọng với nhà văn Bôrít Paxtenac ?
Về ý kiến ông Bích việc bình giảng một đoạn thơ ông cho rằng thường thiếu tính xác thực. Ông còn so sánh quá ư khập khiễng văn chương với y học đọc ra thấy tức cười. Tức cười ở chỗ mấy chục năm qua những đề thi bình giảng, phân tích, giải thích. một trích đoạn văn, đoạn thơ nhiều lắm nhưng ít ai lại đem in cả bài, cả tác phẩm theo. Cái "sai" (theo như ông Bích luận) triền miên, lặp đi lặp lại như thế chả thấy ai la lối, dọn vườn mà tới hôm nay mới thấy ông Bích phê phán khá dữ dội. Có lẽ chi tiết này ông nói thêm cho đủ bài mong xứng với nhuận bút nhỉ.
Còn chúng tôi thì lại thấy nếu in nguyên bài thơ thì vừa dài, vừa tốn kém, mà có khi thí sinh lại làm bài tràn ra khỏi cái khung yêu cầu. Ông Bích ơi! ở trên thừa hai chữ chủ tịch ông đã kêu oai oái, nay ông lại muốn thêm vào cả tác phẩm, cả bài thơ để chúng tôi (và những ông Bích B, Bích C.) chê là dài, là thừa gấp trăm lần a?.
Cuối cùng, ông Bích phê phán phần ghi chú. Cái này xem ra ông lại tự làm nhiêu khê vấn đề đây. Nhiêu khê vì thực tế kỳ thi vừa qua, những chữ viết tắt này thí sinh được hiểu, được giải thích đúng và không có trường hợp nào trong số vài trăm ngàn thí sinh kêu vì "ghi chú tắt nên em... làm bài không được!". Thế thì, ghi đầy đủ hay ghi tắt chỉ là phương thức của cá nhân ra đề.
Tôi cũng xin phiếm luận thêm vấn đề ông Bích hỏi là đề như thế có lạc trọng tâm? Tôi cũng xin thưa cùng ông là ban đầu tôi cũng cay cú như ông vì con tôi nó cũng nhăm nhăm chú trọng ôn luyện phần lớp 12 nên bỏ vẳng phần lớp 11. Thế nhưng sau nghĩ lại thì tại con mình nó tủ, nó khôn vặt và cuối cùng là nó học trước quên sau nên chương trình lớp 11 không làm nổi như thế còn trách, phiền ai được. Ðề thi như thế, những Vi Hành, Vợ Nhặt, Sóng, viết bằng thần bút. Ðó là một trong những tác phẩm tiêu biểu của thời đại. Bất cứ ai có cảm xúc trước cái hay, cái đẹp của văn chương đều có thể phân tích, cảm nhận và thêm nữa, có học sinh phổ thông nào không biết Vợ Nhặt là của Kim Lân mà ông Bích cứ phải bẻ tăm bẻ que mãi.
Nói ra tất cả những điều này để kính thưa ông Bích rằng cái cách phê phán vạch lá tìm sâu trong bài không hạ thấp được thành công của đề thi văn năm nay. Ðể kết thúc, tôi xin kể lại hầu ông Bích câu chuyện về ông chủ cửa hàng bán cá trưng bảng hiệu "ở đây có cá tươi". Người đi qua, góp ý thừa chữ ở đây. Rồi có người bảo thừa chữ có. Tiếp nữa, có người bảo không lẽ lại là cá ôi? Vậy nên thừa chữ tươi. Cuối cùng thì chỉ còn chữ cá và kìa, nhiều ý kiến cho rằng một chữ ...cá cũng có vẻ như thừa!
Vậy thì thưa ông Bích rằng: cái tựa đề của ông ghi "thiếu chính xác" thì bản chất đã không hẳn chính xác. Không chính xác vì ông cứ cố tình chẻ sợi tóc làm ba mà không thấy con ông, con tôi đang được những nhà hoạch định giáo dục trả về đúng tầm, đúng khả năng của cháu trước bài thi? Nhưng mà này, tôi thấy lạ! ông là ai mà sao ông không có lấy một câu đồng ý với nhận định của đa số người là đề thi năm nay không khó, nằm trong chương trình và nó là một trong những thành công cơ bản trong công tác tuyển sinh? Ông có cay cú không và có mất quyền lợi gì không?
Thật đáng tiếc! đáng tiếc cho tôi, một phụ huynh có con thi đại học không thể nhắm mắt đồng hùa cùng ông mà phải viết những dòng này phản bác ông.
Kính chào trân trọng!
Việt-Hòa (Nhà bè)
Ðịa chỉ: 28/4B khu phố 6 Thị trấn Nhà bè TP HCM
Email : viethoa_nhabe @yahoo.com (16-7-2002)
(Thư của phụ huynh học sinh)
...........................
Cù Lần

Các bạn đọc mấy bài trên cho vui thôi, nhưng nếu thấy có nhận xét gì hay thì trao đổi nhé.
Riêng tôi nghĩ bài thứ hai là có thể do một người trong số những người có trách nhiệm ra đề thi viết, chả lẽ một phụ huynh lại bức xúc về việc phê phán sai trái của đề thi, dẫu sai trái có vụn vặt. Đã gọi là 'dọn vườn' thì cứ dọn, có sao đâu mà cay cú! Tôi nghĩ thế thôi, vì mình thuộc box tiếng việt, thích dọn vườn mà.
Thứ hai lời lẽ có vẽ thích hợp cho ttvnol.com (ha ha) chứ không phải thư gửi cho bộ giáo dục đào tạo.
Ví dụ : có đoạn "Ý kiến thứ ba xem ra hơi bị vui vì trước tiên ông Bích la toáng lên là thừa. "
...........................
Cù Lần

Có thể ông phụ huynh này có ân oán giang hồ gì đó với ông Lê Đình Bích (khoảng 10 năm trước) nay đến thời hạn để trả thù; hoặc ông này yêu Bác HCM hơn cả thiếu niên nhi đồng nên đã tức giận khi thấy ông LĐB quan niệm là trong lãnh vực chính trị thì có ?ochủ tịch? chứ trong địa hạt văn chương thuần túy thì không ai làm ?ochủ tịch? ai hết cả.
Ông phụ huynh này chơi độc, đem chính trị vào chuyện chữ nghĩa thì ông LĐB có mà chạy đằng trời. Ông ta lý luận:? Tỉ như cùng là địa danh, người ta có thể nói "Tôi về bên Dương Minh Châu hay tôi về Bà Ðen, Bà Quẹo hay sang Thị Nghè... nhưng chưa thấy ai chỏng lỏn "Tôi đi Hồ Chí Minh" mà thường là "Tôi đi Thành phố Hồ Chí Minh" kia mà. Như thế, ông Bích bảo thừa chữ Thành phố ư??. Hỏi như thế, bố ai mà dám phản bác? Tranh luận như dzậy, nói theo kiểu dân ?othành phố HCM? là ?oMày chơi hỏng đẹp!?
Nếu như ông phụ huynh này có con đi thi như ông nói và cũng là người trong ban soạn thảo đề thi như bác Culan nói thì tôi nghĩ Bộ giáo dục và đào tạo nên gởi công văn đến Sở Công an TP HCM yêu cầu tiến hành điều tra xem ai nói đúng, bác Culan hay ông phụ huynh kia. Nếu cả hai đều nói đúng thì phải truy tố ông phụ huynh này ngay cho dù ông có kính yêu Bác HCM hơn các em nhi đồng mấy đi nữa. Ngày xưa thời phong kiến, những người đi coi thi hay chấm thi nếu có người nhà cũng đi thi thì phải hồi tị. Ông này vừa soạn đề thi vừa có con đi thi thì dù Bác Hồ có sống lại cũng không bao giờ chấp nhận chuyện đó được.
Không biết những nhận xét trên của tôi có hay gì không, nhưng cứ trao qua đổi lại với bác Culan cho vui.
THÁI HỒNG ANH.

Cụ "nhà bè" này chắc quen ai trong ban ra đề đây. Tôi thấy ông Lê Đình Bích nêu những ý cũng đáng để ý đấy chứ. Nhất là cái đoạn mở ngoặc (Ngục trung nhật ký) ... khi dạy học trò dùng tiếng Việt, là người Việt nên dùng tiếng Việt .. vậy thì mở ngoặc thêm mấy từ Hán mà lớp trẻ mấy ai hiểu để làm gì. Nhất là khi chính ông "nhà bè" vừa lên án chuyện "bài Sóng thì ai dám hiểu là bài vè chứ không phải bài thơ" ... vậy thì "Nhật ký trong tù" có ai không hiểu là gì đâu mà phải giải thích bằng Hán ngữ ... Cái này là hiệu ứng "chuộng ngoại" đây ...
"Nguyện mỗi người có một niềm vui"