Đơn vị cơ bản của phân loại?

Đơn vị cơ bản của phân loại?

Tôi không biết rằng ở đây có ai đó hứng thú với các chủ đề về sinh học cơ bản hay phân loại hay hệ thống học không? Tuy nhiên tôi cứ gửi để có thể được trao đổi với những người có cùng mối quan tâm.
Cái mà tôi sẽ nói đến là vấn đề ranh giới và sự tách biệt giữa các nhóm sinh vật, điều mà các nhà động vật học, thực vật học và cả gần đây là vi sinh vật học đang làm từ rất lâu khi mà Sinh vật học bắt đầu ra đời. Từ rất lâu, sinh học luôn là một khoa học mô tả và mang tính nhân tạo khi mọi người mô tả, phân lập các nhóm loài một cách không tự nhiên (không dựa theo đặc điểm tự nhiên của sinh vật), vao thời kỳ này nhiều loài sinh vật được đặt sai vị trí của nó. Và cũng vì vậy mà các sự phân chia ranh giới giữa các nhóm sinh vật chả thể nào mà thống nhất được với nhau, mỗi người dựa trên một quan điểm và kết quả là một cuộc tranh cãi về các hệ thống phân loại đã xuất hiện nhiều hơn bao giờ hết. Cũng chính vì điều này mà các nhà sinh vật bị coi là những kẻ lắm lời và chẳng có tính khoa học, so với toán học và vật lý học hay hoá học, rõ ràng sinh học lúc đó chỉ là một mớ hỗn độn các sự mô tả. Chúng ta thường bị những người nghiên cứu về các sự vật không sống chê bai về sự hỗn độn này, so với những khoa học khác, sinh học lúc đó ngoài đem lại sự mô tả thì chả là cái đinh gì so với những khoa học mang tính suy luận logic. Cũng chính vì điều này mà trường phái sinh học cơ bản (cho đến ngày nay) dường như vẫn chỉ được xem như là những khoa học của sự học thuộc lòng. Mọi thứ đã khác đi khi thế giới biết đến Ch. Darwin, một trong những cống hiến cơ bản nhất của ông là sự phân chia ranh giới về loài, khi đó ông khẳng định loài là đơn vị phân loại cơ bản (tôi không đề cập đến giống ?" chi, họ, bộ, lớp, ngành hay giới vì điều đó còn kinh khủng hơn nhiều khi nhìn vào ranh giới giữa chúng) vì chúng ta có thể tách biệt nó ra bằng một bức tường sinh sản. Đây cũng chính là tiền đề cho khái niệm loài sinh học, một trong những khái niệm đã làm thay đối cách nhìn của giới khoa học với sinh vật. Các nhà khoa học khác đã nhìn sinh học với con mắt tôn trọng hơn, rõ ràng đó không phải là sự hỗn độn của các mô tả, mà nó có ranh giới rõ ràng, có tuần tự và vì vậy cần có suy luận và tư duy logic, các nhà sinh vật không phải là những người học thuộc lòng! Phải nói là Darwin đã cứu chúng ta khỏi cái nhìn khinh thường của các nhà khoa học khác. Tuy nhiên, trong khi chúng ta đang chìm đắm vào những khám phá mô tả tiếp theo của sinh học hiện đại thì chúng ta lại tiếp tục húc phải một bức tường nữa của sự hỗn độn. Đó là sự không có giới hạn của những loài chỉ có sinh sản vô tính, vậy thì không lẽ mỗi cá thể lúc này lại trở thành một loài, vây nhiều cá thể hơi hơi giống nhau cũng được xem là một loài? Mà giống nhau cái quái gi đây? Hình thái? Hoá sinh? Di truyền?.... hay cái gì khác nữa nhưng ranh giới cho sự không giống nhau là cái gi, là bao nhiêu, tại sao lại thế? Từ đây cũng nảy sinh ra hàng vạn các sự mâu thuẫn nữa. Mọi người sẽ hoang mang nhiều hơn nữa khi tìm ra thuyết nội cộng sinh (ty thể và lục lạp), không nhẽ một loài lại nằm trong một loài mà rõ ràng là vậy, vậy loài ở đây là thế nào? Chúng ta cần một đơn vị cho một thước đo sinh giới (tôi xin cam đoan là khi nói về vấn đề đo lường trong tiến hoá sinh học của các nhóm loài khi mà người ta tìm ra đơn vị của cái này thì cũng sẽ là một bức tường nữa, thậm chí sẽ còn khó và thú vị hơn vấn đề này nhiều lần). Vậy là từ khi Darwin giải cứu chúng ta thì sinh học phân tử và những nghiên cứu mô tả sâu hơn lại nhốt chúng ta lại bế tắc khi không thể phân biệt được loài này với loài khác. Cứ cho là chúng ta đã thành công với những loài sinh sản hữu tính, và rõ ràng sinh sản hữu tính chiếm đa số trong giới sinh vật, nhưng sinh học cơ bản không thể gạt bỏ bọn sinh sản vô tính và những bọn nội cộng sinh vì rõ ràng chúng vẫn đang tồn tại thoải mái xung quanh ta. Có lẽ chúng ta đang cần một ai đó đi tiên phong để có một sự giải thoát thứ 2 sau Darwin. Phải nói rằng di truyền học, hoá sinh học, vi sinh vật, tế bào học, sinh thái học, sinh lý và cả phân loại học nữa v.v? gần đây đã giúp chúng ta nhiều điều về sự mô tả và ứng dụng thực tế nhưng chúng ta vẫn chưa được giải thoát khỏi cái danh hiệu là những người học thuộc lòng hay chỉ là máy ghi nhớ các sự mô tả hỗn độn. Dù rằng chúng ta đôi khi cũng được người ta cảm thấy thán phục khi đưa ra một tên latin, một vị trí trong hệ thống phát sinh, những đặc điểm về sinh học, tập tính, thành phần cấu tạo, bản chất của các quá trình bên trong cơ thể, trong tế bào, thậm chí trong từng phân tử ? (phải nói là rất rất nhiều cái khác nữa), nhưng chúng ta không nên quên mối day dứt vẫn đang cắn xét tất cả các nhà sinh học về tính không trật tự và không có ranh giới của khoa học này. Tôi có một thèm khát ghê gớm là mong muốn sớm loại bỏ được cái nhìn khinh thường của các khoa học khác khi họ nhìn sinh học cơ bản. Với khả năng có hạn tôi mới chỉ có thể nhìn vấn đề hiện tại theo cách đó, tôi mong được nghe và học hỏi thêm nhiều ý kiến khác từ mọi người. Ai đó làm ơn giúp tôi có cái nhìn lạc quan hơn về vấn đề này? Không phải để trở thành người vĩ đại mà đơn giản đó chỉ là làm công việc của một nhà sinh vật, chúng ta không tìm giải pháp đối với một vấn đề mà tìm chân lý đang tiềm ẩn. Giá như chúng ta có thể quy ước một đơn vị đo lường như trong vật lý hay đơn giản chỉ là một đơn vị (điểm nào đó trong một chuỗi) trong toán học. Dường như sinh học không phải là khoa học của sự quy ước, thậm chí nó đang vùng vẫy để thoát khỏi mọi sự quy ước.


Odonata