Đơn cực - Hai cực - Đa cực; sẽ là gì và nên là gì đây ?

Đơn cực - Hai cực - Đa cực; sẽ là gì và nên là gì đây ?

Hoa Kì đang đứng trước cơ hội thuận lợi chưa từng có trong lịch sử để thiết lập một trật tự thế giới đơn cực đầu tiên từ trước tới nay-1 thế giới ,1 sân khấu do chính họ vừa là diễn viên ,vừa là dạo diễn.

Lịch sử loài người chưa từng chứng kiến 1 điều như vậy.Chúng ta đã từng biết đến 1 đế chế La Mã hùng mạnh trải khắp Châu Âu, vó ngựa Mông Cổ xuyên suốt Á Châu ,sang đến tận Ucraina hay vương triều bách chiến bách thắng 1 thời của hoàng đế Napoleon.B.Tuy vậy cả 3 đế chế kể trên chưa thể gọi là những thế lực toàn cầu,đó mới chỉ là những cường quốc khu vực .

Thế kỉ XX chứng kiến những bước ngoặt quan trọng.Hai cuộc thế chiến mà hệ quả của nó là 2 trật tự :Vecxai-Oashington và Ianta.Nếu trật tự V-O thiết lập 1 tương quan lực lượng cân bằng giữa các cường quốc Âu -Mỹ ,thì đến Ianta ,trật tự 2 cực Xô - Mỹ này đã giới hạn những kẻ "vừa đánh trống ,vừa thổi còi " xuống còn 2-người càng ít ,còi càng to.Sự sụp đổ của nhà nước Xô Viết hơn 10 năm qua đã đem đến cơ hội cho Mỹ.

Lượng mỗ xin có 2 câu hỏi đặt ra với chư vị :

Thứ nhất ,trật tự thế giới trong thế kỉ XXI sẽ là gì? -nếu thế giới vẫn cứ vận động theo cái logic khách quan như trong thời gian qua( Đơn cực-Hai cực-Đa cực) .

Thứ hai,theo ý kiến chư vị thì trật tự đó nên là gì thì sẽ phù hợp với lợi ích nhân loại(giả thiết này đặt lợi ích nhân loại lên trên lợi ích dân tộc,bởi thực ra cơ sở khi hoạch định chính sách đối ngoại là dặt lợi ích giai cấp lên trên lợi ích dân tộc ,và dặt lợi ích dân tộc lên trên lợi ích nhân loại-mặc dù chẳng quốc gia nào thừa nhận điều này cả. )


Được chitto sửa chữa / chuyển vào 18:29 ngày 01/06/2003

Bác Hector ạ , Người ta nghiên cứu lịch sử chứ không chép lại lịch sử . Dự đoán là một mảng quan trọng của Sử học đấy chứ !
Tuy nhiên , vấn đề này hơi nhạy cảm , cần cẩn thận khi bàn luận .
-*-*-*-*-*-*-*-
Bầy quạ bay qua
Làng xưa
Đông giá .

Koibeto81

Lượng mỗ thấy khá nhiều người vào đọc topic này rồi ,sao lại có ít ý kiến thế nhỉ.Vấn đề này đâu phải quá rộng,rất cụ thể đó chứ,đâu có trừu tượng gì đâu.
Còn nữa ,đây đâu phải là vấn đề nhạy cảm,động chạm gì đâu.Chúng ta cứ nói chuyện với nhau thoải mái,khách quan thôi.Chuyện này còn không dám thảo luận hay e ngại thì làm sao có thể bàn được những vấn đề như TQ-ĐLoan hay Việt Nam -Campuchia .

ĐA CỰC
Nhưng đây là sự đa cực có giới hạn.Ko phải tất cả các nước đều có vai trò ngang nhau mà chia nhóm
Mỹ - Nhật - Tây Âu vẫn là một nhóm với Mỹ là người dẫn đầu
Trung Quốc và khu vực Đông Nam Á sẽ có sự liên kết Kinh tế với sự lớn mạnh của TQ trong những năm gần đây.Cũng có thể họ sẽ đứng riêng biệt với ĐNA nếu khu vực này có lại tốc độ tăng trưởng như trước khủng hoảng ( hai hổ ko chung một chuồng )
Nga sẽ là thái cực thứ 3,theo sau họ có thể là SNG và một số nước châu Âu khác.Họ có khả năng đứng riêng hoàn toàn với sự khởi sắc dưới triều đại Putin
Châu Phi sẽ là nơi tranh chấp chính của các cực trên vì ở đây nền kinh tế vẫn chưa thực sự phát triển.nhưng có khả năng Mỹ sẽ gây áp lực lên khu vực này như ở Trung Đông hiện nay
Mỹ la tinh vẫn là "sân sau" của Mỹ nhưng sẽ suy yếu dần
Trung Đông tiếp tục là điểm nóng thế giới với những mỏ Dầu hoả vĩ đại
HAI CỰC:
trở lại là hai cực Mỹ - Nga về chính trị
Nhật - Trung quốc về kinh tế
Xem ra còn nhiều căng thẳng lắm
ĐƠN CỰC:ko thể xảy ra
Ko biết có chỗ nào bị phạm huý ko,các bác nhắc nhở hộ cái,đây chỉ là cái nhìn thiển cận của tớ thôi

santa cruz

Bác Lượng ạ, tôi xin trả lời nhanh với bác thế này. Bản thân tôi không tin là Mỹ có thể giữ được vị trí độc tôn của mình cho đến hết thế kỷ 21 được. Đây là điều đã được dự đoán rồi (bởi sự vươn lên mạnh mẽ của Trung Quốc và các nước khác). Còn xét tình hình hiện nay, nếu Nga-Trung-Ấn mà liên kết một cách chặt chẽ với nhau thì đã đủ làm anh Mẽo lo sốt vó lên rồi. Chưa nói đến chuyện EU (không thèm kể thằng Anh chuyên xu nịnh Mỹ) mà bất bình vì thái độ hống hách của Mỹ mà ngả theo Nga thì hơn Mỹ đứt đuôi con nòng nọc đi rồi. Đó là chưa kể đến khối Ả rập mà Mỹ tuy nắm trong tay nhưng vẫn hết sức lo ngại, không biết họ phản mình lúc nào. Làm gì có chuyện thiết lập gì ở đây.
Sở dĩ Mỹ còn giữ được vị trí độc tôn là do biết lôi kéo, doạ dẫm, dụ dỗ, o bế các đồng minh của mình, đồng thời tìm cách chia rẽ, cô lập đối phương (Nga). Mỹ mà cứ thử "thiết lập" một mình xem. Thế giới lại chẳng làm cho chú Sam sáng mắt ra à.

Quand je la regarde, moi l'homme loup au coeur d'acier
Devant son corps de femme, je suis un géant de papier

Rất nhiều yếu tố cho thấy Mỹ sẽ trở thành siêu cường duy nhất lắm chứ.Thông thường để xác định đâu là 1 super power,người ta dựa vào 4 yếu tố sau: Sức mạnh kinh tế ;Sức mạnh chính trị;Sức mạnh quốc phòng;Văn hoá chiến thắng của 1 nước lớn.Ngoài ra để cho thấy mình là số 1 ,siêu cường đó phải cho thấy sự hấp dẫn về văn hoá của họ nữa(Đây là lý do chính khiến quân Mông cổ không thể thiết lập được 1 đế chế lâu dài cho họ,do không áp đặt được văn hoá Mông tới những nơi họ chiếm đóng).Nước Mỹ hội tụ đủ tuyệt đối các yếu tố trên lắm chứ.Về kinh tế ,Mỹ là siêu cường số 1-GDP gấp 2 lần nước đứng sau họ là NB(trên 10000 tỷ USD).Về chính trị ,Mỹ có mặt ở khắp nơi trên thế giới ,chẳng có xung đột nào mà lại thiếu vắng Mỹ cả.Về quốc phòng ,Mỹ thẳng tay xoá bỏ nền tảng trong quan hệ Xô-Mỹ trước đây là hiệp ước ABM cho thấy Mỹ đã cho thấy đòn bảy kinh tế đưa Mỹ vượt lên rất xa Nga về chạy đua vũ trang rồi.Ngoài ra người Mỹ luôn ý thức được vai trò đầu tầu của họ trong thế giới,không thì đâu có chuyện người dân cứ sẵn sàng nộp thuế cho chính phủ "chi tiêu" ở những công việc ở đẩu ở đâu đó.
Tây Âu không thể trở thành 1 đối trọng thực sự với Mỹ được ,ít nhất là trong 1 tương lai gần .Vì sao ư?Tại Tây Âu có quá nhiều diễn viên chính ,các diễn viên này kèn cựa lẫn nhau,tình trạng cân bằng quyền lực cùng với sự tồn tại của Nato ở đây là yếu điểm khiến họ không thể đua tranh với Mỹ được.
Tương tự là tam giác Nga-Trung-Ấn.Ba nước này sẽ ở thế kiềm chế lẫn nhau ,tranh giành ảnh hưởng lẫn nhau r trong khu vực.Tình trạng đó khiến Mỹ trở thành trọng tài lắm chứ.
Sao Phúc huynh lại chỉ trích Mỹ lôi kéo ,o bế ,doạ dẫm ...các nước khác thành đồng minh chiến lược của mình được.Muốn thống trị được thế giới thì phải có chư hầu theo chứ .Tại sao lại là doạ dẫm được?Chẳng nước nào theo Mỹ mà lại không có lợi cả.Australia nhé-đất rộng người thưa này ,luôn phải để mắt tới người láng giềng Indo.Anh nữa,nếu không có Mỹ thì làm sao có được tiếng nói ở Châu âu khi thực lực không còn,Pháp thì sợ Đức lãnh đạo Tây Âu.Ngay đến Israel ,luôn ở thế ngoạ hổ tàng long với các nước Ả rập,không có Mỹ sống sao được.

Thực sự là Mỹ đang o bế các nước khác.Họ gây sức ép ở Trung Đông hòng khống chế giá dầu hoả.Dùng Kinh tế điều khiển Mỹ la tinh,dùng vũ khí gây sức ép cho tất cả cả nước trên thế giới.
Họ mạnh về kinh tế ư?Vụ 11/9 làm họ tổn thất cũng khá đấy.Thêm vào đó là chính sách mở rộng các hoạt động vũ trang sẽ bòn rút rất nhiều ngân sách quốc gia của họ( điều này đã từng xảy ra sau thế chiến 2 : trong cuộc chạy đua vũ trang với LX,họ đã đưa nền KT của mình từ chỗ đứng đầu thế giới tới mức phải cạnh tranh với Tây Âu và Nhật - hai nền KT phát triển từ tiền của họ bỏ ra sau thập kỉ 70).Thêm vào đó là sự phát triển đáng kinh ngạc của TQ - con rồng của thế kỉ 21.Hàng hoá Mỹ ko còn tốt nhât hay hiện đại nhất nữa rồi
Họ mạnh về vũ khí?Chỉ là hiện tại thôi.Họ đã mất vị trí độc tôn về công nghệ nguyên tử rồi ( ngay Pakistan cũng đã thử nghiệm bom nguyên tử).Tên lửa vượt đại châu hay hệ thống tên lửa đạn đạo ư?Nga hoàn toàn có khả năng chống lại.Khi mà họ đã đơn phương xoá bỏ hiệp định SALT với Nga thì ko có lý do gì Nga lại phải chùn bước nữa.Điều này có nghĩa là gì: một cuộc chạy đua vũ trang mới lại sắp xuất hiện .Đó có lẽ cũng là một lý do khiến Mỹ kích động chiến tranh ở khắp nơi . Một lý do khác có lẽ họ định giở lại trò cũ trong thế chiến 1 và 2( buôn bán vũ khí)
Họ mạnh về chính trị?Có thể!Họ có mặt ở khắp nơi , LHQ ,NATO ,G7...,Pakistan,Ixrael,Irắc,Kosovo,Apga,Kasimia.... toàn những khu vực nóng bỏng.Nhưng để làm gì vậy?
Ở các tổ chức phi chính phủ,họ nắm trong tay đủ số ghế để phủ quyết hay tán thành bất cứ quyết định gì mà ko ai làm khác được( vd : ở LHQ phải có 85% số phiếu đồng ý thì một nghị quyết nào đó mới được thông qua,Mỹ chỉ cần nắm 16% số phiếu thì họ đã có quyền quyết định rồi).Ở khu vực trung đông và những điểm nóng khác,họ có mặt để tăng thêm nhiệt độ cho khu vực.Đóng vai trò hoà giải nhưng lại gián tiếp đổ thêm dầu vào lửa.Điều này chứng minh rõ nhất ở Ixrael và Palestin vừa qua.I công khai tiến đánh P với lý do chống khủng bố,giam cầm TT Arafat như người tù( vi phạm công ước quốc tế),tàn sát dân P ko thương tiếc.Thế giới kêu gọi Mỹ lên tiếng và họ làm gì?Ông Bush gọi Arien Sharon là sứ giả hoà bình.Ngoại trưởng Mỹ tới I sau một chuyến du lịch vòng quanh Trung Đông 1 tuần và tới I sau khi mọi chuyện gần như đã xong.Trước đó thậm chí Mỹ còn lên tiếng ủng hộ hành động gây chiến của Sharon ở P.Vị thế của Mỹ trên chính trường thế giới là nhờ những đồng Đôla mà Mỹ cung cấp cho các quốc gia để " phát triển kinh tế".Một khi những đồng $ ấy mất đi( khi mà KT Mỹ suy yếu) thế của họ sẽ ko thể tồn tại nữa
Những hành động hiếu chiến gần đây của Mỹ đã gây ra rất nhiều bất bình cho các nước.Ngay cả với châu Âu,họ cũng đang gây sự với lệnh cấm nhập khẩu thép.Họ đang chặt dần từng bộ phận trên người mình đấy.Tới một lúc nào đó,e là họ sẽ phải đương đầu với cả thế giới
Thời kì trước đây ,khi Bill Clinton còn tại vị,Mỹ đã tỏ ra hoà hoãn hơn nhiều.Nhưng khi ngài Bush lên nắm quyền,ông ta đang đưa nước Mỹ quay lại thời kì Nicky Bush-cha ông ta để làm nốt những gì ngài Bush F1 chưa làm được.Có ai tin nhân dân Mỹ và thế giới chịu để yên cho ông ta hành động ko vậy?
Về văn hoá?Trẻ con Mỹ cầm súng bắn nhau ngoài đương đó,có đang ngưỡng mộ ko vậy>Cả một thế hệ đang bị mục ruỗng như thế,thật đáng sợ
Dù sao đi nữa,những chính sách của Mỹ hiện nay đang làm mất đi vị trí thống trị của họ thì đúng hơn.Ít ra trong 3 năm tới,tương lai ko thuộc về Mỹ mà là Nga và Trung Quốc
Đơn Cực ư?Có thể sẽ hình thành khi người ngoài trái đất tới xâm lược chúng ta.Bất cứ một quốc gia nào cũng muốn được phát triển độc lập,vì thế ko có chỗ cho những kẻ độc quyền .Tấm gương về LA Mã cổ đại,Napoleon ,Alexander hay Phát xít là một ví dụ điển hình
còn gì ko nhỉ?Bây giờ chưa nghĩ ra,đợi tớ về nghĩ tiếp đã
Được bayern_munich sửa chữa vào 12/06/2002 11:30

Hì hì, không ngờ tại hạ lại "sa lầy" với Lượng huynh ở đề tài này rồi . Xin nói lại vài nhời.
Hoa Kỳ đúng là siêu cường số 1 thế giới hiện nay, và có nói quá lên là siêu cường duy nhất cũng không quá đáng. Mỹ dẫn đầu thế giới và ảnh hưởng lên toàn thế giới ở tất cả các mặt: chính trị, kinh tế, quân sự, văn hoá...Trong lịch sử chưa từng có một đế quốc nào lại "số 1" về mọi mặt như thế cả, mà ví dụ về đế quốc mênh mông của Thành Cát Tư Hãn mà huynh đưa ra là một dẫn chứng sống động.
Tuy nhiên, bản chất từ "đế quốc" hay "siêu cường duy nhất" mà người ta hay gán cho chú Sam về bản chất có khác với những đế quốc trong quá khứ. Các đế quốc đó, vào thời cực thịnh của mình, có uy quyền gần như tuyệt đối trên khắp vương quốc mênh mông của mình. Còn Hoa Kỳ hiện nay? Tớ không nghĩ là như vậy. Đồng ý là anh Mẽo có ảnh hưởng cực kỳ lớn đến thế giới, chỗ nào "nóng" mà "đánh hơi" thấy mối lợi là "có anh ngay, các chú cứ bình tĩnh, đâu sẽ vào đấy!". Nhưng Mỹ không thể can thiệp một cách trực tiếp, thô bạo mà không thèm đếm xỉa các nước khác được. Các chính sách đối ngoại cũng không thể quá ngang ngượic được. Lẽ thường "con giun xéo lắm cũng quằn", Mỹ mà làm quá thì thế giới sẵn sàng nổi dậy để chống lại Mỹ. Như vậy không thể nói là Mỹ sẽ thiết lập một thế giới đơn cực duy nhất, có quyền quyết định tối thượng trong mọi hoạt động trên thế giới cả!
Xin đi vào vài điểm mà Lượng huynh đã đề cập ở trên.
Về quân sự: Mỹ tuy là nước đứng đầu về chạy đua vũ trang, sản xuất và bán vũ khí nhiều nhất thế giới, nhưng nếu bảo rằng vượt xa hẳn Nga thì hơi quá đáng. Về công nghệ hiện đại, CNTT...Mỹ hơn hẳn Nga nhưng về các loại vũ khí chiến lược như tên lửa đạn đạo, máy bay chiến đấu thì có một số mặt thậm chí Nga vẫn còn nhỉnh hơn Mỹ (về cả số lượng lẫn chất lượng). Đó là chưa kể đến thứ vũ khí tối thượng: Bom nguyên tử. Nga mà gắn bom khinh khí vào tên lửa Proton (cái tên lửa to đùng bằng cả căn phòng dài, chở trên xe tải hạng nặng mà ta xem được trên TV) thì xin lỗi, cái hệ thống NMD của Mỹ cũng khó mà ngăn USA khỏi rơi vào thời kỳ ...hoang sơ. Đó là chiêu lưỡng bại câu thương, cả hai cùng tử mà, làm sao Mỹ dám ép Nga quá đáng được. Lấn lướt thì đúng, còn chấp nhậnđược, nhưng giở trò càn rỡ quá đáng là không xong với Nga đâu.
Về kinh tế: Mỹ đúng là siêu cường số 1 của thế giới, chiếm 1/5 tỉ trọng kinh tế toàn thế giới, "cấm vận" anh nào là anh đấy phải lao đao. Nhưng thời đó sắp qua rồi. Tỉ trọng kinh tế của Mỹ sẽ thay đổi theo hướng bất lợi cho Mỹ bởi sự vươn lên mạnh mẽ của Trung Quốc (được dự báo là sẽ vượt Nhật trong 20 hay 50 năm gì đó). Những năm gần đây tỉ lệ nhập siêu của Mỹ liên tục tăng lên (thế nên mới phải đẻ ra các chuyện như cuộc chiến tranh thép hay cuộc chiến...các ba sa! ). Vậy Mỹ không thể thống trị mãi thế giới bằng kinh tế được cả.
Về chính trị: đúng là ở đâu có xung đột là có bàn tay của Mỹ ở đó. Nhưng huynh thử đếm xem, có mấy lần Mỹ được làm theo ý muốn và hài lòng với những gì được sắp xếp???
Việc người Mỹ "ý thức được vai trò đầu tàu của mình" và sẵn sàng đóng thuế cho chính phủ chi tiêu vào việc thể hiện "vài trò đầu tàu" đó cũng là điều cần xem lại. Xin thưa với huynh là không ít người Mỹ đã phẫn nộ khi thấy Mỹ can thiệp thô bạo vào những nơi khác, không phải nhằm thực hiện nghĩa vụ cao cả gì cả, mà là nhằm bảo vệ cho những lợi ích của Mỹ (chính xác hơn là lợi ích của những tầng lớp "ông chủ" của Mỹ) ở những nơi ấy. Huynh cứ xem TV là thấy rõ điều ấy. Ngoài ra, cần phải nói thêm là để được cấp thêm ngân sách cho quốc phòng, được đem quân đi chinh phạt khắp nơi, nhà Trắng đã phải rất vất vả trong việc thực hiện các chiêu thức mỵ dân của mình. Những bằng chứng giả, phải nói là bẩn thỉu, về người Serbie trong cuộc chiến Kosovo là một minh chứng rõ nét. Thời sự hơn thì có Iraq đang âm mưu "đe doạ nền an ninh" của Mỹ... Tại hạ thiết tưởng Lượng huynh cũng đã rõ về điểm này.

Quand je la regarde, moi l'homme loup au coeur d'acier
Devant son corps de femme, je suis un géant de papier

Thế giới Tây Âu không thể trở thành đối trọng thực sự của Mỹ vì các nguyên nhân như huynh đã nêu. Điều này đúng. Nga-Trung-Ấn hay bán đảo Ả rập cũng vậy. Nhưng đó một phần là do chính sách chia rẽ, dụ dỗ của Mỹ đấy chứ. Châu Âu đang manh nha hình thành lực lượng phòng vệ riêng của mình thì Mỹ đã kiên quyết phản đối, đến khi thấy không chống lại được thì bắt đầu nhảy vào đòi này đòi nọ, rằng lực lượng này không được lấn át vai trò của NATO ở châu Âu... Nga mà vừa sang thăm Ấn Độ một cái là một vị Ngoại trưởng hay thứ trưởng Mỹ cũng phải bay sang Ấn ngay....
Tuy nhiên, tình hình sẽ hoàn toàn khác nếu Mỹ trở mặt, giở tư cách đàn anh của mình ra. Mỹ mà hăm doạ hay có thái độ đe doạ rõ rệt Ấn Độ là chắc chắn Nga và TQ sẽ nhảy vào. Bởi họ không muốn mình cô thế và trở thành "mục tiêu mới" của chú Sam. Lúc đó thì Mỹ khó có thể hành động càn rỡ được.
Tương tự, Mỹ mà lấn át Tây Âu quá thì họ sẽ phải ngả về Nga thôi. Đó là hiển nhiên. Nghĩa là Mỹ chỉ có thể đóng vai một trọng tài hay một anh cả mà thôi, còn muốn trở thành một ông chủ thì "không bao ...vờ".
Tại hạ không chỉ trích Mỹ lôi kéo, o bế, doạ dẫm... đồng minh mà chỉ muốn nói là nhờ có vậy Mỹ mới có thể giữ được vai trò hàng đầu của mình và nếu giở trò hung hăng quá trớn thì rất có thể sẽ mất vai trò này. Thật là khập khiễng nếu đem so sánh hình ảnh của Mỹ với các đế quốc thời xưa, khi các Thành Cát tư hãn, Alexandre Đại đế, Napoléon... đánh đông dẹp bắc, thắng như chẻ tre, chiếm hết vùng đất này đến vùng đất khác, không hề biết đến những chiêu thức hạ lưu đó bao giờ (nếu có "xài" thì chỉ là trong nhất thời).
Còn việc huynh bảo "Chẳng nước nào theo Mỹ mà lại không có lợi cả" thì e hèm, "hơi nhạy cảm" đó nhá!
Úc, Nhật...dựa vào Mỹ "bảo kê" nên hoàn toàn yên tâm lo phát triển kinh tế, không sợ các anh láng giềng "nguy hiểm". Nhưng bù lại, họ mất đi sự độc lập về chính trị. Không việc gì Mỹ không hài lòng mà họ dám làm cả. Nhưng vậy đã được xem là "mất" chưa?
Tóm lại, qua các điểm trên, ta có thể thấy rằng Mỹ chỉ giữ được vai trò hàng đầu của mình ở một mức độ nào đó thôi, không thể quá lố được, và vai trò này thậm chí còn bị đe doạ trong thế kỷ tới. Việc thiết lập một thế giới đơn cực là điều không tưởng. Thế giới sẽ đi theo xu hướng đa cực, cho dù là một cực lớn và các cực nhỏ chăng nữa.

Quand je la regarde, moi l'homme loup au coeur d'acier
Devant son corps de femme, je suis un géant de papier